ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

حاجی زین العابدین تاغی‌یئو

+0 بگندیم

حاجی زین العابدین تاغی‌یئو — آذربایجانلیمیلیونچو، مئسئنات، روسیه ایمپراتورلوغونون حقیقی دؤولت موشاویری، موسلمان شرقینده ایلک قیزلار مکتبی‌نین (تاغی‌یئوین قیزلار مکتبی) یارادیجیسی. ایکی و اوچ درجه‌لی موقدس استانیسلاو اوردئنی لاورئاتی


آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

آذربایجانچیلیق و میلّی کاراکتئر

+0 بگندیم

آذربایجانچیلیق و میلّی کاراکتئر 

واحد عمروو
فلسفه اوزره فلسفه دوکتورو

آذربایجا‌نین دؤولتچیلیگی‌نین داها دا فورمالاشماسینا و اینکیشافینا تاثیر ائدن ان گوجلو عامیللردن بیری ده میلّی کاراکتئردیر. بعضی تدقیقاتچیلار میلّی کاراکتئری میلّت آنلاییشی ایله سیخ باغلی تحلیل ائده‌رک، میلّی کاراکتئری میلّی پسیکولوژ‌ی‌‌نین استروکتورونا داخیل ائدیرلر. قازاخ تدقیقاتچیسی ن.جاندیلدینین فیکرینجه، میلّی پسیکولوژ‌ی‌‌نین استروکتورونا آشاغیداکیلار داخیلدیر:

1) میلّی کاراکتئر

2) میلّی حیسّلر 

3) میلّی اؤزونودرک 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, میللی,

حیات قزئتی

+0 بگندیم

حیات قزئتی

"حیات" — آذربایجان مطبوعات تاریخینده موهوم رولو اولموش گونده‌لیک ایجتیماعی-سیاسی، ایقتیصادی و ادبی قزئت. 

تاریخی
1905.جی ایل یانوارین 9-دا پئتئربورقدا چارا عریضه ایله موراجیعت ائتمگه توپلاشمیش دینج نوماییشچیلرین گوللـه‌باران ائدیلمه‌سی ایله باشلایان و بوتون روسیه اراضیلرینه یاییلان اینقیلاب ایری صنایع مرکزلریندن اولان باکیدا دا جیدی اعتیراضلارلا سیاسی گرگینلیکلرله موشاییعت اولونوردو. شهرده تعطیل و نوماییشلر باشلادی. 
"حیات" قزئتی نشره 1905-جی ایل اییونون 7-ده باشلادی. "حیات"-ین فعالیته باشلادیغی ایلک ایکی آیدا - اییون و اییول آیلاریندا باکیداکی صنایع موسیسه‌لری‌نین دؤرد حیصه‌سینی تعطیل بورودو. چار قورولوشو ایداره‌سی‌نین ضعیفله‌مه‌سیندن ایستیفاده ائدن تیفلیس و باکیدا اؤزلری‌نین سیاسی مرکزلرینی یاراتمیش داشناکسیون پارتیاسی‌نین عوضولری و ائرمنی میلّی شوراسی‌نین نوماینده‌لری آچیق-آشکار یئرلی موسلمان اهالیسینه، آذربایجان خالقینا قارشی تئررور و تخریبات تؤره‌دیردیلر. ائرمنیلرین باکیدا، ناخچیواندا، قاراباغدا و زاقافقازییا‌نین آذربایجانلیلار یاشایان حیصه‌سینده تؤرتدیکلری قتل عاملار سیستئملی شکیل آلمیشدی. 
1905.جی ایلین فئورال آیی‌نین ایلک اون‌گونلوگونده باکیدا قیرغینلار تؤره‌دیلدی، دینج اهالی دهشتلی گونلر یاشادی. بئله بیر آغیر شراییطدن چیخماق اوچون اینفورماسیا و تبلیغات واسیطه‌سینه جیدی ائحتیاج وار ایدی. زاما‌نین طلبلرینه اویغون اولاراق، گونده‌لیک قزئت نشر ائتمک مسله‌سی آذربایجان ضیالیلارینی دوشوندوروردو. 1905-جی ایلین مارتین 15-ده آذربایجان خالقی‌نین حیاتیندا گئنیش فعالیت اسفئراسی ایله درین ایز بوراخمیش، خئیریه‌چی حاجی زین‌العابدین تاغی‌یئوین منزیلینده توپلاشمیش ضیالیلار بیر چوخ اؤنملی مسله‌لر کیمی گونده‌لیک قزئت نشر ائتمگی ده موذاکیره ائتدیلر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

"اکینچی" قزئتی

+0 بگندیم


"اکینچی" قزئتی

اکینچی — آذربایجان تورکجه‌سینده یاییملانان ایلک قزئت. 1875-جی ایلده باشلایان نشریاتی 1877-جی ایلده بیتمیشدیر. ایلک سایی‌نین بوراخیلدیغی 22 اییول آذربایجاندا "میلّی مطبوعات گونو" کیمی قئید اولونور. آیدا ایکی دفعه300-400 تیراژلا یاییملانمیشدیر. عومومیلیکده 56 سایی بوراخیلمیشدیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : درگیلر,

ایقبال (قزئت)

+0 بگندیم

ایقبال (قزئت)

ایقبال — گونده‌لیک قزئت

تاریخی
1912-1915-جی ایللرده باکیدا، آذربایجان تورکجه‌سینده نشر ائدیلمیشدیر. 1023 نؤمره‌سی چیخمیشدیر. اونلاردان 459-او صنعت‌الله عین‌الله‌یئو-ابراهیمووون (6.3.1912-20.9.1913)، 299-او سید حسین صادق‌زاده‌نین (22.9.1913-8.10.1914)، 265-ای ایسه محمدعلی عبدالعزیز و محمد امین رسول‌زاده‌لرین (9.10.1914-27.4.1915) ناشیرلیگی و باش مؤلیفلیگی ایله بوراخیلمیشدیر. "ایقبال"-ین اساس مؤلیفلری صنعت‌الله عین‌الله‌یئو-ابراهیموو، سید حسین صادق‌زاده، محمد امین رسولزاده، حاجی ابراهیم قاسیموو، نریمان نریمانوو، محمد هادی، عبدالله شایق، عباس صحت، علی نظمی، خلیل ابراهیم، اکبر اکبروو و ب. ایدی. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : درگیلر,

خالخال خانلیغی

+0 بگندیم

خالخال خانلیغی

خالخال خانلیغی — مرکزی خالخال شهری اولماقلا آذربایجان خانلیقلاریندان بیریدیر.

تاریخی

خانلیغین یارادیجیسی امیرگونه خان‌دیر. امیرگونه خان امیرلی-آوشار نادر شاه قیرخلی-آوشارین اؤلوموندن سونرا گیلا‌نین والیسی اولموشدو. سونرا طاروما باشچیلیق ائتمیشدی. امیرگونه خان آوشار فتحعلی خان آراشلی-آوشارلا بیرلشیب کریم خان زنده قارشی چیخدی. سونرا کریم خا‌نین طرفینی توتوب فتحعلی خانی ساتدی. کریم خان اونو شیرازا "فخری قوناقلیغا" آپاریب عالی شورایا داخیل ائتدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

"آی ملا عمی "(قزئت)

+0 بگندیم

آی ملا عمی

آی ملا عمی (قزئت) - قاجار حؤکومتینده بیلاواسیطه مورتجئع و محمدعلی میرزه‌نین سارایینا باغلی قووّه‌لرین اورقانی ساییلان، 1908-جی ایلده تبریزین دوه‌چیلر محلّه‌سینده ایسلامیّه جمعیتینین واسیطه‌چیلیگیله نشر ائدیلن قزئت.

قزئتین نشری

21. عصرین سونلاریندان ایراندا قاجار حؤکومتی علئیهینه اؤز-اؤزونه سیچراییشلار شکلینده تظاهور ائدن خالق نوماییشلری آرتیق 1905-جی ایلین سونوندا شوعورلو، نیظاملی فورمالار آلماغا باشلادی. حؤکومته قارشی اولان بو کوتلوی حرکاتلار، اینقیلابلا نتیجه‌لندی و تاریخه مشروطه اینقیلابی (1906-1911) آدی ایله داخیل اولدو. 20. عصرین اوّللرینده آذربایجانین گونئیینده یاشایان تورکلرده «اومّت‌چیلیکدن میلّتچیلیگه» کئچمه مئیللری یارانیردی. تدریسین تورک دیلینده آپاریلدیغی مکتبلر قورولور، تورکجه مطبوعات یارانیردی. بئله بیر دؤورده آذربایجان تورکجه‌سینده درج ائدیلن مطبوع اورقانلاریندان بیری ده «آی ملا عمی» آدلانان قزئت اولموشدور. بو قزئت تبریزین دوه‌چیلر محلّه‌سینده ایسلامیّه جمعیتینین واسیطه‌چیلیگیله نشر ائدیلیردی. دؤورون مورتجئع قزئتلریندن اولان اَیلنجه‌لی «آی ملا عمی» ایسلامیّه جمعیتی طرفیندن 1908-جی ایلده (ه.ق.1326) هم فارس، هم ده تورک دیللرینده چاپ اولونوردو. آذربایجان تورکجه‌سینده اولان «آی ملا عمی» قزئتی قبول اولونموش قایدادا اساساً کیچیک حجمده بصیرت مکتبینین مودیری، عئینی زاماندا «اوخووّت»، «ایتّیحاد» و «ایسلامیّه»نین قزئتلری نین رهبری اولان میرزه احمد طرفیندن تبریزده چاپ اولونوردو. «آی ملا عمی»، باشقا بیر منبعه ایستیناداً، میرزه حسن و سعیدالسلطان‌ین رهبرلیگی آلتیندا نشر اولونوردو.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر,

"فیوضات" (درگی)

+0 بگندیم

"فیوضات" (درگی)

"فیوضات" (درگی) - ایجتیماعی درگی. بیر ایل عرضینده 32 سایی ایشیق اوزو گؤروب 

آدی
درگی‌نین ایلک ساییندا مرام و مقصدلرینی آچیقلایان علی‌بیگ حسین‌زاده "حیات و مئیلی-فیوضات" مقاله‌سینده فیوضات کلمه‌سی‌نین معناسینی آچیقلایاراق یازیردی:


مجموعه‌میزه "فیوضات" آدی تصادوفی وئریلمییور، بو نام حیاتدان طبیعی اولاراق تولّود ائدییور... "فیوضات" لفظون "فیض"-ین جمیل-جمعی اولوب ریفاه و برکت، بوللوغا، مادّی و معنوی نئعمتلرین بوللوغونا، ترقّیات و کمالاتین شأنیه-تجلّی‌سینه دلالت ائدرسه ده، فقط اصل مفهومو سعادت و علی الخصوص سعادتی-معنویه‌دیر، حقیقی ذؤوق و صفالردن عیبارت بیر سعادتی-معنویه‌دیر. حیات ایسه معنایی باطینی‌سیله دایمی بیر مئیلی-سعادت، بیر مئیلی-فیوضاتدیر. " 
"فیوضات" کلمه‌سی عربجه "فیض" سؤزوندن اولوب لوغوی معناسی بوللوق، برکت، نعمت، مووفّقیت، خئییر فایدا، لذت، حضّ، حیات گئرچکلرینی دویماق، درک ائتمک، اونلاردان حضّ آلماق، ذؤوق، فیض آلماق، فیض‌یاب اولماقدیر."



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : درگیلر, آذربایجان,

جاواد خانلیغی

+0 بگندیم

جاواد خانلیغی

جاواد خانلیغی — بیر چوخ آذربایجان خانلیقلاری کیمی نادر شاه افشارین اؤلوموندن سونرا یارانمیشدیر. ایندیکی آذربایجان جومهوریتی‌نین اراضیسینده قاراباغ خانلیغی ایله شاماخی خانلیغی‌نین و سالیان سلطانلیغی‌نین آراسیندا یئرلشیردی. جاواد خانلیغی 1747-جی ایلده یارادیلمیشدیر. مرکزی جاواد قالاسی ایدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

گنجه خانلیغی

+0 بگندیم

 

 

گنجه خانلیغی‌نین بایراغی و خریطه‌سی

گنجه خانلیغی

گنجه خانلیغی – اون سککیزینجی عصرین اورتالاریندا، پایتاختی گنجه شهری اولماقلا یارانان آذربایجان خانلیقلاریندان بیریدیر. گنجه خانلیغی موُرووْداغ سیلسیله‌سیندن کور چایینادک اولان تورپاقلار، قاراباغ، ایروان خانلیقلاری، قازاخ و شَمشَددیل سولطانلیقلاری و گورجوستانلا همسرحد ایدی. خانلیغین مرکزی گنجه شهری ایدی



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

شکی خانلیغی

+0 بگندیم


 

شکی خانلیغی‌نین بایراغی و خریطه‌سی


شکی خانلیغی

شکی خانلیغی — اون سککیزینجی عصرده آذربایجان اراضیسینده مؤوجود اولموش ان گوجلو خانلیقلاردان بیری.




آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

تالیش خانلیغی

+0 بگندیم

تالیش خانلیغی

تالیش خانلیغی و یا لنکران خانلیغی- آذربایجانین شیمال خانلیقلاریندان بیری

 

خانلیغین یارانما تاریخی

1747-جی ایلده مای آیی‌نین 9-دا نادر شاه اؤلدورولدوکدن سونرا آذربایجاندا خانلیقلار یارانماغا باشلادی. بو دؤورده یارانان خانلیقلاردان بیری ده تالیش خانلیغی ایدی. خانلیغین اراضیسی دئمک اولار کی، آذربایجان رئسپولیکاسی‌نین ایندیکی آستارا، لنکران، لئریک، یاردیملی، ماساللی رایونلاری‌نین اراضیلرینی و ایندیکی ایرا‌نین گیلان اوستا‌نی‌نین آستارا و هشتپر (حاضیردا تالیش آدلانیر) بؤلگه‌لرینی احاطه ائدیردی.

سرحدلری تخمینن شیمالدان بولقارچایین، شرقدن کور چایی‌نین منصبینه‌دک خزر دنیزین، جنوبدان و غربدن ایران سرحدلرینه قدر بیر اراضینی احاطه ائدیردی. بئله کی، تالیش خانلیغی شیمال-شرقده قوبا خانلیغینا تابئع اولان سالیان سلطانلیغی ایله، شیمالدا اراضیسی سونرادان شاماخی خانلیغی ایله قاراباغ خانلیغی آراسیندا بؤلوشدورولموش جاواد خانلیغی ایله، شیمال-غربده قاراداغ خانلیغی ایله، غربده اردبیل خانلیغی ایله، جنوبدا ایسه گیلان خانلیغی ایله همسرحد ایدی.

تالیش خانلیغی‌نین مرکزی اوّلجه قیزیل‌آغاج کندی، سونرا آستارا، سوندا ایسه لنکران شهری اولموشدور.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

سالیان خانلیغی

+0 بگندیم

سالیان خانلیغی

سالیان خانلیغی و یا سالیان سولطانلیغی— بیر چوخ آذربایجان خانلیقلاری کیمی نادر شاه افشارین اؤلوموندن سونرا یارانمیشدیر.

تاریخی

سالیان خانلیغی 1747-جی ایلده یارادیلمیشدیر. مرکزی سالیان شهری ایدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

دربند خانلیغی

+0 بگندیم

دربند خانلیغی

دربند خانلیغی - افشارلار دؤولتی‌نین سوقوطو نتیجه‌سینده یارانمیش آذربایجان خانلیقلاریندان بیری.. خانلیغین اساسی 1747-جی ایلده محمدحسن خان طرفیندن قویولموشدور.دربند خانلیغی 1806-جی ایلده روسیه ایمپراتورلوغو طرفیندن ایشغال اولونموشدور.[4] روسیه‌یه بیرلشدیریلرکن دربند خانلیغی‌نین ساحه سی 7 مین  ک.م ایدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان خانلیقلاری, آذربایجان,

قوبا خانلیغی

+0 بگندیم

قوبا خانلیغی

قوبا خانلیغی  1810-1680 جو ایللرده آذربایجانین شیمال-شرقینده مؤوجود اولموش ان گوجلو تاریخی فئودال دؤولتلردن بیری. خانلیغین اساسینی 1726-جی ایلده حسینعلی خان قویدو. او، اوّلجه خانلیغی حاکیم کیمی، نادر شاه افشارین اؤلوموندن سونرا ایسه موستقیل ایداره ائتمگه باشلادی. خانلیغین ایقامتگاهی اوّلجه خودات قالاسی، 1735-جی ایلدن ایسه قوبا شهری اولدو. قوبا شرق اوصولو ایله دیوار و قالالارلا مؤحکملندیریلمیش بیر شهر ایدی. خانلیق شرقده خزر دنیزی، شیمالدا دربند خانلیغی و تاباساران اراضیلری، غربده شکی خانلیغی، جنوبی-غربده شاماخی خانلیغی، جنوبدا باکی خانلیغی ایله همسرحد ایدی. ترکیبینده قوبا، روستوو، بوُدوق، موشکور، برمک و دیگر ماحاللار واردی.
18. عصرین اورتالاریندا قوبا خانلیغی‌نین تاختینا حسینعلی خان کئچدی. 18. عصرین 40-جی ایللرینده حسینعلی خان قوبا ایالتینی موستقیل خانلیق ائتمیشدی. 1747-جی ایلده نادر شاهین اؤلوموندن سونرا ایراندا فئودال چکیشمه‌لرین باشلاندیغی دؤورده او، روسیه ایله دوستلوق موناسیبتینی ساخلایاراق، حاکیمیتینی داها دا مؤحکملندیردی. 1756-جی ایلده سالیان خانلیغینی قوبا خانلیغینا بیرلشدیردی. اونون دؤورونده آختیپارا، آلتیپارا، دوققوزپارا قوبا خانلیغینا بیرلشدیریلدی. 1770-جی ایلده آذربایجاندا اولموش س. قمئلینین معلوماتینا گؤره، قولقان، شابران، رودبار دا قوبا خانلیغینا بیرلشدیریلدی. 1758-جی ایلده حسینعلی خان وفات ائتدی. حاکیمیته اونون 22 یاشلی اوغلو فتحعلی خان کئچدی.
فتحعلی خانین دؤورونده خانلیق اؤزونون یوکسلیش دؤورونو یاشادی. فتحعلی خان 31 ایللیک حاکیمیتی عرضینده قونشو خانلیقلارین تورپاقلارینی ایلحاق ائتمک یولو ایله اؤز اراضیسینی گئنیشلندیرمگه چالیشیردی. باشقا خانلارین سعیلریندن فرقلی اولاراق، اونون جهدلری داها گئنیش میقیاس آلدی و آذربایجان تورپاقلاری‌نین بیرلشمه‌سی ایله نتیجه‌لندی. او، قاجار ایرانی، کارتلی-کاخئتییا، شکی خانلیغی و روسیه‌ ایمپراتورلوغو ایله علاقه‌لر ساخلایاراق موختلیف غلبه‌لر قازاندی. فتحعلی خان 1789-جو ایلده وفات ائتدی. اونون اؤلوموندن سونرا قوبا تاختینا بؤیوک اوغلو احمد کئچدی. فتحعلی خانین اؤلومو ایله آسیلیلیغیندا اولان خانلیقلار موستقیل اولدولار.
احمد خان 2 ایل خان تاختیندا اوتوردو. اونون اؤلوموندن سونرا حاکیمیته شیخ‌علی خان گلدی. 1796-جی ایلده والئریان زوبوولا آپاردیغی موحاریبه‌لرده مغلوب اولاراق دربندی روسیه‌نین اراضیسینه وئردی. شیخ‌علی خان 15 ایللیک حاکیمیتی دؤورونده قوبا خانلیغینی روسیه آسیلیلیغیندان قوروسا دا، او، آتاسی کیمی باجارلیقلی اولا بیلمه‌دی. آپاردیغی موحاریبه‌لر خانلیغی نیسبتاً ضعیفلتدی. او، 1802-جی ایلده روسیه ایله گئورگییئوسک موقاویله‌سینی ایمضالادی. 1806-جی ایلده قوبا خانلیغی روسیه طرفیندن اله کئچیریلدی. 1810-جو ایلده ایسه ایالته چئوریلدی. ایالتین نظارتی باکی خانی 2. میرزه محمد خانا وئریلدی. شیخ‌علی خان داغلارا قاچدیقدان بیر مودّت سونرا وفات ائتدی. او، اؤلومونه قدر روسیه ایله موباریزه‌لر آپاردی. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, آذربایجان خانلیقلاری,