​

" بوزقورد "  ایشاره سی نئجه یارانیب؟

شامل پاشایف

    تورکلوگون سمبولو اولان  " بوزقورد "  ایشاره سی نئجه یارانیب؟ 

    تورکیه‌لی فوتبالچی مریح دمیرالین یورو-2024 چرچیوه‌سینده اوتریش ایله اویون گونو گؤستردیگی بوزقورد ایشاره سی قالماقال یاراتدی. 

  اوروپا فوتبال فدارسیونلاری بیرلیگی (UEFA)مریح دمیرال باره ده آراشدیرما باشلاتدی و اونو  "اویغون اولمایان داورانیش "  سببی ایله جزالاندیردی. 

      اساس سبب ایسه بوزقورد ایشاره‌سی‌نین آلمان و اوتریشده قاداغان اولونماسی،  "رادیکال جریانین سمبولو "  کیمی گؤستریلمه‌سی‌دیر.  

  بس بوزقورد ایشاره‌سی نئجه یارانیب؟ 

  بوزقورد میلادان اوّلدن تورکلر اوچون سمبول حساب اولونوب. بوزقوردون تورکلرین سمبولو اولدوغونو تصدیقله ین و یاشی میلادان اوّله دایانان بیر نئچه داستان مؤوجوددور. 

بونلاردان ان چوخ بیلیننلری تورگیش، آسئنا و ارگنکون داستانلاری‌دیر. 

     تورگیش داستانینا گؤره، هون قبیله ایتتیفاقی اولان  " هیونگ-نو " نون باشچیسی شانیوسونون ( تانهو، تانیو، یعنی رهبرینین) ایکی گؤزل قیزی وارمیش، اونلار اوجا داغدا قالا دوزلدیبلر. سانیوسون قیزلارینی تانری ایله ائولندیرمک ایسته‌ییب. قالانین اطرافیندا یاشلی قورد دا مسکن سالیب، قیزلاردان بیری قوردون تانری اولدوغون گومان ائدیب، اوندان اوشاق دونیایا گتیریب. تورک سؤزونون اتیمولوژی معنالاریندان بیری‌نین ده  " تورمک "  اولدوغو بیر چوخ منبعلرده قئید ائدیلیب. 

      آسئنا داستانیندا ایسه قهرمان دیشی قورددور. بو داستانا گؤره، تورک قؤومو دوشمن طرفدن تامامیله محو ائدیلیر، 10 یاشلی اوشاق ساغ قالیر، آسئنا اونو بسله‌ییب بؤیودور، اوغلان 14 یاشیندا اولاندا قورد اوشاقدان حامیله  قالیر و 10 اوغلان اوشاغی دوغولور. اونلار قونشو قبیله‌لرین قیزلاری ایله ائوله‌نیب دوغوب تؤره‌ییب یئنیدن طایفالارینی بؤیودورلر. 

      ارگنکون داستانینا گؤره ایسه تورکلر ارگنکون داغیندان چیخارکن  " بؤرتئچینئ "  آدلی دیشی قورد اونلارا یول گؤستریر. بوزقورد سمبولو دا  " یول گؤسترن "  آنلامینی داشیییر. 

      میفولوژیده یوخودا بوزقورد گؤرمک اوغورا، قوردون سورونو باسماسی ایسه برکت کیمی یوزولور. 

  تورکلر چؤلچو حیات طرزی سوردوکلری اوچون بوزقوردون یاشاما بیچیمی اونلار اوچون ایدئال اولوب. قورد، دؤیوشو، آزادلیغی، سورعتی، عاغلی، اراضینی موشاهیده ائده بیلمه قابیلیتینی سمبولیزه ائدیر. 

قوردا  " بؤرو "  دئیه ده خطاب ائدیرلر. 

  بؤرو سؤزو یئددینجی عصره عایید، گولتکین آبیده‌لرینده راست گلینیر. قوردلا باغلی مقاملارا اوغوز تورکو محمود کاشغارلی‌نین  " دیوان لغات تورک "  اثرینه ده ده راست گلینیر. 

  نییه جاناوار یوخ، قورد؟ 

      جاناوار سؤزو فارس دیلینده  " قورد "  یوخ،  " قولیابانی، خوخان، بدهئیبت وارلیق، مونستر "  آنلامینی داشیییر. بو دا لاتین دیلینده کی  جانیس سؤزوندن گؤتورولوب. جاناوار دیگر خالقلارین داستانلاریندا، شیفاهی خالق یارادیجیلیغیندا ییرتیجی‌لیغین رمزی‌دیر. تورکلرده ایسه قورد قورتاریجی، یول گؤسترن، خیلاصکار کیمی تصویر اولونوب. 

      قوردون یاشام طرزی چوخ فرقلی‌دیر و باشقا حئیوانلارا بنزمیر. قورد سورو حالیندا اولسا بئله هئچ واخت یانیندا بالاسی اولان حئیوانا هوجوم ائتمیر، اوووندان یاشلی قوردا و عاییله‌سینه یئم وئریر. قورد سورولرینده عنعنه  چوخ واجیب عامیلدیر. 

  تورکون ده یاشام، خوصوصیله دؤیوش تاکتیکلری قوردا بنزه‌ییر. مثلا، تورک دؤیوش تاکتیکی اولان آیپارا موحاصیره‌سی قورد ساواشیندان گؤتورولوب، ایلک دفعه  مته خان طرفیندن اویغولانیب. 

بوزقورد ایشاره سی نه واخت یارانیب؟ 

  بو، گؤکتورکلردن اؤنجه‌یه، هونلارا، پچنک و قیپچاقلارا قدر اوزانیر. بیزه ایسه گلیب چیخان نومونه‌لردن آلتینجی عصره عایید هئیکل‌تاراشلیق آبیده‌لرینده بو ایشاره‌نین اولدوغونو گؤرمک مومکوندور. بوزقورد ایشاره‌سی فردوسی‌نین  " شاهنامه " سینه چکیلن مینیاتورلرده کی  تورک قادینلاری‌نین رسملرینده وار. بوزقورد ایشاره‌سی‌نین تاریخی، تورک میفولوژیسینه و تاریخینه دایانیر. 

  بوزقورد ایشاره سی‌نین معناسی ایله باغلی ایسه موختلیف ورسیونلارمؤوجوددور. اونلاردان ان چوخ یاییلمیشی بودور کی، تورکلر چؤلده یاشادیغیندان و یاشادیقلاری یئرلرده دمیر اعمال ائتمک مومکون اولدوغونا گؤره بو اونلارین یاشام بیچیمینه تاثیر ائدیر. دمیردن قیلینج دوزه‌لیر، قیلینجلا اؤزلرینی، طایفالارینی قورویور، عئینی زاماندا چؤللرده کاروان یوللارینا نظارت ائدیردیلر. موعین اولونموش  " تورپاق باسما "  وئرگیسینی وئرمه‌ینلری ایسه وئرگییه مجبور ائدیردیلر. بوزقورد ایشاره‌سی ایله اونلار بوزقیرلاردا، چؤللرده عئینی طایفادان اولدوقلارینی بیر-بیرینه ایضاح ائدیردیلر. بو ایشاره‌نی گؤسترمک  " من ده سیزدَنم "  آنلامینا گلیردی. 

  ایشاره ایسه قوردون اوزونون رسمینی یارادیر. 

آلپ آسلان تورکش بوزقورد ایشاره‌سی باره ده نه دئییردی؟ 

      تورک میلتچی‌لری‌نین لیدرلریندن اولموش آلپ‌آرسلان تورکش بو ایشاره‌نی تورکلوک، ایسلام و دونیا بیرلیگی کیمی ایضاح ائدیب، تورک-ایسلام مؤهورو کیمی قئید ائدیردی. تورکش میلّی دوشونجه‌نی تورک-ایسلام سنتزی اولاراق گؤروردو،  " تانری داغی قدر تورک، حرا داغی قدر موسلمانیق "  دئییردی. 

  محپ-نین اساس سمبولونا چئوریلن بو ایشاره‌یه تورکش طرفیندن باشقا معنا یوکو علاوه  ائدیلیب. اصلینده ایسه بو سمبول چوخ-چوخ قدیملره دایانیر و تورکلوگون رمزی‌دیر. بو ایشاره‌نین ایسلاملا دا هئچ بیر علاقه‌سی یوخدور.

کؤچورن: عباس ائلچین