+0 بگندیم
" آنامین کیتابی " اثرینده آذربایجانچیلیق
یازار: آیتن شامیلووا
" گؤزومو عؤمرومده بیرینجی دفعه آچان کیمی دونیانی قارانلیق گؤرموشم " ، –دئین(2، 13) ج. محمدقولوزاده بوتون حیات و یارادیجیلیغینی بو قارانلیق دونیانی آیدینلیغا چیخارماغا حصر ائتمیشدیر. " آنامین کیتابی " درامی محض بو قارانلیق دونیانین – فاناتیزم، جهالت، " ضیالی‌لیق سیندرومو " ایچینده بوغولارکن میللی-معنوی کیملیگینی اونوتموش ذهین‌لرین، بوتؤولوکده، وطنین طالع کیتابی‌دیر.
+0 بگندیم
" ملا نصرالدین" درگیسینین تبریز دؤورو (1921-جی ایل)
بایرام حاجی‌زاده
امکدار اینجه صنعت خادیمی، صنعت‌شوناس‌لیق اوزره فلسفه دوکتورو، پروفسور
اؤزت :
مقاله بوتون موسلمان شرقینده ایلک ساتیریک درگی کیمی تانینمیش "ملا نصرالدین" مجموعه‌سی‌نین تبریز دؤوروندن - اونون نشری‌نین یاخین شرق و ایرانین مدنی حیاتیندا موهوم حادیثه‌یه چئوریلمه‌سیندن بحث ائدیر. "ملا نصرالدین"ین ایران ساتیریک قرافیکی و ساتیریک مطبوعاتی‌نین فورمالاشماسیندا و کاریکاتورون موستقیل ژانر کیمی تانینماسیندا اوینادیغی رولو ایشیقلاندیران بو مقاله‌ده مؤلیف آذربایجانلی رسام سیدعلی بهزادین 1921-جی ایلده درگی اوچون ایشله‌ییب حاضیرلادیغی - اؤزونده ایستهزا، آجی گولوش، طعنه و تنقید داشییان موختلیف مؤوضولو کاریکاتورلارینی گئنیش تحلیل ائدیر.
آچار سؤزلر: "ملا نصرالدین"درگیسی، تبریز دؤورو، کاریکاتور، ساتیریک رسم، مطبوعات
+0 بگندیم
علویه طاهرقیزی
محمد امین رسول‌زاده "ملا نصرالدین" درگیسی حاقیندا دؤوری مطبوعاتدا یازیردی:
"حوریتین، حورّاندیش‌لیگین معبدی، شوبهه‌سیز کی، خورفاتین، اباطیل‌لیگین بوتخانه‌سی یئرینده تیکیلمه‌لی ایدی. بونا گؤره بیرینجیسی‌نین تیکیلمه‌سی ایکینجی‌نین ییخیلماسینا باغلی ایدی. بو وظیفه‌یی کیم گؤره‌جکدی؟ "تلخک" ملا نصرالدین؟ تخریب وظیفه‌سینی "ملا نصرالدین" کامالی-مووفّقیتله گؤرویوردو. او یاخیجی، ییخیجی ایستهزاسینی کؤهنه‌لیگی تمثیل ائدن نرسه و کیمسه‌لردن اسیرگه‌مییوردو. ان قووّتلی هوجومونو گؤزوباغلی تعصوبه، فیکیر و تصوّورده‌کی اسارت و تحمّول‌سوزلیگه تؤوجیه ائدییوردو. اؤلو فیکیرلر، اؤلگون معیشت‌لر اونون دیری خنده‌لرینه معروض قالاراق اینتیباه قهقهه‌لری دوغورویوردو. او آغلاناجاق حال‌لارا گولویوردو. گولدوره‌رک آغلادییوردو. او، حتّی آغلاماغا دا گولویوردو. چونکی آغلایا-آغلایا یامان گونلره قالدیغیمیزی یاخشیجا درک ائتمیشدی. ایران تاثیری ایله آذربایجان تورکلری‌نین حیاتی-معنویه‌سی هامان ایل بویو آغلاماقدان عیبارت اولوب قالمیشدیر. "چوخ گولن چوخ آغلایار" - دئیرلر. فقط، "چوخ آغلایان چوخ گولر" دئییلسه ده، دوغرو چیخار".
+0 بگندیم
آق بابا، 1922-1977 ایللری آراسیندا تورکیه‌ده یاییملانمیش هفتهلیک سیاسی ساتیریک درگی.
تورک ادبیاتی‌نین ان اوزون عؤمورلو ساتیریک درگی‌لریندن‌دیر. 1922.ده بئش هِجه‌جی‌لر آدلی ادبیات آخیمی نین ایکی اؤنملی اویه‌سی اولان یوسف ضیا اورتاچ سیفی اورهون طرفیندن قورولموش؛ بیرنئچه کز کسینتی‌یه اوغراماقلا بیرلیکده 1977’یه قدر چیخاریلاراق تخمیناً ایکی مین سایی یاییملانمیشدیر.
+0 بگندیم
آی دده درگیسی
آی دده، رفیک خالد کارای طرفیندن 1922 ایلینده ایستانبولدا هفته‌ده ایکی گون یاییملانمیش داها سونرا 1948-1949دا یئنیدن چیخاریلمیش سیاسی ساتیریک درگیسی.
تورک قورتولوش ساواشی سیراسیندا چیخان ان ائتکیلی ایکی ساتیریک درگیسیندن بیری‌سیدیر (دیگری گولر یوز). قوروجوسو و باش‌یازاری رفیک خالد کارای‌دیر. میلّی موباریزه‌‌یه ساتیرا یولو ایله موخالیفت ائدن درگی، قیسا سورن یایین حیاتی بویونجا چوخ ساییدا یازار و رسام یئتیشتیرمیش، اؤزوندن سونرا یایینلاناجاق ساتیریک درگیلرینه زمین حاضیرلامیشدیر.
+0 بگندیم
"کیرپی" (درگی) — آذربایجان جومهوریتینده نشر اولونان ساتیریک کاریکاتور درگیسی.
"کیرپی" ساتیریک درگیسی ۱۹۵۲-جی ایلده‌ن چیخیر. "ملا نصرالدین" عنعنه‌لرینی داوام ائتدیرمک، جمعیت‌ده‌کی نقصانلاری اوزه چیخارماق، حاقین، عدالتین اؤز یئرینی توتماسی "کیرپی"نین اساس ایش پرینسیپی اولوب. درگی اوزون ایللر روشوتخورلارین، ائل مالینی داغیدانلارین، مدنیتیمیزه بیگانه قالانلارین و س. ایفشا ائدیلمه‌سی اوچون قتعیتله موباریزه آپارمیشدیر.
+0 بگندیم
"عقرب" — باکیدا نشر ائدیلمیش ساتیریک درگی.
۸ صحیفه‌دن عبارت اولان "عقرب" درگیسینین ۱۹۲۳-جو ایلده ۶، ۱۹۲۴-جو ایلده ۲ نؤمره‌سی چاپ ائدیلمیشدیر. درگیده نظم و نثرله هم ساتیریک، هم ده یوموریستیک یازیلار، کاریکاتورالار وئریلیردی. "عقرب" درگیسینین رداکتورو حسن رحمانوو، رسامی عظیم عظیم‌زاده ایدی. "عقرب" ایمضالی باش مقاله‌سیندن درگی‌نین بعضی اساس وظیفه‌لری، دیل، اوسلوب خصوصیتلری اعتباریله "ملا نصرالدین"دن اؤیره‌نمه‌یه چالیشدیغی گؤرونوردو.
+0 بگندیم
+0 بگندیم
بیر دلی‌نین دفتریندن
اوزئییر حاجی‌بیگلی
+0 بگندیم
آی ملا عمی (قزئت) - قاجار حؤکومتینده بیلاواسیطه مورتجئع و محمدعلی میرزه‌نین سارایینا باغلی قووّه‌لرین اورقانی ساییلان، 1908-جی ایلده تبریزین دوه‌چیلر محلّه‌سینده ایسلامیّه جمعیتینین واسیطه‌چیلیگیله نشر ائدیلن قزئت.
قزئتین نشری
21. عصرین سونلاریندان ایراندا قاجار حؤکومتی علئیهینه اؤز-اؤزونه سیچراییشلار شکلینده تظاهور ائدن خالق نوماییشلری آرتیق 1905-جی ایلین سونوندا شوعورلو، نیظاملی فورمالار آلماغا باشلادی. حؤکومته قارشی اولان بو کوتلوی حرکاتلار، اینقیلابلا نتیجه‌لندی و تاریخه مشروطه اینقیلابی (1906-1911) آدی ایله داخیل اولدو. 20. عصرین اوّللرینده آذربایجانین گونئیینده یاشایان تورکلرده «اومّت‌چیلیکدن میلّتچیلیگه» کئچمه مئیللری یارانیردی. تدریسین تورک دیلینده آپاریلدیغی مکتبلر قورولور، تورکجه مطبوعات یارانیردی. بئله بیر دؤورده آذربایجان تورکجه‌سینده درج ائدیلن مطبوع اورقانلاریندان بیری ده «آی ملا عمی» آدلانان قزئت اولموشدور. بو قزئت تبریزین دوه‌چیلر محلّه‌سینده ایسلامیّه جمعیتینین واسیطه‌چیلیگیله نشر ائدیلیردی. دؤورون مورتجئع قزئتلریندن اولان اَیلنجه‌لی «آی ملا عمی» ایسلامیّه جمعیتی طرفیندن 1908-جی ایلده (ه.ق.1326) هم فارس، هم ده تورک دیللرینده چاپ اولونوردو. آذربایجان تورکجه‌سینده اولان «آی ملا عمی» قزئتی قبول اولونموش قایدادا اساساً کیچیک حجمده بصیرت مکتبینین مودیری، عئینی زاماندا «اوخووّت»، «ایتّیحاد» و «ایسلامیّه»نین قزئتلری نین رهبری اولان میرزه احمد طرفیندن تبریزده چاپ اولونوردو. «آی ملا عمی»، باشقا بیر منبعه ایستیناداً، میرزه حسن و سعیدالسلطان‌ین رهبرلیگی آلتیندا نشر اولونوردو.
+0 بگندیم
میرات – ساتیریک درگی
+0 بگندیم
مزه‌لی — هفتهلیک ایجتیماعی، سیاسی، ساتیریک درگی. هاشم بیگ وزیرووون رئداکتورلوغو ایله چیخیردی.
"مزه‌لی" درگیسی 1914-جو ایلین دئکابرین 27-ده نشره باشلامیش، 1915-جی ایل اوکتیابرین 17-ده نشرینی دایاندیرمیشدیر. درگی باکیدا آذربایجان تورکجه‌سینده نشر ائدیلیردی. درگی‌نین اساس ماتئریاللارینی رئداکتور اؤزو یازیردی. 25-جی سایینا کیمی ناشیری و رئداکتور هاشم بیگ وزیروو، 25-37 سایلاریندا مووقّتی مودیری ه.قاسم‌اوو، سونرا ایسه یئنیدن مودیر و ناشیری ه.وزیروو اولموشدور. هاشم بیگ وزیروو "کئفیم گلنده" سرلؤوحه‌لی "بیریسی" ایمضالی فئلیئتونلار ایله مشهور اولموشدور. "مزه‌لی"نین 42 نؤمره‌سی چاپدان چیخمیشدیر.[1]
"کئیفیم گلنده" عومومی باشلیغی آلتیندا یازدیغی فئلیئتونلار اوخوجولار آراسیندا گئنیش یاییلمیشدی. درگیده یالانچی موللالار، فیریلداقچی حاجیلار، مشدیلر، پول‌پرست، اؤزگه مالیندا گؤزو اولان آداملار کسکین تنقید اولونوردو. "مزه‌لی" درگیسی دا اساس تنقید اوصولونو "موللا نصرالدین"-ه بنزه‌دیردی. ظارافات، سؤزو ائیهاملا دئمک اساس تنقید اوصولو ایدی. موحاریبه دؤورونون ضیدیّتلی مسله‌لری ده درگیده اؤز عکسینی تاپیردی.
"مزه‌لی"نین ایدئیا- ایجتیماعی مسلکی و قاباقجیل مؤوقئعیی ایلک سایینداکی پروقرام سجیّه‌لی "یولوموز" مقاله‌سینده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. "مزه‌لی"-ده ع.نظمی، ع.غمکسار، ج.عسگرزاده، ع.مذنب، ه.رازی، ب.سیدزاده و ب. ایشتیراک ائتمیشلر. ع.عظیم‌زاده‌نین درگی اوچون چکدیگی 100-دن آرتیق کاریکاتورادا "موللا نصرالدین" درگیسینین عنعنه‌لری تبلیغ ائدیلمیشدیر. "مزه‌لی" ایمپئریالیست موحاریبه‌سی‌نین تؤرتدیگی دهشتلری، ایجتیماعی عدالتسیزلیگی، قادین حوقوقسوزلوغونو ایفشا ائتمیش، مطبوعات، ادبیات، تئاتر مسله‌لرینی ایشیقلاندیرمیش، ساوادسیزلیغین لغوی و آنا دیلی‌نین صافلیغی اوغروندا موباریزه آپارمیشدیر. "موللا نصرالدین" ادبی اوسلوبو ایله یازیلمیش "سیاحت‌نامه چاققولو بیگ" و "قاراباغ سیاحت‌نامه‌سی"-نده ایجتیماعی حاقسیزلیق تنقید اولونموشدور.
[1] شاه‌وئردی‌یئو آ.ب. آذربایجان مطبوعاتی تاریخی."تحصیل" نشریاتی، 2006 ص 248
کؤچورن: عباس ائلچین
+0 بگندیم
آذربایجان ساتیریک ژورنالی
ویکی‌پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا
حاقّیندا معلومات
"آذربایجان" ژورنالی‌نین بیرینجی نؤمره‌سی 1906-جی ایل دئکابرین 6-دا تبریزده چیخمیشدیر. ژورنال "موللا نصرالدین" عنعنه‌لرینی داوام ائتدیرن مجموعه‌لردن بیری اولوب. م.س.اوردوبادی یازیر:
ستّارخان "آذربایجان" ژورنالی‌نین بیرینجی نؤمره‌سینی گؤردوکده: "بو گون آذربایجان خالقی‌نین میلّی بایرامیدیر" دئمیش و آغلامیشدی".
حقیقتاً ده ژورنالین نشری و فعالیتی بیلاواسیطه ستّارخانین آدی ایله باغلیدیر. همین ژورنال1907-جی ایلین سئنتیابرینادک داوام ائتمیش و ایران آذربایجانی‌نین "موللا نصرالدین"-ی آدینی قازانمیشدی.
+0 بگندیم
شئیپور (ژورنال)
ویکی پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا
شئیپور — باکیدا آذربایجان دیلینده نشر اولونان هفتهلیک ساتیریک ژورنال
حاقّیندا
ایلک سایی 1918-جی ایل اوکتیابرین 5-ده، سونونجو سایی ایسه 1919-جو ایل یانوارین 18-ده چیخمیشدیر. "شئیپور" ژورنالی‌نین جمعی 14 سایی چیخیب: اونلاردان 11-ای 1918-جی ایل، 3-او ایسه 1919-جو ایله عاییددیر. ژورنالین ایلک سایی 5 اوکتیابر 1918-جی ایلده، سون سایی ایسه 18 یانوار 1919-جو ایلده ایشیق اوزو گؤروب.
ژورنالین رئداکتورو مشهور معاریفچی محمد تاغی صیدقی‌نین اوغلو محمدعلی صیدقی، ناشیری صمد منصور ایدی.
هفته‌ده بیر دفعه"توران" مطبعه‌سینده نشر اولونان "شئیپور" ژورنالی‌نین صحیفه‌لرینده محمدعلی صیدقی، صمد منصور، سالمان مومتاز، جعفر جاببارلی، علی عابباس موزنیب،امین عابید و دیگر تانینمیش قلم صاحیبلری‌نین ایدئیا-بدیعی موکمّللیگه مالیک یازیلاری موهوم یئر توتوردو. عومومییتله، نشری بویونجا "شئیپور" ژورنالی اؤز اطرافینا دؤورون بیر سیرا معاریفچی ضیالیلارینی، ایجتیماعی خادیملرینی جلب ائده‌رک، جمعییتده باش وئرن ایجتیماعی پروسئسلری، خالقین معیشتینی، یاشاییش طرزینی، اَیریلیکلری، اونلارین سبب و نتیجه‌لرینی ادبی-بدیعی و پوبلیسیست ماتئریاللار واسیطه‌سیله ایشیقلاندیریب. کونکرئت اولاراق مؤوجود معنوی کاتاکلیزملره قارشی اؤزونه‌مخصوص شکیلده موباریزه آپاریب. تأسوفلر اولسون کی، موستقیللیک ایللرینه قدر بئله بیر عظمتلی ژورنال دیقّت مرکزیندن کناردا قالیب. دوزدور، آیری-آیری ادبیاتشوناس عالیملریمیزین یازدیغی مقاله‌لرده، آپاردیقلاری مونوقرافیک تدقیقاتلاردا بحث ائتدیگیمیز ژورنال حاقّیندا بعضی قیسا قئیدلر اؤز عکسینی تاپیب. لاکین همین معلوماتلار "شئیپور"-ون سسینی، عکس-صداسینی بیزه تام شکیلده چاتدیرا بیلمه‌ییب.
+0 بگندیم
زنبور (ژورنال)
ویکی‌پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا
""زنبور" (ژورنال) — 1909 -1919-جو ایللرده آذربایجاندا نشر اولونان هفتهلیک ادبی، ایجتیماعی، ایللوستراسییالی ساتیریک ژورنال
