دؤولت دوما یاخینلاشیر. جاماعات دا حاضیرلاشیر، حؤکومت ده حاضیرلاشیر. حؤکومت حاضیرلاشیر کی، گؤرسون ائله بیر دوما قاییرا بیلرمی کی، آخیردا جاماعاتی اؤز زورناسی ایله اویناتسین. 

جاماعات دخی بو کلگی دویوب اللشیر کی، گؤرسون بیر ائله دوما قورا بیلرمی کی، حؤکومتی زورناسینا اویناتسین.... آخیردا کیم چالیب، کیم اوینایاجاق، اونو آللاه بیلیر. 

آنجاق بیر اونو دئمک لازیمدیر کی، ایندی‌یه کیمی بیز جاماعات حؤکومتین جوربجور زورناسینا اویناییب، هامیسی‌نین لذتینی گؤرموشوک. ایندی آللاه ائله‌سین، ایش ائله گتیرسین کی، حؤکومت جاماعاتین زورناسینا اویناسین، گؤرک اونون لذتی نه جوردور. دئییلنه گؤره، او گرک چوخ دادلی اولسون، چونکی او زورنادا چالیناجاقدیر: حورّیت شیکسته‌سی، عدالت چاهارگاهی و موساوات بایاتی-شیرازی. 

* * * 

من مرج گلیرم کی، بو بیر-ایکی ایلین عرضینده جمعی روسیه‌ده حورّیت، عدالت و موساوات سؤزلریندن چوخ ایشله‌دیلن هئچ بیر سؤز یوخدور. هر کس و هر بیر فیرقه بو سؤزلره آیری-آیری معنالار وئریر و اؤزگه جوره بیان ائدیرلر. 

او بیاناتین هامیسینی من یاخشی بیلیرم و اوخوجولارا باش آغریسی اولسا دا، بورادا سؤیله‌یه‌جگم. مثلا، گؤتورک "حورّیت" سؤزونو. بو سؤزون معناسی "حؤکومت فیرقه‌سی"نین ایصطیلاحینجا بئله‌دیر: بیر آداما دانیشماق اوچون ایذن وئرمک، آما آغزینی آچاندا بیر شاپالاق ووروب یومدورماق. بیر آداما بیر ایشی گؤرمک اوچون روخصت وئرمک، آما او، ایشه باشلایاندا ووروب باشینی یارماق و یا قیچینی سیندیرماق. 

هامان "حورّیت" سؤزو "مردوم‌ازار" فیرقه‌سی‌نین دیلینده بو معنادادیر: یئتنه یئتمک، یئتمه‌یه‌نه بیر داش آتماق. یئنه هامان سؤز "اصل روسلار" فیرقه‌سی ایصطیلاحینجا بو مضموندادیر: "اصل روسلار"آ آزادلیق، سایرلرینه یوخ؛ سایرلره قوللوق، "اصل روسلار"آ یوخ!" 

ایندی گؤتورک، "موساوات" سؤزونو. سایر فیرقه‌لری بیلمیرم، آما اصل "نوجَبا فیرقه‌سی" ایصطیلاحینجا بو سؤز او معنادادیر کی، هر کس آنقیریب تایینی تاپسین! 

او کی، قالدی "عدالت" سؤزونه، اونو دا هامان "نوجبا فیرقه‌سی" بئله بیان ائدیر کی، مثلا، دونیا عمله گلیب آغالاردان و گدالاردان. آغا -- اینسانین پاپاغی منزیله‌سینده‌دیر، گدا -- اونون باشماغی یئرینده (نئجه کی، بورادا مطلب بیر قدر نازیکدیر، یاخشی مولتفیت اولون). باشماغی باشا گئیمک، پاپاغی دا آیاغا گئیمک باشماقلا پاپاغین حاقیندا بیر جوره ظولمدور، همچنین "آغا"نی آشاغی باشدا اوتوردوب، "گدا"نی دا یوخاری باشدا اوتورتماق بونلارین حاقیندا ظولمدور. آما ترسینه اولسا، "عدالتدیر". 

ائرمنی "داشناکسویون" فیرقه‌سی‌نین دیلینده "عدالت" بوندان عیبارتدیر: قونشویا بادالاق ووروب، اؤزونو ایره‌لی سوخماق. (...). 

حؤکومت فیرقه‌سی ایصطیلاحینجا "عدالت" بودور: گوناهلی یا گوناهسیز بیر آدامی توتماق و توتوب دا قازاماتا سالماق. بیر-ایکی ایلدن سونرا سود(محکمه) قوروب، اونلارین ایشینه باخماق. اگر گوناه صاحیبیدیرسه، بیر ده تزه‌دن قازاماتا سالماق، گوناهی یوخدورسا، بوراخماق کی، کیشی ایش-گوجونده آوارا اولماسین (...).