شئیپور (ژورنال)
ویکی پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا 

شئیپور — باکیدا آذربایجان دیلینده نشر اولونان هفته‌لیک ساتیریک ژورنال

حاقّیندا 
ایلک سایی 1918-جی ایل اوکتیابرین 5-ده، سونونجو سایی ایسه 1919-جو ایل یانوارین 18-ده چیخمیشدیر. "شئیپور" ژورنالی‌نین جمعی 14 سایی چیخیب: اونلاردان 11-ای 1918-جی ایل، 3-او ایسه 1919-جو ایله عاییددیر. ژورنالین ایلک سایی 5 اوکتیابر 1918-جی ایلده، سون سایی ایسه 18 یانوار 1919-جو ایلده ایشیق اوزو گؤروب.
ژورنالین رئداکتورو مشهور معاریفچی محمد تاغی صیدقی‌نین اوغلو محمدعلی صیدقی، ناشیری صمد منصور ایدی. 
هفته‌ده بیر دفعه"توران" مطبعه‌سینده نشر اولونان "شئیپور" ژورنالی‌نین صحیفه‌لرینده محمدعلی صیدقی، صمد منصور، سالمان مومتاز، جعفر جاببارلی، علی عابباس موزنیب،امین عابید و دیگر تا‌نینمیش قلم صاحیبلری‌نین ایدئیا-بدیعی موکمّللیگه مالیک یازیلاری موهوم یئر توتوردو. عومومییتله، نشری بویونجا "شئیپور" ژورنالی اؤز اطرافینا دؤورون بیر سیرا معاریفچی ضیالیلارینی، ایجتیماعی خادیملرینی جلب ائده‌رک، جمعییتده باش وئرن ایجتیماعی پروسئسلری، خالقین معیشتینی، یاشاییش طرزینی، اَیریلیکلری، اونلارین سبب و نتیجه‌لرینی ادبی-بدیعی و پوبلیسیست ماتئریاللار واسیطه‌سیله ایشیقلاندیریب. کونکرئت اولاراق مؤوجود معنوی کاتاکلیزملره قارشی اؤزونه‌مخصوص شکیلده موباریزه آپاریب. تأسوفلر اولسون کی، موستقیللیک ایللرینه قدر بئله بیر عظمتلی ژورنال دیقّت مرکزیندن کناردا قالیب. دوزدور، آیری-آیری ادبیاتشوناس عالیملریمیزین یازدیغی مقاله‌لرده، آپاردیقلاری مونوقرافیک تدقیقاتلاردا بحث ائتدیگیمیز ژورنال حاقّیندا بعضی قیسا قئیدلر اؤز عکسینی تاپیب. لاکین همین معلوماتلار "شئیپور"-ون سسینی، عکس-صداسینی بیزه تام شکیلده چاتدیرا بیلمه‌ییب.
ساتیریک ژونالیستیکا‌نین قایدالارینا اویغون اولاراق "شئیپور"دا پوبلیسیستیک و بدیعی ماتئریاللار اوستو اؤرتولو ایمضالارلا درج ائدیلمیشدیر. ژورنالدا صمد منصورون ساتیریک شئعیرلری، اساساً، "پامپوُشالی" ایمضاسی ایله درج اولونموشدور. باش موحرّیر محمدعلی صیدقی ایسه داها چوخ "شئیپور" ایمضاسی ایله چیخیش ائتمیشدیر. ژورنالدا "داغلی" ،"داغلیزاده" (ج.جاببارلی)، "قوْزقوُراب بَی" (امین عابید)، هابئله " یاف-توُمه‌لی" ،"چالما" ،"قوچو ماوُزئرزاده". "مؤمین چینوْونیک" ،"لاغلاغی" ،"موصاحیب" ،"هامینالسوُوار" و س. گیزلی ایمضالار دا ایشلنمیشدیر.
ژورنال آذربایجان خالق جومهوریتی‌نین موستقیللیک ایدئاللارینی تبلیغ ائدیر، بو یولداکی انگللری، بولشئویک-داشناک فیتنه‌کارلیقلارینی، باکی نئفتینی اله کئچیرمگه جان آتان اجنبی دؤولتلر آراسینداکی چکیشمه‌لری ایفشا ائدیردی. "موللا نصرالدین" ژورنالی‌نین عنعنه‌لرینی داوام ائتدیرن "شئیپور"دا موختلیف ساتیریک-یوموریستیک اوصوللاردان ایستیفاده اولونوردو. "شئیپور"-ون لوغتی" ،"باکی خبرلری" ،"پوچت قوتوسو" ،"تئلئقراف خبرلری" و س. باشلیقلار آلتیندا وئریلن ماتئریاللار، هر نؤمره‌ده درج ائدیلن شئعیرلر سییاسی کسکینلیگی، تنقید هدفلری‌نین آیدینلیغی و پوپولیارلیغی ایله سئچیلیردی.
ژورنال حاقّیندا گئنیش تدقیقات آپارمیش فیلولوگییا عئلملری دوکتورو حوسئین هشیملی یازیردی کی، "شئیپور"آ اوزون ایللر بیرطرفلی، لاقئید موناسیبت بیلاواسیطه اونون مؤوضو-ایدئیا موندریجاتی، ایزله‌دیگی غایه ایله باغلی ایدی.
ایجتیماعی-سییاسی حادیثه و پروسئسلره آیدین مؤوقئعدن موناسیبت بیلدیرن ژورنال وطن و خالق طالعیی اوچون خوصوصی اؤنم داشییان مسله‌لره حساسلیقلا یاناشیر، میلّی منافئعلرین آردیجیل مودافیعه‌چیسی کیمی چیخیش ائدیر، بو یولدا هئچ ندن چکینمیردی. خوصوصاً آذربایجا‌نین یئنیدن ایشغالینا یؤنلن روس بولشئویزمی‌نین اصل ماهییتی، اونلارا و دیگر هاوادارلارینا آرخالانان ائرمنیلرین فیتنه‌کار عمللری، اساسسیز تورپاق ایدیعالاری، 1918-جی ایلین مارتیندا سویداشلاریمیزا قارشی تؤرتدیکلری قانلی قیرغینلار "شئیپور"-ون صحیفه‌لرینده توتارلی فاکتلار و احاطه‌لی تحلیللر واسیطه‌سیله گاه جیدی، گاه دا ساتیریک طرزده اؤز ایفاده‌سینی تاپیردی.
ژورنالین آپاریجی یازارلاریندان بیری محمدعلی صیدقی اولوب. او، 1910-11-جی ایللرده "موللا نصرالدین" ژورنالیندا رئداکتور کؤمکچیسی کیمی چالیشیب. بو ژورناللا یاناشی، " حیات" ،"ایقبال" ،"یئنی ایقبال" ،"بصیرت" ،"طوطی" ،"زنبور" ،"آذربایجان" و دیگر مطبوعات اورقانلاریندا موختلیف مؤوضولاردا چوخسایلی مقاله‌لر و فئلیئتونلار درج ائتدیریب. لاکین اونون بدیعی-پوبلیسیستیک ایرثی، او جومله‌دن "شئیپور" ژورنالینداکی فعالییتی ایندییه‌دک آراشدیریلماییب. محمدعلی صیدقی‌نین "شئیپور"-ون ایلک سایینداکی "آلتی آی" آدلی مقاله‌سی ژورنالین اساس مرامنامه‌سی، پروقرام سندی ده ساییلا بیلر. بورادا هفته‌لیک ژورنالین اساس هدفلری، باشلیجا غایه‌سی اؤز ایفاده‌سینی تاپیب. م.صیدقی‌نین ژورنالین موختلیف سایلاریندا وئریلمیش "عسگرلیک" ،"قرامموفون" ،"تیفلیس دوماسی" ،"باریشیرلار" ،"نه ایسته‌ییرلر؟" ،"نه وار، نه یوخ؟" ،"بو گون" ،"سییاست" و دیگر مقاله و فئلیئتونلاری اونون یئتکین قلمیندن، آیدین میلّی مؤوقئعییندن سوراق وئریر. "شئیپور"-ون صحیفه‌لرینده موختلیف گیزلی ایمضالار قویولوب. ژورنالداکی مشهور "شئیپور" ایمضاسی‌نین شاعیر-پوبلیسیست، ژورنالین ناشیری صمد منصورا منسوبلوغو باره‌ده ایدیعا ائدیلسه ده، حوسئین هشیملی‌نین فیکرینجه، بو، دوغرو دئییل. مشهور سالنامه‌چی غولام محمدلی "ایمضالار" کیتابیندا "شئیپور" ایمضاسینی محمدعلی صیدقی‌یه عایید ائدیب. تدقیقاتچی‌نین یازدیغینا گؤره، بو داها اساسلیدیر. ژورنالین ایلک سایینداکی "آلتی آی" مقاله‌سینده محمدعلی صیدقی اساس دیقّتی 1918-جی ایلین قانلی مارت قیرغی‌نینا یؤنلده‌رک آذربایجانلیلارا خطاباً یازیردی:"آلتی آیدیر کی، گولمه‌میسن. مارت هادیثاتیندان، بولشئویکلرین تعبیرینجه، وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا سویا باتمیش تویوق کیمی سویو سوزوله-سوزوله بیر طرفده قالمیشدین. اؤز شهرینده، اؤز ائوینده اؤزگه یئردن گلمیشلرین الی آلتیندا ازیلیردین. کوچه‌دن کئچنده کوچه دیبی ایله یئریییب، اؤز آنا دیلینده دانیشماغا احتیاط ائدیردین...". گؤروندوگو کیمی، م.صیدقی مارت حادیثه‌لرینی وطنداش موحاریبه‌سی سایان بولشئویکلرین ده ایچ اوزونو قیسا شتریخله آچیر. همین سایدا "یافتیم" ایمضالی "زبانی-حال" آدلی شئعیرده ایسه بولشئویکلرین، شاومیان کیمی ماسکالی داشناکلارین باکیداکی قانلی جینایتلری پیسله‌نیلیر. ژورنالین ناشیری صمد منصورون ایلک سایدا "پوُمپوشالی" ایمضاسییلا وئریلمیش "قاچماق گونودور" شئعیرینده آذربایجان و تورک سیلاحلی قووّه‌لری‌نین باکینی آزاد ائتمک اوچون بیرگه حربی عملیاتلاری آلقیشلانیر. تورپاقلاریمیزدان چکیلمگه مجبور قالان اینگیلیس و ائرمنی بؤلوکلرینه ایروْنییا ایله خطاب اولونور. بو سایدا "شئیپور"-ون لوغتی" باشلیقلی ساتیریک شرحلرده ده ائرمنیلرین ایچ اوزو آچیلیر. "شئیپور"-ون 3-جو سایینداکی "تئلئقراف خبرلری"نده میلّی قووّه‌لرین باکینی یاد ائللیلردن آزاد ائتمه‌سی خبریندن اندیشه‌لنن ائرمنیلرین مکرلی سیماسی ساتیریک طرزده ایفشا ائدیلیر: 
... آندرانیک باکی‌نین آلینماسی خبرینی ائشیتجک جا‌نینی بد‌نیندن چیخاریب، تئزلیکله اؤزونو باکییا یئتیرمک اوچون پروْپوُسک آلیب هاوایا قالخدی. آندرانیکین کئچه‌جگی یوللارا خبر وئریلدی کی، هر یئرده اونو موشاییعت ائتسینلر... دونن آندرانیکین روحو قارا پالتاردا شوشا شهری اوزریندن باکییا طرف کئچدی. ایروان-آندرانیکین روحونون باکییا طرف گئتمه‌سی خبری آلینان کیمی ائرمنیلر طرفیندن هامازاسپا تبریک تئلئقرافلاری گؤندریلدی. آندرانیکین روحو باکیدان قاییدانا قدر اونون جمدگینی ساخلاماق لازیم گلدیگیندن ایرواندان زنگزورا بیر دسته نوماینده گؤندریلدی کی، آندرانیکین جمدگینی ایروانا گتیرسینلر.
"شئیپور"-ون 4-جو ساییندا محمدعلی صیدقی‌نین درج ائتدیردیگی "تیفلیس دوماسی" آدلی مقاله‌ده "سوسیالیست دریسی اؤرتموش داشناکلارین" 1918-جی ایلین مارتیندا تؤرتدیکلری قانلی قیرغینلاری پرده‌له‌مه‌سی، اویدورمالار یایماسی، بولشئویکلرین ائرمنیلری دستکله‌مه‌سی، آذربایجانلیلارا موناسیبتده آیری-سئچکیلیک ائتمه‌سی، آذربایجانلیلارین عکس-اینقیلابچی آدییلا قیردیریلماسی دیقّت مرکزینه چکیلیر. مؤلیف ایستئهزا و غضبله یازیر: "قافقاز ایسلام اهالیسی هامیسی "کوْنترئووْلیوُسیوْنئر" ،یعنی عکس-اینقیلابچی اولدوقلارینا گؤره اونلارین قتلی واجیبدیر. لاکین کیروه‌لر اصل حقیقی سوسیالیست، یعنی جیبگیر اولدوقلاریندان اونلار لازیملی آداملاردیرلار. اؤزلری ده آزدیرلار. ... اونلارا ال گزدیریب آزالتماق یاخشی دئییلدیر". م.صیدقی اصل وطنداش یانغیسی ایله بئله بیر حاقلی سوال وئریردی: "آما بیرجه بوراسی وار کی، بیلمیرم، بو "رحملی آغالار" بیر نئچه ایلده بوتون قافقازییادا موسلمان قانی چای کیمی آخاندا هارادا ایدیلر؟" 
ژورنالین 5-جی سایینداکی "رسمی-گوشاد" آدلی یازیدا آذربایجانلیلاردا دوشمنه قارشی بیرلیگین، سفربرلیک روحونون گوجلو اولماسی‌نین واجیبلیگی اؤنه چکیلیب. عئینی زاماندا مارت حادیثه‌لریندن دانیشیلارکن ائرمنی نامردلیگی‌نین ایچ اوزو کونکرئت شکیلده آچیلیب. اونلارین "موسلمانلاری قیرماسی، ائولری چاپیب تالاماسی، بازارلاری یاندیرماسی" نظره چاتدیریلیب. بو سایداکی "تازییانه" آدلی شئعیر پارچاسیندا دا "باکی یاندی، میلّت قیریلدی" هارایی ائشیدیلیر. 6-جی سایدا "شئیپور" ایمضالی مؤلیفین "نه ایسته‌ییرلر؟" آدلی مقاله‌سینده ده ائرمنی خیصلتی‌نین بؤهتانکئش ماهییتی اؤنه چکیلیر. بو سایداکی "بیر دیپلومات ایله موصاحیبه"ده ائرمنی قولدورلارین گوناهسیز آذربایجانلیلاری قتله یئتیرمه‌سی نظره چاتدیریلیر: "ائرمنی جومهورییتی‌نین موسلّح قووّه‌سی آندرانیک باشدا اولماقلا خیردا اوشاق-موشاقلاری قیرماقلا رشادتینی گؤستریر" . 
7.جی سایدا "مرقوب" ایمضاسییلا وئریلمیش "تقصیرکار گوجسوزدور" آدلی مقاله‌ده 1918-جی ایلین مارت حادیثه‌لرینده داشناکلارین تکجه باکیدا 13 مین آذربایجانلینی اسیر گؤتورمه‌سی، اونلارین ائو-ائشیگینی تالان ائتمه‌سی باره‌ده دانیشیلیر: "بو اون اوچ مین نفرین ائوی، معلوم اولدوغو کیمی، جاپاریدزئ و مشدی بَیین سؤیله‌دیگینه گؤره تالان ائدیلیب. آپاریلان آپاریلیب، یئرده قالان ستکان، نیمچه کیمی شئیلر سیندیریلیب". مقاله‌ده او دا وورغولانیب کی، ائرمنیلرین تؤرتدیگی وحشیلیک و تالا‌نین میقیاسی داها بؤیوک اولموش، بولشئویکلر ایسه "جاماعاتی هیجانا گتیرمه‌مک اوچون بیره اوچ دفعه از دئمیشلر". 8-جی سایداکی "بو گون" مقاله‌سینده ایسه آندرانیکین "قاراباغدا موسلمانلاری قیرماغا باشلاماسی" ،ائرمنیستان حؤکومتی‌نین اونا دستک وئرمه‌سی، ائرمنیلرین اساسسیز ایدیعالاری نظره چاتدیریلیر: "حیاسیز آدامدان هر نه دئسن، باش وئرر. بو حیاسیزلاردان بیری ده ائرمنیستان حؤکومتی‌نین باش کوماندانی آندرانیک کیروه‌دیر کی، یئنه قاراباغدا باش قالدیریب موسلمانلاری قیرماغا باشلاییب. ائرمنیستان حؤکومتی ده گؤزلرینی یوموب، الی ایله ایشاره ائله‌ییر. ائرمنیستان حؤکومتی‌نین نه تؤور سییاست یئریتدیگینی و نه فیکیرده اولدوغونو تفسیر ائتمک آرتیقدیر. بو حؤکومت دئییر کی، قافقازدا گورجوستان و آذربایجان اولا بیلمز. بوردا آنجاق بیر ائرمنیستان اولا بیلر. قافقازین هامیسی یا گرک ائرمنیستان اولسون، یا دا ائرمنیستانا تابئع کیمی بیر شئی اولسون". مقاله مؤلیفی اونو دا وورغولاییر کی، تیفلیسده چیخان "قروزییا" قزئتی اوپوچنین آدلی روس یازیچیسی‌نین "کئچمیش خولیالار" آدلی مقاله‌سینی اؤز صحیفه لرینده درج ائتمکله ائرمنیلره جاواب وئرمک ایسته‌ییب. "آذربایجان" قزئتی ده همین مقاله‌‌نین ترجومه‌سینی درج ائدیب. بو مقاله‌ده اوپوچنین آشکار شکیلده یازیر کی، قافقازدا ائرمنیستان آدلی بیر شئی اولماییب. روسلار قافقازی توتاندا بورادا بیر گورجوستان اولوب، بیر ده آذربایجان خانلیقلاری... همین سایداکی "تئلئقراف خبرلری"نده، ائلجه ده "اؤزجییَزیم" ایمضاسییلا وئریلمیش "آذربایجان" آدلی مقاله‌ده آندرانیکین و بیچئراخووون زنگزور و جبراییل قزالاریندا سویداشلاریمیزا قارشی قیرغینلار تشکیل ائتمه‌سی، ائرمنیستا‌نین کاچازنونی حؤکومتی‌نین بونا دستک وئرمه‌سی فاکتلاری اؤنه چکیلیب. بو سایدا "کنارچی پومپوشالی"‌نین "ضیالیلاریمیز" فئلیئتونوندا بولشئویک-داشناک قووّه‌لری‌نین آذربایجانلیلارا قارشی تؤرتدیگی کوتلوی قیرغینلاردان دانیشیلیب. همچنین، تاریخی ساختالاشدیران، حتّی نوح پئیغمبرین، آدم ایله حوا‌نین ائرمنی اولدوغونو ایدیعا ائدن ائرمنیلرین جفنگ اویدورمالاری ساتیریک تنقید هدفینه چئوریلیب. 
ژورنالین 9-جو و 10-جو ساییندا "تئلئقراف خبرلری"نده ده آندرانیکین وحشیلیکلری فاکتلارلا ایفشا اولونوب. یوخاریدا وورغولادیغیمیز کیمی، ح.هشیملی‌نین "شئیپور" ژورنالی‌نین تدقیقی ساحه سینده آتدیغی ان بؤیوک آددیم اونون تام شکیلده یئنیدن نشرینه نایل اولماسیدیر.بورادا وئریلن معلوماتلار دا ح.هشیملی‌نین تدقیقاتلارینا ایستیناداً حاضیرلانمیشدیر. 

ژورنال حاقّیندا مونوقرافییالار 
"محمدعلی صیدقی و "شئیپور" ژورنالی" آدلی مونوقرافییا 
"شئیپور" ژورنالی حاقّیندا فیلولوگییا عئلملری دوکتورو، امکدار عئلم خادیمی حوسئین هشیملی "عئلم و تحصیل" نشریاتیندا چاپ اولونموش اوچ یئنی کیتابی اونون همین ساحه‌ده‌کی ثمره‌لی تدقیقاتلاری‌نین داوامی و اوغورلو بهره‌سی کیمی ماراق دوغورور. کیتابلاردان بیری"محمدعلی صیدقی و "شئیپور" ژورنالی" آدلانیر. اؤتن عصرین بیرینجی یاریسیندا آذربایجاندا معاریف، ادبییات، مطبوعات، تئاتر و سایر ساحه‌لرده جیدی، موهوم خیدمتلر گؤسترمیش محمدعلی صیدقی‌نین چوخ‌شاخه‌لی فعالییتی، تأسوف کی، ایندییه‌دک اؤیره‌نیلمه‌میش، یالنیز تک-تک مؤلیفلر اونون حاقّیندا قیسا فیکیرلر سؤیله‌میشلر. حوسئین هشیملی گؤرکملی هم‌یئرلیمیز حاقّیندا اوزون مودّت آراشدیرما آپارمیش، اونون حیات و یارادیجیلیغی باره‌ده بیتکین تصوّور یارادان کیتاب یازمیشدیر. کیتابین "محمدعلی صیدقی‌نین عؤمور یولو و فعالیتی‌نین اساس یؤنلری" آدلی ایلک فصلینده تدقیقاتچی اؤتن عصرین ایلک اون ایللیکلرینه عایید چوخ‌سایلی دؤوری مطبوعات و آرخیو ماتئریاللاری اساسیندا بو ایستعدادلی ضیالی‌نین حیات و یارادیجیلیغی‌نین باشلیجا مرحله و ایستیقامتلرینی اینجله‌میش، اونون ناخچیوان، باکی و آشقابادداکی پئداقوژی فعالییتی، اؤتن عصرین ایلک اون ایللیکلرینده "حیات" ،"ایرشاد" ،"موللا نصرالدین" ،"ایقبال" ،"سووقات" ،"بصیرت" ،"تازه خبر" ،"صدایی-حقّ" ،"صدایی-وطن" ،"حقیقت" ،"بابایی-امیر" ،"آذربایجان" ،"زنبور" کیمی دیگر قزئت و ژورناللاردا "زاده" ،"ریزه" ،"افعی" ،"بئکار" ،"قمیش" ،"بیر ناخوش" ،"کابلا کؤوثر" ،"کرتنکله" ،"کزبی" ،"لاواش" و دیگر ایمضالارلا درج ائتدیردیگی چوخ سایلی بدیعی و پوبلیسیستیک یازیلارین اساس مغزین، ایدئیا-بدیعی مزییتلرینه نظر سالمیش، اونلارین بیر قیسمینی ایلک دفعه تحلیله جلب ائتمیشدیر.
م.صیدقی‌نین بدیعی یارادیجیلیغی، تئاتر ساحه‌سینده فعالییتی ده چوخ‌سایلی قایناقلار اساسیندا ایشیقلاندیریلمیشدیر. کیتابین ایکینجی و اوچونجو فصیللری ایسه محمدعلی صیدقی‌نین رئداکتورلوغو ایله باکیدا 1918-1919-جو ایللرده چیخمیش "شئیپور" ژورنالیناحصر اولونموشدور. او ایللرده آذربایجا‌نین یئنیدن ایشغالینا چالیشان بولشئویکلرین، تورپاقلاریمیزا باسقینلار ائدیب قانلار تؤکن ائرمنیلرین منفور سیماسینی ایفشا ائدن بو ژورنال سووئت دؤورونده "عکس اینقیلابی روحلو" مطبوعات اورقانی ساییلاراق دیقّتدن کناردا قالمیش، سون واختلاردا ایسه اونون حاقّیندا یالنیز بعضی قیسا مولاحیظه‌لر سؤیله‌نیلمیشدیر. ح.هشیملی ایلک دفعه احاطه‌لی آراشدیرما آپارمیش، ژورنال باره‌ده بیر سیرا مسله‌لری دقیقلشدیرمیشدیر. خوصوصاً ژورنالداکی "شئیپور" ایمضاسی‌نین شاعیر-پوبلیسیست صمد منصورا دئییل، محمدعلی صیدقی‌یه منسوبلوغو ثوبوتا یئتیریلمیشدیر. اوچونجو فصیلده م.صیدقی‌نین "شئیپور"دا چیخمیش مقاله و فئلیئتونلاری ایلک دفعه اؤزونون عئلمی تدقیقینی تاپمیشدیر. همین اثرلر وطن و خالق طالعیی اوچون آکتوال مسله‌لری عکس ائتدیرمه‌سی، درین میلّی موندریجه‌سی، خوصوصاً بولشئویک-داشناک قوووه‌لرین ایچ اوزونو آچماسی، عوموماً، ایدئیا-بدیعی دولغونلوغو ایله بؤیوک اهمییته مالیکدیر. کیتابین "علاوه لر" بؤلمه‌سینده محمدعلی صیدقی‌نین "شئیپور" ژورنالیندا چیخمیش اثرلریندن سئچمه‌لرین ترانسلیتئراسییا ائدیله‌رک اوخوجولارا چاتدیریلماسی عئلمی تحلیللردن آلینان تصّوراتی لاییقینجه تاماملاییر و محمدعلی صیدقی‌نین درین میلّی روحلو بیر ضیالی اولدوغونو آشکار شکیلده نوماییش ائتدیریر. اونون "عسگرلیک" ،"آلتی آی" ،"نه ایسته‌ییرلر؟" ،"سییاست" ،"بو گون" ،"قرامموفون" ،"باریشیرلار" ،"گورجو-ائرمنی ووروشماسی" کیمی مقاله و فئلیئتونلاری بو باخیمدان خوصوصیله دیقّتی چکیر. 

"شئیپور" ژورنالی (1918-1919) آدلی مونوقرافییا 
قئید اولوندوغو کیمی، ایندییه‌دک آراشدیریلمایان "شئیپور" ژورنالی محمدعلی صیدقی‌نین رئداکتورلوغو ایله چیخمیشدیر. مطبوعات تاریخیمیزده موهوم مؤوقئع توتان بو ژورنال او دؤورون سوسیال-سیاسی، ادبی-مدنی رئاللیقلارینی احاطه‌لی شکیلده عکس ائتدیریر. بونو نظره آلان ادبیاتشوناس حوسئین هشیملی ژورنالین بوتون سایلارینی ترانسلیتئراسییا ائده‌رک لاتین الیفباسی ایله چاپا حاضیرلامیش، "عئلم و تحصیل" نشریاتیندا چاپ ائتدیرمیشدیر. "شئیپور" ژورنالی (1918-1919-جو ایللر)" آدلانان بو ایری حجملی کیتابدا ژورنالین اون دؤرد سایی‌نین هامیسینداکی ماتئریاللار آردیجیللیقلا اوخوجولارا تقدیم اولونموشدور. "میلّی مطبوعات تاریخیمیزین دَیرلی صحیفه‌سی" آدلی گئنیش اؤن سؤزده "شئیپور" ژورنالی، اونون اساس مؤلیفلری، ایزله‌دیگی غایه، توتدوغو مؤوقئع و سایر باره‌ده اطرافلی معلومات وئریلمیشدیر. اؤیره‌نیریک کی، بو ژورنالین صحیفه‌لرینده اونون رئداکتورو محمدعلی صیدقی ایله یاناشی، صمد منصور، جعفر جاببارلی، سالمان مومتاز، علی عابباس موزنیب، امین عابید، محمدعلی ناصیر و دیگر تا‌نینمیش ادیبلرین آکتوال مؤوضولاردا بدیعی و پوبلیسیستیک اثرلری نشر اولونموشدور. کیتابلا یاخیندان تانیشلیق دئمگه اساس وئریر کی، اوزون ایللر بویو دیقّتدن کناردا قالمیش "شئیپور" ژورنالی میلّی مطبوعاتیمیزین تاریخینده اؤنملی یئر توتموش، خالقین میلّی اؤزونودرکینده، ساتیریک پوئزییا و پوبلیسیستیکا‌نین اینکیشافیندا دیقّته لاییق رول اوینامیشدیر.
2017.جی ایلده پروفئسسور حوسئین هشیملی چوخ ایللیک تدقیقاتلاری‌نین نتیجه‌سی اولاراق "شئیپور" ژورنالی و ادبی-تاریخی حقیقتلر" مونوقرافییاسینی نشر ائتدیرمیشدیر.همین کیتابدا ژورنالین نشری تاریخی، اساس مؤلیفلری، بوراداکی گیزلی ایمضالارین صاحیبلری، ژورنالداکی پوئزییا و پوبلیسیستیکا ماتئریاللاری باره‌ده گئنیش، هرطرفلی آراشدیرما آپاریلمیشدیر. 

ایستینادلار
 شئیپور (ژورنال) // آذربایجان خالق جومهوریتی ائنسیکلوپئدییاسی. — باکی: "لیدئر" ،2005. — 2 جیلدده. — ایکی جیلد. — صحیفه لرین سایی:472. — ص.: 370

525.جی قزئت - "شئیپور" ژورنالی ائرمنی مکرینی نئجه ایفشا ائدیردی؟ 
 "شئیپور" ژورنالی و محمدعلی صیدقی حاقّیندا مونوقرافییا 
98یاشلی ساتیریک "شئیپور" ژورنالی - شرق.آز 
"شئیپور" ژورنالی و محمدعلی صیدقی حاقّیندا ایلک کیتابلار

کؤچورن:عباس ائلچین 

ساتیریک ژونالیستیکا‌نین قایدالارینا اویغون اولاراق "شئیپور"دا پوبلیسیستیک و بدیعی ماتئریاللار اوستو اؤرتولو ایمضالارلا درج ائدیلمیشدیر. ژورنالدا صمد منصورون ساتیریک شئعیرلری، اساساً، "پامپوُشالی" ایمضاسی ایله درج اولونموشدور. باش موحرّیر محمدعلی صیدقی ایسه داها چوخ "شئیپور" ایمضاسی ایله چیخیش ائتمیشدیر. ژورنالدا "داغلی" ،"داغلیزاده" (ج.جاببارلی)، "قوْزقوُراب بَی" (امین عابید)، هابئله " یاف-توُمه‌لی" ،"چالما" ،"قوچو ماوُزئرزاده". "مؤمین چینوْونیک" ،"لاغلاغی" ،"موصاحیب" ،"هامینالسوُوار" و س. گیزلی ایمضالار دا ایشلنمیشدیر.
ژورنال آذربایجان خالق جومهوریتی‌نین موستقیللیک ایدئاللارینی تبلیغ ائدیر، بو یولداکی انگللری، بولشئویک-داشناک فیتنه‌کارلیقلارینی، باکی نئفتینی اله کئچیرمگه جان آتان اجنبی دؤولتلر آراسینداکی چکیشمه‌لری ایفشا ائدیردی. "موللا نصرالدین" ژورنالی‌نین عنعنه‌لرینی داوام ائتدیرن "شئیپور"دا موختلیف ساتیریک-یوموریستیک اوصوللاردان ایستیفاده اولونوردو. "شئیپور"-ون لوغتی" ،"باکی خبرلری" ،"پوچت قوتوسو" ،"تئلئقراف خبرلری" و س. باشلیقلار آلتیندا وئریلن ماتئریاللار، هر نؤمره‌ده درج ائدیلن شئعیرلر سییاسی کسکینلیگی، تنقید هدفلری‌نین آیدینلیغی و پوپولیارلیغی ایله سئچیلیردی.
ژورنال حاقّیندا گئنیش تدقیقات آپارمیش فیلولوگییا عئلملری دوکتورو حوسئین هشیملی یازیردی کی، "شئیپور"آ اوزون ایللر بیرطرفلی، لاقئید موناسیبت بیلاواسیطه اونون مؤوضو-ایدئیا موندریجاتی، ایزله‌دیگی غایه ایله باغلی ایدی.
ایجتیماعی-سییاسی حادیثه و پروسئسلره آیدین مؤوقئعدن موناسیبت بیلدیرن ژورنال وطن و خالق طالعیی اوچون خوصوصی اؤنم داشییان مسله‌لره حساسلیقلا یاناشیر، میلّی منافئعلرین آردیجیل مودافیعه‌چیسی کیمی چیخیش ائدیر، بو یولدا هئچ ندن چکینمیردی. خوصوصاً آذربایجا‌نین یئنیدن ایشغالینا یؤنلن روس بولشئویزمی‌نین اصل ماهییتی، اونلارا و دیگر هاوادارلارینا آرخالانان ائرمنیلرین فیتنه‌کار عمللری، اساسسیز تورپاق ایدیعالاری، 1918-جی ایلین مارتیندا سویداشلاریمیزا قارشی تؤرتدیکلری قانلی قیرغینلار "شئیپور"-ون صحیفه‌لرینده توتارلی فاکتلار و احاطه‌لی تحلیللر واسیطه‌سیله گاه جیدی، گاه دا ساتیریک طرزده اؤز ایفاده‌سینی تاپیردی.
ژورنالین آپاریجی یازارلاریندان بیری محمدعلی صیدقی اولوب. او، 1910-11-جی ایللرده "موللا نصرالدین" ژورنالیندا رئداکتور کؤمکچیسی کیمی چالیشیب. بو ژورناللا یاناشی، " حیات" ،"ایقبال" ،"یئنی ایقبال" ،"بصیرت" ،"طوطی" ،"زنبور" ،"آذربایجان" و دیگر مطبوعات اورقانلاریندا موختلیف مؤوضولاردا چوخسایلی مقاله‌لر و فئلیئتونلار درج ائتدیریب. لاکین اونون بدیعی-پوبلیسیستیک ایرثی، او جومله‌دن "شئیپور" ژورنالینداکی فعالییتی ایندییه‌دک آراشدیریلماییب. محمدعلی صیدقی‌نین "شئیپور"-ون ایلک سایینداکی "آلتی آی" آدلی مقاله‌سی ژورنالین اساس مرامنامه‌سی، پروقرام سندی ده ساییلا بیلر. بورادا هفته‌لیک ژورنالین اساس هدفلری، باشلیجا غایه‌سی اؤز ایفاده‌سینی تاپیب. م.صیدقی‌نین ژورنالین موختلیف سایلاریندا وئریلمیش "عسگرلیک" ،"قرامموفون" ،"تیفلیس دوماسی" ،"باریشیرلار" ،"نه ایسته‌ییرلر؟" ،"نه وار، نه یوخ؟" ،"بو گون" ،"سییاست" و دیگر مقاله و فئلیئتونلاری اونون یئتکین قلمیندن، آیدین میلّی مؤوقئعییندن سوراق وئریر. "شئیپور"-ون صحیفه‌لرینده موختلیف گیزلی ایمضالار قویولوب. ژورنالداکی مشهور "شئیپور" ایمضاسی‌نین شاعیر-پوبلیسیست، ژورنالین ناشیری صمد منصورا منسوبلوغو باره‌ده ایدیعا ائدیلسه ده، حوسئین هشیملی‌نین فیکرینجه، بو، دوغرو دئییل. مشهور سالنامه‌چی غولام محمدلی "ایمضالار" کیتابیندا "شئیپور" ایمضاسینی محمدعلی صیدقی‌یه عایید ائدیب. تدقیقاتچی‌نین یازدیغینا گؤره، بو داها اساسلیدیر. ژورنالین ایلک سایینداکی "آلتی آی" مقاله‌سینده محمدعلی صیدقی اساس دیقّتی 1918-جی ایلین قانلی مارت قیرغی‌نینا یؤنلده‌رک آذربایجانلیلارا خطاباً یازیردی:"آلتی آیدیر کی، گولمه‌میسن. مارت هادیثاتیندان، بولشئویکلرین تعبیرینجه، وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا سویا باتمیش تویوق کیمی سویو سوزوله-سوزوله بیر طرفده قالمیشدین. اؤز شهرینده، اؤز ائوینده اؤزگه یئردن گلمیشلرین الی آلتیندا ازیلیردین. کوچه‌دن کئچنده کوچه دیبی ایله یئریییب، اؤز آنا دیلینده دانیشماغا احتیاط ائدیردین...". گؤروندوگو کیمی، م.صیدقی مارت حادیثه‌لرینی وطنداش موحاریبه‌سی سایان بولشئویکلرین ده ایچ اوزونو قیسا شتریخله آچیر. همین سایدا "یافتیم" ایمضالی "زبانی-حال" آدلی شئعیرده ایسه بولشئویکلرین، شاومیان کیمی ماسکالی داشناکلارین باکیداکی قانلی جینایتلری پیسله‌نیلیر. ژورنالین ناشیری صمد منصورون ایلک سایدا "پوُمپوشالی" ایمضاسییلا وئریلمیش "قاچماق گونودور" شئعیرینده آذربایجان و تورک سیلاحلی قووّه‌لری‌نین باکینی آزاد ائتمک اوچون بیرگه حربی عملیاتلاری آلقیشلانیر. تورپاقلاریمیزدان چکیلمگه مجبور قالان اینگیلیس و ائرمنی بؤلوکلرینه ایروْنییا ایله خطاب اولونور. بو سایدا "شئیپور"-ون لوغتی" باشلیقلی ساتیریک شرحلرده ده ائرمنیلرین ایچ اوزو آچیلیر. "شئیپور"-ون 3-جو سایینداکی "تئلئقراف خبرلری"نده میلّی قووّه‌لرین باکینی یاد ائللیلردن آزاد ائتمه‌سی خبریندن اندیشه‌لنن ائرمنیلرین مکرلی سیماسی ساتیریک طرزده ایفشا ائدیلیر: 
... آندرانیک باکی‌نین آلینماسی خبرینی ائشیتجک جا‌نینی بد‌نیندن چیخاریب، تئزلیکله اؤزونو باکییا یئتیرمک اوچون پروْپوُسک آلیب هاوایا قالخدی. آندرانیکین کئچه‌جگی یوللارا خبر وئریلدی کی، هر یئرده اونو موشاییعت ائتسینلر... دونن آندرانیکین روحو قارا پالتاردا شوشا شهری اوزریندن باکییا طرف کئچدی. ایروان-آندرانیکین روحونون باکییا طرف گئتمه‌سی خبری آلینان کیمی ائرمنیلر طرفیندن هامازاسپا تبریک تئلئقرافلاری گؤندریلدی. آندرانیکین روحو باکیدان قاییدانا قدر اونون جمدگینی ساخلاماق لازیم گلدیگیندن ایرواندان زنگزورا بیر دسته نوماینده گؤندریلدی کی، آندرانیکین جمدگینی ایروانا گتیرسینلر.
"شئیپور"-ون 4-جو ساییندا محمدعلی صیدقی‌نین درج ائتدیردیگی "تیفلیس دوماسی" آدلی مقاله‌ده "سوسیالیست دریسی اؤرتموش داشناکلارین" 1918-جی ایلین مارتیندا تؤرتدیکلری قانلی قیرغینلاری پرده‌له‌مه‌سی، اویدورمالار یایماسی، بولشئویکلرین ائرمنیلری دستکله‌مه‌سی، آذربایجانلیلارا موناسیبتده آیری-سئچکیلیک ائتمه‌سی، آذربایجانلیلارین عکس-اینقیلابچی آدییلا قیردیریلماسی دیقّت مرکزینه چکیلیر. مؤلیف ایستئهزا و غضبله یازیر: "قافقاز ایسلام اهالیسی هامیسی "کوْنترئووْلیوُسیوْنئر" ،یعنی عکس-اینقیلابچی اولدوقلارینا گؤره اونلارین قتلی واجیبدیر. لاکین کیروه‌لر اصل حقیقی سوسیالیست، یعنی جیبگیر اولدوقلاریندان اونلار لازیملی آداملاردیرلار. اؤزلری ده آزدیرلار. ... اونلارا ال گزدیریب آزالتماق یاخشی دئییلدیر". م.صیدقی اصل وطنداش یانغیسی ایله بئله بیر حاقلی سوال وئریردی: "آما بیرجه بوراسی وار کی، بیلمیرم، بو "رحملی آغالار" بیر نئچه ایلده بوتون قافقازییادا موسلمان قانی چای کیمی آخاندا هارادا ایدیلر؟" 
ژورنالین 5-جی سایینداکی "رسمی-گوشاد" آدلی یازیدا آذربایجانلیلاردا دوشمنه قارشی بیرلیگین، سفربرلیک روحونون گوجلو اولماسی‌نین واجیبلیگی اؤنه چکیلیب. عئینی زاماندا مارت حادیثه‌لریندن دانیشیلارکن ائرمنی نامردلیگی‌نین ایچ اوزو کونکرئت شکیلده آچیلیب. اونلارین "موسلمانلاری قیرماسی، ائولری چاپیب تالاماسی، بازارلاری یاندیرماسی" نظره چاتدیریلیب. بو سایداکی "تازییانه" آدلی شئعیر پارچاسیندا دا "باکی یاندی، میلّت قیریلدی" هارایی ائشیدیلیر. 6-جی سایدا "شئیپور" ایمضالی مؤلیفین "نه ایسته‌ییرلر؟" آدلی مقاله‌سینده ده ائرمنی خیصلتی‌نین بؤهتانکئش ماهییتی اؤنه چکیلیر. بو سایداکی "بیر دیپلومات ایله موصاحیبه"ده ائرمنی قولدورلارین گوناهسیز آذربایجانلیلاری قتله یئتیرمه‌سی نظره چاتدیریلیر: "ائرمنی جومهورییتی‌نین موسلّح قووّه‌سی آندرانیک باشدا اولماقلا خیردا اوشاق-موشاقلاری قیرماقلا رشادتینی گؤستریر" . 
7.جی سایدا "مرقوب" ایمضاسییلا وئریلمیش "تقصیرکار گوجسوزدور" آدلی مقاله‌ده 1918-جی ایلین مارت حادیثه‌لرینده داشناکلارین تکجه باکیدا 13 مین آذربایجانلینی اسیر گؤتورمه‌سی، اونلارین ائو-ائشیگینی تالان ائتمه‌سی باره‌ده دانیشیلیر: "بو اون اوچ مین نفرین ائوی، معلوم اولدوغو کیمی، جاپاریدزئ و مشدی بَیین سؤیله‌دیگینه گؤره تالان ائدیلیب. آپاریلان آپاریلیب، یئرده قالان ستکان، نیمچه کیمی شئیلر سیندیریلیب". مقاله‌ده او دا وورغولانیب کی، ائرمنیلرین تؤرتدیگی وحشیلیک و تالا‌نین میقیاسی داها بؤیوک اولموش، بولشئویکلر ایسه "جاماعاتی هیجانا گتیرمه‌مک اوچون بیره اوچ دفعه از دئمیشلر". 8-جی سایداکی "بو گون" مقاله‌سینده ایسه آندرانیکین "قاراباغدا موسلمانلاری قیرماغا باشلاماسی" ،ائرمنیستان حؤکومتی‌نین اونا دستک وئرمه‌سی، ائرمنیلرین اساسسیز ایدیعالاری نظره چاتدیریلیر: "حیاسیز آدامدان هر نه دئسن، باش وئرر. بو حیاسیزلاردان بیری ده ائرمنیستان حؤکومتی‌نین باش کوماندانی آندرانیک کیروه‌دیر کی، یئنه قاراباغدا باش قالدیریب موسلمانلاری قیرماغا باشلاییب. ائرمنیستان حؤکومتی ده گؤزلرینی یوموب، الی ایله ایشاره ائله‌ییر. ائرمنیستان حؤکومتی‌نین نه تؤور سییاست یئریتدیگینی و نه فیکیرده اولدوغونو تفسیر ائتمک آرتیقدیر. بو حؤکومت دئییر کی، قافقازدا گورجوستان و آذربایجان اولا بیلمز. بوردا آنجاق بیر ائرمنیستان اولا بیلر. قافقازین هامیسی یا گرک ائرمنیستان اولسون، یا دا ائرمنیستانا تابئع کیمی بیر شئی اولسون". مقاله مؤلیفی اونو دا وورغولاییر کی، تیفلیسده چیخان "قروزییا" قزئتی اوپوچنین آدلی روس یازیچیسی‌نین "کئچمیش خولیالار" آدلی مقاله‌سینی اؤز صحیفه لرینده درج ائتمکله ائرمنیلره جاواب وئرمک ایسته‌ییب. "آذربایجان" قزئتی ده همین مقاله‌‌نین ترجومه‌سینی درج ائدیب. بو مقاله‌ده اوپوچنین آشکار شکیلده یازیر کی، قافقازدا ائرمنیستان آدلی بیر شئی اولماییب. روسلار قافقازی توتاندا بورادا بیر گورجوستان اولوب، بیر ده آذربایجان خانلیقلاری... همین سایداکی "تئلئقراف خبرلری"نده، ائلجه ده "اؤزجییَزیم" ایمضاسییلا وئریلمیش "آذربایجان" آدلی مقاله‌ده آندرانیکین و بیچئراخووون زنگزور و جبراییل قزالاریندا سویداشلاریمیزا قارشی قیرغینلار تشکیل ائتمه‌سی، ائرمنیستا‌نین کاچازنونی حؤکومتی‌نین بونا دستک وئرمه‌سی فاکتلاری اؤنه چکیلیب. بو سایدا "کنارچی پومپوشالی"‌نین "ضیالیلاریمیز" فئلیئتونوندا بولشئویک-داشناک قووّه‌لری‌نین آذربایجانلیلارا قارشی تؤرتدیگی کوتلوی قیرغینلاردان دانیشیلیب. همچنین، تاریخی ساختالاشدیران، حتّی نوح پئیغمبرین، آدم ایله حوا‌نین ائرمنی اولدوغونو ایدیعا ائدن ائرمنیلرین جفنگ اویدورمالاری ساتیریک تنقید هدفینه چئوریلیب. 
ژورنالین 9-جو و 10-جو ساییندا "تئلئقراف خبرلری"نده ده آندرانیکین وحشیلیکلری فاکتلارلا ایفشا اولونوب. یوخاریدا وورغولادیغیمیز کیمی، ح.هشیملی‌نین "شئیپور" ژورنالی‌نین تدقیقی ساحه سینده آتدیغی ان بؤیوک آددیم اونون تام شکیلده یئنیدن نشرینه نایل اولماسیدیر.بورادا وئریلن معلوماتلار دا ح.هشیملی‌نین تدقیقاتلارینا ایستیناداً حاضیرلانمیشدیر. 

ژورنال حاقّیندا مونوقرافییالار 
"محمدعلی صیدقی و "شئیپور" ژورنالی" آدلی مونوقرافییا 
"شئیپور" ژورنالی حاقّیندا فیلولوگییا عئلملری دوکتورو، امکدار عئلم خادیمی حوسئین هشیملی "عئلم و تحصیل" نشریاتیندا چاپ اولونموش اوچ یئنی کیتابی اونون همین ساحه‌ده‌کی ثمره‌لی تدقیقاتلاری‌نین داوامی و اوغورلو بهره‌سی کیمی ماراق دوغورور. کیتابلاردان بیری"محمدعلی صیدقی و "شئیپور" ژورنالی" آدلانیر. اؤتن عصرین بیرینجی یاریسیندا آذربایجاندا معاریف، ادبییات، مطبوعات، تئاتر و سایر ساحه‌لرده جیدی، موهوم خیدمتلر گؤسترمیش محمدعلی صیدقی‌نین چوخ‌شاخه‌لی فعالییتی، تأسوف کی، ایندییه‌دک اؤیره‌نیلمه‌میش، یالنیز تک-تک مؤلیفلر اونون حاقّیندا قیسا فیکیرلر سؤیله‌میشلر. حوسئین هشیملی گؤرکملی هم‌یئرلیمیز حاقّیندا اوزون مودّت آراشدیرما آپارمیش، اونون حیات و یارادیجیلیغی باره‌ده بیتکین تصوّور یارادان کیتاب یازمیشدیر. کیتابین "محمدعلی صیدقی‌نین عؤمور یولو و فعالیتی‌نین اساس یؤنلری" آدلی ایلک فصلینده تدقیقاتچی اؤتن عصرین ایلک اون ایللیکلرینه عایید چوخ‌سایلی دؤوری مطبوعات و آرخیو ماتئریاللاری اساسیندا بو ایستعدادلی ضیالی‌نین حیات و یارادیجیلیغی‌نین باشلیجا مرحله و ایستیقامتلرینی اینجله‌میش، اونون ناخچیوان، باکی و آشقابادداکی پئداقوژی فعالییتی، اؤتن عصرین ایلک اون ایللیکلرینده "حیات" ،"ایرشاد" ،"موللا نصرالدین" ،"ایقبال" ،"سووقات" ،"بصیرت" ،"تازه خبر" ،"صدایی-حقّ" ،"صدایی-وطن" ،"حقیقت" ،"بابایی-امیر" ،"آذربایجان" ،"زنبور" کیمی دیگر قزئت و ژورناللاردا "زاده" ،"ریزه" ،"افعی" ،"بئکار" ،"قمیش" ،"بیر ناخوش" ،"کابلا کؤوثر" ،"کرتنکله" ،"کزبی" ،"لاواش" و دیگر ایمضالارلا درج ائتدیردیگی چوخ سایلی بدیعی و پوبلیسیستیک یازیلارین اساس مغزین، ایدئیا-بدیعی مزییتلرینه نظر سالمیش، اونلارین بیر قیسمینی ایلک دفعه تحلیله جلب ائتمیشدیر.
م.صیدقی‌نین بدیعی یارادیجیلیغی، تئاتر ساحه‌سینده فعالییتی ده چوخ‌سایلی قایناقلار اساسیندا ایشیقلاندیریلمیشدیر. کیتابین ایکینجی و اوچونجو فصیللری ایسه محمدعلی صیدقی‌نین رئداکتورلوغو ایله باکیدا 1918-1919-جو ایللرده چیخمیش "شئیپور" ژورنالیناحصر اولونموشدور. او ایللرده آذربایجا‌نین یئنیدن ایشغالینا چالیشان بولشئویکلرین، تورپاقلاریمیزا باسقینلار ائدیب قانلار تؤکن ائرمنیلرین منفور سیماسینی ایفشا ائدن بو ژورنال سووئت دؤورونده "عکس اینقیلابی روحلو" مطبوعات اورقانی ساییلاراق دیقّتدن کناردا قالمیش، سون واختلاردا ایسه اونون حاقّیندا یالنیز بعضی قیسا مولاحیظه‌لر سؤیله‌نیلمیشدیر. ح.هشیملی ایلک دفعه احاطه‌لی آراشدیرما آپارمیش، ژورنال باره‌ده بیر سیرا مسله‌لری دقیقلشدیرمیشدیر. خوصوصاً ژورنالداکی "شئیپور" ایمضاسی‌نین شاعیر-پوبلیسیست صمد منصورا دئییل، محمدعلی صیدقی‌یه منسوبلوغو ثوبوتا یئتیریلمیشدیر. اوچونجو فصیلده م.صیدقی‌نین "شئیپور"دا چیخمیش مقاله و فئلیئتونلاری ایلک دفعه اؤزونون عئلمی تدقیقینی تاپمیشدیر. همین اثرلر وطن و خالق طالعیی اوچون آکتوال مسله‌لری عکس ائتدیرمه‌سی، درین میلّی موندریجه‌سی، خوصوصاً بولشئویک-داشناک قوووه‌لرین ایچ اوزونو آچماسی، عوموماً، ایدئیا-بدیعی دولغونلوغو ایله بؤیوک اهمییته مالیکدیر. کیتابین "علاوه لر" بؤلمه‌سینده محمدعلی صیدقی‌نین "شئیپور" ژورنالیندا چیخمیش اثرلریندن سئچمه‌لرین ترانسلیتئراسییا ائدیله‌رک اوخوجولارا چاتدیریلماسی عئلمی تحلیللردن آلینان تصّوراتی لاییقینجه تاماملاییر و محمدعلی صیدقی‌نین درین میلّی روحلو بیر ضیالی اولدوغونو آشکار شکیلده نوماییش ائتدیریر. اونون "عسگرلیک" ،"آلتی آی" ،"نه ایسته‌ییرلر؟" ،"سییاست" ،"بو گون" ،"قرامموفون" ،"باریشیرلار" ،"گورجو-ائرمنی ووروشماسی" کیمی مقاله و فئلیئتونلاری بو باخیمدان خوصوصیله دیقّتی چکیر. 

"شئیپور" ژورنالی (1918-1919) آدلی مونوقرافییا 
قئید اولوندوغو کیمی، ایندییه‌دک آراشدیریلمایان "شئیپور" ژورنالی محمدعلی صیدقی‌نین رئداکتورلوغو ایله چیخمیشدیر. مطبوعات تاریخیمیزده موهوم مؤوقئع توتان بو ژورنال او دؤورون سوسیال-سیاسی، ادبی-مدنی رئاللیقلارینی احاطه‌لی شکیلده عکس ائتدیریر. بونو نظره آلان ادبیاتشوناس حوسئین هشیملی ژورنالین بوتون سایلارینی ترانسلیتئراسییا ائده‌رک لاتین الیفباسی ایله چاپا حاضیرلامیش، "عئلم و تحصیل" نشریاتیندا چاپ ائتدیرمیشدیر. "شئیپور" ژورنالی (1918-1919-جو ایللر)" آدلانان بو ایری حجملی کیتابدا ژورنالین اون دؤرد سایی‌نین هامیسینداکی ماتئریاللار آردیجیللیقلا اوخوجولارا تقدیم اولونموشدور. "میلّی مطبوعات تاریخیمیزین دَیرلی صحیفه‌سی" آدلی گئنیش اؤن سؤزده "شئیپور" ژورنالی، اونون اساس مؤلیفلری، ایزله‌دیگی غایه، توتدوغو مؤوقئع و سایر باره‌ده اطرافلی معلومات وئریلمیشدیر. اؤیره‌نیریک کی، بو ژورنالین صحیفه‌لرینده اونون رئداکتورو محمدعلی صیدقی ایله یاناشی، صمد منصور، جعفر جاببارلی، سالمان مومتاز، علی عابباس موزنیب، امین عابید، محمدعلی ناصیر و دیگر تا‌نینمیش ادیبلرین آکتوال مؤوضولاردا بدیعی و پوبلیسیستیک اثرلری نشر اولونموشدور. کیتابلا یاخیندان تانیشلیق دئمگه اساس وئریر کی، اوزون ایللر بویو دیقّتدن کناردا قالمیش "شئیپور" ژورنالی میلّی مطبوعاتیمیزین تاریخینده اؤنملی یئر توتموش، خالقین میلّی اؤزونودرکینده، ساتیریک پوئزییا و پوبلیسیستیکا‌نین اینکیشافیندا دیقّته لاییق رول اوینامیشدیر.
2017.جی ایلده پروفئسسور حوسئین هشیملی چوخ ایللیک تدقیقاتلاری‌نین نتیجه‌سی اولاراق "شئیپور" ژورنالی و ادبی-تاریخی حقیقتلر" مونوقرافییاسینی نشر ائتدیرمیشدیر.همین کیتابدا ژورنالین نشری تاریخی، اساس مؤلیفلری، بوراداکی گیزلی ایمضالارین صاحیبلری، ژورنالداکی پوئزییا و پوبلیسیستیکا ماتئریاللاری باره‌ده گئنیش، هرطرفلی آراشدیرما آپاریلمیشدیر. 

ایستینادلار
 شئیپور (ژورنال) // آذربایجان خالق جومهوریتی ائنسیکلوپئدییاسی. — باکی: "لیدئر" ،2005. — 2 جیلدده. — ایکی جیلد. — صحیفه لرین سایی:472. — ص.: 370

525.جی قزئت - "شئیپور" ژورنالی ائرمنی مکرینی نئجه ایفشا ائدیردی؟ 
 "شئیپور" ژورنالی و محمدعلی صیدقی حاقّیندا مونوقرافییا 
98یاشلی ساتیریک "شئیپور" ژورنالی - شرق.آز 
"شئیپور" ژورنالی و محمدعلی صیدقی حاقّیندا ایلک کیتابلار

کؤچورن:عباس ائلچین