ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

دبستان (درگی)

+0 بگندیم

دبستان (درگی)

"دبستان" (درگی) — آذربایجان و ایسلام دونیاسیندا ایلک اوشاق درگیسی

 حاقیندا بیلگی

"دبستان" معاریفچی درگیسی باکیدا 16 آپرئل 1906-جی ایلده آذربایجان تورکجه‌سینده نشره باشلادی. درگی اوّل علی ایسگندر جعفرزاده ایله محمدحسن‌ بیگین مودیرلیگی و ناشیرلیگی‌ ایله نشر ائدیلیردی.
آذربایجاندا آنا دیلینده موستقیل اوشاق مطبوعاتی‌نین یارانماسی علی ایسگندر جعفرزاده‌نین آدی ایله باغلیدیر. درگی‌نین 1906-جی ایلده 18 نؤمره‌سی، 1907-جی ایلده 7 نؤمره‌سی، 1908-جی ایلده ایسه 2 نؤمره‌سی چیخمیشدیر.
"دبستان" مجموعه‌سی‌نین باشیندا بئله بیر بیانات واردی:
" موتعلّیملره (شاگیردلره) مخصوص ایکی هفته‌ده نشر اولونان و ابناء - میلّتیمیزین ترقّی و تکامولونه خیدمت ائدن مصوّر (رسملی، شکیللی) تورک درگیسی‌دیر. "



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر,

ساری آشیق

+0 بگندیم

ساری آشیق — بایاتی اوستادی.[1]

یاشاییشی

17. عصر آذربایجان آشیقلاریندان اولان ساری آشیغین دوغوم و اؤلوم تاریخی دقیق معلوم دئییل. ساری آشیق لاچین رایونونون گوله‌بیرد کندی‌نین یاخینلیغیندا، هَکَری چایی‌نین ساغ ساحیلینده 17-19 عصرلرده مؤوجود اولان و حاضیردا خارابالیقلاری قالان قاراداغلی کندینده آنادان اولموش، یاشامیش و قاراداغلی کندی‌نین یاخینلیغیندا حاضیرکی گوله‌بیرد کندینین اراضیسینده دفن اولونموشدور.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

ربیعه قدیر

+0 بگندیم

ربیعه قدیر (اویغورجا: رابییه قادیر، ؛ چینجه: 热比娅·卡德尔)  — چین‌ حاکیمیتی آلتیندا اولاندوغو تورکیستان (سینجان-اویغور موختار )) بؤلگه‌سینده یاشایان اویغور خالقی‌نین اینسان حاقلاری اوچون موباریزه ائدن میلّی فعّال.


آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, اویغور,

بابای امیر (درگی)

+0 بگندیم


بابای امیر (درگی)

ژۇرنالین یارانما تاریخی

مطبۇعاتدا "ضررلی ایستیقامتلی" یازیلارینا گؤره سیبیره سۆرگۆن ائدیلن ع.مۆزنیب‌ی روْمانوْولار سۆلاله‌سی‌نین اۆچ یۆز ایللیگی مۆناسیبتیله عفوه دۆشدۆکدن سوْنرا 1913-جۆ ایلده باکییا قاییدیر و یئنی مطبۇع اوْرقانلار یاراتماغا باشلاییر. لاکین سۆرگۆن حیاتینی نظره آلان یئرلی چاپ اوْرقانلاری اوْنۇن قزئت تأسیس ائتمگی‌نین قارشیسینی آلیر. ع.مۆزنیبی 1914- جۆ ایلده بۇ ایشین چاره‌سینی تاپاراق، فند ایشله‌دیب یاشجا اؤزۆندن بؤیۆک اوْلان قارداشی ابۆلفض مۆطلیب‌زادنین آدینا "دیریلیک" ،1915-جی ایلین آپرئل آییندان ایسه "بابای-امیر" آدلی ساتیریک ژۇرنالی قئیدیاتدان کئچیریر. 
بئله‌لیکله، "بابای امیر" ژۇرنالی "دیریلیک" مجمۇعه‌سی‌نین نشریاتی اوْلاراق، 1915-جی ایل 21 آپرئلدن1916-جی ایل 17 اوْکتیابرادک باکیدا نشر اوْلۇنمۇشدۇر. ژۇرنالین رئداکتوْرۇ شاعیر و ادبیاتشۆناس علی‌عباس مۆزنیب، صاحیبی، ناشیری ایسه اوْنۇن قارداشی ابۆلفض مۆطلیب‌اوْغلۇ اوْلمۇشدۇر.[1] "بابای امیر" ژۇرنالی‌نین نشرینه "موْللا نصرالدین" ژۇرنالی‌نین بؤیۆک تاثیری اوْلمۇشدۇر. ایلک ساییندا "گلمیشم" آدلی باش مقاله‌سینده ژۇرنال مطبۇعات عالمینه گلیشینی ساتیریک طرزده بئله چاتدیریر: 
نه ائله‌ییم، درد چوْخ، یۆک آغیر، قۆوّت آز، ظۆلم چوْخ، هۆمّت یوْخ! باش مقاله‌ده ژۇرنال دۆنیا مۆحاریبه‌سیندن یازاجاغینی، آلمان قوْشۇنلاری‌نین آزغینلیغینی تصویر ائده‌جگینی قلمه آلیردی. 
آلمان ایمپئراتوْرۇ ویلهئلمه مۆراجیعت ائدن مقاله مۆلیفی یازیردی: 
ائی بی‌اینصاف ویلهئلم. سنین آللاهین، پئیغمبرین، دینین، ایمانین یوْخدۇرمۇ؟ اگر سنین مقصدین یئر آلماقسا، تۇت دۆز دۆنیانی، گؤزۆنه گیرسین، داها حئیوان کیمی قوْجا و قاریلاری قیرماق، قیزلارین نامۇسۇنا توْخۇنماق، آروادلارین قارنینی جیرماق، فقیر-فۆقرانین مال-املاکینی داغیتماق، معبدلرینی یاندیرماق نه اۆچۆنۆدۆر؟ 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر,

"ایران نو" (قزئت)

+0 بگندیم

"ایران نو" — گونئی آذربایجاندا یایینلانمیش گونده‌لیک قزئتلردن بیری. 

تاریخی
1909-جو ایلین آوقوستون 24-ده فعالیته باشلایان گونده‌لیک و موستقیل "ایران نو" قزئتی 2-3 مین نوسخه ایله ایرانین ان بؤیوک قزئتی اولدو. 
قزئتین رئداکتورو محمد امین رسول‌زاده ایدی. او، بو قزئت واسیطه‌سیله ایران دئموکراتیک فیرقه‌سی‌نین فیکیرلرینی یاییردی، یارادیجی هئیتی ده آذربایجان تورکلریندن عیبارت ایدی. قزئتده م.ا.رسول‌زاده‌نین چوخلو مقاله‌لری، شئعیر و پوبلیسیستیک یازیلاری چاپ اولونموشدور. او، اؤز قلمی ایله ایراندا آوروپا تیپلی ژورنالیست صنعتی‌نین اساسینی قویموشدور. م.ا.رسول‌زاده آذربایجانین روس ایشغالیندان قورتولماسی و ایرانین روسیه‌نین تاثیریندن اوزاقلاشماسی ایله باغلی سرت یازیلار یازیردی. قزئتده م.ا.رسول‌زاده بعضاً نیش تخلوصو ایله چیخیش ائدیردی. سونرالار سید حسن تقی‌زاده، م.ا.رسول‌زاده‌نین خاطیره‌سینه حصر ائتدیگی نئکروْلوْقدا بئله یازمیشدیر: 

"مودئرن آوروپا قزئت فورماسینی ایلک دفعه ایرانا گتیرن م.ا.رسول‌زاده اولموشدور".



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, قزئت,

آذربایجان ساتیریک ژورنالی

+0 بگندیم

 آذربایجان ساتیریک  ژورنالی
ویکی‌پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا 

حاقّیندا معلومات 
"آذربایجان" ژورنالی‌نین بیرینجی نؤمره‌سی 1906-جی ایل دئکابرین 6-دا تبریزده چیخمیشدیر. ژورنال "موللا نصرالدین" عنعنه‌لرینی داوام ائتدیرن مجموعه‌لردن بیری اولوب. م.س.اوردوبادی یازیر: 
ستّارخان "آذربایجان" ژورنالی‌نین بیرینجی نؤمره‌سینی گؤردوکده: "بو گون آذربایجان خالقی‌نین میلّی بایرامیدیر" دئمیش و آغلامیشدی". 
حقیقتاً ده ژورنالین نشری و فعالیتی بیلاواسیطه ستّارخانین آدی ایله باغلیدیر. همین ژورنال1907-جی ایلین سئنتیابرینادک داوام ائتمیش و ایران آذربایجانی‌نین "موللا نصرالدین"-ی آدینی قازانمیشدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر,

چاناق قالا ساواشی

+0 بگندیم

چاناق قالا ساواشی

چاناق قالا ساواشی (تورکجه:  Çanakkale Savaşı اینگیلیسجه: Gallipoli Campaign) بیرینجی دونیا ساواشی اثناسیندا 1915-1916-جی ایللر آراسیندا عثمانلی دؤولتی ایله آنتانتا دؤولتلری(اینگیلس، فرانسه، آنزاکلار  ( آراسیندا باش وئرن دنیز و قورو دؤیوشو. ایتّیفاق دؤولتلری عثمانلی دؤولتی‌نین پایتاختی ایستانبولو آلاراق بوغازلارین ایداره‌سینی اله کئچیرمک، روسیه ایله اعتیبارلی قیدا و حربی تیجارت یولو آچماق،آلمان موتّفیقلریندن بیرینی ضعبفلتمک مقصدی ایله ایلک هدف اولاراق چاناق قالا بوغازینا گیرمیشلر. آنجاق هوجوملاری مووفّقیت‌سیز اولموشدور و ایکی طرفین ده چوخ آغیر ایتکیلر وئرمه‌سی ایله ایتّیفاق دؤولتلری گئری چکیلمیشلر. بو دؤیوش محو اولما وضعیتینده اولان بیر اؤلکه‌‌نین مؤحتشم غلبه‌سی کیمی اولاراق افسانه‌لشمیش، هر وطنداشین خاطیره‌سینده قالمیشدیر. بیر میلّتین گوجونو اورتایا چیخاراراق نه‌لر ائده بیله‌جگینی گؤسترمیش بو دؤیوش تورک قورتولوش ساواشینا دا تاثیر ائتمیشدیر.تورکیه جومهوریتی قورولدوقدان سونرااینگیلیس و فرانسه‌ دونانمالاری‌نین گئری چکیلمگه مجبور ائدیلدیگی گون، یعنی 18 مارت چاناق قالا شهیدلرینی آنما گونو اولاراق ائلان ائدیلمیشدیر. موتّفیقلر اوچون ایسه بو دؤیوش، عسگری باجاریقسیزلیق و فلاکت سیموولو اولاراق ساییلمیشدیر. ائریک بولک طرفیندن یازیلان دؤیوش علئیه‌داری ماهنیسی " And The Bant Played Waltzing Matilda " بو دؤیوشله علاقه‌داردیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورکیه, تورک دونیاسی,

دیریلیک (درگی) دیریلیک - آذربایجان تورکلری‌نین میلّی وارلیغی

+0 بگندیم

علی عباس مذنبگول‌تکین تخلّوصو ایله شئعیرلر یازان، دؤورون معاریفچیسی امین عابید مُطلب‌زاده(1997-1898)

 

دیریلیک (درگی)

دیریلیک - آذربایجان تورکلری‌نین میلّی وارلیغینی قورویوب ساخلاماق اوغروندا موباریزه آپاران درگی. 1914-جو ایل سئنتیابر آیی‌نین 16-دان 1916-جی ایلین اورتالارینا کیمی چاپ اولونموش سیاسی تورک مجموعه‌سی.

فعّّالیتی

"دیریلیک" درگیسی 1914-جو ایلین سئنتیابر آیی‌نین 16-دا مطبوعات فعالیتینه باشلامیشدیر. بو درگی میرزه بالا محمدزاده‌نین یازدیغی کیمی، هم ده سیاسی بیر تورک مجموعه‌سی ایدی. 1914-جو ایلده 8، 1915-جی ایلده 9، 1916-جی ایلده ایسه 7 نؤمره‌سی چاپ اولونموشدور. 1916-جی ایلین اورتالاریندا نشری دایاندیریلمیشدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر,

تکه، تکه‌مچی

+0 بگندیم

تکه، تکه‌مچی- نوروز بایرامی‌نین و یازین گلمه‌‌سینی ماهنی اوخوماق و تکه دولاندیرماقلا خبر وئرن عنعنه‌وی ائتنوقرافیک موژده‌چی

جناب جبریل نامه گتیردی 
گتیرجه‌یین پئیغمبره یئتیردی 
موبارک قوْللارین گؤیه گؤتوردو 
سیزین بو تزه بایرامینیز موبارک 
آیینیز، ایلینیز، هفته‌نیز، گونونوز موبارک 

بیزیم یئرده یومورتانی یویارلار 
اونو دؤنوب یئددی رنگه بویارلار 
یئددی‌سینده تحویل اوسته قویارلار 
سیزین بو تزه بایرامینیز موبارک 
آیینیز، ایلینیز، هفتنیز، گونونوز موبارک 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

مصطفی چوقای

+0 بگندیم

مصطفی چوقای (قازاخجا: Mustafa Şoqaý تورکجه:Mustafa Çokay )

(25 دئکابر 1890 — 27 دئکابر 1941) — قازاخایجتیماعی و سیاسی خادیمی، پوبلیسیست،تورکوستا‌نین بیرلیگی اوغروندا موباریز.

قازاخیستا‌نین تا‌نینمیش دؤولت و ایجتیماعی خادیمی. 1918-جی ایلین یانواریندا تورکوستان ویلایتی ("قوقاند ویلایتی") حؤکومتینه باشچیلیق ائدیب. 1918-جی ایلین 21 فئورالیندا بو حؤکومت بولشئویکلر طرفیندن داغیدیلدیقدان سونرا 1921-جی ایلده آوروپایا موهاجیرت ائدیب. ایستانبولدا "یئنی تورکوستان" ژورنالینی نشر ائدیب (1927-1931). "پروْمئتئی" تشکیلاتی‌نین عوضوو کیمی م.ا.رسول‌زاده‌نین موهاجیرتده بولشئویزمه قارشی بیرگه موجادیله ائتدیگی سیلاحداشلاریندان اولوب.[۱]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : قازاق, تورک دونیاسی, تورکستان,

عثمان باتور

+0 بگندیم

عثمان باتور

Osman batur.jpg

​عثمان باتۇر (قازخجا.Оспан батыр; وسپان باتیر; تورکجه: Osman Batur;چینجه: 欧斯曼·巴图尔;-) دوْغۇ تۆرکۆستاندا فعالییّت گؤسترمیش اینقیلابچی ایدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی,

عظیم عظیم زاده

+0 بگندیم
عظیم عظیم زاده
Azim Azimzade.jpg

عظیم‌زاده عظیم آسلان اوغلو (7 مای1880-15 اییون 1943)- آذربایجانلی رسّام، آذربایجانخالق رسّامی(1927)، امک قهرمانی01927)،آذربایجان کاریکاتورا صنعتی‌نین بانیسی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

یوسف آقچورا

+0 بگندیم

یوسف آقچورا

یۇسف‌بیگ حسن اوْغلۇ آقچۇرالی(تورکجه: Yusuf Akçura) (تاتارجا: Yosif Aqçura /Йосыф Акчура) — تۆرک تاریخ قۇرۇمۇنۇن صدری.تۆرکچۆلۆک ایدئیاسی‌نین اؤنده گئدن تمثیلچیلریندن اوْلان یۇسف  آقچۇرالی سیاسی تضییقلر سببیندن بیر نئچه ایل پاریس شهرینده مۆهاجیر حیاتی یاشامیشدیر. اصلاً تاتار اصیللی تۆرک اوْلان یۇسف  آقچۇرالی عئلمین مۆختلیف ساحه‌لرینده چالیشمیشدیر. یازدیغی عئلمی و پۇبلیسیستیک اثرلره گؤره قیسا مۆدّتدن سوْنرا بیر واختلار مۆهاجیرت ائتمه‌لی اوْلدۇغۇ تۆرکیه‌ده یئنیدن سئویلمگه باشلامیشدیر. یۇسف  آقچۇرالی 1935-جی ایلده ایستانبۇل شهرینده اۆرک تۇتماسیندان دۆنیاسینی دَییشمیشدیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تاتار,

سلطان‌مجید غنی‌زاده

+0 بگندیم

سلطان‌مجید غنی‌زاده

سلطان‌مجید غنی‌زاده- آذربایجا‌نین تا‌نینمیش معاریف خادیمی، مۆعلّیم، یازیچی، ترجۆمه‌چی، ژۇرنالیست، بیر سیرا لۆغتلر، درسلیکلر، بدیعی اثرلر، فئلیئتوْنلار مۆلیفی. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

آذربایجان ائتنوکولتورولوژی سیستئمینده خالق بایراملارینا دایر

+0 بگندیم


آذربایجان ائتنوکولتورولوژی سیستئمینده خالق بایراملارینا دایر 

سامیلیا خوُردامییئوا 
پروفئسور،روسییا فئدئراسییاسی 
قالیب ساییلوو 
فیلولوگییا اوزره فلسفه دوکتورو، دوسئنت، آذربایجان
 
کؤچورن: عباس ائلچین

خولاصه: 
مقاله‌ده معیشتیمیزده و مدنییّتیمیزده گئنیش یاییلمیش خالق بایراملاری‌نین تاریخیندن و اونون کئچیریلمه‌سیندن بحث ائدیر. اوزون ایللردن خالقین اینانجلاریندا یئر آلان بایرام و اونون آیینلری، ایجرا اولونما مئخانیزمی اؤیره‌نیلیب اوخوجولارا تقدیم اولونور. داها چوخ فولکلورشوناس ع.جعفرزاده‌نین یاز بایراملاری و اونلارین مراسیم سئمانتیکاسی شرح ائدیلیر. 
آچار سؤزلر: خیزیر، بایرام، نووروز، آیین. 


آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, بایرام,