ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

اوکراین‌-ین تورک اصیللی کوْبزاری

+0 بگندیم

 

اوکراین‌-ین تورک اصیللی کوْبزاری

توْکماک شهریندن 1212-جی ایلده اؤلن بیر قوپوزچو اوزانین مزاری تاپیلمیشدیر. سینه داشینا سوریان الیفباسی ایله یازیلیب:  "بو قبیر کوْبزار مئنگو تاش‌ین‌دیر‌"‌. مئنگو تاش نسطوریان تورک ایدی. نسطوریان‌لیق یاری مسیحی، یاری یهودی مذهبینده اولان بیر طریقت‌دیر.‌

  کوْبزار قوپوزچو ار دئمک‌دیر. کوْبزارلار چالدیقلاری قوپوزون صدالاری آلتیندا ماهنی‌لار اوخویار، داستان‌لار دانیشاردیلار. کوْبزار و قوپوز سؤزلری‌نین کؤکونده تورک دیل‌لرینده‌کی   "‌قو‌"  سؤزو دورور. تورکلرین و اوکراین‌لی‌لارین اجدادلاری گؤیلردن گلن سِحرلی سسلره قو دئییردیلر. بونا اویغون اولاراق آذربایجان تورکجه‌سینده  "‌قو دئسن، قولاق توتولار‌"  دئییمی واردیر.  

  محمود کاشغاری یازیر کی، اوغوزلار سازا، آباکان تاتارلاری کامانچایا بنزه‌ین موسیقی آلتینه قوپوز دئییرلر. 

  سِوچِنکوْ سوی‌آدی‌نین کؤکونده کی   "‌سئبچی‌"  ده تورک سؤزودور. اوکراین‌دا روس‌لاردان قاباق یاشایان دنِپر کازاک‌لاری، اوُزلار، پچنک‌لر، بِرِندئی‌لر یالنیز شاعیرلره یوخ، هم ده پئیغمبرلره سئبچی دئییردیلر. چونکی اونلار تانری‌نین سئبینی، یعنی سؤزونو اینسان‌لارا چاتدیریردیلار. سئبچی عئینی زاماندا جادوگرلره، فالچی‌لارا دئییلیردی. تانینمیش قازاخ عالیمی چوْکان ولیخانوف یازیر کی، قازاخ‌لار اولدوزلارا باخیب طالعدن خبر وئرن فالچی‌لاری سئبچی آدلاندیریردیلار.    



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, اوکراین, آشیق, قوپوز, تاریخ, اوزان,

تورکوستان شهیدی - افغانیستان تورک‌لری‌نین میلّی ایدئولوقو: آزاد بیگ کریم‌اوغلو

+0 بگندیم

 

تورکوستان شهیدی - افغانیستان تورک‌لری‌نین میلّی ایدئولوقو: آزاد بیگ کریم‌اوغلو

 آتا طرفدن اؤزبک تورکو، آنا طرفیندن خوقند خانلاریندان دوُدایار خانین نوه‌سی آزاد بیگ کریم اوغلو تاریخی-سیاسی سبب‌لر اوزوندن پاکیستاندا آنادان اولموش، اورتا تحصیلینی اورادا باشا ووردوقدان سونرا پاکیستان لاهور بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینی بیتیریب وکیل کیمی فعالیته باشلامیشدیر. آتاسی وارث کریمی اؤزبکستان‌دا آنادان اولموش، موسکو طیب اینستیتوتونو بیتیردیکدن سونرا 2. دونیا ساواشی دؤورونده جبهه‌یه گؤندریلمیش، آلمان‌لارا اسیر دوشموش، تورکوستان دیویزیاسی لژیونرلریندن بیری کیمی تورکوستان میلّی بیرلیک کومیته‌سی‌نین ان فعال عوضولریندن اولموشدور. آلمان‌ین مغلوبیتیندن سونرا اوّل موتفیق قووّه‌لرین کوماندان‌لیغینا تسلیم اولان دوکتور وارث کریمی، آمریکانین اونو روس‌لارا تسلیم ائده‌جگینی دویوب اسیرلیکدن قاچمیش، ماجرالی یولچولوق‌لاردان سونرا ایتالیا، میصیر و عربیستاندان کئچه‌رک پاکیستانا گلمیش و آزاد بیگ ده 1948-جی ایلده بورادا دونیایا گلمیشدی. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, افغانیستان, تورکستان,

​ آذربایجانین ایلک قادین قزئتی : ایشیق

+0 بگندیم

 

آذربایجانین ایلک قادین قزئتی : ایشیق  

  اون دوققوزنجو عصرین سونو - ییرمینجی عصرین اوّل‌لرینده بیر چوخ اؤلکه‌لرده اولدوغو کیمی، آذربایجاندا دا قادین‌لارین ایستیثمار و ظولمدن قورتولماسی، معاریف‌لنمه سی، مولکی و سیاسی، ائلجه‌ده ایقتیصادی، سوسیال و مدنی حوقوق‌لاری‌نین الده ائدیلمه‌سی اوغروندا موباریزه باشلامیشدی. 

20. یوزایل‌لیگین اوّل‌لرینده قادین مؤوضوسو آرتیق آذربایجاندا ضیالی‌لار طرفیندن گئنیش موذاکیره اولونان ان آکتوال مسله‌لردن بیرینه چئوریلمیشدی. بئله کی، آذربایجان قادینی‌نین ساوادسیزلیغی، همچنین ایجتیماعی و سیاسی حیاتدان تجرید اولونماسی تکجه قادین‌لارین دئییل، بوتون خالقین حیاتیندا بیر چوخ پروبلم‌لره یول آچمیش و یئنی نسلین مورفّه گله‌جگینی تهلوکه آلتینا قویموشدو. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, درگیلر, قادین‌لار, معاریف‌لندیرمه,

تانینمیش ائرمنی‌لر اؤز میلّتی، دیلی و مدنیتی حاقیندا نه دئییرلر

+0 بگندیم

 

تانینمیش ائرمنی‌لر اؤز میلّتی، دیلی و مدنیتی حاقیندا  نه دئییرلر

     ائرمنی خیصلتی حاقیندا دونیانین بیر چوخ عالیم، فیلوسوف و یازیچی‌لاری طرفیندن فیکیرلر بیلدیریلیب. آمّا بو میلّتین تاریخی، ماهیتی، مدنیتی حاقیندا اصل حقیقتی هامیدان دقیق، اینجه‌لیک‌لرینه قدر آچان اؤز تانینمیش‌لاری اولوب. همین فیکیرلردن بعضی‌لرینی تقدیم ائدیریک.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, ائرمنی, کولتور, مدنیت, دیل, ادبیات, تاریخ,

میلّی ایستیقلالیمیزین آلوولو شاعیری:خلیل‌ رضا اولوتورک

+0 بگندیم

 

میلّی ایستیقلالیمیزین آلوولو شاعیری:خلیل‌ رضا اولوتورک

 شفق ناصر

فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو  

  بوتون زامان‌لاردا سؤزون قودرتی، حؤکمو بؤیوک اولوب. مقامیندا سسله‌نیشی ایله کؤنول‌لر نورا بویانیب، عالم گولشنه دؤنوب، آیدین، ایشیقلی صاباح‌لارا دوغرو یول باشلاییب...  

    هر شئیدن اوجا، دَیرلی اولان، دوشونجه‌یه حاکیم کسیلن سؤز گؤی قورشاغی‌نین رنگلری کیمی چوخ‌چالارلی‌دیر. صنعتکارلار یاراتدیق‌لاری اثرلرینده کیملرینسه معنوی دونیاسینی، طالعیینی، اوبرازینی سؤزون رنگلریله ائله تصویره آلیر کی، اونلاری سئومه‌مک، یاخینا آلماماق مومکون‌سوزدور. البتّه کی، تصویر و بنزتمه‌لرین دویغوسال‌لیقلا ایفاده‌سینده سؤزون یئری علیحده‌دیر. 

  اوندا دا اولا سؤز حقیقی معنادا صولحو، امین-آمان‌لیغی، خالقین آزادلیق آرزولارینی، ایستیقلالینی، میلّی منافعیینی و معنوی دَیرلرینی ایفاده ائتمیش اولسون. فیطری ایستعدادین، داغ شلاله‌سی تکی جوشقون بیر احتیراسلا آخان یارادیجی‌لیق عشقی‌نین وطنپرورلیک، یوردسئورلیک سئوگیسیله دوپ‌دولو اولان صنعت صاحیب‌لری‌نین آمالی بئله بیر عولوی حیسّ‌لرله سوسلننده خالق معنوی اوجالیغین، راحات‌لیغین، غلبه باهار طراوتی گتیرن گولزارلیغین ایچینده اولار. بوتون بونلاری بؤیوک صنعتکارلیقلا، بدیعی تفکّورون ایشیغیندا اوبرازلی شکیلده، هم ده خالقین میلّی غورورونو، موستقیل‌لیک دویغولارینی اوجادان-اوجا سؤزون قودرتیله ایفاده ائده بیلمک مهارتی ده هر کسه نصیب اولمور.     



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : خلیل رضا اولوتورک, آزادلیق, ایستیقلال, میلی شوعور, آذربایجان, شعیر, ادبیات, آنادیلی,

آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار: تورکچولوگون ایدئولوقو ؛ احمد بیگ آغااوغلو

+0 بگندیم

 

آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار:

تورکچولوگون ایدئولوقو ؛ احمد بیگ آغااوغلو 

دوکتور فایق علی‌اکبرلی

  ییرمینجی عصرین اوّل‌‌لرینده احمد بیگ آغااوغلو غرب مدنیّتی ایله ایسلام مدنیّتی آراسیندا اوزلاشدیرما یولو ایله  "ایسلام میلّتچی‌لیگی"  علمی-راسیونال نظریه‌سینی ایره‌لی سورموش، سونرالار اونو‌سیاسی-دینی بیرلیک کیمی تبلیغ ائتمیشدیر. حسین بایقارا، میرزه بالا محمدزاده‌نین مولاحیظه‌‌لرینجه، همین دؤورده ا.آغااوغلو قاباقجیل ضیالی کیمی، اساساً، ایسلام دینینده ایصلاحات‌لار آپارماقلا موسلمان‌‌‌لارین ایجتیماعی-سیاسی ترقّی‌سینه و یوکسلیشینه چالیشمیش، داها چوخ  "ایسلام میلّتچی‌لیگی"‌نی، یا دا ایسلامچی‌لیغی تبلیغ ائتمیشدیر. آذربایجان تورک میلّی ایدئیاسی‌نین مؤلیفی، میلّی ایدئولوق محمد امین رسول‌زاده‌نین تعبیرینجه دئسک، بو دؤورده  "میلّیت‌پرورلیگین ان آدلی-سانلی مورشید‌لری، باشدا آغااوغلو احمد بیگ اولماقلا، ایسلامچی‌لیقلا تورکچولوگو چوخ دا آییرمیر، تورکلوک نامینا دئییل، موسلمان‌لیق نامینا موباریزه آپاریردیلار. میلّی حرکاتیمیزین آدی  "پان‌ایسلامیزم"  ایدی. بو یالنیز روس‌‌‌لارین خطاسی دئییلدی. اؤزوموز ده ایسلامیتی میلّیت مفهومو یئرینده ایشله دیردیک".



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک دونیاسی, تورکچولوک, احمد بیگ آغااوغلو,

Azərbaycan Türk fəlsəfəsindən yarpaqlar: ƏHMƏD BƏY AĞAOĞLU

+0 بگندیم

Azərbaycan Türk fəlsəfəsindən yarpaqlar: 

ƏHMƏD BƏY AĞAOĞLU

Faiq Ələkbərli (Qəzənfəroğlu)

AMEA Fəlsəfə İnstitutunun aparıcı elmi işçisi,dosent, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

XX əsrin əvvəllərində Əhməd bəy Ağaoğlu Qərb mədəniyyəti ilə İslam mədəniyyəti arasında uzlaşdırma yolu ilə “islam millətçiliyi” elmi-rasional nəzəriyyəsini irəli sürmüş, sonralar onu siyasi-dini birlik kimi təbliğ etmişdir. Hüseyn Baykara, Mirzə Bala Məhəm­mədzadənin mülahizələrincə, həmin dövrdə Ə.Ağaoğlu qabaqcıl ziyalı kimi, əsasən, İslam dinində islahatlar aparmaqla müsəlman­ların ictimai-siyasi tərəqqisinə və yüksəlişinə çalışmış, daha çox “islam millətçiliyi”ni, ya da islamçılığı təbliğ etmişdir. Az­ərbaycan Türk milli ideyasının müəllifi, milli ideoloq Məhəmməd Əmin Rəsul­zadə­nin təbrincə desək, bu dövrdə “milliyyət­pər­vərliyin ən addı-sanlı mürşidləri, başda Ağaoğlu Əhməd bəy olmaqla, islamçılıqla türkçülüyü çox da ayırmır, türklük namına deyil, müsəlmanlıq namına mübarizə aparırdılar. Milli hərəkat­ımızın adı “panislamizm” idi. Bu yalnız rusların xətası deyildi. Özümüz də islamiyyəti milliyyət məfhumu yerində işlədirdik”.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورکچولوک, احمد بیگ آغااوغلو, تورک دونیاسی, آذربایجان,

آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار: سید جعفر پیشه‌وری

+0 بگندیم



آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار: سید جعفر پیشه‌وری

دوکتور  فایق علی‌اکبرلی

  گونئی آذربایجانین خالخال ماحالی‌نین زئیوه کندینده اکینچی عاییله‌سینده دونیایا گلن سید جعفر پیشه‌وری‌نین (1892-1947) والیدئین‌لری 1905-جی ایلده باکی‌یا کؤچدوکلری اوچون، او، تحصیلینی بو شهرده کی   "ایتّیحاد"  و  "دارالموعلّیمین"  مدرسه‌لرینده آلمیشدیر. پیشه‌وری اؤزو ده، چوخ کئچمه‌دن موعلیم اولموش، عرب، فارس دیل‌لریندن و ایسلامین تاریخی فنیندن درس دئمیش، ایلک دؤورلرده معاریفچی-دموکرا‌سی‌یا مئییللی اولموشدور. 1917-جی ایل فوریه بورژوا اینقیلابیندان سونرا میلّی-دموکراسی ایله بولشویک سوسیال-دموکراسی آراسیندا تردّود ائدن پیشه‌وری اوکتوبر اینیقلابی‌نین دا تاثیری ایله گئت گئده آذربایجان میلّی حرکاتی‌نین لیدری، میلّی ایدئولوق محمد امین رسول‌زاده‌نین ایدئیالاریندان بیر قدر اوزاقلاشاراق، باشدا نریمان نریمانوف اولماقلا سوسیال-دموکرات‌لارلا امکداش‌لیق ائتمیشدیر. اکرم رحیملی یازیر: " اوّل‌لر م.ا.رسول‌زاده‌نین مقاله‌لرینده‌کی  مسلکه کؤکلنن،  "آچیق سؤز"  قزئتینده یازی‌لارینی چاپ ائتدیرن س.ج.پیشه‌وری سونراکی ایل‌لرده ن.نریمانوفون مؤوقعیینه کئچیر. ایرانین آزادلیق و قورتولوشو اوچون موسکویا، سووئت‌لره اومید باغلاییر‌"‌. دوغرودان دا، او، باکی‌دا نشر اولونان  "آذربایجان جزء لاینفک ایران‌"  (ای‌دپ-‌نین اورقانی)،  "عدالت" ،  "انجومن" ،  "حقیقت"  و دیگر قزئت-درگی‌لرده‌کی  یازی‌لاریندا سوسیال-دموکرات ایدئیالارینی تبلیغ ائتمیش، سوسیال-دموکرات یؤنلو  "‌عدالت"  و  "‌ایران کومونیست پارتیاسی‌"‌نین عوضوو اولموشدور. همین دؤورده پیشه‌وری بیر سوسیال-دموکرات اولاراق اینانیردی کی:  "‌منیم خالقیمین، وطنیمین نیجاتی و سعادتی روسیه اینقیلابچی‌لاری‌نین ایسته‌دیکلری رژیمی‌نین برقرار ائدیلمه‌سینده‌دیر. روسیه‌ده لنین‌ین ایفتیخارلی ظفر بایراغیندان باشقا آیری بیر بایراق دالغالانارسا ایرانین ایستیقلالی و آزادلیغی همیشه تهلوکه قارشیسیندا قالاجاقدیر‌"‌. قئید ائدک کی، پیشه‌وری 1919-1920-جی ایل‌لرده سوسیال-دموکرات  "‌عدالت‌"-ین لیدرلریندن بیری اولموش، عئینی زاماندا همین تشکیلاتین  "‌حوریت‌"  آدلی قزئتی‌نین باش رداکتورو وظیفه‌سینده چالیشمیشدیر. آذربایجان جومهوریتی سووئت روسیه‌سی طرفیندن سوقوطا اوغرادیلدیقدان سونرا (1920، 27 آوریل)  "‌عدالت‌"  آک‌پ-یه بیرلشدیریلمیش، داها سونرا پیشه‌وری باشدا اولماقلا  "‌عدالت‌"‌چی‌لردن بؤیوک بیر قیسمی قاجارلاردا باش قالدیرمیش سوسیال-دموکرات یؤنلو جنگلی حرکاتینا قوشولموش، چوخ کئچمه‌دن یئنی یارادیلمیش (1920، 9 ژوئن) گیلان حؤکومتینده مسئول وظیفه  توتموشدور. ای‌ک‌پ-‌نین 1920-جی ایلین ژوئن‌ده رشت‌ده کئچیریلمیش ایلک قورلتاییندا مرکزی کومیته‌یه سئچیلن پیشه‌وری جنگلی حرکاتی اوغورسوزلوغا دوچار اولدوقدان آز سونرا (1921-جی ایلین اوّل‌لری) تهران‌دا  "‌حقیقت‌"  قزئتی‌نین باش رداکتورو کیمی فعالیت گؤسترمیشدیر. او، 1921-1923-جو ایل‌لرده  "‌حقیقت‌"‌ده درج اولونموش  "‌ایقتیصادی اسارت‌" ،  "‌دونیا فهله‌لری‌نین اینقیلابی‌" ،  "‌ایران‌دا ایدئولوژی اینقیلاب‌" ،  "‌سفالت هاردان‌دیر؟‌" ،  "‌واحید جبهه‌" ،  "‌پاریس کومموناسی‌"  و دیگر مقاله‌لرینده  "‌ایران‌"  خالق‌لارینی اسارتدن قورتارماق یول‌لاریندان بحث ائتمیشدیر. او، بو دؤورده اومید ائدیردی کی، احمد شاه قاجاردان سونرا اونون یئرینی غئیری-قانونی توتان رضا میرپنج دموکراتیک ایصلاحات‌لار آپاراجاق. شوبهه‌سیز، پیشه‌وری‌نین بو اومیدلری اؤزونو دوغرولدا بیلمزدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : کولتور, تاریخ, سید جعفر پیشه‌وری, میلی حؤکومت, تورک, آذربایجان, آنادیلی, آزادلیق, 21 آذر, دموکرات فیرقه‌سی,

قاجارلار دؤولتی‌نین سوقوطو دؤورو: مشروطه حرکاتی و ستارخان

+0 بگندیم

 

  قاجارلار دؤولتی‌نین سوقوطو دؤورو: مشروطه حرکاتی و ستارخان 

دوکتور فایق علی‌اکبرلی

      20. عصرین اوّل‌لرینده قاجارلار دؤولتینه سون ضربه‌نی وورماق اوچون آریانچی‌ فارس‌‌دیللی زومره هاوادارلاری اینگیلیس‌لرین تعلیماتی اساسیندا حرکته کئچمگه باشلادیلار. اصلینده بو تعلیماتا گؤره، قاجارلارین دئوریلمه‌سی اوچون اؤنجه اینقیلابی شراییط یارانمالی ایدی، داها سونرا ایسه بو اینقیلابی شراییطین گئدیشی اساسیندا سیاسی تاکتیکی گئدیش‌لرله آریانچی‌ فارس‌‌دیللی زومره‌نین حاکیمیته گتیریلمه‌سی حیاتا کئچیریلمه‌لی ایدی. شوبهه‌سیز، اینگیلیس‌ ایدئولوق‌لار دا یاخشی آنلاییردیلار کی، دونیانین اکثر ایمپریا دؤولت‌لرینده اولدوغو کیمی، قاجارلار دؤولتینده ده گئج-تئز اینقیلاب باش وئره‌جک و بو پروسه‌نی تورک‌لرین علئیهینه، فارس‌‌لارین ایسه لئهینه چئویرمک لازیم‌دیر. بو آنلامدا او زامان اولدوغو کیمی، ایندی ده ایدیعا ائتمک کی، قاجارلارداکی اینقیلاب حرکات اینگیلیس‌لرین اثری‌دیر، تامامیله یانلیش‌دیر. هله، همین دؤورده بو مولاحیظه‌یه قارشی چیخان بؤیوک تورک آیدینی علی بیگ حسین‌زاده یازیردی کی، بیر فردین حددی-بولوغا یئتیشمه‌سی اطرافیندا اولان اینسان‌لاردان کیمسه‌نین اثری-تشویقی اولمایاجاغی کیمی، قاجارلار دؤولتینده کی  وطنداش‌لارین دا حوریت دعاواسی ائده‌رک اینقیلاب ائتمه‌لری اینگیلیس‌ اثری اولا بیلمز:  " اینگیلیس‌لرین عالمی-سیاستده ان بؤیوک هونرلری حادیثه‌لر تؤرتمک اولماییب بلکه بیلنفسه حوصوله گلن حادیثه‌لردن ایستیفاده ائتمه‌لری‌دیر" . 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : قاجار, آذربایجان, ایران, مشروطیت, مشروطه, ستارخان, اینقیلاب, تاریخ, تورک,

آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار: میرزه علی معجز شبستری

+0 بگندیم

آذربایجان تورک فلسفه‌سیندن یارپاق‌لار:   میرزه علی معجز شبستری   

   آذربایجانین شبستر شهرینده دونیایا گلیب، 16 ایل تورکیه‌ده-ایستانبولدا یاشامیش میرزه معجز شبستری (1873-1934) گنج یاشلاریندان دونیوی و دینی علم‌لرله یاخیندان تانیش اولموشدور. تخمیناً 1904-1905-جی ایل‌لرده ایستانبولدان گونئی آذربایجانا-شبستره دؤنن معجز وطنینده کی  جهالته، نادان‌لیغا، میلّی روح‌سوزلوغا دؤزمه‌یه‌رک، بو دؤوردن اعتیباراً یالانچی روحانی‌‌لره، ظولمکار مأمورلارا و عیرقچی آریانچی‌لارا قارشی موباریزه آپارمیش، اؤز تعبیرینجه دئسک، آنا دیلینده میلّی معاریفچی روحلو  " نؤوحه خوان‌لیغ "-ا باشلامیشدیر. او،1933-جو ایلده شبستردن شاهرود شهرینه سورگون ائدیلمیش و بیر ایل سونرا دا بورادا وفات ائتمیشدیر. 

  شبستری میلّی-معاریفچی روحلو  "نؤوحه خوانلیغ"-یندا تورکلوگون و آذربایجانچی‌لیغین شووینیست ایرانچی‌لار طرفیندن آشاغیلانماسینا اعتیراض ائده‌رک یالنیز مودافیعه  اولونماقلا کیفایت‌لنمه‌ییب، عئینی زاماندا آذربایجان تورکلری‌نین میلّی حاقلاری‌نین برپاسینی کسکین بیر دیلله قاجارلار و پهلوی‌لر حاکیمیت‌لریندن طلب ائتمیشدیر. شوبهه‌سیز، اونون قاجارلارلا پهلوی‌لردن طلب‌لری آراسیندا خئیلی درجه فرق وار. چونکی اونلاردان بیری، یعنی قاجارلار تورکلوگونو اونوتدوروب فارس‌لاشماغا اوز قویدوغو حالدا، پهلوی‌لر تورکلرین بوتون وارلیغینی اینکار ائده‌رک اونون آسیمیله‌سینه جان آتان آشیری عیرقچی بیر رژیم ایدی.   



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, شعیر, ادبیات, میرزه علی معجز شبستر, ساتیریک, معاریف‌لندیرمه, تورک,

محمدامین رسول‌زاده‌نین "میلی بیرلیک" کیتابی

+0 بگندیم

"میلی بیرلیک" کیتابی

میلّی بیرلیک‌"  — محمد امین رسول‌‌زاده‌‌‌نین آذربایجان ایستیقلالچی‌لیغی فیکرینی آشیلایان، میلّی دؤولتین برپاسی اوغروندا یازیلان مقاله‌لر توپلوسو. 

یارادیلماسی

  م.ا.رسول‌‌زاده‌‌ بولشویزم دؤورونده آذربایجاندا یئریدیلن ایدئیالارین تورک میلّتی‌نین، آذربایجانلی‌لارین حیاتینا، میلّی روحونا یاد اولدوغونو گؤسترمک اوچون «میلّی تسانود» آدلی ایدئولوژی‌ یاراتمیشدیر. او عرب سؤزو «تَسَانُد»و اوروپا دئییمینجه «سولیداریزم» کیمی وئرمیشدیر. «میلّی تسانود» ایدئولوژی‌سی‌نین اساس‌لاری بولشویک‌لرین آذربایجاندا قیرغین‌لار، سورگون‌لر، رِپرسیالارکی «کومونیزم» قوردوقلاری ایل‌لرده یارادیلمیشدیر. میلّی ایدئولوق کیمی بورجونو بیلن محمد‌امین بیگ اوروپادا یاییلان لیبرالیزم، کومونیزم و باشقا نظریه‌لری آراشدیراراق، آذربایجاندا یاغی‌لارین یئریتدیگی، میلّی روحا یاد ایدئیالارین یوخ، آنجاق «میلّی تسانود» ایدئولوژی‌سی‌نین یاییلماسینی دوزگون سایمیشدیر



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : کیتاب, محمدامین رسول‌زاده, میلی شوعور, ایستیقلال, معاریف‌لندیرمه, میلی دؤولت,

محمدامین رسول‌زاده ، هم ده ادبیاتشوناس عالیم ایدی

+0 بگندیم

 

محمدامین رسول‌زاده ، هم ده ادبیاتشوناس عالیم ایدی     

  20-جی یوز ایل‌لیگین اوّل‌لرینده یاشاییب-یارادان ضیالی‌لاریمیزین بؤیوک اکثریتی خالقی معاریف‌لندیرمک، میلّی آزادلیغینا قوووشدورماق کیمی موقدس ایدئولوژینی حیاتا کئچیرمک اوچون چوخ چتینلیک‌لره سینه گرمکله ایستک‌لرینه نایل اولاراق، اؤلکه ده آزاد، دموکراتیک دؤولتین اساسینی قویدولار. اونا گؤره ده ایل‌لر، عصرلر کئچسه ده اونلارین بو بؤیوک خیدمت‌لری، موباریزه‌لری آذربایجان خالقی طرفیندن اونودولمور. عکسینه بؤیوک احتیراملا، خوش دویغولارلا یاد ائدیلیر. خالقین بو ضیالی اوغول‌لاری اؤز سؤزلرینی، فیکیرلرینی، آرزو و ایستک‌لرینی محض میلّی دموکراتیک سؤزون واسیطه‌سیله خالقا چاتدیردیلار. هئچ ده تصادوفو دئییل کی، بو ضیالی‌لارین ایستر سیاسی، ایسترسه ده ادبی فعالیتی بو گونوموز اوچون ده آکتوال‌دیر، اهمیتلی‌دیر. 

  بئله اهمیتلی، آکتوال، سیاسی و ادبی ایرثه مالیک اولان ضیالی‌لاریمیزدان بیری ده آذربایجان خالق جومهوریتی‌نین لیدرلریندن اولان، سیاسی-ایجتیماعی خادیم، دؤورونون تانینمیش ژورنالیستی، پوبلیسیستی، یازیچیسی و ادبیاتشوناس عالیمی محمد امین رسول‌زاده دیر. اونون ادبی-بدیعی ایرثی زنگینلیگی، احاطه‌لی‌لیگی و چوخ‌جهتلی‌لیگی ایله دیقتی هر زامان اؤزونه جلب ائدیب. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدامین رسول‌زاده, آذربایجان, ادبیات, میلی شوعور, تاریخ,

آلفونس دوده‌نین "سونونجو درس" حکایه‌سی، محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده

+0 بگندیم

 

سونونجو درس 

آلفونس دوده

    صاباحکن مکتبه گئجیکمیشدیم. موعلیمین سرزنیشیندن (دانلاغیندان) قورخوردوم. موعلیمیمیز موسیو هامل بو گون بیزدن قواعیدی فعلی (فعلی صیفت‌لری) سوراجاقدی. من بو درسی یاخشی بیلمیردیم. هله اوّلینجی کلمه‌لری تامامیله یادیمدان چیخمیشدی. عقلیمه گلدی کی، بو گون اصلینده مکتبه گئتمه‌ییب گزمگه قاچیم.   

  هاوا دا بو فیکریمه موساعید، اولدوقجا صاف و ایستی ایدی. چایین کناریندان توتوب مئشه‌یه قدر سریلن چمنلیک یام‌یاشیل ایدی. چمنلیکده اوخویان قومرولارین گؤزل بیر موسیقی‌‌سی، وجده گتیرن نغمه‌لری ده آدامی باشدان چیخاریردی. تاختا کارگاهی‌نین او بیری طرفینده کی  ریپر چمنزاریندان دخی سان گؤرن پروسیا عسگری‌نین مارشی اطرافا اینعیکاس ائدیردی.

  طبیعتین موحیّا ائله‌دیگی (یاراتدیغی) بو منظره البته کی، تصریفی افعال قایداسیندان داها زیاده خوشوما گلیردی. معه‌مافیه (بونونلا بئله) بیر آز تردّود ائتدیم. مکتبدن قاچماق فیکریندن واز کئچیب دوغروجا مکتبه طرف یوللاندیم. 

 ...



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدامین رسول‌زاده, آلفونس دوده, ادبیات, دونیا ادبیاتی,

داستایئوسکی‌نین حکایه‌سی محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده

+0 بگندیم

 داستایئوسکی‌نین  حکایه‌سی محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده 

  قارتال

  م.ف.داستایئوسکی     

     قارتال جینسیندن  " قارا قوش "  دخی بیر مودّت بیزیم محبس دایره‌سینده یاشادی. کیم ایسه اونو یارالی و ازیلمیش بیر حالدا دایره‌یه (حیطه) گتیرمیشدی. زاواللی اوچا بیلمیردی، ساغ قانادی یئردن سورونور، بیر آیاغی دا آرخاسیندان گلیردی. اطرافداکی ایزدیحامی نئجه دؤنه‌رک قورخونج بیر باخیشلا سئیر ائتدیگینی و اؤز حیاتینی باها بیر قیمته ساتماق اوچون دیمدیگی‌نین نئجه بیر تؤور تهدید اولاراق آچیلیب-یومولدوغونو ایندی ده خاطیرلاییرام.    

  ایزدیحام اونو سئیر و تاماشادان فراغت ائدینجه قارا قوش بیر آیاغی اوزرینده توللانیر، بیر قانادی ایله چیرپینیر، آخسایا-آخسایا قوشور و دایره‌نین بیر بوجاغینا سیخیشیب قالیردی. بو سورعتله قارا قوش اوچ آی تامام دایره‌ده قالدی و هئچ زامان اؤز بوجاغینی ترک ائتمه‌دی. اوّل‌لری تئز-تئز گلیر، اونا تاماشا ائدیر و  " شاریک "  کؤپگی دخی اوستونه قیسقیردیردیلار.  " شاریک "-ده جسارتله آتیلیر، فقط پَک یاخین گئتمگه قورخوردو. بو ایسه محبوس‌لارین کئیفینه گلیردی. 

-‌ وحشی تسلیم اولمور! - دئییردیلر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدامین رسول‌زاده,

حسن بیگ زردابی و اسماییل بیگ قاسپیرالی ایدئیالاری‌نین وحدتی، طالع بنزرلیگی

+0 بگندیم

 

حسن بیگ زردابی و اسماییل بیگ قاسپیرالی ایدئیالاری‌نین وحدتی، طالع بنزرلیگی  

       میلّی دوشونجه و میلّی ایدئیانی اینکیشاف ائتدیره‌رک میلّتین ایستیقلالی اوغروندا موباریزه آپاران ضیالی‌لار خالقین توکنمز، زنگین خزینه‌سی‌دیر. ائله بونا گؤره ده 19. عصرین ایکینجی یاریسیندان باشلایان میلّی شوعورون اویانیش مرحله‌سیندن آذربایجان خالق جومهوریتی‌نین یارانماسینا قدر اولان زنگین تاریخی دؤور اینکیشاف تاریخیمیزین اینتیباه مرحله‌سی کیمی دَیرلندیریلیر. چونکی بو دؤورون ایجتیماعی-سیاسی، کولتورولوژی، معاریفچی، ادبی-بدیعی اینکیشافی‌نین میلّی موباریزه حرکاتی ایله اوزلاشماسی تاریخی حادیثه‌‌نین باش وئره‌جگینی ثوبوت ائدیردی. حسن بیگ زردابی‌دن باشلایان  " ایتیحادی-ایسلام "  یولوندا موباریزه م.شاهتاختلی، ع.حسین‌زاده، ا.آغاوغلو، ع.توپچوباشوف، ن.نریمانوف، ج.محمدقولوزاده و باشقا میلّی دوشونجه آداملارینی یئتیشدیردی.  

  میلّی موباریزه‌یه قوشولماق ایجتیماعی تفکّوره مالیک اولماغین ائله مرحله‌سی‌دیر کی، بؤیوک ایدئیالارلا یاشایان شخصیت‌لر فعالیت‌لری، هم ده منسوب اولدوقلاری درین معنویات‌لاری ایله عئینی روحون داشیییجی‌لاری اولدوقلارینی ثوبوتا یئتیره بیلدیلر.   

  روح و دوشونجه بیرلیگی میلّتین خیلاصی یولوندا موتشکّیل‌لیگین اساسینا چئوریلدی. میلّته سئوگی، خالقا صداقتلی اؤولاد اولماغین ضیالی‌لیق نومونه‌سی، میلّی اینکیشافین، ایجتیماعی موباریزه‌نین سیستملی، مرحله‌لی اینکیشاف تکامولو –  " ایتّیفاق یارادیلماسی "  فیکری زردابی‌نین میلّی موجادیله‌ده بوتون ضیالی‌لارا پروقرام-تؤوصیه‌سی ایدی. 

  زردابی‌نین ایدئیالاری عوموم روسیه تورکلری‌نین میلّی ایستیقلال دوشونجه‌سینده بؤیوک شؤعله‌لرله آلوولانان بیر اوجاقدان پایلانان اودا بنزه‌ییردی. ائله بیر اودا کی، یئتیشدیگی هر بیر اوجاقدا مینلرله کؤنول‌لری میلّت سئوگیسی‌ ایله آلوولاندیراجاقدی. ائله بونا گؤره ده ح.زردابی‌دن، یعنی  " اوجاغین "  اصل منبعییندن باشلامادان ای.قاسپیرالی یارادیجی‌لیغینا کئچه بیلمه‌مگیمین سببینی آچماغا چالیشاجاغام. 19. عصرین سونو – 20. عصرین اوّل‌لرینده عوموم‌روسیه تورکلری‌نین میلّی دوشونجه و میلّی آزادلیق حرکاتی‌نین  " فیکیر آتاسی "  و موعلیمی ح.زردابی‌ اؤز ایدئیا و آرزولارینی مینلرله یاخیندا، اوزاقدا یاشایان سویداش‌لارینا سخاوتله اؤتوره بیلمیشدی.

  اونون فیکرینجه، معاریفچی‌لیکدن باشلایان میلّی آزادلیق حرکاتی‌نین یوکسک اینکیشاف مرحله‌سی میلّتین ترقّی‌سینی دیل، دین و میلّت کونتکستینده ایره‌لی‌یه  دوغرو آپاراراق دونیانین تکامول پروسه‌سینده اؤز یئرینی توتماغی قارشیسینا مقصد قویمالی‌دیر.    



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : دیل, آذربایجان, تورک دونیاسی, تورکچولوک, میلی شوعور, حسن بیگ زردابی, تورک, اسماییل قاسپیرالی,