21 آذر

میرزه ابراهیموو

او گونو خاطیرلادیقجا سن گؤزلریمده جانلانیرسان... یوخ، گؤزلریمده جانلانیرسان دئمک آزدیر، هردن! منه ائله گلیر کی، قلبیمین دؤیونتوسونده سنین سسینی ائشیدیرم. حتّی، ایندی منه یوخو کیمی، اوزاق بیر خیال کیمی گؤرونن او گونلرین خاطیره‌سینه دالدیقدا  حیسّیات بوتون وارلیغیما حاکیم اولورکن، ائله بیلیرم کی، سن یانیمدا اوتورموش، الینی چیگنیمه قویموشسان... بیز صؤحبت ائدیر، خیالاتا سونسوز بیر آزادلیق وئریر، اوفوقلره باخیب فیکره گئدیریک... بو زامان من سنین نفسینی دویور، سسینی ائشیدیرم: "محمود، دوستوم، بو گونو اونوتماق، یاددان چیخارماق اولاریمی؟ - دئییرسن. - ظولمتلره ایشیق، محبوسلارا آزادلیق، آجلارا چؤرک اومیدی گتیرن بو گونو اونوتماق اولار می؟.. بیر خالقین، بیر تورپاغین آزادلیق موژده‌سی اولان بیر گونو اونودارلارمی؟.. یوخ، یوخ! آذربایجان تورپاغی هئچ‌بیر زامان بو گونو اونوتمایاجاقدیر!.."

آزاد

میرزه ابراهیموو   

خنجر

ابن خلدون فلسفه‌سینده دؤولتین سوقوط سببلری

مراد حسنوو

اورتا عصر ایسلام فلسفه‌سی فلسفه تاریخینه بیر چوخ بؤیوک شخصیتلر بخش ائدیب. ابن عربی، فخرالدین رازی، ابن سینا، ابن رُشد، ابونصر فارابی، ابن خلدون و سایره کیمی شخصلر بونا میثال اولا بیلر. بو موتفکّیرلر ایچریسینده ابن خلدون‌ون اؤزونه‌مخصوص یئری واردیر. ایستر حیات فعالیتی، ایسترسه ده علمه وئردیگی تؤحفه باخیمیندان ابن خلدون هر زامان دیقّت مرکزینده اولوب. 
تام آدی ابو زید عبدالرحمن بن محمد بن خلدون حَضرَمی اولان فیلوسوف 27 مای 1332-جی ایلده ایندیکی تونیس اراضیسینده آنادان اولوب. حیاتی‌نین بؤیوک حیصه‌سی شیمالی آفریقادا کئچدیگی اوچون "ال-مغربی" ،تونیس‌ده دوغولدوغو اوچون ایسه "ال-تونسی" لقبلری ایله تا‌نینمیشدیر. 
او، فرقلی زامانلاردا اندلوس، تونیس، میصیر و مراکش کیمی اؤلکه‌لرین اراضیسینده او زامانلار مؤوجود اولان دؤولتلرده یوکسک وظیفه‌لر توتموش، اوزون ایللر سیاستله مشغول اولموشدور. باباسی اؤز نوه‌سی‌نین سارای وظیفه‌لرینده چالیشماسینا قارشی اولوب. او، ابن خلدونون دا آتاسی کیمی موعلیملیکله مشغول اولماسینی آرزو ائدیردی. چونکی سارایدا موعیّن وظیفه توتماغین نه قدر تهلوکه‌لی اولدوغونو اؤز تجروبه‌سینه اساساً موعین ائتمیشدی. بونا باخمایاراق، ابن خلدون تحصیلینی تاماملادیقدان سونرا حفصی ساراییندا سولطان ابو اسحاق ابراهیم المستنسیرین میرزه‌سی اولدو. 

دیلیمیز - میلّی کیملیگیمیز!

(دیل، اونسیت، کولتور و میلّت) 

آینور طالیبلی 

    تاریخده نوفوذ قازانمیش میلّتلرین و اونلارین کولتورلری‌نین، مدنیّتلری‌نین وار اولدوغونو گؤسترن ان اؤنده دلیل هئچ شوبهه‌سیز کی، اونلارین دیللریدیر. محض بو دا بیلینیر کی، بیر میلّتی اولوشدوران، مئیدانا گتیرن تمل باغلاردان - قاوراملاردان بیری و ان اساسی دیلدیر.بو آراشدیرمامیزین مؤوضوسو دیل قاورامی، دیل و دوشونجه آراسینداکی علاقه، دیلین میلّتین و میلّتلرین کولتورلری‌نین مئیدانا گلمه‌سینده‌کی رولو، بیز تورکلرین دیلی و اورتاق تورکجه‌‌نین اؤنمی اولاجاقدیر. 
دیل قاورامی حاقّیندا چوخ تانیم واردیر. اسکی زامانلاردان بری دیلچیلر طرفیندن "دیل" قاورامی موختلیف شکیل‌لرده تانیملانمیش اولسا دا، بو تانیملار آراسیندا بیر-بیرینی حؤکماً بوشا چیخاراجاق دوزئیده بیر فرقلیلیک مؤوجود دئییلدیر. 
بونلارین بیر قیسمی بئله‌دیر: تاریخسل، توپلومسال و کولتورل بیر اولقو – قاورام اولاراق دیل اینسا‌نین اؤزونو و دونیانی آنلاماسینی تأمین ائدن و اینسانلار ایله ایلَتیشیمی – اونسیتی و آنلاشمانی مومکون ائدن تمل اینسانی یئتیدیر. مشهور دیلچی، تورکولوق محرّم ائرگین دوشونجه‌سینه گؤره ایسه "دیل اینسانلار آراسیندا آنلاشیلمانی تأمین ائدن طبیعی بیر آراج – واسیطه، اؤزونه‌مخصوص یاسالاری – قانونلاری اولان و آنجاق بو قانونلار چرجیوه‌سینده گلیشن - اینکیشاف ائدن جانلی بیر وارلیق، تملی بیلینمه‌ین زامانلاردا آتیلمیش گیزلی آنلاشمالار سیستمی، سسلردن هؤرولموش توپلومسال بیر قورومدور". بو تانیما گؤره دیل، یوزیللر بویو گلیشه‌رک مئیدانا گلمیش سوسیال بیر قورومدور. میلّتی بیرلشدیرمکده و قورومادا تأثیرلی گوجلو بیر اورتاق میراثدیر. باشقا بیر ایفادیله دیل طبیعی و سیستملی بیر آنلاشما واسیطه‌سیدیر؛ میلّی کولتورون آیناسی و داشیییجی‌سیدیر؛ توپلومون کولتورل دَیرلرینی ایفاده ائتمک اوچون واسیطه اولاراق بیرلیک و بوتونلوگو مئیدانا گتیرمکده تأثیرلی بیر عونصوردور.