دیلین میلّت حیاتینداکی یئری و اؤنمی

علی اوغوزکان

تاریخده دیلسیز یاشامیش میلّت یوخدور. او حالدا بیر میلّت اولاراق یاشایابیلمه‌نین یولو دیلدن گئچدیگی کیمی اورژینال بیر توپلوم اولمانین یولو دا باغیمسیز بیر دیله صاحیب اولماقدان گئچر.

  دیل، بیر میلّتین دیگر بیر میلّتدن فرقلی قونوشماسی‌دیر. میلّتلر دویغولارینی، دوشونجه‌لرینی، ائورنده‌کی بوتون وارلیقلاری اؤزلرینه گؤره سسلندیریرلر. دیل بیر میلّتین سس دونیاسی‌دیر. میلّت بو آنلامدا دیله اؤز دامغاسینی وورور.

دیل بیر میلّتین دوشونجه سیستمینی گؤستریر. اینسان دوشوندوکلرینی دیله یانسیتدیغینا گؤره بیر دیل اونو دانیشان میلّتین نئجه دوشوندوگونو، ذهنی‌نین نئجه چالیشدیغینی اورتایا قویار؛ میلّی  دوشونجه بیچیمینی اورتایا چیخاریر. میلّتلرین حیات گؤروشلری، دوشونجه طرزلری، ذکا کسکینلیگی، روح درینلیگی و دویغو اینجه‌لیگی او میلّتین دیلینده ساخلی‌دیر. آتاسؤزلری، اؤزدئییشلر بونون ان گؤزل بلیرتیلری‌دیر. «دیل دوشونجه‌نین آیناسی‌دیر.» سؤزو بونو آنلادیر.

دیل، میلّت اوچون میلّی منلیگین، میلّی آنیلارین، دویغولارین و دوشونجه‌لرین، بوتون مادّی و معنوی دگرلرین، بولوش و یارادیشلارین اورتاق خزینه‌سی‌دیر.

  بیر اینسان اوچون اورژینال‌لیغین ایلک شرطی نئجه منلیک‌سه توپلومدا دا بو منلیگین ایلک اؤلچوسو دیلدیر. بیزلر میلّت اولاراق گئچمیشده یاشادیغیمیز آجی-شیرین، موتلو-موتسوز بوتون اولایلاری اؤز دیلیمیزله آنلادیریق. تاریخیمیزین، ادبیاتیمیزین ایفاده آراجی اؤز دیلیمیزدیر. توپلوموموزون باغلاندیغی مادّی و معنوی دگرلر، بوتون بولوش و یارادیشلار اؤزوموزون اثری‌سه بونلارین قارشیلیقلاری تورکجه‌دیر. دئییلسه باشقا دیللردن آلینمیشلار.

او حالدا دیلله بو دگرلر آراسیندا گوجلو بیر ایلگی واردیر. اگر بیر توپلوم چالیشیر، یعنی دگرلر اورتایا قویارسا ایستر ایسته‌مز بو دگرلرین آنلاتیمی اؤز دیلینجه اولاجاقدیر. بو چالیشمالار دیلی گلیشدیره‌جک، بئله‌جه توپلومون اورژینال آنلاتیم خزینه‌سی موکمل‌لشه‌جکدیر.

  دیل، میلّتی اولوشدوران فردلری بیربیرینه باغلایان بیر باغدیر. چونکو ایفاده آراجی اولاراق دیل، ان یاخینلاشدیریجی و قایناشدیریجی بیر تمل عونصوردور.  

دیل، میلّت دئییلن توپلومون ان اؤنملی سوسیال وارلیغی‌دیر. میلّی کولتورون ایلک و ان اؤنملی عونصورودور. کولتور دگرلری‌نین چوخو دیلله ایفاده ائدیلیر؛ دیلده ایفاده‌سینی تاپیر. اؤز دیلیمیز اولمادان، اؤزوموزه اؤزگو ادبیاتیمیزین، موسیقی‌میزین اولماسی دوشونولمز.

کؤچورن: عباس ائلچین