+0 بگندیم
علی‌عسگر کمال(تاتار: Ğäliäsğar Kamal -Галиәсгар Камал) ؛ (25 دسامبر 1878 - 16 ژوئن 1933)، تاتار یازاری.
تاتار ادبیات تاریخینده اؤزل‌لیکله تئاتر ساحه‌سینده یئنی‌لشمه و مودرنیزمین اؤنجولوگونو ائتمیش بیر یازاردیر.شوروی سوسیالیست جومهوریت‌لری بیرلیگی دؤنمیتاتاریستان جومهوریتینده ده اثرلری ان چوخ باسیلان یازیچی‌لاردان بیری‌دیر. [۱]ایندیکی واختدا تاتار آکادمی تئاتری، تاتار تئاتری نین قوروجوسو اولاراق قبول ائدیلن علی عسگر کمالین آدینی داشیماقدادیر.
+0 بگندیم
بیانی (تاخما آدی؛ اصل آدی محمد یوسف‌بک باباجان‌بک اوغلو) (دوغوم:1858- خیوه - اؤلوم 1923 خوارزم) - اؤزبک شاعیر، تاریخچی، موسیقی‌شوناس، خطاط و ترجومه‌چیسی.
بیانی، خیوه‌ده‌کی شیرغازی‌خان مدرسه‌سینده تحصیل آلیب. ثولث، کوفی. ریحانی، شیکسته خط‌لرینی یاخشی بیلیب، تنبور و قیجک چالماغی باجاریردی. بیانی‌نین بیر دیوانی، خارزم تاریخینه عایید ایکی اثری و ترجومه‌لری قورونوب ساخلانیلمیشدیر. او، اؤزبک کلاسیک شعرینین دئمک اولار بوتون ژانرلاریندا یازیب یاراتمیشدیر.
+0 بگندیم
عبدالرحیم بیگ اسد بیگ اوغلو حاقوئردی‌یئف (17 مئی 1870، شوشا قزاسی، گنجه قوبرنیاسی – 11 دسامبر 1933، باکی) — آذربایجان یازیچیسی و دراماتورقو، ایجتیماعی-سیاسی و تئاتر خادیمی، پداقوق، ادبیاتشوناس، آذربایجان س‌س‌ر امکدار اینجه صنعت خادیمی (1929). آذربایجان ادبیاتینین کلاسیکی حساب اولونان عبدالرحیم بیگ حاقوئردی‌یئف بیرینجی روس دوماسی‌نین آذربایجاندان دِپوتاتی، گورجوستان پارلمانی‌نین دپوتاتی، " لئیلی و مجنون " اوپراسی‌نین پرمیئراسیندا ایلک دیریژور، تئاتر شوراسی‌نین تأسیسچیسی و بیرینجی رهبری، یازیچی‌لار ایتتیفاقی‌نین عوضوو، "ملا نصرالدین" درگیسی‌‌نین یازارلاریندان بیری اولموشدور.
+0 بگندیم
گولخانی (تخلّوصو؛ اصل آدی محمد شریف) (تخمیناً 18 -جی عصرین سونو – قوقان - 19.عصرین 20.جی ایل‌لری) اؤزبک کلاسیک شاعیری، ادیبی، یازیچیسی و اؤزبک ساتیریک ادبیاتینین قوروجولاریندان بیری‌دیر.
+0 بگندیم
فریدون بیگ کؤچرلی (26 ژانویه 1863، شوشا، باکیقوبرنیاسی – 1920[۱]، گنجه) — آذربایجان معاریفچیسی، پداقوق، متودیست، ادبیاتشوناس، پوبلیسیست، آذربایجان ادبیات تاریخچی‌لیگی علمی‌نین بانیسی.[۲][۳][۴]
فریدون بیگ کؤچرلی 26 ژانویه 1863-جو ایلده شوشاشهرینده آنادان اولوب. 1872–1876-جی ایل‌لرده شوشادا میرزه کریم منشی‌نین مدرسه مکتبینده تحصیل آلمیشدیر. داها سونرا 1876-جی ایلده شوشاداکی روس مکتبینه داخیل اولور[۵].1878-جی ایلده آلکسی چرنیایئوسکی زاقافقازیا موعلّیم‌لر سمیناریاسینا طلبه توپلاماق مقصدی ایله بو مکتبه گلیر فریدون بیگی ده تحصیل آلماق اوچون قوْری‌یه آپاریر[۲]. 1879–1885-جی ایل‌لر عرضینده او زاقافقازیا موعلّیم‌لر سمیناریاسیندا تحصیل آلیر. تحصیل آلدیغی مودتده موعلّیم‌لری آ.او.چرنیایئوسکی و م.کیپیانی ایله یاخین موناسیبت ساخلاییر[۶].
+0 بگندیم
تورکوستان شهیدی - افغانیستان تورکلرینین میلّی ایدئولوقو: آزاد بیگ کریم‌اوغلو
آتا طرفدن اؤزبک تورکو، آنا طرفیندن خوقند خانلاریندان دوُدایار خانین نوه‌سی آزاد بیگ کریم اوغلو تاریخی-سیاسی سبب‌لر اوزوندن پاکیستاندا آنادان اولموش، اورتا تحصیلینی اورادا باشا ووردوقدان سونرا پاکیستان لاهور بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینی بیتیریب وکیل کیمی فعالیته باشلامیشدیر. آتاسی وارث کریمی اؤزبکستان‌دا آنادان اولموش، موسکو طیب اینستیتوتونو بیتیردیکدن سونرا 2. دونیا ساواشی دؤورونده جبهه‌یه گؤندریلمیش، آلمان‌لارا اسیر دوشموش، تورکوستان دیویزیاسی لژیونرلریندن بیری کیمی تورکوستان میلّی بیرلیک کومیته‌سی‌نین ان فعال عوضولریندن اولموشدور. آلمان‌ین مغلوبیتیندن سونرا اوّل موتفیق قووّه‌لرین کوماندان‌لیغینا تسلیم اولان دوکتور وارث کریمی، آمریکانین اونو روس‌لارا تسلیم ائده‌جگینی دویوب اسیرلیکدن قاچمیش، ماجرالی یولچولوق‌لاردان سونرا ایتالیا، میصیر و عربیستاندان کئچه‌رک پاکیستانا گلمیش و آزاد بیگ ده 1948-جی ایلده بورادا دونیایا گلمیشدی.
+0 بگندیم
تانینمیش ائرمنی‌لر اؤز میلّتی، دیلی و مدنیتی حاقیندا نه دئییرلر
ائرمنی خیصلتی حاقیندا دونیانین بیر چوخ عالیم، فیلوسوف و یازیچی‌لاری طرفیندن فیکیرلر بیلدیریلیب. آمّا بو میلّتین تاریخی، ماهیتی، مدنیتی حاقیندا اصل حقیقتی هامیدان دقیق، اینجه‌لیک‌لرینه قدر آچان اؤز تانینمیش‌لاری اولوب. همین فیکیرلردن بعضی‌لرینی تقدیم ائدیریک.
+0 بگندیم
میلّی ایستیقلالیمیزین آلوولو شاعیری:خلیل رضا اولوتورک
شفق ناصر
فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو
بوتون زامان‌لاردا سؤزون قودرتی، حؤکمو بؤیوک اولوب. مقامیندا سسله‌نیشی ایله کؤنول‌لر نورا بویانیب، عالم گولشنه دؤنوب، آیدین، ایشیقلی صاباح‌لارا دوغرو یول باشلاییب...
هر شئیدن اوجا، دَیرلی اولان، دوشونجه‌یه حاکیم کسیلن سؤز گؤی قورشاغی‌نین رنگلری کیمی چوخ‌چالارلی‌دیر. صنعتکارلار یاراتدیق‌لاری اثرلرینده کیملرینسه معنوی دونیاسینی، طالعیینی، اوبرازینی سؤزون رنگلریله ائله تصویره آلیر کی، اونلاری سئومه‌مک، یاخینا آلماماق مومکون‌سوزدور. البتّه کی، تصویر و بنزتمه‌لرین دویغوسال‌لیقلا ایفاده‌سینده سؤزون یئری علیحده‌دیر.
اوندا دا اولا سؤز حقیقی معنادا صولحو، امین-آمان‌لیغی، خالقین آزادلیق آرزولارینی، ایستیقلالینی، میلّی منافعیینی و معنوی دَیرلرینی ایفاده ائتمیش اولسون. فیطری ایستعدادین، داغ شلاله‌سی تکی جوشقون بیر احتیراسلا آخان یارادیجی‌لیق عشقی‌نین وطنپرورلیک، یوردسئورلیک سئوگیسیله دوپ‌دولو اولان صنعت صاحیب‌لری‌نین آمالی بئله بیر عولوی حیسّ‌لرله سوسلننده خالق معنوی اوجالیغین، راحات‌لیغین، غلبه باهار طراوتی گتیرن گولزارلیغین ایچینده اولار. بوتون بونلاری بؤیوک صنعتکارلیقلا، بدیعی تفکّورون ایشیغیندا اوبرازلی شکیلده، هم ده خالقین میلّی غورورونو، موستقیل‌لیک دویغولارینی اوجادان-اوجا سؤزون قودرتیله ایفاده ائده بیلمک مهارتی ده هر کسه نصیب اولمور.
+0 بگندیم
آذربایجان تورکلرینین ایستیقلال موجاهیدی – میرزه بالا محمدزاده
آیدین مدد‌اوغلو قاسملی
فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو، دوچنت
19. عصرین ایکینجی یاریسی، 20. عصرین اوّل‌لرینده قوزئی آذربایجاندان چوخ‌سایلی و گوجلو میلّی ضیالی کادرلاری یئتیشمیش، اونلار آذربایجان خالقینین مادی و معنوی اینکیشافینا چالیشمیش، گله‌جک آزادلیق و موستقیل‌لیک اوغروندا موباریزه یه حاضیرلامیشدیر. بو دؤورده ادبی-بدیعی معاریفچی‌لیگه سیاسی معاریفچی‌لیک ده قوشولموش، اینقیلابی حرکات‌لارین تاثیری ایله بیر-بیری‌نین آردینجا یارادیلان یئنی-یئنی مطبوعات اورقان‌لاری، خئیریه جمعیت‌لری و سیاسی پارتیالار تزار روسیه‌سی‌نین میلّی اویانیشا قارشی بوتون ژاندارم قووّه‌‌لرینی حرکته گتیرمه‌سینه، میلّی مطبوعات اوزرینده گوجلو سانسور تطبیق ائتمه‌سینه باخمایاراق، یئرلرده میلتچی‌لیک دالغاسی داها دا گوجلنمیشدی. بو دالغا ایشچی صینفینی ده حرکته گتیرمیشدی.
بئله‌لیکله، آذربایجان میلّی ضیالی‌لاری، میلّی مطبوعاتی کئچمیش دوشونجه‌لردن اوزاقلاشاراق موعاصیر میلّیتچی ایدئولوژی‌یه یییه‌لنمیش و یئنی بیر میلّی کیملیک اطرافیندا بیرلشه‌رک خالقی دا واحید دوشونجه اطرافیندا بیرلشدیرمگه باشلامیشدیلار.
بو دؤورده فعالیت گؤسترن سیاسی خادیم‌لر کیمی رومانتیک جریان نوماینده‌لری ده روس تزاریزمی‌نین ایرتیجاع رژیمینه، موستملکه‌چی سیاستینه قارشی بیرگه کسکین موباریزه آپارمیشلار کی، بونون دا نتیجه‌سینده هم میلّی-سیاسی ایدئولوژی لیدرلرین، هم رومانتیک‌لرین، هم ده رئالیست‌لرین بیرگه سعی‌یی نتیجه‌سینده آذربایجان میلّی ایدئولوژی‌سی فورمالاشمیشدی. عومومیتله 20. عصرین بیرینجی و خوصوصیله ایکینجی اون‌ایل‌لیگی آذربایجان خالقینین مدنی و سیاسی-ایدئولوژی اینتیباه دؤورو اولموشدور.
آذربایجانین میلّی، سیاسی، ایدئولوژی، رومانتیک و رئالیست جریان نوماینده‌لری‌نین هامیسی آذربایجان ایجتیماعی تفکورونون قارانتی رولوندا چیخیش ائتمیش آذربایجان تفکور تاریخی‌نین ایدئیا شرفی، آذربایجان میلّی دؤولتچی‌لیگی‌نین محک داشلاری اولموشلار. اونلار بدیعی، علمی سیاسی و ایدئولوژی فلسفه اساسیندا بیر دموکراتیک جمعیت فورمالاشدیرماق، میلّی دَیرلره سؤیکنن، میلّی ایدئولوژی اساسیندا بیر دؤولت یاراتماغا چالیشمیش، بونا نایل اولموش، شرقده ایلک دموکراتیک خالق جومهوریتی یاراتمیش و قیسا مودتده اولسا دا دموکراتیک دؤولتی ایداره ائتمگه باشلامیشدیلار. بئله شخصیت‌لردن بیری ده بوتون حیاتینی آذربایجانین موستقیل‌لیگینه حصر ائدن آذربایجان ایستیقلال موجاهیدی میرزه بالا محمدزاده دیر.
+0 بگندیم
علی اصغر غفوری‌نیا (5 آذر1321 سلماس) - یازیچی، آراشدیرماچی، سلماس‌شوناس، موعلّیم، خیریه‌چی
علی اصغر غفوری‌نیا 1321-نجی ایل آذرین 5-ده سلماسین سوره کندینده آنادان اولوب. بؤیوک باباسی غفور عیان کندی‌نین آتلی‌لاری باشچیسی اولموش مشروطه اینقلابی حرکاتیندا یاخیندان ایشتراک ائده‌رک 1287.نجی ایلده ستارخان‌ین موجاهیدلری‌نین سنگرینده استیبداد علئیهینه ساواشمیشدی آنجاق سونرالار محمدعلی شاه یانلی کوردلر طرفیندن بیر چاتیشمادا کهنه‌شهرده اؤلدورولموشدو.
علی اصغر غفوری‌نیا ایلک و اورتا تحصیلی سلماسدا بیتیردیکدن سونرا 1340-نجی ایلده شرقی آذربایجانین تعلیم و تربیه ایداره‌سینده ایشه آلینیب اون ایل موعلّیم‌لیک ائتمیشدیر.1346-نجی ایلده تعلیم‌له یاناشی تبریز بیلیم یوردونون "بشری جوغرافیا" بؤلمه‌سینده تحصیلینی سوردورموشدو.
او سونرالار خاطیره‌لرینده یازاجاق:
تبریزله بیلیم یوردونون ال‌وئریشلی اورتامی و دگرلی اوستادلاری حیاتیمدا بؤیوک ائتکی یاراتدی. بو دؤرد ایلین، بوتون چتینلیکلرینه، زورلوق‌لارینا، چاتیشمازلیق‌لارینا باخمایاراق یاشاییشیمدا تکرار اولمایاجاق ان گؤزل، ان وئریملی، ان موتلو گونلریم اولدو. بیلیم یوردوندا، پهلوی‌لرین و فارس شئونیزمی‌نین آذربایجان میلتی ایله ساواش حالیندا اولدوغونو، باشدا ایقتیصاد، دیل، تاریخ، ادبیات، کیملیک، شخصیت‌لر و کتاب‌لاریمیز اولماقلا بوتون وارلیغیمیزی یاغمالادیقلارینی آنلایاراق قارشیما یئنی پنجره آچیلدی.
+0 بگندیم
آذربایجان شعرینین غریب صحیفه‌لری– خوراسانلی خوجا دهّانی
سعادت شیخی‌یئوا
آذربایجان اوخوجوسونا آدی یالنیز تورکیه ادبیاتینین نماینده‌سی کیمی تانیش اولان، تقریباً ۱۰۰ ایل بویونجا آزسایلی ایرثی ایله تدقیقات اوبیئکتی اولان خوجا دهّانی‌نین شخصیتی و یارادیجیلیغی باره‌ده بحثه باشلامامیشدان اؤنجه بو پروبلمین کؤکونده دوران خوراساندا یارانان اوغوز ادبیاتی و اونون آذربایجانلا علاقه‌سی‌‌نین تاریخینه عومومی شکیلده بیر إکسکورس ائتمگه احتیاج واردیر.
خوراسان بؤلگه‌سینده یارانان ایلک اوغوز ادبیاتی اؤرنک‌لری، دیل خوصوصیت‌لری و نماینده‌لری‌‌نین آذربایجان تورکجه‌سی ایله باغلی‌لیغی، ایلک دؤورلرده همین نومونه‌لرده شرق و غرب ادبی تورکجه‌لری‌‌نین بعضی موشترک لهجه اؤزل‌لیک‌لری‌‌نین تاریخی-سیاسی پروسه‌لردن قایناقلانان سبب‌لری ایندی‌یه‌دک علمی-نظری تحلیلینی تاپمامیش و بو ادبی تظاهرلر آذربایجان ادبیاتی کونتکستینده اؤیرنیلمه‌میشدیر. حالبوکی تانینمیش دیلچی عالیم زینب قورخمازین تدقیقات‌لاریندا فاکتیکی ماتریال اساسیندا تورکوستاندان خوراسانا اوغوز طایفالاری‌‌نین گلیشی‌‌نین سبب‌لری، او جمله‌دن موغول ایستیلاسی‌‌نین نتیجه‌سی اولاراق اونلارین کوتلوی کؤچو و بو اراضیده سیخلیقلا مسکونلاشماسی مسئله‌لری علمی دَیرینی آلمیشدیر. بو گؤرکملی دیلچی عالیمه ایستیناداً بیر سیرا آراشدیرمالاردا همین پروسه دؤنه-دؤنه وورغولانسا دا، غرب تورکجه‌سینده ایلک اثرلرین بو بؤلگه‌ده، یعنی خوراساندا یاراندیغی خوصوصی آراشدیریلمامیش و دیقّت داها چوخ همین شاعیرلرین بو بؤلگه‌دن آیریلدیقدان سونرا باغلاندیقلاری دؤولت‌لرده‌کی فعالیته یؤنلدیلمیشدیر. خوصوصیله تورکیه‌ده قلمه آلینمیش چوخ‌سایلی تدقیقات اثرلرینده آنادولودا ایلک غرب تورکجه‌سینده ادبی اثر یارادان مؤلیف‌لرین - احمد فقیه، دهّانی و دیگرلری‌‌نین خوراساندان آنادولویا گئتدیکلری و تورک دیلینده ادبیاتین یارانماسیندا گؤستردیکلری خیدمت باره‌ده معلومات وئریلیر. اصلینده اولدوقجا حساس اولان بو مسئله دقیق، اوزون‌مودّتلی و تفرروعاتلی تدقیقه مؤحتاج‌دیر. خوراسان اراضیسی و چئوره‌سی‌‌نین اورتا چاغدا اوغوز تورکجه‌سینده ایلک ادبی نومونه‌لرین یارانماسی اوچون مونبیت بیر زمینه مالیک اولماسی، آذربایجان تورکجه‌سینده ایلک پوئتیک اثرلرین بو جوغرافیا ایله باغلی‌لیغی‌‌نین سبب‌لری بیر سیرا علم ساحه‌لری‌‌نین (سیاسی تاریخ، دیل تاریخی، ادبیات تاریخی و س.) علاقه‌لی شکیلده اؤیرنه‌جگی بیر مسئله‌دیر. بو پروبلمه آذربایجان تدقیقاتچی‌لاری تورکیه و ایران عالیم‌لری ایله قارشی‌لیقلی فیکیر موبادیله‌لری، اوبیئکتیو علمی موذاکیره‌لر واسطه‌سیله آیدینلیق گتیره بیلرلر. بیز بورادا مورکّب کاراکترلی بو پروسه‌لرین بیر پارچاسی اولاراق گؤردوگوموز خوجا دهّانی‌نین آنادیللی یارادیجیلیغی ایله باغلی بیر سیرا مسئله‌لره آیدینلیق گتیرمگه، اونون و بعضی هموطن‌لری‌‌نین آذربایجان ادبیات تاریخینده ده یئری اولا بیله‌جگینه ایشیق توتماغا چالیشاجاغیق.
+0 بگندیم
آذربایجان شعرینین غریب صحیفه‌لری- قنبراوغلو و ایکی‌دیللی شعر یارادیجیلیغی
سعادت شیخی‌یئوا
فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو
پوئتیک ایرثی آذربایجان، تورکیه و جیغاتای شاعیرلری‌‌نین دیقّتینی جلب ائد‌رک، نظیره و تخمیس‌لره اؤرنک اولان قنبراوغلوونون آدی نینکی گئنیش اوخوجو کوتله‌سینه، حتی علمی ایجتیماعیته ده آز معلوم‌دور. بونون باشلیجا سببی شاعیرین میراثینی هله‌لیک آزسایلی غزل‌لرین تمثیل ائتمه‌سی و بو اثرلرین آیری-آیریلیقدا چئشیدلی توپلولاردا (اوچ مجموعه و بیر دیوان) یئر آلماسی‌دیر.
اورتا چاغ قایناق‌لاری و چاغداش آراشدیرمالاردا حیاتی، دوغوم یئری، میلّی منسوبیتی، ادبی دیلی و شخصیتی باره‌ده کونکرت بیر معلومات وئریلمه‌ین بو شاعیر داها چوخ نسیمی‌‌نین اونا نظیره یازماسی ایله تدقیقاتچی‌لارین نظرینی جلب ائد‌رک، آرا-سیرا خاطیرلانمیشدیر. لاکین بو یادائتمه‌لر ده اؤتری کاراکترلی اولموش، شاعیرین شخصیتی و اونون بدیعی صنعتکارلیغی باشقا تدقیقاتچی‌لاردا ماراق دوغورمامیش، دیل خوصوصیت‌لری، شعرلری‌‌نین فرقلی و فردی اؤزل‌لیک‌لری تحلیل ائدیلمه‌میشدیر. قنبراوغلو شخصیتی و شعر یارادیجیلیغی بیزیم نظریمیزی ده محض نسیمی شعرینه اؤرنکلیک ائدن غزلی ایله جلب ائتدی. بو ایستیقامتده آپاردیغیمیز آراشدیرمالار نتیجه‌سینده شاعیرین آلتی غزلینی اوزه چیخاردیق. بو غزل‌لردن اوچو آذربایجان تورکجه‌سینده، اوچو ایسه چیغاتایجادیر. شاعیرین بو اثرلرینده ایستیفاده ائتدیگی تخلوص‌لر ده چئشیدلی‌دیر: قنبراوغلو (قمبراوغلو)، قنبراوغلان، إبن-ی قنبر.
+0 بگندیم
آذربایجان شعرینین غریب صحیفه‌لری - حوروفی شاعیر رفیعی
سعادت شیخی‌یئوا
فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو
اورتا چاغین ایجتیماعی، علمی و دینی دوشونجه ساحه‌لری ایله یاخیندان باغلی اولان، دؤورونون تاریخی-سیاسی پروسه‌لری، ادبی تخیّولو، فلسفی تفکّورو، دینی باخیش و موسیقی زؤوقونو نوماییش ائتدیرن و آذربایجان خالقینین میلّی-معنوی دَیرلری‌‌نین ایفاده‌چیسی اولان کلاسیک ادبیاتین اؤیرنیلمه‌سینده باخیش بوجاق‌لارینی یئنیلمه و قلیب‌لنمیش یانلیش‌لارین فیکری آسیلی‌لیغیندان آزاد اولماغا احتیاج یارانمیشدیر و بو، آرتیق زاما‌‌نین طلبی‌دیر. چونکی یالنیز دؤورون طلبینه اویغون پریزمادان باخیلارسا، کلاسیک ادبی ایرثین ایندیه‌دک قارانلیق‌لارا بورونموش بیر سیرا مقام‌لارینا ایشیق سالینا بیلر. بیر چوخ باخیمدان مادی مدنیتیمیزین گؤستریجیسی اولان آبیده‌لرله عینی ایستاتوسدا اولان معنوی-فیکری میراثیمیزین – کلاسیک ایرثین قورونماسی اولدوقجا واجیب‌دیر. چونکی بو اثرلرده خالقیمیزین میلّی، معنوی، اخلاقی، ادبی، فلسفی و دینی دوشونجه‌سی، بوتون بو سادالادیق‌لاریمیزین جمعیندن یارانان وارلیغی اؤز ایفاده‌سینی تاپمیشدیر. بو اثرلر ساده‌جه فردی بدیعی تخیولون دئییل، کولکتیو ذهنیتین ده محصولو کیمی درک و قبول اولونور. اصلینده میلّی-معنوی ثروتیمیزین چکیسی، سرحدلری و یارادیجی‌‌لاری سیخلیقلا گوند‌مه گلن و آکتوال‌لیغینی ایتیرمه‌ین مسئله‌لردن‌دیر. اما بو ساحه‌‌‌نین تدقیقی آرتیق فرقلی موستوی‌یه کئچمه‌لی، یئرسیز شیشیرتمه و ضررلی تحریف‌لردن آریناراق جدی تدقیقات‌لارین اوبیئکتی اولمالی، بئین‌الخالق علمی عالمده آذربایجان تورکلرینین زنگین معنوی-اخلاقی دَیرلری‌‌نین گؤستریجیسی اولاراق تقدیم اولونمالی، دیگر اؤلکه‌لرین بیر چوخ تفکّور صاحب‌لری‌‌نین بو دوشونجه مرکزیندن فایدالاندیغی سیستملی شکیلده اساس‌لاندیریلمالی، تکجه آذربایجانین دئییل، دونیا ادبیاتی ایچریسینده حقیقی مؤوقعئیی موعین‌لشدیریلمه‌لی‌دیر. بو ایشین گؤرولمه‌سینده کورتبیی‌لیک یول‌وئریلمز، مرکزلشدیریلمیش آراشدیرمالار ایسه آرتیق تاریخی ضرورت‌دیر.
+0 بگندیم
علی سعاوی (د. 8 دسامبر 1839 ایستانبول- اؤ. 20 مه 1878 ایستانبول) عوثمانلیدوشونورو و یازیچیسی‌دیر. تورکچولوکفیکیری‌نین ایلک ائیلمچیسی اولاراق قبول ائدیلر. [۱]
2. عبدالحمیده قارشی ائتدیگی باشاریسیز کودتا گیریشیمی ایله بیلینن بیر تاریخی شخصیت‌دیر. بو اولایدان یانا بیله‌سینه " ساریقلی قیامچی " دئییلمیشدیر.
عوثمانلی دؤولتی‌نین سیاسی و ایجتیماعی چتینلیکلرینه حل تاپماق اوچون چوخ دوشونوب داشینمیش، ایسلامی قایناق گؤتوره‌رک تورکچو، تورانچی گؤروش‌لر قارشی‌یا قویموش بیر آدام ایدی. سولطان عبدالعزیز دؤنمینده گنج عوثمانلی‌لار ایله بیرلیکده پاریس و لندن‌ده اولدی؛ حؤکومت علئیهینه یازی‌لار یازدی؛ قزئت چیخارتدی. عبدالحمید دؤنمینده یوردا دؤنموش؛ بیر مودّت قالاتاسارای سولطانیسی مودیرلیگی ائتمیشدیر. بو وظیفه‌دن آلیندیقدان سونرا ایشسیز اولدوغو سیرادا تشکیلات‌لاندیردیغی بیر نئچه یوز آدام ایله چیراغان سارایینی باساراق 5. مرادی تاختا کئچیرمک ایسته‌دی؛ بو جهدی اثناسیندا یئددی سککیز حسن پاشا طرفیندن باشینا آلدیغی چوبوق ضربه‌سی ایله اؤلدو.
+0 بگندیم
نیمتاج خانیم سلماسی (نیمتاج خاکپور) (1989-1906)— آذربایجان شاعیره‌سی. "کاوه" شعری ایله آد قازانمیشدیر.
نیمتاج خانیم سلماسی 1906-جی ایلده آذربایجانینسلماس بؤلگه‌سی‌نین لکیستان ماحالی نین سولطان احمد کندینده آنادان اولموشدو. آتاسی مسعود دیوان لقبلی مسعود خان، لکیستانین سرکرده‌لریندن ایدی. باباسی حاجی وزیر لکیستانی سلماسین مشهور شخصیت‌لریندن ساییلیردی. آناسی " آغا خانیم " لقبلی نرگیز خانیم ایدی.
1919-جو ایلده کورد شکاک عشیرتی نین باشچیسی اسماییل آغا سیمیتقو دسته‌لری اورمیه‌ده توپلاشدیغی زامان سلماس اهالیسی اؤزونو مودافیعه ائتمگه حاضیرلاشیب. همین واخت سلماسین لکیستان ماحالی نین اهالیسی چوخ چتین‌لیک لر 15 مین گولله الده ائدیب اؤز سیلاحلی‌لارینا تعلیم وئریردیلر. دیگر طرفدن سیمیتقو اونلاری گولله‌لری تحویل وئرمگه چاغیریب و بیلدیریب کی، اگر تسلیم اولماسانیز قادین و اوشاق‌لارین قتل‌عام ائدیله‌جگی قاچیلمازدیر. نهایت 1919-جو ایل دسامبرین 19-دا لکیستان اهالیسی ایله تالانچی سیمیتقو قوشونو آراسیندا ساواش باشلادی. لکیستانلی کیشی و قادین‌لار هامیسی ساواشا قوشولدو و بؤیوک قهرمان‌لیق گؤستردیلر. لاکین اونلاردا یالنیز 340 عدد سیلاح اولدوغو اوچون سولطان احمدده باش وئرن ساواش 2 ساعاتدان چوخ چکمه‌دی و کوردلر هر طرفدن کنده گیره‌رک لکیستانلی‌لاری قتل‌عام ائدیب، هر شئیی تالاییب آپاردیلار. کیشی‌لرین چوخو اؤلدورولدو، قادین و اوشاق‌لار ایسه اسیر دوشدو. کوردلرین الیندن قاچان‌لار قارا قیشلاق کندینه گلیب اورادا یئنیدن مودافیعه‌یه حاضیرلاشدیلار. سیمیتقو سولطان احمدی تالان ائتدیکدن سونرا قارا قیشلاقا هوجوما کئچدی و طرف‌لر آراسیندا یئنیدن قانلی ساواش باشلادی. سیمیتقو قوشونونون سایی و سیلاح-سورساتی لکیستان اهالیسیندن قات-قات چوخ ایدی. بو ساواشدا لکیستانلی‌لارا صادق خان، مسعود خان و ابراهیم خان آدلی 3 قارداش سرکرده‌لیک ائدیردی. آذربایجانلی‌لار بو غئیری-برابر ساواشدا 11 ساعاتدان آرتیق موقاویمت گؤستره بیلمه‌دیلر، بونونلا دا قارا قیشلاق کندی ایشغال ائدیلدی. غئیری-برابر ساواشدا لکیستان قوشونونون سرکرده سی مسعود دیوان ناراحات‌لیغیندان اینتیحار ائتدی و بوتون منطقه سیمیتقو طرفیندن ایشغال اولوندو.
