میللی شاعیر ، محمت امین یورداكولون حیاتی و شئعیرلری

13 ماییس 1869دا ایستانبولدا دوغولدو . 14 اوجاق 1944ده  ایستانبولدا یاشامینی ایتیردی. زینجیرلی كؤیو مزارلیغیندا توپراغا وئریلدی. میللی ادبییات  و توركچولوك آخیمی نین اؤنده گلن تمثیلجیسی و دولت مأمورو ایدی. ایتیحاد و ترققی جمعییتینه گیردی. شئعیرلری ایله ایستانبول حوكومتینی ائلشتیرینجه 1907ده ارزروم روسومات ناظیرلیغینا آتاناراق ایستانبولدان اوزاقلاشدیریلدی. ایكینجی مشروطییتین اعلانیندان سونرا عینی گؤروله بو كز ترابزونا گؤندریلدی. 31 مارت اولایی نین آردیندان 13 نیسان 1909دا ایستانبولا چاغریلدی.

دادال اوغلو حیاتی و شئعیرلری

19. ونجو یوزایلده یاشادی. اصیل آدی ولی. توركمن آشیقلاری نین اؤنده گلنلریندن. قول موصطافا مخلصسینی قوللانان آشیق موسانین اوغلو. آز دا اولسا ائییتیم آلدی. آوشار بیگلریندن كیچبك عالی اوغلو ایله خوزان اوغلونون یانیندا ایماملیق، كاتیبلیك ائتدی . شئعیرلرینده گؤچرلیك قوشوللارینی، دؤنمینده اورتا آنادولودا حوكوم سورن عشیرت قاوقالاری و عشیرتلرین عوثمانلی ایله ساواشلارینی یانسیدیر. دیلی آنادولو توركمن بویلاری نین قوللاندیغی خالق توركجه سیدیر. اصیل اونونو قاوقا توركولری ایله یاپدی. یوزه  قدر شئعیری سؤزلو قایناقلاردان درلنه رك گونوموزه قدر اولاشدی.

بؤیوك تورك اوزانی : قاراجا اوغلان

۱۷. نجی یوزایلده  یاشادیغی سانیلییر. گؤچبه توركمن اوبالاریندا یئتیشدی.اصیل آدی نین ایسماعیل، خلیل یا دا حسن اولدوغو یولوندا گؤروشلر وار. حتا عینی مخلصله شئعیرلر یازمیش بیرچوخ كاراجاوغلانین وارلیغی بیله ساوونولور. آحمد قودسی تجر و شوكرو ائلچینین آراشتدیرمالاری، یاشامی نین بؤیوك بؤلومونو رومئلینده گئچیرن و قانونی سولطان سولیمان دؤنمینده آووستوریا سفرینه قاتیلان بیر قاراجاوغلانین وارلیغینی اورتایا قویار. فواد كؤپرولو و جاهیت اؤزتئللی كیمی آراشدیرماجیلار دا، 17.نجی یوزایلدا یاشادیغینی ساوونور. بو آراشتیرماجیلارا گؤره قاراجاوغلان، شئعیرلرینده آبازا حسن پاشانین اؤلدورولمه سی، كؤپرولو فاضیل آحمد پاشانین آووستوریا سفری كیمی بو دؤنمه عاید تاریخسل اولایلاردان سؤز ائدر. 

تورك دونیاسی نین ان بؤیوك دستانی : ماناس

  بو مؤحتشم تورك دستانی نین تامامی 400.000 میصراع دیر. بیر قیرقیز دستانیدیر. موسلمان قیرقیزلارلا پوتپرست كالموكلار آراسیندا موجادله لری آنلادیر. بونونلا برابر ماناس دستانی نین دوققوزونجو یوزایلده، قیرقیزلارین یئنی سئی قیییلاریندا دولت قورماغا باشلادیقلاری سیرادا اولوشموش اولدوغونو ایلری سورن علم آداملاری دا واردیر....... 

امیر نظام الدین علیشیر نوایی

 یاشامی 

علیشیر نوایی 9 فئورال 1441. ایلده هئراتدا دوغولوب.آتاسی غیاث الدین کچکینه باهادیر تئیمور اوغوللارینا منسوب آریستوکرات عاییله نین باشچیسی ایدی و خوراسان امیری ابوالقاسیم بابورون خیدمتینده دایانیردی.آنا طرفدن اولو باباسی ابو سید چیچک ایسه میرزه بایقارانین بیگلربیگی ایدی.اصل آدی نیظام الدین علیشیر اولان نوایی میرزه بایقارانین نوه سی �­وسئین بایقارا ایله بیرلیکده بؤیوموش و ت�­صیل آلمیشدیر.داها سونرا �­وسئین بایقارا �­ؤکمدار اولونجا اوشاقلیق یولداشی نوایینی اؤزونه کؤمکچی ائتدی.اونا مؤهوردارلیق،دیوان بیگ لیگی و سونرا دا  " امیر "  روتبه سینی وئردی. اؤزو ده تانینمیش عالیم و شاعیرلردن اولان �­وسئین بایقارا و علیشیر نوایی هئراتی دؤورون ان بؤیوک مدنیت مرکزینه چئویردیلر.نوایی یاخشی بیر دؤولت خادیمی اولدوغونو دا گؤسترمیشدیر.یالنیز علم و صنعت آردینجا دئییل،اؤلکه نین مدنی �­الا گلمه سینده،تئکنیکی صنعتلرین اینکیشافیندا و ایقتیصادیاتی نین گوجلنمه سینده ده بؤیوک خیدمتلری اولموشدور.زامانین بسته کار و رسساملارینی ان چوخ تشویق و �­یمایه ائدنلردن بیری اودور. آنجاق اونون اساس بؤیوک خیدمتی  " تورکچولوک "  و  " تورک دیلچی لیگی "  سا�­ه سینده اولموشدور و بو باخیمدان میثیل سیزدیر.............

بؤیوك تورك قهرمانی: گؤك تورك تیگینی ؛ كورشاد

           كورشادین حیاتی حاقیندا بیلینَنلر چوخ محدودور. كورشاد(Kürşad)،  دوغو گؤك تورك ایمپئراتورو چولوق(Çuluq) خاقانین اوغلودور. چولوق خاقان، چینلی حیات یولداشی ای چینگ طرفیندن زهر وئریله رك اؤلدورولور. اونون یئرینه قارداشی قارا خاقان كئچیر. آنجاق قارا خاقان دیانتلی و قطعیتلی اولمادیغی اوچون میلادی 630-جو ایلده چینلیلرله گئدن دؤیوشلرده مغلوب اولور، قیریلانلار قیریلیر، ساغ قالانلار ایسه اسیر آلیناراق چینه آپاریلیر. كورشاد دا اونلارین ایچینده دیر. داها سونرا قارا خاقان دونیاسینی دَییشیر. چینلیلر اونون یئرینه شیربانی خاقان ائعلان ائدیرلر. چونكو او چینلیلرین ایسته دیكلرینی حرفی حرفینه یئرینه یئتیره جك خاراكترده دیر. یعنی بیر نؤوع اونلارین اویونجاغیدیر..............

قازاخ توركلری نین میللی شاعیری : آبای كونانبای اوغلو

آبای (ایبراهیم) كونانبای اوغلو (1907-1845) - قازاخ شاعیری، یازیچیسی، ایجتیماعی خادیم، موعاصیر قازاخ یازیلی ادبیاتی نین بانیسی، معاریفچی لیبئرال ایسلامین اساسیندا قازاخ مدنیتی نین روس و آوروپا مدنیتلری ایله یاخینلاشماسی طرفداری. 

PDF y�klə

حياتيني توركلوگه آداميش بؤيوك تورك شاعيري : احمد جاواد  

احمد جاواد ، 5 ماييس 1892 ايلينده گنجه ده دونيايا گلدي. آتاسي سون درجه ديندار و بير تورک آيديني اولان محمد علي دير. جاواد، اوخول ياشينا گلديگينده قوراني ازبرله دي. 8 ياشيندا ايکن آتاسيني الدن وئردي. گنجه مدرسه سينده 6 ايل اوخودوقدان سونرا، 1913 ايلينده  " شریعت موعليمي "  عنوانيني آلدي. روسجادان باشقا، باتي ديللريندن بير نئچه سيني، بو ديللردن ترجومه ائده جک قدر اؤيرندي. 

احمد جاوادین حیاتی و یارادیجیلیغی                                     

  احمد جاواد 1892 -جی ایل مایین 5-ده گنجه قزاسی نین شمكیر  دایره سی نین سئیفعلی كندینده آنادان اولموشدور. گنجه روحانی سئمینارییاسیندا (1906 -1912)، آذربایجان عالی پئداقوژی اینستیتوتونون تاریخ و فیلولوگییا فاكولته سینده (1922 -1927) تحصیل آلمیشدیر. قوبا خالق معاریف شؤعبه سی نین مودیری (-1922)، گنجه ده آذربایجان كند تصروفاتی اینستیتوتوندا آذربایجان و روس دیللری كافئدراسیندا موعلیم، دوسئنت، كافئدرا مودیری (1930 -1933)، آذربایجان دؤولت نشریاتی نین ترجومه شؤعبه سینده رئداكتور (1934)،  " آذربایجانفیلم "  ستودییاسیندا سندلی فیلملر شؤعبه سی نین مودیری (1935  -1936) ایشله میشدیر.