تورکوستان شهیدی - افغانیستان تورک‌لری‌نین میلّی ایدئولوقو: آزاد بیگ کریم‌اوغلو
+0 بگندیم
تورکوستان شهیدی - افغانیستان تورک‌لری‌نین میلّی ایدئولوقو: آزاد بیگ کریم‌اوغلو
آتا طرفدن اؤزبک تورکو، آنا طرفیندن خوقند خانلاریندان دوُدایار خانین نوه‌سی آزاد بیگ کریم اوغلو تاریخی-سیاسی سبب‌لر اوزوندن پاکیستاندا آنادان اولموش، اورتا تحصیلینی اورادا باشا ووردوقدان سونرا پاکیستان لاهور بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینی بیتیریب وکیل کیمی فعالیته باشلامیشدیر. آتاسی وارث کریمی اؤزبکستان‌دا آنادان اولموش، موسکو طیب اینستیتوتونو بیتیردیکدن سونرا 2. دونیا ساواشی دؤورونده جبهه‌یه گؤندریلمیش، آلمان‌لارا اسیر دوشموش، تورکوستان دیویزیاسی لژیونرلریندن بیری کیمی تورکوستان میلّی بیرلیک کومیته‌سی‌نین ان فعال عوضولریندن اولموشدور. آلمان‌ین مغلوبیتیندن سونرا اوّل موتفیق قووّه‌لرین کوماندان‌لیغینا تسلیم اولان دوکتور وارث کریمی، آمریکانین اونو روس‌لارا تسلیم ائده‌جگینی دویوب اسیرلیکدن قاچمیش، ماجرالی یولچولوق‌لاردان سونرا ایتالیا، میصیر و عربیستاندان کئچه‌رک پاکیستانا گلمیش و آزاد بیگ ده 1948-جی ایلده بورادا دونیایا گلمیشدی.
شوروی‌نین 1979-جو ایلده افغانیستانی ایشغالی نتیجه‌سینده پاکیستانا سیغینان موهاجیر تورک‌لر آراسیندا ایدئولوژی ایش آپاران آزاد بیگ اوّل روس‌لارا قارشی ساواشان تاجیک اصیللی ربانی‌یه کؤمک ائده‌رک "جمعیتی-ایسلامی " آدلی تشکیلاتین قورولماسیندا فعال ایشتیراک ائدیر. لاکین ربانی آزاد بیگین تورکوستان و افغانیستان تورک‌لری‌نین گله‌جگینه عایید فیکیر و فعالیت‌لرینی گؤروب اونو تشکیلاتدان کنارلاشدیریر. وضعیتین بئله اولدوغونو گؤرن آزاد بیگ داها اوّل‌لر حبسخانالاردا یاتمیش افغانیستان تورک‌لریندن اولان مولوی طاهر مطهر و کریم محمودلا بیرگه "قوزئی افغانیستان ویلایت‌لری ایتّیحادی-ایسلامی " آدلی تورک پارتیاسینی یارادیرلار. آزاد بیگین نوفوذو سایه‌سینده قیسا زاماندا پارتیا افغانیستان تورک‌لری آراسیندا بؤیوک عکس-صدا یارادیر.افغانیستان تورک‌لری‌نین اؤز میلّی منلیگی‌نین درکینده عوض‌سیز خیدمت‌لرینی گؤرن تورک دوشمن‌لری و حتّی پاکیستان باشدا اولماقلا میلت‌لرآراسی سیاسی دایره‌لر بئله مرکزلری پئشاورده اولان بوتون پارتیالاری رسمی اولاراق تانیدیقلاری حالدا یالنیز آزاد بیگین رهبرلیک ائتدیگی تورک پارتیاسینی تانیمامیش، اونلاری میلت‌لرآراسی تشکیلات‌لارین یاردیمیندان محروم ائتمیشدیلر. لاکین آزاد بیگین قوزئی افغانیستانداکی گوجو و نوفوذوندان ایستیفاده ائتمک اوچون "جمعیتی-ایسلامی" یئتکیلی‌لری بو پارتیانی جمعیتی-ایسلامی‌نین بیر قولو قبول ائتمیش، یالنیز بوندان سونرا بو پارتیا آز دا اولسا بین الخالق یاردیم‌لاردان یارارلانمیشدیر. آزاد بیگ اؤز پایینا دوشن سیلاح-سورساتی حاجی خالوالدین، معنان مهدوم و نبی جان کیمی تورک دسته کوماندیرلری‌نین کانالی ایله قوندوز، شیبیرقان، مئیمنه و مزاری-شریف‌ده اولان تورک بیرلیک‌لرینه چاتدیرماغا مووفّق اولموشدو. بوندان تشویشه دوشن جمعیتی-ایسلامی پارتیاسی‌نین بیر قولونا رهبرلیک ائدن ربانی بو یاردیم‌لاری کسمیش، آزاد بیگی گؤزدن سالماق اوچون بوتون واسیطه‌لره ال آتمیش و بونا قیسماً ده اولسا نایل اولموشدور. وضعیتین گرگین‌لشدیگینی و تورک بیرلیک‌لری‌نین یاردیمدان محروم اولدوقلارینی گؤرن آزاد بیگ یاردیم و دستک آلماق مقصدی ایله تورکیه باشدا اولماقلا بیر سیرا اؤلکه‌لره سیاحت ائتمیش و موعین یاردیم و دستک آلدیقدان سونرا یئنیدن اؤلکه‌سینه قاییتمیشدیر. آزاد بیگین بو سیاحتدن اوغورلا قاییتدیغینی گؤرن و اؤز تورکلوکلرینی درک ائدن و موسکو یؤنوملو نجیب‌الله حؤکومتیندن ناراضی اولان بیر چوخ موجاهیدلر ده آزاد بیگه قوشولموش، آزاد بیگ اونلاری قوزئی افغانیستاندا تورک بیرلیک‌لرینه رهبرلیک ائدن اؤزبک اصیللی ژنرال رشید دوستومون یانینا گؤندرمیش، اونون داها دا گوجلنمه‌سینه نایل اولموشدور. آزاد بیگین سیاسی-ایدئولوژی فعالیتینده سوسیال بیر دایاق اولان ژنرال رشید دوستومون گوندن-گونه گوجلنمه‌سی نجیب‌الله رژیمینی و اطرافینداکی پوشتو مأمورلارینی ناراحات ائتمگه باشلامیش، اونو تورکیه و اؤزبکیستانلا علاقه یاراتماقدا و افغانیستانی پارچالاییب تورکمن، قیرغیز و اؤزبک‌لردن عیبارت بیر موستقیل تورک دؤولتی قورماقدا سوچلایاراق ایتّیهام ائتمیشدیلر. حالبوکی بو ایدئیا ژنرال رشید دوستومون دئییل، آزاد بیگین ایدئیاسی ایدی. چونکی دوستوم آزاد بیگ کیمی یئنی بیر تورک دؤولتی قورماق دئییل، افغانیستانین بوتونلوگونو قورویاراق قورولان و قورولاجاق حؤکومت‌لرده تورک‌لرین ده تمثیل حاقی اولماسینی طلب ائدیردی. ژنرال دوستومون بو طلبی اؤزبکیستان پرزیدنتی اسلام کریموفو دا تأمین ائتدیگیندن و کریموف اوچون تهلوکه تشکیل ائدن بؤیوک تورکوستان ایدئیاسیندان یان کئچدیگیندن کریموف دوستومون بوتون گوجونو ایتیریب افغانیستانی ترک ائده‌نه قدر اونو دستکله‌مه‌سی ده بونو تصدیق ائدیر. اصلینده نجیب‌اللهی قورخودان آزاد بیگ سایه‌سینده تورکمن‌لرین رهبری، قوزئی افغانیستاندا بیر گونئی تورکوستان دؤولتی قورماغا چالیشان، سِلِنقا تونئلینی داغیدان عاشور پهلوان‌ین رشید دوستوما قوشولماسی و ان باشلیجاسی آزاد بیگ طرفیندن افغانیستان تورک‌لری آراسیندا بیر علاقه یاراتماسی ایدی. بو علاقه‌نین نتیجه‌سی ایدی کی، ژنرال رشید دوستوم تورک موجاهید قووّه‌لری ایله کابیله داخیل اولموش، نجیب‌الله حؤکومتینی دئویرمیش، اؤزونون " جنبشی –میلّی ایسلامی " پارتیاسینی یاراتمیش، فعالیتی‌نین زیروه سینه یوکسلمیشدی. تورکوستان بیرلیگی‌نین یارانماسی اوچون رئال زمین یاراندیغینی گؤرن مؤوجود حؤکومت، بوتون پوشتو، تاجیک موجاهید فراکسیون‌لاری و بین‌الخالق سیاسی تشکیلات‌لار رشید دوستومون یاراتدیغی "جنبشی-میلّی ایسلامی پارتیاسی "نی رسمی اولاراق تانیمادیقلاریندان اونونلا گؤروش‌لردن بئله ایمتیناع ائتمیشلر. وضعیتین بئله اولدوغونو گؤرن آزاد بیگ تجیلی فعالیته باشلایاراق ژنرال دوستوملا علاقه یاراتماق اوچون مزاری-شریفه گلیب سیاسی-ایدئولوژی فعالیتینی داوام ائتدیریر. قیسا بیر مودّته مزاری-شریفی ترک ائده رک پئشاوره گئتمه‌سیندن ایستیفاده ائدن دوشمن‌لری اونون مزاری-شریفه دؤنوشونو تامامیله قاپامیشدیلار. بئله بیر وضعیتده او گله‌جک پلان‌لارینی حیاتا کئچیرمک اوچون اونو چوخ سئون، شیعه اولدوقلاری اوچون پاکیستان، تورک اولدوقلاری اوچونسه ایران طرفیندن دیشلانان هزاره‌لرین ایچینه گئده رک تورک بیرلیگی ایدئیاسینی یایماغا باشلاییر. آزاد بیگدن سونرا او گونه قدر افغانیستان و بؤلگه سیاستینده یوخ فرض ائدیلن هزاره‌لر سیاسی آرئنایا چیخمیش، تورک بیرلیگیندن قورخویا دوشن ایران تشبوثو اله آلاراق هزاره‌لره صاحیب چیخماغا باشلامیشدیر.
بئله بیر وضعیتده افغانیستانی کومونیست ایستیلاسیندان تمیزله‌ین موجاهید فراکسیون‌لار آراسیندا استول دعاواسی باشلامیش، افغانیستانین هر بؤلگه‌سی بیر کوماندیرین نظارتی آلتینا دوشموش، پایتاخت کابیل اوچ ایل ایچریسینده یئرله یئکسان ائدیلمیش، خوصوصیله پوشتولارین سیخ یاشادیغی گونئی بؤلگه‌لرینده تررور و آنارشی حاکیم اولموشدور. دونن‌ین موقدس ساواشچی‌لاری آرتیق یول‌کسن قولدورلارا چئوریلمیشدی. خالق اوچ ایل عرضینده آرتیق بو دوننکی قورتاریجی‌لارین، بوگونکو قولدورلارین هوجوم‌لاریندان نئجه قورتولاجاقلارینی دوشونوردولر. بئله بیر وضعیتده پاکیستان کوْنوویو دا قولدورلار طرفیندن یاغمالاندی. بونو دویان پاکیستان اصیللی سطان امیرین مدرسه طلبه‌لریندن یوز نفر سیلاح‌لاناراق اوّل‌لر قهرمان موجاهید کیمی تانینان، ایندیسه قولدورلوقلا مشغول اولان " گوججی موجاهیدین " تشکیلاتی‌نین اوزرینه یوروموش، هم کوْنوویو، هم ده پاکیستانلی‌لاری قورتارمیشدیلار. غلبه‌دن روح‌لانان مدرسه طلبه‌لری (افغانیستان مدرسه طلبه‌لرینه " طالیب " دئییلیر) گئری قاییداراق قندهاری اله کئچیردیلر. 29 اوکتوبر 1994-جو ایلده قندهاری اله کئچیرن مدرسه طلبه‌لری "طالبان" آدی ایله سیاسی گونده‌مه داخیل اولدو. لیدری روس‌لارا قارشی ساواشدا بیر گؤزونو ایتیرن محمد عمر پوشتو طایفا عادت-عنعنه‌لرینه باغلی بیر دین خوجاسی‌دیر. دؤولت باشچیسی ربانی ایله حکمتیار آراسیندا گئدن ایقتیدار ساواشیندان جانا دویان خالق طالبانی دستکله‌مگه مجبور اولدو. پاکیستان و سعودیه عربیستانین هر یؤنلو دستگی ایله طالبان قووّه‌لری بیر-بیری‌نین آردینجا کابیلی، هئراتی اله کچیره‌رک گئنیش چاپلی بیر ائتنیک تمیزله‌مه کامپانیاسینا باشلادیلار. بئله بیر وضعیتده رشید دوستوم دا باشقا موجاهیدلر کیمی افغانیستانی ترک ائتمگه مجبور اولدو. مئیداندا تک قالان آزاد بیگ یئنه ده اومیدینی ایتیرمه‌ییب اؤز تورکوستان دعاواسینی داوام ائتدیردی. لاکین افغانیستان تورک‌لری‌نین وارلیغینی دونیا سیاسی گوندمینده تانیدان، افغانیستان تورک‌لرینی واحید ایدئیا اطرافیندا بیرلشدیرمگه سعی گؤسترن قوزئی افغانیستاندا بیر تورک دؤولتی یاراتماغا و ان باشلیجاسی ویتسه‌ژنرال انور پاشانین یاریمچیق قالمیش بؤیوک تورکوستان ایدئالینی حیاتا کئچیرمگه چالیشان آزاد بیگین فعالیتیندن تشویشه دوشن، اونو جیدی بیر تهلوکه اولاراق قبول ائدن طالبان قووّه‌لری، روسیه، ایران، پاکیستان و اؤزبکیستان حؤکومت‌لری اونو محو ائتمک اوچون خوصوصی پلان‌لار حاضیرلامیش و سوندا ایران رژیمی‌نین حاضیرلادیغی ترور آکتی نتیجه‌سینده 1997-جی ایلده یاردیمچیسی خالیدی و موحافیظه‌چیسی زین‌الدین‌له بیرلیکده قورشونا دوزوله‌رک اؤلدورولدو. حیاتینی وطن میلت یولوندا موباریزه یه حصر ائدن، واحید تورکوستان اوغروندا شهید اولان، عؤمرونون سون آنلارینا قدر افغانیستاندا تورکلوک دعاواسینا اؤندرلیک ائدن آزاد بیگ افغانیستان تورک‌لری‌نین قلبینده ابدی یاشایاجاقدیر.
آزاد بیگین بوتون اومیدی افغانیستان تورک گنجلیگی ایدی. آزاد بیگین اکدیگی توخوم‌لار بو گون قول-قاناد آچماقدادیر. آرتیق افغانیستان تورک گنجلیگی آنلاییر کی، اونون وطنی بوگونکو افغانیستان، پاکیستان و هیندیستاندا ایسلام دینی‌نین یاییلماسیندا خوصوصی امگی اولان سولطان محمود غزنوی، "بیر دونیایا بیر دؤولت کیفایت‌دیر. بو دونیا ایکی دؤولته دار گلیر. بو دونیانین ایداره ائده‌جک دؤولت ده منیم (امیر تئیمورون) دؤولتیم اولاجاق! " -دئین بؤیوک جاهانگیر امیر تئیمور، ایسلام دینی‌نین هیندیستان یاریم‌آداسینا قدر یاییلماسیندا بؤیوک امگی اولان، تورکلوگه یئنی بیر صحیفه آچان، بو گون بئله مدنی دونیانی اؤزونه حئیران قویان تاج-ماحالی تیکدیرن جهانشاه، مزاری ایندی ده افغانیستانین پایتاختی کابیلده زیارتگاه اولان بابور، هئرات شهرینی پایتاخت سئچه‌رک بو شهری تورک تاریخینده ساییلی مدنیت مرکزلریندن بیری ائدن سولطان حسین بایقارا کیمی بابالاریمیزدان بیزلره قالان بیر میراث‌دیر. بو میراثا صاحیب چیخماقسا افغانیستان تورک گنجلیگی‌نین گؤرَوی‌دیر. بو مقصدله افغانیستان تورک گنجلیگی 12 فوریه 2000-جی ایلده "افغانیستان گنجلر بیرلیگی" آدلی سیاسی تشکیلات یاراتمیشلار.
افغانیستان تورک گنجلیگینه بو حاقلی دعاوالاریندا باشاریلار دیله‌ییر، گونئی تورکوستانین موستقیل‌لیگی اوغروندا شهید اولان آزاد بیگ و اونون یاخین سیلاح‌داشلاری اولان آشور پهلوانا، خالدی‌یه، زین‌الدینه و آدلارینی بیلمه‌دیگیمیز بوتون موجاهیدلره اولو تانریدان رحمت‌لر، دیله ییریک.
روح‌لاری شاد اولسون!
یازان: آیدین مدداوغلو قاسیملی
فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو ، دوچنت
کؤچورن:عباس ائلچین
