ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

هئروْدوْتۇن گۆنئی آذربایجان اراضیسیندن توْپلادیغی ایکی افسانه باره‌ده

+0 بگندیم

هئروْدوْتۇن گۆنئی آذربایجان اراضیسیندن توْپلادیغی ایکی افسانه باره‌ده

 اۆلکر ایمان قیزی علی‌یئوا

فیلوْلوْگییا اۆزره فلسفه دوْکتوْرۇ، دوْسئنت

کؤچۆرن: عباس ائلچین

 

خۆلاصه

مقاله‌ده گۆنئی آذربایجان فوْلکلوْر خریطه‌سینده خۆصۇصی مؤوقئیی اوْلان افسا­نه‌لر­دن صؤحبت آچیلیر. مۆلّیف قدیم دؤورلرین ان مۆکمّل تاریخچیسی، "تاریخین آتاسی" هئروْ­دوْ­تۇن گۆنئی آذربایجاندان توْپلادیغی ایکی افسانه اۆزرینده خۆصۇصی اوْلاراق دایانیر. اوْ، افسانه‌لردن بیرینجیسی "آستیاق" افسانه‌سیدیر کی، هئروْدوْت طرفیندن ائ.أ.بئشینجی عصرده قئیده آلینمیشدیر. دیگر افسانه ایسه "توْمریس" افسانه‌سیدیر کی، اوْ دا آذربایجان فوْلکلوْرۇنا، ادبییّا­تینا و تاریخینه حصر اوْلۇنمۇش بۆتۆن کیتابلارا سالینمیشدیر. مۆلّیف بۇ ایکی افسانه‌نی دریندن تحلیل ائتمیش، الده اوْلان ماتئریاللارین اکثریتینه نظر سالماغا جهد گؤسترمیشدیر.

آچار سؤزلر: افسانه، گۆنئی آذربایجان، هئروْدوْت، آستیاق، توْمیریس



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, افسانه,

زنجاندان توپلانمیش بایاتیلار

+0 بگندیم

زنجاندان توپلانمیش بایاتیلار
سعید ریضا بایات، 
آراشدیرماچی 

     آذربایجان فولکلورونون موهوم ترکیب حیصه‌سی اولان زنجان فولکلور موحیطینده 4 میصراعلی، 7 هئجالی شئعیر فورماسی «بایاتی» آدلاندیریلیر و بو موحیطده بایاتیلار چوخ گئنیش یاییلیب. مرحوم فولکلورشوناس مورسل حکیمووون فیکرینجه، فولکلورشوناسلیقدا «بایاتی» سؤزونون ائتیمولوگییاسی ایله باغلی موختلیف بیر-بیرینه ضید اولان فیکیرلر وار: یئر آدی، قبیله، آد-تیتولو، عربجه‌دن کئچمه سؤز — «بات» — کؤهنه؛ اینسان یاشاییشی‌‌‌نین طلباتینی اؤده‌ین ارزاقین کؤهنه‌لمیش، قالمیش، دورموش معناسینی ایفاده ائدن — «بایات» (قالمیش، کؤهنه‌لمیش دورموش خؤرک، سو)؛ آللاهین مین بیر آدیندان بیری — «بایات»؛ کؤرپه‌‌‌نین بوی آتماسی، اینکیشافی ایله علاقه دار سؤیله‌نن لایلا، اوخشاما، نوازیش — «بایات» .



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

میلّی شئعیر عنعنه‌سی

+0 بگندیم

میلّی شئعیر عنعنه‌سی

ماعاریفه حسین قیزی حاجی‌یئوا

فیلولوگییا عئلملری دوکتورو

کؤچورن: عباس ائلچین


آذربایجان شئعیری‌نین خالق پوئزییاسی ایله علاقه‌سی‌نین اؤز عنعنه‌سی و اینکیشاف خوصوصییتلری واردیر. پوئزییامیز بوتون اینکیشاف تاریخی عرضینده خالق بدیعی و پوئتیک تفکّورو ایله قیریلماز علاقه ده اولموشدور. ادبی دیلیمیزین موعیّن تاریخی عامیللر نتیجه‌سینده عرب و فارس دیللری‌نین تاثیرینه معروض قالدیغی دؤورلرده بئله کلاسیک پوئزییامیزین نسیمی، فوضولی، ختایی کیمی بؤیوک سیمالاری‌نین خالق شئعیری اوسلوب و پوئتیکاسینا یاخینلیغینی گؤرمک مومکوندور. 
اون سککیزینجی عصرده واقیف، ویدادی، اون دوققوزنجو عصرده قاسیم بَی ذاکیر خالق شئعیری پوئتیکاسینی کلاسیک شئعیره گتیرمکله بو عنعنه‌نی داوام ائتدیرمیشلر. اونلارین خالق پوئزییاسی فورماسیندا یازدیقلاری قوشما، گرایلی و بایاتیلار رئالیست شئعیر اوسلوبونون تشکّولونده اهمییّْتلی رول اوینامیشدیر. بؤیوک ساتیریک م.ع.صابیرین یارادیجیلیغیندا دا کلاسیک پوئزییا خالق شئعیری‌نین اوسلوبی عونصورلری عوضوی شکیلده بیرلشه‌رک تنقیدی رئالیست پوئزییانی یاراتدی و بو پوئزییا خالق حیاتی‌نین ان جانلی مسله‌لرینی ساده و ایناندیریجی شکیلده ایفاده ائتدی. 
گؤروندوگو کیمی، موعاصیر آذربایجان شئعیری‌نین فولکلورا، خالق شئعیرینه باغلیلیغی‌نین قییمتلی عنعنه‌لری واردیر. موعاصیر آذربایجان پوئزییاسی محض میلّی شئعیرین عنعنه‌لرینی دریندن منیمسه‌مکله، بو عنعنه‌لره یارادیجی، جسارتلی موناسیبت بسله‌مکله بوی آتیب مؤحکم پوئتیک عنعنه‌لر اوزرینده اینکیشاف ائتمگه باشلامیشدی. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ادبیات, آذربایجان, آشیق,

بختیار واهاب‌زاده یارادیجیلیغیندا آنا دیلیمیزین مؤوقئعیی

+0 بگندیم

بختیار واهاب‌زاده یارادیجیلیغیندا آنا دیلیمیزین مؤوقئعیی 
شابی‌زاده ووصال علی اوغلو 
سومقاییت دؤولت اونیوئرسیتئتی

کؤچورن: عباس ائلچین

    دیل همیشه میلّی اؤزونو درک ائتمه باخیمیندان خالقین تاریخینده آپاریجی مؤوقئع توتموشدور. آذربایجان ادبی دیل تاریخینه غییابی سیاحت ائتسک و دؤورون آذربایجان دیلی ایله، موعاصیر آذربایجان دیلی آراسیندا اساسلی فرقلری موشاهیده ائده بیلریک. هله اوزاق کئچمیشدن بو گونه دیل موجاهیدلری‌نین مقصدیؤنلو امگی سایه‌سینده موعاصیر آذربایجان دیلی موکمّل سویییه‌یه چاتمیشدیر. دیل هم ده مخصوص اولدوغو خالقین اینتئللئکتوال سوییّه‌سی‌نین بیلاواسیطه گؤستریجیسیدیر. آذربایجان خالقی دا دونیا‌نین ان قدیم خالقلاریندان بیری اولدوغو اوچون، اؤزو قدر قدیم اولان دیل تئندئنسییاسینا مالیکدیر. بوتون دیللر کیمی آذربایجان دیلی ده ایکی ایستیقامتده یارانیب اینکیشاف ائتدیگی اوچون، بو دیلین تاریخینی ایکی نؤوعه آییرماق لازیمدیر.

1. آذربایجان شیفاهی ادبی دیل تاریخی.
2. آذربایجان یازیلی ادبی دیل تاریخی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : بختیار واهاب‌زاده, آنادیلی, دیل, آذربایجان,

بختیار واهاب‌زاده‌نین آنادیلی اوغروندا موباریزه‌سی

+0 بگندیم

BƏXTİYAR VƏHABZADƏ

بختیار واهاب‌زاده‌نین آنادیلی اوغروندا موباریزه‌سی 
دوکتور اردال کارامان

قافقاز اونیوئرسیتئتی تورک دیلی و ادبییّاتی بؤلومو

کؤچورن: عباس ائلچین


اؤزت 
روسلارین، آذربایجانی ایشغال ائتمه‌سییله بیرلیکده هر آلاندا چئشیدلی دَییشیکلیکلر یارانیر.  بو آلانلاردان بیریسی ده دیلدیر. بو تاریخدن إعتیبارن آذربایجان تورکجه‌سی ایکینجی پلاندا قالیر. روسجا‌نین اؤن پلاندا توتولدوغو بو دؤنمده، آیدینلارین آنادیلین اؤنمینی وورغولایان چئشیدلی چالیشمالارلا خالقی بیلینجلندیردیکلرینی گؤروروک. بو آیدینلاردان بیریسی ده شئعیرلرییله بیر عؤمور بویو آنادیلی‌نین گرکلیلیگینی وورغولایان بختیار واهاب‌زاده‌دیر. واهاب‌زاده‌‌نین، سوْوتئتلر بیرلیگی دؤنمینده، اؤِزنه مخصوص بیر اوسلوبلا، میلّتین گله‌جگی و دوامی اوچون آنادیلی‌نین اؤنمینی و گرکلیلیگینی وورغولادیغینی، بو آلاندا قلمییله موباریزه ائتدیگینی گؤرمکده‌ییک. چالیشمامیزدا، شاعیرین، بوتون باسقیلارا باخمایاراق، بو اوغوردا وئرمیش اولدوغو موباریزه‌نی اله آلدیق. 

آچار سؤزلر: بختیار واهاب‌زاده، آنادیلی، شئعیر، موباریزه 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : بختیار واهاب‌زاده, آذربایجان, میللی, آنادیلی, دیل,

شهریار ؛ میلّی بیرلیک و همرأی‌لیک شاعیری کیمی

+0 بگندیم

شهریار ؛ میلّی بیرلیک و همرأی‌لیک شاعیری کیمی
رامیز قاسیموو 
فیلولوگییا اوزره فلسفه دوکتورو

آنا دیللی شئعیریمیزین زنگینلشمه‌سینده آذربایجان ادبیاتی‌نین گؤرکملی سؤز اوستادلاریندان بیری، اؤز یارادیجیلیغی ایله حئیدربابا داغی کیمی ووقارلا دایانان شهریار یارادیجیلیغی‌نین موستثنا خیدمتلری وار.
حیاتی کئشمکئشلرله دولو اولان بؤیوک صنعتکارین زنگین ایرثی آذربایجان شئعیری‌نین اینکیشافینا خیدمتلرله برابر، میلّی دَیرلریمیز، خوصوصیله آنا دیلیمیز، عومومن آذربایجانچیلیغا قویولان ان سانباللی معنوی آبیده‌دیر.
شاعیرین اؤزونون دئدیگی کیمی: 

دئدیم: آذر ائلیمین بیر یارالی نیسگیلی‌یم من.
نیسگیل اولسام دا، گولوم، بیر ابدی سئوگیلی‌یم من.
ائل منی آتسا دا، اؤز گولشه‌نیمین بولبولویم من. 
ائلیمین فارسجا دا دردینی سؤیلر دیلی‌یم من. 
حاقّا دوغرو نه قارانلیق ایسه، ائل مشعلی‌یم من. 
ابدییت گولویم من! 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدحسین شهریار, آذربایجان, میللی,

آذربایجان دایانیش شعری -شهریار

+0 بگندیم

آذربایجان دایانیش شعری -شهریار
محمدرضا کریمی

بوتون آذربایجان و ایران ادبیاتیندا سؤز مولکونون شهریاری، محمد حسین بهجت تبریزی 1285 جی ایلده دونیایا گلیب، ایلک اؤنجه فارس دیلینده تانینمیش بیر شاعیر اولاراق، 1332 جی ایلده آناسی‌نین ایسته‌یی اساسیندا «حیدربابایا سلام» اثرینی یاراتدی و یوزلرجه شاعیری دیله گتیریب، یوزلر شاعیرین دیلینی آچدی.

حیدربابایا سلام اوچون500 دن آرتیق بنزه‌تمه‌لر یازیلیب، بیر مکتب یاراندی. آنجاق شهریار تازا باشا دوشور کی شعر نه‌دیر و دیل نه‌دیر. «حیدربابایا سلام» ین سسی دونیایا یاییلیر و سینیرلاردان ائشیگه چیخیر. آز بیر زاماندا دونیا دیللرینه ترجومه اولاراق یاییلیر. چوخلو نهنگ شاعیرلر اونونلا مکتوبلاشیرلار. بو آرادا قره‌چورلو (سهند) ین مکتوبو، شهریاری اودا چکیر، اوندا ایلهام قایناغی جوشور، اؤزونه گلیر و وحی کیمی دئیه‌رک «سهندیه» اثرینی یارادیر. «سهندیه» چاغداش آذربایجان شعری‌نین شاه اثری کیمی یارانیر و حتا شهریار اونو بیر ایلهام بیله‌رک اؤز ایشی سایمیر. آنجاق شهریار اؤزونه گلمیش و تورک دیلین و تورک شعرینی منیمسه‌یه‌رک گؤزه‌ل قوشمالار و غزللری سؤیلور و 80 ایل یارادیجیلیقدان سونرا بو سونوجا چاتیر کی:

تورکون دیلی تک سئوگیلی ـ ایستکلی دیل اولماز!



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدحسین شهریار, آذربایجان, میللی,

کیملیگیمیزی تصدیق ائدن میلّی ثروتیمیز

+0 بگندیم

کیملیگیمیزی تصدیق ائدن میلّی ثروتیمیز

سردار زئینال

فیلولوگییا اوزره عئلملر دوکتورو

     منیم اوچون هر بیر سؤز بیر تاریخ، هر سؤز بیر تاریخی حادیثه،بیر یئنیلیک، بیر وارلیق، بیر اونودولماز زاماندیر. دیلیمیزده اؤز ایشلکلیگینی ایتیریب تاریخین آرخیوینه قوشولان سؤزلر اؤزلری ایله برابر ایفاده ائتدیکلری آنلاییشی، مفهومو، تاریخی ده دفن ائدیب بیزدن اوزالاشیرلار. دیلین ایل‌به‌ایل اینکیشاف ائتمه‌سی، یئنی سؤزلر قبول ائدیب موعیّن سؤزلری دیلین آلت قاتینا گؤندرمه‌سی گونون رئال حادیثه‌سی کیمی داوام ائدیب و داوام ائتمکده‌دیر. بیزی احاطه ائدن ایجتیماعی موحیط، موختلیف قوروملارین یارادیلماسی، یئنی ایجتیماعی – سیاسی موناسیبتلر دیلیمیزه اؤزلری ایله برابر یئنی سؤزلر، یئنی تئرمینلر، یئنی ایفاده واسیطه‌لری ده گتیریر. بو گون آذربایجان دیلیندن ایستیفاده ائدنلرین هامیسی‌نین باشا دوشدویو، هامیسی‌نین لئکسیکونونا داخیل اولان ائله سؤزلر واردیر کی، اولا بیلسین کی، همین سؤزلرین بعضیلری قیرخ، اللی ایل بیزدن سونرا گلن نسیللر اوچون تاپماجایا چئوریله‌جک، معناسی آنلاشیلمایان بیر دیل واحیدی اولاجاقدیر. حسن اوغلودان باشلامیش، نسیمی، فوضولی، سئیید عظیم و دیگرلری‌نین اثرلرینده فعال صورتده ایشلنن اصل تورک سؤزلری واردیر کی، بیز بوگون همین سؤزلرین معناسینی آنلاماقدا چتینلیک چکیریک. آذربایجان تورکجه‌سینده یازدیغی اثرلری ایله فخر ائتدیگیمیز بؤیوک اوستاد محمد فوضولی‌نین زمانه‌سی‌نین ان ساده دیلینده یازدیغی غزللرینی تام آنلاماق اوچون بو گون لوغتلرین کؤمگی اولمادان کئچینه بیلمیریک.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, دیل, کیملیک,

صفوی ساراییندا تورک دیلی [اوچونجو بؤلوم]

+0 بگندیم

صفوی ساراییندا تورک دیلی [اوچونجو بؤلوم]
  3. صفویلر دؤورونده تورک دیللی ادبییّات

    اون بئش-اون آلتینجی عصرلرده تورک دؤولتلرینده تورک دیلینده (فارس دیلی ایله یاناشی) گؤزل شئعیر نومونه‌لری یارادیلیردی. او زامانلار ‌نَینکی خالق ایچینده، حتّی سارایدا دا تورک دیللی ادبییّات کیفایت قدر گئنیش یاییلمیشدی. حؤکمدارلار و وزیرلر بئله، تورکجه شئعیر یازیر، حتّی بو دیلده دیوان یارادیردیلار. خوراساندا امیر حسین بایقارا‌نین وزیری قودرتلی شاعیر علیشیر نوایی، داها سونرالار شئیبانی خانلاری (او جومله‌دن، محمد شئیبانی، عبیدخان) جیغاتای دیلینده یازیردیلار. بؤیوک موغوللار ایمپئرییاسی‌نین بانیسی بابور شاه دا تورکجه گؤزل شئعیر و نثر نومونه‌لری یارادیردی. قاراقویونلو دؤولتی‌نین گوجلو حؤکمداری جهانشاهین "حقیقی" تخلوصو ایله تورکجه دیوانی واردیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک دیلی, صفوی, دیل, تاریخ, ادبیات,

صفوی ساراییندا تورک دیلی [ایکینجی بؤلوم]

+0 بگندیم

صفوی ساراییندا تورک دیلی [ایکینجی بؤلوم]
2. صفوی شاهلاری هانسی دیلده یازیشیردیلار؟

     اوّلکی مقاله‌ده صفوی ساراییندا شیفاهی دانیشیق دیلی کیمی تورک دیلیندن گئنیش و حتّی بئله دئمک مومکونسه، موطلق شکیلده ایستیفاده اولوندوغو باره‌ده تاریخی منبعلره ایستینادن معلومات وئریلدی . 
مقاله‌‌نین بو بؤلومونده ایسه صفوی سارایی‌نین دیپلوماتیک یازیشمالاریندا تورک دیلی‌نین رولو باره‌ده ایضاح وئریله‌جک، بو پروبلئم او دؤورون عومومی منظره‌سی کونتئکستینده و یاخین شرق دؤولتلری ایله موقاییسه‌لی شکیلده آراشدیریلاجاق. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک دیلی, دیل, صفوی, تاریخ,

صفوی ساراییندا تورک دیلی [بیرینجی بؤلوم]

+0 بگندیم

صفوی ساراییندا تورک دیلی [بیرینجی بؤلوم]


1. صفوی ساراییندا هانسی دیلده دانیشیردیلار؟
     صفویلر دؤولتینه و اونون بانیسی شاه ایسماعیل ختایی‌یه موناسیبت، تاریخ بویونجا بیرمعنالی اولمامیشدیر. اصلینده، هر هانسی دؤولته و دؤولت باشچیسینا بیرمعنالی موناسیبت گؤستریلمه‌سینی گؤزله‌مک ساده‌لؤوحلوکدور. لاکین شاه ایسماعیلا و اونون خلفلرینه قارشی ایره‌لی سورولن ایدیعالارین بؤیوک اکثریتی بعضاً کور تعصّوبه و دوشمنچیلیگه اساسلانیر، حقیقتدن اوزاقدیر. 
هر شئیدن اوّل، مؤوضویا گیریش اولاراق بونو دئمه‌لی‌ییک کی، صفویلر دؤولتی‌نین تاریخیمیزده ایفا ائتدیگی ان موهوم روْل – آذربایجان تورپاقلارینی واحید بیر بایراق آلتیندا بیرلشدیرمه‌سی و بوتؤو آذربایجان اراضیسینده آذربایجان اصیللی سولاله طرفیندن ایداره اولونان ایلک مرکزلشدیریلمیش دؤولتین یارادیلماسی اولدو. راشیدی خلیفه‌لری زاما‌نیندا موسلمانلار طرفیندن بو یئرلرین فتح ائدیلمه‌سیندن کئچن 900 ایله یاخین مودّت عرضینده آذربایجان هله واحید بیر دؤولت حالیندا بیرلشمه‌میشدی. صفویلرین حاکیمییت باشینا گلدیگی عرفه‌ده یاخین شرق بیر-بیری ایله موباریزه آپاران کیچیک دؤولتلر آراسیندا بؤلونموشدو. اون آلتینجی عصرده یاشامیش سالنامه‌چی حسن بَی روملو اؤزونون مشهور "احسن ال-تواریخ" کیتابیندا اون آلتینجی عصرین اوّللرینده - شاه ایسماعیل حرکاتی‌نین باشلانغیج دؤورلرینده یاخین شرقده مؤوجود اولموش ایریلی-خیردالی دؤولتلرین باشچیلاریندان سؤز آچارکن، شاه ایسماعیلدان باشقا داها 11 حاکیمی خاطیرلادیر: "همین ایل (یعنی هیجری 907 – میلادی 1501-02-جی ایللرده) ایران ویلایتینده هر بیری موستقیللیک ایدیعاسی ائدن و "مندن باشقاسی یوخدور" دئین بیر نئچه حاکیم واردی: آذربایجاندا ایسگندر شؤهرتلی خاقان (یعنی شاه ایسماعیل)، ایراقین اکثر اراضیسینده سولطان موراد، یزدده مراد بَی بایاندیر، ابرکوهدا ریس محمد گیرئه، سیمنان، خار و فیروزکوهدا حسین کییا چلاوی، ایراقی-عربده باریک بَی پورناک، دییاربکرده قاسیم بَی، کاشاندا مؤولانا مسعود بَیگدیلی ایله بیرلیکده قاضی محمد، خوراساندا سولطان حسین میرزه (بایقارا)، قندهاردا امیر زوننون، بلخده بدیع الزمان میرزه (بایقارا‌نین اوغلو)، کیرماندا ابولفتح بَی بایاندیر" (حسن بَی روملو. احسن ال-تواریخ، (دوکتور. عبدالحسن نوایی‌نین رئداکته‌سی ایله)، تئهران، بابک نشریاتی، ص. 87). نظره آلاق کی، بو زامانا کیمی شاه ایسماعیل ان بؤیوک و گوجلو رقیبلریندن بیر نئچه‌سینی – آذربایجان حاکیمی آغ‌قویونلو الوند میرزه‌نی و شیروانشاه فرّوخ یاساری آرتیق مغلوب ائتمیشدی.. آدلاری چکیلن دیگر حؤکمدارلارین تورپاقلاری، ائلجه ده، همین تورپاقلارا یییه‌لنمیش سونراکی حاکیملر (مثلا، بایقارا‌نین دؤولتینی اله کئچیرمیش شئیبانیلر) شاه ایسماعیل طرفیندن مغلوب ائدیله‌رک، بو اراضیلرین هامیسی صفویلر ایمپئرییاسی‌نین ترکیبینه قاتیلدی. حتّی گورجوستان و ائرمنیستان تورپاقلاری دا صفویلره تابئع ایدی. بو معنادا صفویلر دؤولتی بوتؤو آذربایجان اراضیسینده آذربایجان اصیللی سولاله طرفیندن ایداره اولونان ایلک مرکزلشدیریلمیش دؤولت ساییلا بیلر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک, دیل, آنادیلی, صفوی,

خوجالی فاجیعه‌سی/ Xocalı faciəsi

+0 بگندیم

خوجالی فاجیعه‌سی

     یوردوموزن أن صفالی یئرینده خوجالی آدیندا شهر وار ایدی. ائرمنی جلّادلاری بو شهری یئرله یئکسان اتئدیلر. فئورالین 26-دا تاریخین یادداشیندا "خوجالی فاجیعه‌سی" یازیلدی. او گئجه یاندیریلان ائولرین توستوسو گؤیه قالخدی. آیاق یالین، باشی آچیق قیز-گلینلریمیز اؤلدورولدو. یوزلرله گوناهسیز کؤرپه گوللـه‌لندی. جاوانلاریمیز، قوجالاریمیز شهید اولدو.

     ائرمنی‌لرین تؤرتدیکلری وحشی‌لیکلری هئچ زامان اونوتمامالی‌ییق!

آنا دیلی 1- کیتابیندان




آچار سؤزلر : آذربایجان,

آذربایجان جومهورییتینده میلّی آزلیقلارین تحصیل حوقوقلاری

+0 بگندیم


آذربایجان جومهورییتینده  میلّی آزلیقلارین تحصیل حوقوقلاری

     میلّی آزلیقلارین حوقوقلاری عومومی اینسان حوقوقلاری‌نین ترکیب حیصه‌سی اولدوغو اوچون آزلیغین هر بیر نوماینده‌سی شخصی موختارییت حوقوقونا مالیکدیر. شخصی موختارییت بوتون حوقوقلاری، هابئله، دؤولتین وطنداشی اولان آزلیقلار اوچون بیر چوخ سوسیال و مدنی شرطلری احاطه ائدیر. آنا دیلی آزادلیغی بوتون شخصی و ایجتیماعی حیاتا تاثیر ائدیر. محض، آنا دیلینده اینسان اؤزونودرک حیسی قازانیر، بو ایسه جمعییتده آداپتاسییا اوچون واجیب شرطلردن بیریدیر. 
     موستقیل آذربایجان دؤولتی و اونون قوروجوسو حئیدر علی‌یئو همیشه اؤلکه‌میزده یاشایان میلّی آزلیقلارین دیلین، مدنییتین، عادت-عنعنه‌لرینه دیقّتله یاناشمیش، قایغی گؤسترمیشدیر. آوروپا شوراسی‌نین تام حوقوقلو عوضوو اولان آذربایجان رئسپوبلیکاسی همین قورومون 5 نویابر 1992-جی ایلده قبول ائتدیگی "رئگیونال دیللرین و یا آزسایلی خالقلارین دیللری‌نین آوروپا خارتییاسی" پرینسیپلرینی حیاتا کئچیرمک اوچون عملی تدبیرلر گؤرور. 
     بو گون آذربایجاندا یاشایان میلّی آزلیقلارین نوماینده‌لری اؤز آنا دیللرینده سربست دانیشیرلار. بیر چوخ عالی و اورتا مکتبلرده آنا دیللری‌نین ایشله‌نیلمه‌سی تأمین اولونور، عادت-عنعنه‌لره حؤرمتله یاناشیلیر. 
    رئسپوبلیکادا یاشایان میلّی آزلیقلارین دئمک اولار کی، هامیسی آذربایجا‌نین دؤولت دیلینی بیلیر، بو دیلدن ائتنیکلرآراسی اونسییت واسیطه‌سی کیمی ده ایستیفاده اولونور. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, دیل, میلّی حوقوق, آنادیلی,

آز بوْیوُ

+0 بگندیم

 

آز بوْیوُ

پروفئسور دوکتور فریدون آغاسی اوغلو

 

  «آذربایجان قدیمدن تورکلرین اؤلکه‌سیدیر» (ابن هشام)

      آذربایجان اؤلکه آدی‌نین کؤکونده‌کی آذر بوْی آدی‌نین یارانماسیندا اساس اؤزک اولان آز بوْیو تورک ائتنوسو ایچینده چوخ‌سایلی سویلاردان بیری ایدی. آزییا//آسییا آدینداکی پارالئللیک کیمی، آز ائتنونیمی‌نین ده آس واریانتی گئنیش یاییلمیشدیر. بئله یاییلما‌نین سببی آز/آس بوْیلاری‌نین واختیله قدیم آذربایجاندان باتی، قوزئی و دوغو اؤلکه‌لره اولان کؤچو ایله باغلیدیر. اوچ-دؤرد مین ایلدیر کی، بو بوْیلار تاریخی منبعلرده خاطیرلانیر، لاکین اونلارین ائتنیک منسوبییتی باره‌ده عئلمی ادبییّاتدا هله ده توتارلی سون سؤز دئییلمه‌میشدیر، حالبوکی آز/آس حاقینداکی بلگه‌لر بؤیوک بیر مونوقرافییا اوچون کیفایت قدر معلومات وئریر. گؤرونور، باشقا میلّتلرین عالیملری اوچون او قدر ده اهمییّت کسب ائتمه‌ین بو پروبلئمین چؤزولمه‌سی اوچون خالقیمیزین و اؤلکه‌میزین آدی‌نین یارانماسیندا موهوم یئر توتان بو بوْیلارین تاریخینی اؤزوموز اؤیرنمه‌لی‌ییک.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک, تورک دونیاسی,

آذربایجا‌نین "ویکتور هوگو"سو : حبیب ساهیر

+0 بگندیم

آذربایجا‌نین "ویکتور هوگو"سو : حبیب ساهیر

ائسمیرا فواد شوکورووا

کؤچورن: عباس ائلچین

حیاتی:

    حبیب ساهیر 1903-جو ایلین ماییندا تبریز شهری‌نین سورخاب محلّه‌سینده دونیایا گلمیشدیر. آتاسی میرقوام مشروطه اینقیلابی زامانی اؤلدورولوب 5 یاشلی کؤرپه‌نین طالع قاپیسینی یئتیملیک، اؤکسوزلوک آدلی سیتم دؤیموشدور. حیاتین ایلک آغیر ضربه‌سینی آلان حبیبین بو اوغورسوزلوق بوتون عؤمرو بویونجا سانکی اونونلا بیرگه آددیملامیش، آغری-آجیلارلا دولو کدرلی یاشامی‌نین بونؤوره داشینی قویموشدور. چوخ-چوخ سونرالار خاطیرلرینده یازمیشدی: "بئش یاشینا چاتدیم. کندیمیزده فیرتینا قوپدو. آتام بیر پاییز گئجه‌سی قوناق گئتدی، بیر داها دؤنمه‌دی. یئتیم قالدیق. آلتیمیزا کؤهنه کئچه سالدیق، آجلیق گؤردوک، کورلوق چکدیک، بؤیودوک...(1)"



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ادبیات, آذربایجان,