تورکلرین ابدی قایغیسی - آنا دیلی اوغروندا موباریزه

 آنار  رضا

       بوتون تاریخ بویو غربده ده، شرقده ده دؤولت، ایمپئراتورلوق، سلطنت، دین و حتّی خالق آنلاییشلاری اولموشدور. لاکین 18. یوزایللیگین آوروپا معاریفچی - ائنسیکلوپئدیستلرینه قدر ایندیکی معنادا میلّت آنلاییشی یوخ ایدی. هرچند، ان ائرکن تورک متنلرینده بو سؤزه راست گلمه‌سک ده، بو آنلاییشین معناجا آنالوقونو سئزیریک. ان ائرکن تورک متنلری "اورخون-یئنی‌سئی آبیده‌لری" آدییلا تانینان رونیک یازیلاریدیر. باهادیر گولتکین‌-ین خاطیره‌سینه حصر اولونان ائپیتافییادا تورک بودونو (خالقی) خاطیرلانیر. بورادا همین سؤز، ظنیمجه، یالنیز "خالق" آنلاییشینی دئییل، همچنین میلّت آنلاییشینی عکس ائدیر. چونکی متنده محض میلّی کئیفییّتلر آچیقلانیر و محض همین کئیفیتلرین ایتیریلمه‌سینه گؤره گیلئی، تأسوف اؤز عکسینی تاپیر.

بابور نامه

 ظهیرالدین محمد بابور: حیاتی، شخصیتی و اثرلری

عسکر رامیز

کؤچورن: عباس ائلچین

«بوتون شرق فاتئحلریندن فرقلی اولاراق او چوخ-چوخ اینسان­پرور ایدی... آداملار اونون باره‌سینده باشقا معنادا نه دو­شونور­لرسه دوشونسونلر، بیز بو بؤیوک قلبلی و اونسیتجیل نهنگه درین رغبتله یاناشماقدان باشقا اونون حاقیندا هئچ نه دوشونه بیلمه‌ریک».

ب.ن.مورلئند.

«موسلمان هیندیستا‌نی‌نین آقرار سیستئمی» کیتابیندان.

     معلوم اولدوغو کیمی، دونیا‌نین ان زنگین، کؤکلو دیللریندن بیری اولان تورک دیلی اوچ بؤیوک قروپا - اوغوز، قیپچاق و قارلوق قروپلا­رینا­ آیریلیر. هر قروپ دا اؤز تاریخی اینکیشاف مرحلهسیندن آسیلی اولا­راق اؤزلوگونده بیر نئچه قولا بؤلونور. مثلا، قارلوق قروپونا حاضیردا اؤز­بک، اویغور، ساری اویغور، سالار و سایر دیللر داخیلدیر. واختیله مؤو­جود اولموش قاراخانی و چاغاتای دیللری ایسه قار­­لوق تورکجه‌سی‌نین تاریخی ائتاپلاریدیر. اوسته‌لیک، بو دیللرده زنگین اد­بیات یارانمیشدیر. قا­راخانی دؤنمینده ماحمود کاشغاری «دیوان لغات الترک»و، یوسیف بالاساغونلو ایسه «قوتادغو بیلیگ»ی یازمیشدیر. بونلار اورتاق تورک اد­بیاتی‌نین و تورک دونیاسی‌نین تمل اثرلریدیر. چاغاتایجادا دا تورکلوک اوچون بؤیوک اؤنم داشییان اثرلر قلمه آلینمیشدیر.

  نووروز بایرامی- تاریخی و كؤكلری باره ده

 عاریف خلیل اوغلو 

خالقیمیزین مین ایللردن بری ائل آراسیندا یاشایان ائله بایراملاری وار كی، یاراناركن نه بیر سؤزونو، نه بیر نغمه سینی یازییا آلیبلار. اولو قایناقلاردان  سوزولوب گلن، بیر-بیریندن اویناق، شوخ، لطافتلی  بایرام نغمه لری، داها ائركن  گؤروش و تصوورلرله  باغلی آیینلر، اعتیقادلار، عادت-عنعنه لر، مراسیملر، تاماشالار نسیللرین یادداشیندا یاشایاراق عصرلر، قرینه لر آشمیش، گلیب بو گونوموزه چاتمیشدیر. 

یازان : آغاوئردی خلیل

كؤچورن: عباس ائلچین 

    نووروز آذربایجان خالقی نین زنگین ماددی و معنوی دیرلری نین موهوم بیر حیصه سینی اؤزونده احتیوا ائدن بؤیوك مدنیت حادیثه سیدیر. نووروزون تركیبی قورولوشجا مورككب، مضمونجا درین و گئنیش احاطه لیدیر. موعاصیر دؤوروموز اوچون بو بیر میللی بایرامدیر. بو بایراما تاریخی اینكیشاف بویونجا باخدیغیمیز زامان اونون قدیم مدنی كؤكلره و معنوی قایناقلارا باغلی اولدوغونو گؤروروك. كئچمیشده اولدوغو كیمی، بو گون ده آذربایجاندا، دیگر تورك دؤولتلرینده و بیر چوخ قونشو اؤلكه لرده نووروز باهار بایرامی كیمی قئید اولونماقدادیر. 

پیوندهای فرهنگی ؛ تاریخی تركستان شرقی و آذربایجان

اوختای قاسیملی

    تركستان شرقی با مساحتی به وسعت 65/1 میلیون كیلومترمربع سرزمینی وسیع با آب و هوای معتدل و خشك است كه درست در وسط قاره آسیا قرار گرفته است كه از طرف غرب  به تركستان غربی،از جنوب به پاكستان ، كشمیر، افغانستان و تبت،از شمال به سیبری ودر نهایت از طرف شرق و شمال شرقی به چین و مغولستان محدود می باشد.در این سرزمین جمعیتی بالغ بر 50 میلیون ترك اویغور زندگی می كنند .تركستان شرقی  از سال1949 تحت اشغال دولت كمونیستی چین درآمده است و مردم این سرزمین از آن تاریخ به مبارزات استقلال طلبانه خود ادامه می دهند.