ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

چین قیزغیزلاری

+0 بگندیم


چین قیزغیزلاری

چین قیرغیزلاری (ساده‌لشدیریلمیش چین یازیسی: 中国柯尔克孜族؛ عنعنه‌وی چین یازیسی : 中國柯爾克孜族؛ پین‌یین: Zhōngguó Kē'ěrkèzī zú ؛ قیرغیز: قیتای قیرغیزداری/Кытай кыргыздары)، چینده گونده‌لیک ایستیفاده ده Kē'ěrkèzī zú (ساده‌لشدیریلمیش چین یازیسی: 柯尔克孜族؛ عنعنه‌وی چین یازیسی: 柯爾克孜族؛  " قیرغیز خالقی/اولوسو " ) ترمینی ایستیفاده ائدیلر، چین خالق جومهوریتی دؤولتی‌نین رسمی اولاراق تانیدیغی 56 اتنیک قروپدان بیری‌دیر.‌


پکن-ده چین‌ین رسمی اولاراق تاندیغی 56 میلّت، اتنیک قروپو گؤسترن دیواردا یئر آلان تصویر (سولدان دؤردونجو قیرغیزلار)

  چینده‌کی  قیرغیزلارین آز قالا  بوتونو قوزئی دوغو چینده‌کی  سینک یانک اویغور موختار بؤلگه‌سینده یاشاماقدادیر. بونلارین بؤیوک بیر قیسیمی قیرغیزیستان ایله تاجیکیستانسرحدلرینده کی  قیزیل‌سو قیرغیز موختار ائلینده یاشاماقدادیر. چین حؤکومتی، قوزئی‌دوغو چینده‌کی  هئی‌لوْنگ‌ژیانگ(Heilongjiang) ایالتینده یاشایان فوُیۆ قیرغیزلارینی دا  " Kē'ěrkèzī zú"  اولاراق تصنیف ائدر، آنجاق بو قروپون آدینا باخمایاراق، فوُیۆ قیرغیزلاری‌نین دانیشدیقلاری فوُیۆ قیرغیس دیلی اورتا آسیا قیرغیزجاسی‌نین بیر آغیزی دئییل و سیبیری‌ده دانیشیلان خاکاس دیلینه داها یاخیندیر.[۱]     

  چین قیرغیزلاری‌نین چوخو ایسلام دینینه منسوب، لاکین تبت بودیزمینه و شامانیزمه اینانان کسیم‌لره ده واردیر.[۲] موسلمان قیرغیزلارین تطبیق ائتدیکلری ایسلام دا شامانیزم و دیگر عنعنه‌وی معنوی اینانج‌لاردان عونصورلر احتیوا ائدر. [۳]

اتک یازی‌لار

  1.  中华人民共和国国家统计局:2000年第五次人口普查数据 9 Kasım 2018 tarihindeWayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2.  "柯尔克孜族" [Kırgız milleti] (Çince). Çin İnternet Bilgi Merkezi [zh] (Zhongguo Wang). 13 Nisan 2005. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi:8 Haziran 2020.
  3.  Elliot, Sheila Hollihan (2006)Muslims in China. Philadelphia: Mason Crest Publishers. ss. 63-64. ISBN 1-59084-880-2.

کؤچورن: عباس ائلچین




آچار سؤزلر : تاریخ, تورک, تورک دونیاسی,

آشیق غریب داستانی

+0 بگندیم

 

آشیق غریب داستانی

 آشیق غریب (ائرمنی: . Աշուղ Ղարիբ؛ گورجو:. აშიკ ქერიბი؛ قیریم‌تاتار. یولجو غاریپ ؛ تورک: آشیق غاریپ؛تورکمن: شاصنم-غاریپ) — گونئی قافقاز، اورتا آسیا و یاخین شرقده گئنیش یاییلان خالق ناغیلی. همچنین بو اثر آشیق‌لار طرفیندن ایفا اولونان لیریک[۱]داستانی[۲][۳][۴][۵]ساییلیر، بوندان باشقا او، اساسیندا مشهور فولکلور سوژه‌سی ( " ار آروادی‌نین تویوندا ایشتیراک ائدیر " )[۶]اولان اِپوس[۷] ژانرینا عایید اولونور.    

  داستان اوغوز-تورک منشألی‌دیر[۸]. 1837-جی ایلده میخائیل لرمونتوف ناغیلین آذربایجان ورسیونونو[۲][۹][۱۰][۳][۵][۱۱]ایلک دفعه  یازدیقدان و یازی 1846-جی ایلده درج اولوندوقدان سونرا، اثر روس‌دیللی موحیطده گئنیش شؤهرت قازاندی[۲]. بوندان باشقا ائرمنی، گورجو، تورک، تورکمن و س. ورسیون‌لار دا مؤوجوددور[۵][۱۲]. گورجولر و ائرمنی‌لرین آراسیندا عاشیق غریب باره ده روایت آذربایجان خالقی ایله اونسیت نتیجه‌سینده یاییلمیشدیر[۸]. اثرده پول، ثروت، نجیب‌لیگه قارشی پوئزیا و موسیقیدن عیبارت اینجه صنعت قووّه‌سی موقاویمت گؤستریر[۱۳]. داستانین سوژه‌سی اساسیندا اوچ اوپرا و بالت یازیلیب، فیلم چکیلیب. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, فولکلور, تاریخ, کولتور, آشیق, دستان,

تورک ائلی: پادارلار

+0 بگندیم

پادارلار

 پادارلار — آذربایجانلی‌لارین اتنوقرافیک قروپ‌لاریندان بیری.[1] فضل‌الله رشیدالدین جامع التواریخ‌ده اون–اویغورلارین طایفا سیاهی‌سیندا آلتینجی طایفانین آدینی "بادار"کیمی یازمیشدیر.[2] آلمان اصیللی شرق‌شوناس، تاریخچی و دیلچی جوزف ماکوارت فضل‌الله رشیدالدینه ایستیناداً پادارلاری اون–اویغورلارین بیر طایفاسی حساب ائتمیش[3]، تورک تاریخچی، شرق‌شوناس–تورکولوق احمد ذکی ولیدی توغان دا بو فیکیرله راضی‌لاشمیشدی.[4] محمدحسن بیگ ولی‌یئف-باهارلی حساب ائدیردی کی، صفوی‌‌لر لزگی‌لری ایطاعته گتیرمک اوچون پادارلاری اونلارا یاخین رایون‌لارا کؤچوروبلر.[5]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تورک, تورک دونیاسی, تاریخ,

اؤزبک حاکیم و شاعیری: 2. محمدرحیم‌خان (فیروز)

+0 بگندیم

اؤزبک حاکیم و شاعیری: 

2. محمدرحیم‌خان (فیروز) 

2. محمدرحیم‌خان (فیروز) (1845، خیوه – 1910، خیوه) —خیوه خانی(1864–1910)، اؤزبک قونقورات‌لار سولاله‌سیندن، شاه، شاعیر و بسته‌کار   

یاشامی

 2. محمدرحیم‌خان سئیید محمد خان اوغلو 1845-جی ایلدهخیوه شهرینده آنادان اولموشدو. موکمّل مدرسه تحصیلی آلمیشدی. 1864-جو ایلده، آتاسی نین وفاتیندان سونرا حاکیمیته گلمیشدی. خانلیق اونون حاکیمیتی دؤنمینده، 1873-جو ایل مئی آیی نین 29-دا روسیه ایمپراتورلوغوطرفیندن ایشغال ائدیلمیشدیر.     

2. محمدرحیم‌خان شاعیر ایدی. فیروز تخلوصو ایله کلاسیک اوسلوبدا شعیر یازیردی.     

  فیروز بو توپلومسال ایشلر یانیندا، صنعت و ادبیات ساحه‌سینده ده اؤز صنعتی ایله اؤلومسوز ایزلر بوراخمیشدیر. او، بسته‌کار اولاراق دا اثرلر وئرمیشدیر.  " شِش‌مقام " دا اون اوچ اثر بستله‌میشدیر: یعنی،  " راست "  مقامیندا  " محمدی جدیدی فیروز " ؛  " سئگاه "  مقامیندا  " ساکیلی فیروزشاه " ،  " چار اوصولی فیروز " ؛  " بوزروک "  مقامیندا ایسه  " محمدی فیروز "  کیمی ماهنی‌لار بستله‌میشدیر.  

2. محمدرحیم‌خان 1910-جو ایلده وفات ائتدی.  



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ادبیات, تاریخ, اؤزبک ادبیاتی, تورک دونیاسی,

آذربایجان فیلوسوفو: سید یحیی باکووی

+0 بگندیم

آذربایجان فیلوسوفو: سید یحیی باکووی

سیّد یحیی باکووی — منشاجه آذربایجان تورکلریندن[1][2][3][4][5][6][7][8] اولان آذربایجانین [9] [10] [11][12] [13][14] [15] [16] تانینمیش فیلوسوف عالیم و شاعیرلریندن بیری، خلوتی‌‌لیک طریقتی‌نین ایکینجی قوروجوسو.[17] [18][19] باکووی عئینی زاماندا خلوتی‌‌لیگین ویردی اولان "ورد الستّار" مؤلیفی‌دیر.[20] 2013-جو ایلده یونسکو-نون باش کونفرانسی‌نین 36-جی  اوتوروموندا سیّد یحیی باکووی‌نین 550 ایللیک ایل‌دؤنومونون  دونیا سویه‌سینده قئید ائدیلمه‌سی حاقیندا قرار قبول ائدیلیب.[21] [22]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : فیلوسوف, کولتور, تاریخ, آذربایجان, فلسفه,

آلبان‌لارین دیلی و الیفباسی باره ده بیر نئچه سؤز

+0 بگندیم

 

آلبان‌لارین دیلی و الیفباسی باره ده بیر نئچه سؤز 

بختیار تونجای  

  آذربایجان تورکلری‌نین اتنوگنزینده یاخیندان ایشتیراک ائتمیش آلبان‌لار اساسا قوزئی آزبایجاندا، او جومله‌دن غربی آذربایجاندا (بوگونکو ائرمنیستاندا)، ائلجه ده داغیستاندا و بوگونکو گورجوستانین بورچالیدان تیفلیسه قدر اوزانان گئنیش اراضی‌لرینده مسکون‌لاشمیش و بو اراضی‌لرده یاشایان دیگر سویلاری اؤز اطرافیندا بیرلشدیره‌رک، تاریخی منبع‌لرده  "‌آلبانیا‌"  آدی آلتیندا یاد ائدیلن دؤولت قورموشدولار.  "‌کیتابی-دده قورقود‌" دا آلبان‌لاردان تورک خالق‌لاریندان بیری کیمی صؤحبت آچیلیر و اثرین باش قهرمان‌لاریندان قازان خان آلپان‌لارین، یعنی آلبان‌لارین باشچیسی کیمی یاد ائدیلیر. شرق‌شوناس عالیم سلیمان علی‌یاروف بو باره ده یازیر:  "‌دده‌م قورقود‌"  کیتابی‌نین آراشدیریلماسی آذربایجاندا اوزون سورن اتنو-تاریخی اینکیشافین یئنی،  "‌گؤزله نیلمز‌"  بیر آخارینی اوزه چیخارمیشدیر. درسدن نوسخه‌سینده 4-جو بویدا قازان خان اوودا اولارکن جاسوس اؤز تکورونه بئله بیر خبر گتیریر:  " هئی، نه اوتورورسان؟ ایتوٌنی اوُلاتمایان، چتوٌگینی مؤولاتمایان آلپان‌لار باشی قازان اوغلانجوغو ایله سرخوش اولوب یاتورلار"  (1. 142).  "آلپان‌لار"  اتنیک آدی‌نین باشقا بیر یئرده ده ایشلنمه‌سی بو آنلاییشا دیقتله یاناشماغی طلب ائدیر. 7-جی بویدا اوخویوروق:   آغ-بوز آتلار چاپدیروُر آلپان‌لار گؤردوم، آغ ایشیقلی آلپ‌لاری یانیما سالدوم. بوتون تدقیقاتچی‌لار سانکی گؤزلرینه اینانمایاراق بورادا ایشلنن  "آلپان‌لار"  سؤزونو  "آلپ‌لار"  کیمی اوخوموشلار. کیتابین روسجا چاپیندا ایسه آلپین سینونیمی اولان  "vityazi"  شکلینده چئوریلمیشدیر. تورکیه‌لی تدقیقاتچی محرم ائرگین درسدن نوسخه‌سینده فعلاً راستلاشدیغی  "‌آلپان‌لار‌"  سؤزونو  "‌آلپ‌لار‌"  سؤزو ایله عوض ائتمیشدیر. لاکین عدالت خاطیرینه سؤیله‌‌یک کی، او اؤز کیتابی‌نین مووافیق یئرلرینده صحیفه آلتی علمی-تنقیدی چیخاریش‌لاریندا درسدن الیازماسیندا هر ایکی حالدا  "آلپان‌لار"  یازیلدیغینی بیلدیرمیشدیر. کیتابدا  "آلپان‌لار"  اتنونیمینه راست گلینمه‌سی اونون آذربایجاندا باش وئرن حادیثه‌لرله باغلی اولدوغونو و آذربایجاندا عرصه‌یه گلدیگینی ثوبوت ائدن دلیل‌دیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : دیل, تاریخ, تورک, آلبان, آذربایجان, کولتور,

محمد حئیدر دوُغلات‌

+0 بگندیم

محمد حئیدر دوُغلات‌

محمد حئیدر دوُغلات، میرزه حئیدر (1499، تاشکند - 1551، کشمیر) - تاریخچی، دؤولت خادیمی. محمد حسین کور‌قان‌ین اوغلو، آناسی خوْب نیگارخانیم یونس‌خانین کیچیک قیزی، بابورون آناسی قوتلوغ نیگارخانیمین باجیسی ایدی.

یاشامی

1508-1509-جو ایل‌لرده شیبانی‌خان بویروغو ایله آتاسی‌نین اعدام ائدیلمه‌سیندن سونرا گنج محمد حئیدرین یاشامی تهلوکه  آلتیندا قالدی. محمد حسین‌ین اعتیبارلی آدام‌لاریندان اولان مؤولانا محمد بؤیوک چتین‌لیک‌لرله محمدحئیدریبوخارادان بدخشانا  قاچیرماغی باجاردی. 1509 -جو ایلدهکابیله - بابورون سارایینا آپاردی. بابورون اونا یوکسک احتیرام گؤستردی. میرزه حئیدرین یازدیغینا گؤره، بابور اونا آتا کیمی آتالیق  ائله‌دی. اوچ ایل سونرا میرزه حئیدر اندیجانا، سولطان سعیدخانین سارایینا گئتدی و خانین سون گونونه قدر یانیندا قالدی. 1514 -جو ایلده کاشغاردا سولطان سعید خانین حاکیمیتی قورولدوقدا، میرزه حئیدر اونونلا بیرلیکده کاشغارا گلدی. خان گوونیب  بوتون قوشون و سلطنت ایشلرینی   اونا تاپشیریب محدودیت‌سیز حوقوق‌لار وئردی، عئینی زاماندا اوغلو ولیعهد عبدالرشیدین تربیه‌سینی ده اونا تاپشیردی. سولطان سعید خانین حاکیمیتی دؤنمینده میرزه حئیدربدخشان، کافیریستان، تبت، لادک و بیر چوخ حربی سفرلره رهبرلیک ائتدی.  1533 -جو ایلده سولطان سعیدخانین اؤلوموندن سونرا اوغلو عبدالرشید تاختا چیخدی. آنجاق دوُغلات سولاله‌سینده کی  قارشی‌دورما محمد حئیدری اؤلکه‌نی ترک ائتمگه مجبور ائتدی. محمد حئیدر اؤنجه بدخشاندا سردگران دولانیب سونرا لاهورا، بابورون اوغلو کامران میرزه‌نین یانینا گئتدی. 1539-1540-جی ایل‌لرده محمد حئیدر آقرادا هومایونا  قوشولدو. 1541 -جی ایلده کاشغار فتح ائدیلدیکدن سونرا محمد حئیدر بابوری‌لر آدیندان کاشغاردا حؤکمران‌لیق ائتدی. اصلینده  ایسه موستقیل اولاراق حؤکمران‌لیق ائدیردی. محمد حئیدر داغ طایفالاری ایله توققوشمادا اؤلدورولدو. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ادبیات, تورک دونیاسی, تاریخ,

محمدعلی تربیت

+0 بگندیم

 

محمدعلی تربیت

محمدعلی تربیت (26 مئی 1877، تبریز — 17 ژانویه 1940، تهران) — ضیالی، قزئته‌چی، تربیت کیتابخاناسی‌نین یارادیجیسی، مشروطه اینقیلابی‌نین ایشتیراکچیسی. 

یاشاییشی

  میرزه محمدعلی میرزه صادق اوغلو تربیت 1887-جی ایل مئی‌ین 26-دا تبریز شهرینده آنادان اولوب. شهرده موترقّی فیکیرلی ضیالی کیمی تانینان میرزه صادق اوغلونو محلّه ده کی  ملا زینال‌العابدین-‌ین آچدیغی ایبتیدایی مکتبه قویور. میرزه صادق اوغلونا اؤزو یاخشی بیلدیگی فنلری تدریس ائتمکله یاناشی، تبریزین آدلی-سانلی حکیم‌لریندن اولان میرزه نصرالله‌ خانین و بیر مودت تبریزده یاشامیش محمدعلیخان کوفری‌نین یانیندا اوروپا و شرق طبابتینی اؤیرنمگه گؤندریب[۱]. هر ایکی حکیمین تؤوصیه‌سیله محمدعلی فرانسه و آلمان دیل‌لرینی اؤیره‌نیب. نوجوم، ریاضیات و طیب ساحه‌سینده اؤزل درس‌لر آلماسینا باخمایاراق سونرادان پداقوژی ساحه‌یه ماراق گؤستریب. عرب، فارس، فرانسه و اینگیلیس دیل‌لرینی موکمّل اؤیره‌نیب[۱].



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, تاریخ, کولتور,

اؤزبک شاعیری : مقیمی

+0 بگندیم

اؤزبک شاعیری : مقیمی

مقیمی (تاخما آدی؛ اصل آدی محمدامین خوجا  میرزاخوجا اوغلو) (1850 - قوقان خانلیغی- 1903 قوقان خانلیغی) -اؤزبک شاعیر و موتفکّیری. اؤزبک دموکراتیک ادبیاتی‌نین قوروجولاریندان بیری‌دیر. 

یاشاییشی

آتاسی تاشکنددن، آناسی عایشه‌بی‌بی خوجنددن  ایدی و قوقاندا یاشاییردیلار. مقیمی ایلک تحصیلینی محلّه‌سینده‌کی بیر مکتبده آلدی. آتاسی میرزاخوجا شعیرله ماراقلانیردی. مقیمی "نادره"‌نین قوقاندا تیکدیردیگی "ماه‌لر آییم" مدرسه‌سینده، سونرا بوخارا مدرسه‌لریندن بیرینده (1864-1865؛ 1875-1876) تحصیل آلمیشدیر. 1876 ​​-جی ایلده قوقانا  قاییتدیقدان سونرا اراضی اینشاات محکمه‌سینده کاتیب وظیفه‌سینده چالیشیر و او واخت مأمورلارین ساختاکارلیق‌لارینا لاقئید قالماییب "طنابچی‌لار‌"  ساتیراسینی یازیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, اؤزبک ادبیاتی, اؤزبک, ادبیات, شعیر, تاریخ,

آذربایجانلی‌لارین سوی‌قیریمی گونو

+0 بگندیم

 

آذربایجانلی‌لارین سوی‌قیریمی گونو

آذربایجانلی‌لارین سوی‌قیریمی گونو —آذربایجاندا مارسین 31-ی آذربایجانلی‌لارین سوی‌قیریمی گونو قئید ائدیلیر. آذربایجانلی‌لارین سوی‌قیریمی 200 ایل ارمنی‌لرین الی ایله موختلیف خالق‌لار طرفیندن آذربایجانلی‌لارا قارشی بیر غدار سیاست‌دیر. 

 تاریخی

آذربایجانلی‌لارا قارشی ایکی عصر داوام ائدن سوی‌قیریم دوشونولموش شکیلده گئنیش‌میقیاسلی قانلی آکسیا نتیجه‌سینده یوزلرله یاشاییش منطقه‌سینی یئرله-یکسان ائدیب، مینلرله آذربایجانلینی بؤیوک غدارلیقلا قتله یئتیرمیشلر. ارمنی‌لرین آذربایجانا قارشی اوزون ایل‌لر بویو آپاردیغی آردیجیل اتنیک تمیزله‌مه، سوی‌قیریم و تجاووزو نتیجه‌سینده مینلرله اینسان ائویندن-اوباسیندان دیدرگین دوشموشدور. 

سوی‌قیریم سیاستینی حیاتا کئچیرمک اوچون 15-19.عصرلر عرضینده اؤز دؤولت‌لرینه مالیک اولمایان ارمنی‌لر  "‌بؤیوک ائرمنیستان‌"  دؤولتینی یاراتماق اوچون روسیه‌نین ایمپریالیزم سیاستیندن آلت کیمی ایستیفاده ائتمیشدیلر.

آذربایجانین 19-20. عصرلرده باش وئرن بوتون فاجیعه‌لری تورپاق‌لاری‌نین ضبطی ایله موشاییعت اولوناراق، ارمنی‌لرین آذربایجانلی‌لارا قارشی دوشونولموش، پلانلی صورتده حیاتا کئچیردیگی سوی‌قیریمی سیاستی‌نین آیری-آیری مرحله‌لرینی تشکیل ائتمیشدیر. 

1813-1828-جی ایل‌لر روسیه ایله ایران آراسیندا گئدن ایکی موحاریبه‌نین ( 1804-1813، 1826-1828) سونوندا ایمضالانمیش گولوستان (12 اوکتوبر 1813-جو ایل) و تورکمن‌چای (10 فوریه 1828-جی ایل) موقاویله‌لری آذربایجان خالقی‌نین تاریخینده فاجیعه‌وی رول اوینامیش و آذربایجانین پارچالانماسینا گتیریب چیخارمیشدیر. آذربایجانین قوزئیی روسیه‌نین، گونئیی ایسه ایرانین ایداره‌چی‌لیگینه کئچمیشدیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, سوی‌قیریم, ائرمنی, ائرمنیستان, تورک, تاریخ,

ائرمنی‌‌لرین گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی و آذربایجان اراضی‌‌لرینه یئرلشدیریلمه‌سی

+0 بگندیم

ائرمنی‌‌لرین گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی و آذربایجان اراضی‌‌لرینه یئرلشدیریلمه‌سی

  ائرمنی‌‌لرین ایراندان، تورکیه‌دن و دیگر اراضی‌‌لردن پلانلی صورتده گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی پروسه‌سی، روسیه‌نین حیمایه‌‌‌سی آلتیندا ائرمنی دؤولتی‌نین یارادیلماسی، همچنین ائرمنی‌‌لرین ایران و تورکیه‌دن روسیه‌نین ایشغال ائتدیگی تورپاق‌لارا کؤچورولمه‌سی تصادوفی حادیثه  اولماییب، ائرمنی-روس موناسیبت‌لری‌نین قانوناویغون نتیجه سی ایدی کی، بو موناسیبت‌لرین اساسینی روس و ائرمنی تاریخی ادبیاتیندا تبلیغ ائدیلدیگی کیمی، یالنیز تیجارت علاقه‌‌لری دئییل، باشلیجا او‌لاراق شرقین موسلمان دؤولت‌لرینه، خوصوصیله تورکیه‌یه، 18. عصردن اعتیباراً ایسه هم ده آذربایجانا قارشی دوشمنچی‌لیک موناسیبتی تشکیل ائدیردی.[1]

....

بئله‌لیکله، گلمه ائرمنی‌‌لرین 19. عصرین بیرینجی یاریسیندا قوزئی آذربایجان تورپاق‌لاریندا، او جومله‌دن قاراباغدا کوتلوی شکیلده یئرلشدیریلمه‌سی آذربایجان خالقی‌نین گله‌جک فاجیعه‌لری‌نین باش وئره‌جگینه ال‌وئریشلی شراییط  یاراتماق مقصدی داشیمیشدیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, ائرمنیستان, قاراباغ, سوی‌قیریم, تورک, ائرمنی, تاریخ,

هومّت پارتیاسی

+0 بگندیم

هومّت پارتیاسی

هومّت پارتیاسی و یا هومّت سوسیال دموکرات موسلمان تشکیلاتی — آذربایجاندا و بوتون ایسلام دونیاسیندا ایلک میلّی سوسیال دموکرات تشکیلاتی.[۱]

هومّت پارتیاسی‌نین یارادیجی‌لاری. سولدان ساغا: مشهدی عزیزبیگوف، اژدر ملیکوف، اسدالله آخوندوف و محمد امین رسول‌زاده

تاریخی  

یارادیلماسی

  1904-جو ایلین آخیرلاریندا باکی کومیته‌سی نزدینده موسلمان سوسیال دموکرات  "هومّت"  تشکیلاتی یارادیلمیشدی.[۲]تشکیلات بیر قروپ آذربایجانلی دموکرات ضیالی‌نین تشبوثو ایله یارادیلمیشدی. اونلارین آراسیندانریمان نریمانوف، سلطان‌مجید افندی‌یئف، احمد بیگ آغایئف، محمد امین رسول‌زاده، مشهدی عزیزبیگوف، میر اسدالله میرقاسموف، محمد علی رسول‌زاده (رسول‌ اوغلو)، عیسی بیگ آشوربیگوف، قارا بیگ قارابیگوف، محمدباغیر آخوندوف، محمد حسن حاجینسکی، میر حسن مؤوسوموف، اژدر ملیکوف و باشقالاری وار ایدی. هومّت پارتیاسی‌نین صدری اوّل محمد امین رسول‌زاده، سونرا ایسهنریمان نریمانوف سئچیلمیشدیر. رسول‌زاده‌نین رهبرلیگی ایله 1904–1905-جی ایل‌لرده ایلک کومونیست قزئتی اولان غئیری-لئقال  " هومّت "  قزئتی چاپدان چیخمیشدیر.  " هومّت "  فورمال اولاراق روسیه سوسیال دموکرات فهله پارتیاسی‌نین باکی کومیته‌سی‌نین شؤعبه‌سی کیمی یارانسا دا، اصلینده، موستقیل فعالیت گؤستریردی. 

 "    " بو قروپون موستقیل‌لیگینی موسلمان فهله‌لری ایله ایشین خوصوصیت‌لری شرطلندیریردی. تشکیلاتین محض بو فورمادا فعالیت گؤسترمه‌سی چوخ اوغورلو ایدی، چونکی بیزیم ایشیمیزده ائله مقام‌لار وار ایدی کی،  " هومّت "  موستقیل شکیلده چیخیش ائتمگه مجبور ایدی. "     س.م.افندی‌یئف    "  

  بعضی منبع‌لره اساساً، هله 1903-جو ایلده محمد امین رسول‌زاده و اونون همفیکیرلری طرفیندن طلبه گنجلردن عیبارت اولان و سونرادان هومّتین اساسینی تشکیل ائدن  " آذربایجانین گنج اینقیلابچی‌لاری درنگی "  یارانمیشدی.   

  هومّتین 1917-جی ایله قدرکی فعالیتینی ایکی آسپکتده — بیر طرفدن بیر چوخ سیاسی مسله‌لرده (تعطیل و نوماییش‌لرده ایشتیراک ائتمک، بین المیللچی‌لیگین تبلیغی، دؤولت دوماسینا سئچکی‌لر و س.) روسیه سوسیال دموکرات فهله پارتیاسی (بولشویک‌لر) باکی کومیته‌سی ایله بیرگه فعالیته، دیگر طرفدن ایسه هومّتین عوضولری یئرلی مطبوعات صحیفه‌لرینده موسلمان‌لارین میلّی لیاقت و حوقوق‌لاری‌نین تاپدالانماسی باره ده مقاله و چیخیش‌لارا گؤره نظردن کئچیرمک اولار.   

  هومّت ورقه لرینده چوخ واخت اؤزونو پارتیا آدلاندیریردی. بولشویک‌لرین پروقرامینداکی میلت‌لرین اؤز موقدّراتینی تعیین‌ائتمه پرینسیپی‌نین جلب‌ائدیجی‌لیگی و عومومیتله، سوسیال دموکراسی‌نین مؤوجود حاکیمیته موخالیف‌لیگی اؤز خالقینی میلّی اسارتدن قورتارماق اومیدی ایله یاشایان ضیالی‌لاری اونون سیرالارینا جلب ائدیردی.   

 "   بو جاوان نسیل موخالیف سوسیالیزمده تزاریزمه قارشی ان صادیق اولماسا دا، ان الوئریشلی موتّفیقینی گؤروردو.[۳]   محمد امین رسول‌زاده   "  



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : محمدامین رسول‌زاده, آذربایجان, تاریخ, سیاست,

ملا نصرالدین درگیسی‌نین گؤرکملی کاریکاتورچوسو: اوسکار شمرلینق

+0 بگندیم

ملا نصرالدین درگیسی‌نین گؤرکملی کاریکاتورچوسو: اوسکار شمرلینق


اوسکار ایوانوویچ شمرلینق (روس. Оскар Иванович Шмерлинг؛ 1863 [۱][۲]، تیفلیس، قافقاز جانیشین‌لیگی – 1938[۱][۲]، تیفلیس) — آلمانمنشالی روس رسامی، کاریکاتورچو، ملا نصرالدین درگیسی‌نین امکداشی.    

یاشاییشی و رسام‌لیق چالیشمالاری

  اوسکار شمرلینق 1863-جو ایلده تیفلیسده حربی قوللوقچو عاییله‌سینده آنادان اولوب. تبیلیسی رئالنی مکتبینده اوخویوب. 1880-1881-جی ایل‌لرده اؤزونون موستقیل  "‌آغجاقاناد‌"  (گورجو. კოღო) درگیسی‌نی چیخاریر، لاکین بو درگی مادّی ایمکان‌لار باخیمیندان یئترلی اولمور. همین ایل‌لرده  "‌فالانژ‌"  (گورج. ფალანგა) درگیسینه قوشولور، لاکین کاریکاتور باره‌سینده تجروبه‌لی اولمادیغی اوچون 1884-جو ایلده پشه‌کار رسام اولماق مقصدیله پتربورق رسام‌لیق آکادمی‌سینه داخیل اولور، روس رسام‌لیق صنعتینی دریندن اؤیرنمک ایمکانی قازانیر. 1889-جو ایلده آکادمینی گوموش مداللا بیتیریر. اورانی بیتیریدیکدن سونرا 1 ایل عرضینده قاراباغدا خان‌کندینده یاشاییر و شوشادا تشکیل اولونموش تئاتر تاماشالارینا دکوراسیون‌لار وئرمکله مشغول اولور. اونون اثرلری آلمانین  "‌پاپیفاکس‌" ، روسیه‌نین  "‌صمیمی سؤز‌"  (روس. Задушевное слово) درگی‌لرینده یاییملانیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تاریخ, کولتور, کاریکاتور, آذربایجان,

آغاجری ائلی

+0 بگندیم

آغاجری ائلی

آغاجری ائلی — ایرانین تورک ائل‌لریندن‌دیر.[۱]

تاریخچه

  بئشینجی عصرده آغاجری ائلی، وولقا چایی‌نین اطرافیندا و قیپچاق دوزن‌لیک‌لرینده یاشاییردیلار. محمود قاشقارلی،  " دیوان لغات التورک " ده اونلاری 24 اوغوز تورک قبیله‌لریندن بیری بیلدیریب.اونلار، سونراایران، آنادولو و قارا دنیزین قوزئیینه کؤچوبلر. ایراندا اونلار شرقی آذربایجان، زنجان، همدان و خوزیستاناوستان‌لاریندا یاشاییرلار.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک, تورک دونیاسی, تاریخ, ایران,

اؤزبک شاعیری: بیانی

+0 بگندیم

اؤزبک شاعیری: بیانی

بیانی (تاخما آدی؛ اصل آدی محمد یوسف‌بک باباجان‌بک اوغلو) (دوغوم:1858- خیوه - اؤلوم 1923 خوارزم) - اؤزبک شاعیر، تاریخچی، موسیقی‌شوناس، خطاط و ترجومه‌چیسی. 

یارادیجی‌لیغی

  بیانی، خیوه‌ده‌کی  شیرغازی‌خان مدرسه‌سینده تحصیل آلیب. ثولث، کوفی. ریحانی، شیکسته خط‌لرینی یاخشی بیلیب، تنبور و قیجک چالماغی باجاریردی. بیانی‌نین بیر دیوانی، خارزم تاریخینه عایید ایکی اثری و ترجومه‌لری قورونوب ساخلانیلمیشدیر. او، اؤزبک کلاسیک شعری‌نین دئمک اولار بوتون ژانرلاریندا یازیب یاراتمیشدیر.          



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : اؤزبک, تورک دونیاسی, ادبیات, اؤزبک ادبیاتی, تاریخ,