شئیپور (ژورنال)

ویکی پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا 

شئیپور — باکیدا آذربایجان دیلینده نشر اولونان هفته‌لیک ساتیریک ژورنال

حاقّیندا 
ایلک سایی 1918-جی ایل اوکتیابرین 5-ده، سونونجو سایی ایسه 1919-جو ایل یانوارین 18-ده چیخمیشدیر. "شئیپور" ژورنالی‌نین جمعی 14 سایی چیخیب: اونلاردان 11-ای 1918-جی ایل، 3-او ایسه 1919-جو ایله عاییددیر. ژورنالین ایلک سایی 5 اوکتیابر 1918-جی ایلده، سون سایی ایسه 18 یانوار 1919-جو ایلده ایشیق اوزو گؤروب.
ژورنالین رئداکتورو مشهور معاریفچی محمد تاغی صیدقی‌نین اوغلو محمدعلی صیدقی، ناشیری صمد منصور ایدی. 
هفته‌ده بیر دفعه"توران" مطبعه‌سینده نشر اولونان "شئیپور" ژورنالی‌نین صحیفه‌لرینده محمدعلی صیدقی، صمد منصور، سالمان مومتاز، جعفر جاببارلی، علی عابباس موزنیب،امین عابید و دیگر تا‌نینمیش قلم صاحیبلری‌نین ایدئیا-بدیعی موکمّللیگه مالیک یازیلاری موهوم یئر توتوردو. عومومییتله، نشری بویونجا "شئیپور" ژورنالی اؤز اطرافینا دؤورون بیر سیرا معاریفچی ضیالیلارینی، ایجتیماعی خادیملرینی جلب ائده‌رک، جمعییتده باش وئرن ایجتیماعی پروسئسلری، خالقین معیشتینی، یاشاییش طرزینی، اَیریلیکلری، اونلارین سبب و نتیجه‌لرینی ادبی-بدیعی و پوبلیسیست ماتئریاللار واسیطه‌سیله ایشیقلاندیریب. کونکرئت اولاراق مؤوجود معنوی کاتاکلیزملره قارشی اؤزونه‌مخصوص شکیلده موباریزه آپاریب. تأسوفلر اولسون کی، موستقیللیک ایللرینه قدر بئله بیر عظمتلی ژورنال دیقّت مرکزیندن کناردا قالیب. دوزدور، آیری-آیری ادبیاتشوناس عالیملریمیزین یازدیغی مقاله‌لرده، آپاردیقلاری مونوقرافیک تدقیقاتلاردا بحث ائتدیگیمیز ژورنال حاقّیندا بعضی قیسا قئیدلر اؤز عکسینی تاپیب. لاکین همین معلوماتلار "شئیپور"-ون سسینی، عکس-صداسینی بیزه تام شکیلده چاتدیرا بیلمه‌ییب.

کؤنوللر فاتئحی دیلشاد خاتون 
نامیق حاجی‌حئیدرلی

   تاریخده ایکی اونلو، تورک سویلو دیلشاد خاتون اولوب. بیری 14-جو یوزایللیکده آذربایجان اراضیسینده یاشاییب. موغول اصلیللی چوبانلیلار (چوبانیلر) سولاله‌سی‌نین سارای منسوبو اولوب. اؤنجه سولطان ابو سعید باهادورون، سونرالار باهادور اؤلندن سونرا ایسه، شئیخ حسن جلاییرین آروادی اولدو. 
حاقّیندا صؤحبت آچاجاغیم دیشاد خاتون ایسه 18-جی یوزیللیکده دوغو تورکوستاندا دوغولموشدو. دوغولدوغو بؤلگه‌ده و چینده بو گون ده بو قهرمان تورک قیزی حاقّیندا افسانه‌لر دولاشماقدادی. چین‌لیلر اونو داها چوخ "شیانگ فئی/ Şiang Fei" آدییلا تانیییر. بو سؤزون چین دیلینده بیر سیرا آنلاملاری وار. "موقدّس" ،"عولوی" ،"اوجا" کیمی دئییملری ایفاده ائدن بو سؤز، "گؤزل قوخولو خانیم" آنلامینی دا وئریر. 

میفولوگییا و  فولکلورلا ایلگیلی بعضی اورتاق دیل عونصورلری‌نین قایناغی 
پروفئسور دوکتور  ووقار سولطانزاده
دوغو آق‌دنیز اونیورسیته‌سی، تورکجه ائییتیمی بؤلومو

کؤچورن: عباس ائلچین

اؤزت 
مقاله‌ده آند ایچمک دئییمی‌نین، ناخیش کلمه‌سی‌نین اولوشدوردوغو بیر سیرا دئییملرین و بیر وارمیش، بیر یوخموش تورونده قالیب ایفاده‌لرین قایناغی آراشدیریلماقدادیر. بونلاری بیرلشدیرن اؤزللیک، میفولوگییا ایله، فولکلورلا ایلگیلی اولمالاری و هامیسی‌نین مئزوْپوْتامیا قایناقلی اولماسیدیر. آند ایچمک دئییمی‌نین کؤکنی، اسکی چاغدا یایغین شکیلده اویغولانان، بابیل، هیتیت، پهلوی، ایبرانی و چین قایناقلاریندا بحث ائدیلن، تاثیری تورکلرین یاشادیغی بؤلگه‌لر داخیل گنیش جوغرافیادا گؤرولن بیر آند ایچمک گله‌نگینه دایاندیریلماقدادیر. سؤز قونوسو گله‌نکده آند ایچَنه سؤزلو آندلا یاناشی، بیر مادّه ده اوددورولوردو. بو مادّه‌نین یالاندان آند ایچنه ضرر وئره‌جگینه اینانیلیردی. 
تورک خالقلاری‌نین و قونشو خالقلارین میفولوگییاسیندا گؤرولن ناخیش عونصورونون و بونونلا ایلگیلی دئییملرین، آتاسؤزلری‌نین قایناغی، سومئرلرین ایلاهی بیر گوجو تمثیل ائدن و سؤزده ناخیش، چیزگی؛ دوزن آنلامینا گلن Giš-ḫur میفولوژی فیقوُرونا باغلانماقدادیر. اورتا آسیا، قافقازلار، یاخین دوغو و آنادولودا یاشایان خالقلارین بیر وارمیش، بیر یوخموش (بیری واردی، بیری یوخدو؛ بولغان‌میدی بولماغان‌میدی؛ یکی بود، یکی نه بود؛ کَانَ یَا مَا کَانَ وس.) تورونده مشهور ناغیل باشلانغیجی فورمولونون ده ایلک تثبیت یئری سومئر متنلری‌دیر. 

آچار سؤزلر: اورتاق دیل عونصورلری، دئییم، ناغیل باشلانغیجی قالیبلاری، میفولوگییا، کؤکن 

زنبور (ژورنال)
ویکی‌پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا 

""زنبور" (ژورنال) — 1909 -1919-جو ایللرده آذربایجاندا نشر اولونان هفته‌لیک ادبی، ایجتیماعی، ایللوستراسییالی ساتیریک ژورنال

آری (ژورنال)

ویکی پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا

"آری" (ژورنال) — ۱۹۱۰-۱۹۱۱-جی ایللرده چاپ اولونموش ایجتیماعی، سییاسی و ساتیریک ژورنال.

تاریخی:

«مرات»دان سونرا "آری" ژورنالی فعّالییته باشلادی. ژورنالین ایلک نؤمره‌سی ۱۹۱۰-جو ایل دئکابر آیی‌نین ۱۸-ده چیخمیشدیر. رئداکتورو داداش بونیادزاده، ناشیری علی‌مممد علیئو ایدی. ژورنالین باشلیغی آلتیندا یازیلیردی:

ایتّیحاد، اوخووّت، ایسلامییت. 

سومئر و تورک فولکلوروندا بوزقورد اوبرازی

ایسلام صادیق

کؤچورن: عباس ائلچین

     قورد اوبرازی، تورک فولکلوروندا و میفولوگییاسیندا قورد اوبرازی‌نین خصوصی یئری وار. بو اوبراز حاقّیندا ایندییه قدر چوخ یازیلیب و هله چوخ یازیلاجاق، چونکی اونون پوئتیک تحلیل اوچون وئردیگی ماتئریال زنگین، ایمکانلار گئنیش‌دیر. هر بیر آراشدیریجی قورد اوبرازینا فرقلی آسپئکتدن یاناشیر، اونو اؤز تحلیل پریزماسیندان کئچیریر، اونا گؤره ده همیشه یئنی سؤز دئمک، یئنی فیکیر سؤیله‌مک اولور.

«کیتابی-دده قورقود» و «کوراوغلوو» ائپوسلاریندا قورد اوبرازینا خوصوصی محبّت اولدوغو آیدین گؤزه چارپیر. ایندی بللی اولور کی، بو سئوگی‌نین، سایغی‌نین کؤکو «بیلقامیس»آ باغلی‌دیر. «کیتابی-دده قورقود»دا «قورد اوزو موبارک‌دیر»، «یئنی باییرین قوردونا بنزه‌ردی ییگیدلریم»، «ایسسیز یئرین قوردو کیمی اولاشدیلار»، «آزوای قورد انیگی ائرکگینده بیر کؤکوم وار» (۱، ص.۱۱۱، ۱۱۴، ۱۴۷)، «کوراوغلو»دا «نه قدر سفیل گزره‌م، آدیم قورد اولدو، قورد اولدو»، «کوراوغلونون قورد اوغلویام» کیمی میصراعلار چوخدور و بونلار بیزه تانیش‌دیر. هر ایکی ائپوس تورک پوئتیک تفکّورونون محصولودور. قورد بور­دا تورک کاراکتئری‌نین ایفاده‌سی اوچون سئچیلمیش اوغورلو بدیعی تصویر واسطه­سیدیر، بنزه‌تمه‌دیر.

قیساجا همدان تاریخی

  آذربایجان تورکلری‌‌‌نین قدیم یورد یئرلریندن بیری اولان همدان ایالتی ایندیکی ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی ‌‌نین غرب حیصّه‌سینده یئرلشیر. همدان شیمالدان‌ زنجان، جنوبدان‌ لوریستان، شرقدن مرکز (اراک)، غربدن ایسه کرمانشاه و کوردوستان ایالتلری ایله همسرحددیر. همدان شهرینده اؤلکه‌‌‌نین بؤیوک ایالتلری و شهرلرینه - قزوینه، تئهرانا، کرمانشاها، ملایئره، بوروجئرده، ساوه‌یه گئدن یوللار کسیشیر.

بؤیوک چؤلون یئددی اؤزللیگی

نورسولطان نظربایئو تورک تاریخیندن یازدی:

"قازاخیستان بوتون تورک خالقلاری‌نین مقدس آتا یوردودور"

هر شئیین اؤلچوسو مکان، هر حادثه‌‌نین اؤلچوسو زامان‌دیر. مکان ایله زاما‌نین کسیشدیگی یئرده میلّی تاریخ باشلاییر. بو عادی بیر فیکیر دئییلدیر.

  آلمانلار، ایتالیانلار و یا هیندیستان‌لیلارین کئچمیشینه نظر سالساق، حاقلی اولاراق اونلارین مین ایللری احاطه ائد‌ن تاریخلرینده‌کی بؤیوک اوغورلاری ایله یاشادیقلاری یئر آراسیندا باغلیلیغا عایید سواللار میدانا گلیر. طبیعی کی، قدیم روما ایندیکی ایتالییا دئییل، آنجاق ایتالیانلار اؤزلری‌نین تاریخی کؤکلری ایله اؤیونورلر. قدیم قوتلار دا بیره بیر ایندیکی آلمانلار دئییل، آنجاق اونلار دا آلمانییا‌نین تاریخی ارثی‌نین بیر پارچاسی‌دیر. زنگین ائتنیک مدنییّته صاحب قدیم هیندیستان و ایندیکی هیندلیلری تاریخین فاصیله‌سیز آخیشیندا اینکیشافینی سوردور‌ن اؤزونه‌مخوصوص بیر سیویلیزاسییا اولاراق گؤرمک مومکون‌دور.

بو، تاریخه دوزگون یاناشما اولماقلا برابر، کؤکلریمیزی تانیماغا، میلّی تاریخیمیزی دریندن آراشدیراراق آچیلمامیش دویونلرینی ایشیقلاندیرماغا ایمکان وئرر.

قازاخیستان تاریخی ده آیری-آیری حیصّه‌لر حالیندا دئییل، موعاصیر عئلمی مئتودلارلا بیر بوتون اولاراق دوشونولمه‌لیدیر. بونون اوچون کونکرئت مودّعالاریمیز دا مؤوجوددور.

بیرینجیسی، اؤنمینه آز سونرا توخوناجاغیمیز ایلک دؤولته بنزه‌ر قوروملارین، پروتودؤولتلرین بؤیوک بیر قیسمی بوگونکو قازاخیستان اراضیسینده یارادیلیب و اونلار قازاخ میلّتی‌نین ائتنیک کؤکلری‌نین اساس عونصورلرینی فورمالاشدیرمیشدیر.