+0 بگندیم
آری (ژورنال)
ویکی پئدییا، آچیق ائنسیکلوپئدییا
"آری" (ژورنال) — ۱۹۱۰-۱۹۱۱-جی ایللرده چاپ اولونموش ایجتیماعی، سییاسی و ساتیریک ژورنال.
تاریخی:
«مرات»دان سونرا "آری" ژورنالی فعّالییته باشلادی. ژورنالین ایلک نؤمره‌سی ۱۹۱۰-جو ایل دئکابر آیی‌نین ۱۸-ده چیخمیشدیر. رئداکتورو داداش بونیادزاده، ناشیری علی‌مممد علیئو ایدی. ژورنالین باشلیغی آلتیندا یازیلیردی:
ایتّیحاد، اوخووّت، ایسلامییت.
اؤزوندن اوّلکی ساتیریک ژورناللاردان فرقلی اولاراق، فورماتیندا دَییشیکلیک ائد‌ن "آری" کاریکاتوراسیز نشر اولونوردو و فورماتی او بیری ساتیریک ژورناللارا نیسبتن کیچیک ایدی. "آری" ژورنالی‌نین مسلکی" سرلؤوحه‌لی باش مقاله‌ده بو مطبوع اورقان اؤزونون باشلیجا مقصد و مرامینی اوخوجولارا تقدیم ائدیر، دؤورون ایجتیماعی-سییاسی حادثه‌لرینه قیمت وئریر، معاریفین، مدنییتین اینکیشافی‌نین واجیبلیگینی گؤستریردی. مطبوعاتا ماراغین آرتدیغینی بیلدیرن ژورنال عینی زاماندا قئید ائدیردی کی، مطبوعات اورقانلاریمیزین بعضیلری آبونه‌چیلرین آزلیغیندان و یا مالییه‌نین کاسادلیغیندان، بعضیلری ایسه حکومت طرفیندن باغلانیر. ایسلامی دَیرلره یوکسک قیمت وئرن "آری" بیر سیرا مطبوع اورقانلارا-"تکامول"، "بولشئویک" قزئتینه، "موللا نصرالدین"ا، "بهلول" و " زنبور"آ اؤز موثبت موناسیبتینی بیلدیریر، بو نشرلرین چاپینی یوکسک قیمتلندیریردی.
فعالییتی
باش مقاله‌ده قاباقجیل دونیاگؤروشو ایفاده ائدیلسه ده، بعضی مسئله‌لره ایسلامچیلیق نؤقطه‌یی-نظریندن قیمت وئریلیردی. مثلاً، آذربایجان خالقی‌نین جهالت‌ده قالماسی باش مقاله‌ده ایسلام مدنیتینین قبول ائدیلمه‌مه‌سی ایله علاقه‌لندیریلیردی. ژورنالین ماتئریاللاری بیر قایدا اولاراق، ساتیریک نشرلر اوچون خاراکتئریک اولان گیزلین ایمضالارلا درج ائدیلیردی. "مجنون و لئیلایی" ایسلام و یاخود "خلیفه‌یی-عصر" مقاله‌سی‌ده ایسلام عالمی‌نین بیر سیرا موهوم سیاسی حادثه‌لری احاطه اولونور، تحلیل ائدیلیر و نؤقصانلار ساتیریک ایفاده واسطه‌لری ایله تنقید اولونوردو.
ایسلام اهلینی همرأیلیگه چاغیران، پروبلئملرین حلّینی ایتّیحاددا گؤر‌ن ژورنال آوروپا مدنییتینی تبلیغ ائدیر، آوروپا مدنییتینی اؤیر‌نمگه، عئلم و معاریفه رغبتی آرتیرماغا چاغیریردی. ژورنالین اوز قابیغیندا و ایلک صحیفه‌لرینده آذربایجانین گؤرکملی معاریف و مدنییت خادیملری‌نین شکیللری درج اولونوردو. س.ع.شیروانی، ن.وزیروو، س.سلماسی‌نین شکیللری ایله یاناشی، تورکییه‌نین ایجتیماعی-سییاسی خادیملری‌نین پورترئتلرینی ده «آری»نین ایلک صحیفه‌لرینده گؤرمک مومکون‌دور.
"آری" ژورنالی ۱۹۱۱-جی ایلین مارتینادک داوام ائتمیش، جمعی ۱۳ نؤمره‌سی ایشیق اوزو گؤرموشدو. نؤمره‌دن نؤمره‌یه کئچن بیر سیرا ماتئریاللار، او جمله‌دن "مجنون و لئیلایی ایسلام"، "موللاخانادا اوخودوقلاریم" یاریمچیق قالمیشدیر.
منبع:
1."آذربایجان مطبوعاتی تاریخی" (درس وسایتی)، ن. زئینالوو، ۱-جی حیصّه، باکی، ۱۹۷۳ ص. ۹۵-۹۶.
۲. ولیئو عاکیف عابدولعظیم اوغلو (آشیرلی). "آذربایجان مطبوعاتی تاریخی" (۱۸۷۵-۱۹۲۰)، باکی "عئلم و تحصیل"، ۲۰۰۹، ۱۷۲ ص
کؤچورن: عباس ائلچین
