گوراوْغلی‌نینگ دؤره‌یشی (تورکمنچه) 

  
Göroglynyň Döreýşi     

   Gadym zamanlarda Çandybil diýen bir ýurt bardy. Ol ýurtda beýik-beýik dört dag bardy. Onsoň oňa Çardagly Çandybil hem diýýärdiler. Halkynyň köpi çarwady, düýe, at, garamal bakardy, Aral derýasyndan suwa ýakardy, Özi türkmeklerdi. Häkimine Jygaly beg diýerdiler.
Onuň,Genjim beg, Mömin beg, Ady beg diýen ogullary bardy. Genjim aýallydy, mallydy ýöne gaty gysganç-dy. Ol malyny köpeldip, başga ýurtlar bilen söwda ederdi. Zadyny özi iýip-içmezdi, başga dogan-garyadaş, dost-ýarlaryny çagyryp, hezzet-hormat etmezdi. Her günde goýun-geçisiniň sürülerinde ençemesini möjek ýaryp, gara läş edip giderdi. Şonda-da Genjim olary çopana bermezdi.
Mömin bolsa ne sag, ne dälidi, üstesine-de gözi şulludy.Onuň özi juwana ýaly, işleýşi eşek ýaly, iýşi sygyr ýaly. Däliligi tutanda, aglamaly ýerde gülübirdi. Biri bir zat sorasa, turup ötägiderdi. Muny öýlendirjek bolsalar, ilki özi almady,soň bolsa oňa gyz beren bolmady.Muňa bolsa onun kellesiniň kel ýany hem gijemedi.
Şunlukda, bu öýlenmän galybersin.

  علیشیر نوایی‌نین لطیفه‌لری

  آزاد یاشار

 کؤچورن: عباس ائلچین

    تانینمیش شاعیر و صوفی اوستادی علیشیر نوایی (1441 - 1501) زمانه‌سی‌نین نوفوذلو حؤکمداری سولطان حسین بایقارانین (1438 - 1506) ساراییندا وزیرلیک ائدیرمیش. 

   *** 

   بیر گون سولطان اوندان سوروشور کی، دونیانین هاراسیندا آغجاقاناد یوخدور. 

  - اینسانین اولمادیغی یئرده. 

   وزیرینی پیس وضعیتده قویماق و یانیلدیغینی اونا ایثباتلاماق اوچون سولطان اونا آتا مینیب، شهر کنارینا گزینتییه گئتمگی تکلیف ائدیر. اوجقار بیر یئره گلیب چیخیرلار. بیر هووور دینجلمک اوچون بولاق باشیندا اوتوردوقلاری زامان بیر نئچه آغجاقانادین ویزیلتیسی سولطانین زهله‌سینی تؤکور. قانی قارالان حسین بایقارا ایستئهزا ایله نواییدن سوروشور: 

  - بس دئییردین اینسان اولمایان یئرده آغجاقانادلارا راستلانمیر؟ 

  علیشیر نوایی سویوققانلی شکیلده جاواب وئریر: 

  - یوخسا بیز اینسان دئییلیک؟! 

  *** 

   نوایینی چتین وضعیته سالماق اوچون دایم گیروه گزن بایقارا بیر گون اونا دئییر کی، اوچ گونون ایچینده منیم اوچون داشدان پاپاق تیک. نوایی هئچ تؤورونو پوزمادان بیلدیریر: 

امیر نظام الدین علیشیر نوایی

 یاشامی 

علیشیر نوایی 9 فئورال 1441. ایلده هئراتدا دوغولوب.آتاسی غیاث الدین کچکینه باهادیر تئیمور اوغوللارینا منسوب آریستوکرات عاییله نین باشچیسی ایدی و خوراسان امیری ابوالقاسیم بابورون خیدمتینده دایانیردی.آنا طرفدن اولو باباسی ابو سید چیچک ایسه میرزه بایقارانین بیگلربیگی ایدی.اصل آدی نیظام الدین علیشیر اولان نوایی میرزه بایقارانین نوه سی �­وسئین بایقارا ایله بیرلیکده بؤیوموش و ت�­صیل آلمیشدیر.داها سونرا �­وسئین بایقارا �­ؤکمدار اولونجا اوشاقلیق یولداشی نوایینی اؤزونه کؤمکچی ائتدی.اونا مؤهوردارلیق،دیوان بیگ لیگی و سونرا دا  " امیر "  روتبه سینی وئردی. اؤزو ده تانینمیش عالیم و شاعیرلردن اولان �­وسئین بایقارا و علیشیر نوایی هئراتی دؤورون ان بؤیوک مدنیت مرکزینه چئویردیلر.نوایی یاخشی بیر دؤولت خادیمی اولدوغونو دا گؤسترمیشدیر.یالنیز علم و صنعت آردینجا دئییل،اؤلکه نین مدنی �­الا گلمه سینده،تئکنیکی صنعتلرین اینکیشافیندا و ایقتیصادیاتی نین گوجلنمه سینده ده بؤیوک خیدمتلری اولموشدور.زامانین بسته کار و رسساملارینی ان چوخ تشویق و �­یمایه ائدنلردن بیری اودور. آنجاق اونون اساس بؤیوک خیدمتی  " تورکچولوک "  و  " تورک دیلچی لیگی "  سا�­ه سینده اولموشدور و بو باخیمدان میثیل سیزدیر.............