+0 بگندیم
دیلنچی
غلامحسین ساعدی
چئویرن: عباس ائلچین
بیرآی اولمامیش اوچ کره قوما گئدیب قاییتدیم. سون کز سانکی ایشلرین کورلاناجاغی اورگیمه داممیشدی آنجاق یئنه گئجه یاریسی سینیق بیر ماشینلا یولا دوشوب دان‌یئری سؤکولمه‌میش سیّد اسداللهین قاپیسیندا ایدیم.
قاپینی دؤیدوکده عزیزخانیم گلدی، منی گؤرونجه چاشیب قاش-قاباق ساللادی. قاپی آغزیندان چکیلنده چاش-باش باخیب دئدی:
- «بؤیوک‌خانیم به‌یم گئتمه‌میشدین!؟»
اوزومه گتیرمه‌دیم، سالام-علئیک ائده‌رک ایچری گیریب دالاندان گئچدیم، یئنیجه یوخودان اویانان اوشاق‌لار، حیطده، حوووض باشیندا ال-اوزلرینی یوماقدا ایدیلر، آیاغا قالخیب منه باخدیلار. دیوارین قیراغیندا اوتوروب بوخچامی یانیما قویاراق اوراداجا قالدیم.
عزیزخانیم یئنه سوروشدو:
-«بؤیوک خانیم دوغرودان گئتمه‌میشدین به‌یم؟!»
ـ «نییه ننه‌جان، گئتمیشدیم آنجاق گئنه قاییتدیم.»-دئدیم.
عزیزخانیم دئدی:
- «گئدیب گله‌جک ایدینسه، آخی نییه گئتدین ؟ بورادا قالاردین بیزیم ده فیکریمیز دینج اولاردی.»
گولوب دئدیم:
- «ایندی گلمیشم فیکریز دینج اولا، آنجاق ننه‌جان بوکز بوشونا گلمه‌میشم، بیر واجیب ایش اوچون گلمیشم.»
اوشاق‌لارین گلیب منی دؤوره‌له‌دیلر. گئت‌گئده قاش‌قاباغی سالانماغا باشلایان عزیزخانیم گئدیب باخچانین قیراغیندا اوتوراراق سوروشدو:
- « آیری ایشین نمنه‌دیر؟!»
«گلمیشم اؤزومه بیر قاریش یئر آلام، یوخودا گؤرموشم گئتمه‌لی‌یم.»-دئدیم.
عزیزخانیم یئرینده قایناشدی:
- «سنکی قیرانا گوللـه آتیرسان، ایندی نئجه یئر آلاجاقسان؟!»
بوخچامی گؤستره‌رک، “بیر تهر یولونا قویموشام”-دئدیم.
عزیزخانیم قیزدی:
-«ایندیکی پولون وار نییه هئی گلیب یازیق سیّدی قیرخیرسان؟ ائوی‌ییخیلمیش سحردن آخشامادک چابالاییر، جانی چیخیر، آنجاق گئنه اوشاق‌لاری‌نین قارنینی دویورا بیلمیر، سن ده ال‌چکن دئییلسن، هئی گئدیب، هئی گلیرسن، هرسفرینده ده بیله‌سیندن نسه قوپاردیرسان.»
قارشی‌لیق وئریم دئیه، دیک-دیک گؤزونو تیکدی گؤزومه. بیله‌مه برک دگمیشدی، جاوابینی وئرمه‌دیم. دئیینه-دئیینه پلله‌لردن قالخدی یوخاری، اوشاق‌لاری دا تلَسیک آردینجا، سانکی قورخوردولار باشلارینا بیر بلا گتیرم. آنجاق آنلامادیم یئریمده، دیوارین دیبینده نئجه یوخویا گئتدیم. یوخودا گؤردوم؛ سیّد دوکاندان قاییدیب عزیزه ایله آغاجین آلتیندا منیم سؤزومو دانیشیر. عزیزه دونقولدانیردی، هئی بارماغینی سیلکه‌له‌ییر، سیّد منی باشدان آچمازسا باشیما نه اویون آچاجاغینی یاخشی بیلدیگینی سؤیله‌ییردی. یوخودان دیسکیندیم، گؤردوم ائله دوغرودان سیّد گلیب دالانا، اوجا-اوجا آروادی ایله دانیشیر.
سیّد دئییردی:
-«آخی من نئیله‌ییم، مسجید قاپیسی‌دیر نه سؤکمک اولار نه یاندیرماق؟ سن منه بیر یول گؤستر گؤروم نئیله‌ملی‌ییم؟!»
عزیزخانیم دئدی:
- «من بیلمیرم بیله‌سینی نه ائده‌جکسن؟ زورنا-قاوال ایله ائل-عالمه بیلدیریب یوکونده بیرجه قاراپول یوخ، ایندیسه گلیب اؤزونه یئر آلا، حتماً وادی‌السلامی بگنمیر ده، ایسته‌ییر فرج تورپاغیندا اولا. بو قدر پولو واردیرسا نییه سندن ال چکمیر؟ نییه اوبیری‌لرین یانینا گئتمیر؟ بونجا اوغلو-قیزی وار، هامی‌سیندان سارساق، هامی‌سیندان یازیق اولدوغون اوچون‌مو گلیب سنین باشینا بلا اولوب؟ سیّد عبدالله، سیّد مرتضی، جواد آغا، سیّد علی، اوبیری‌لری، صفیه، حوریه، امینه آغا ویا او پوللو کوره‌کن‌لری، نییه تکجه سنین ساققالیندان یاپیشیب؟!»
سیّد بیرآز دوروخوب دئدی:
- «بیلمیرم، عاجیزله‌میشم. اؤزون نه ائله‌ییرسن ائله، آنجاق ائله ایش گؤرمه آللاهین خوشونا گلمه‌‌سین، هر نه اولورسا اولسون آنامدیر».
دالاندان چیخدیلار ائشیگه. من گؤزلریمی یوموب اؤزومو یوخویا ووردوم. سیّد سس‌سیزجه پیلله‌لردن یوخاری قالخدی، بیرآزدان قالخدیغی کیمی ائنیب چیخدی ائشیگه. بوخچامدان بیر پارچا چؤرک چیخاردیب یئدیکدن سونرا اوراداجا اوزانیب یاتدیم. گئجه‌نی ماشیندا او قدر چالخالانمیشدیم آیاق اوسته دورا بیلمیردیم.
گؤزومو آچدیقدا هاوا قارالمیشدی، اوتاقدا چیراق یانیردی. بیرنئچه یول اؤسکوردوم سونرا حوووضون باشینا گئدیب سویو قاریشدیردیم. کیمسه ائشیگه چیخمادی. پیلله‌لردن چیخدیم یوخاری. گؤردوم، عزیزخانیم ایله اوشاق‌لاری سوفره‌نین باشیندا اوتوروب شام یئییرلر. سیّد هله گلمه‌میشدی. دهلیزده گؤزله‌دیم. شام بیتینجه ایچری‌یه بویلانیب، «عزیزخانیم، عزیزخانیم جان»-دئدیم.
اسداللهین بؤیوک قیزی ماهرخ یئریندن داشلانیب قیشقیردی. هامی قالخدی، عزیز خانیم چیراغین پیلته‌سینی قووزاییب چیمخیردی:
- «نمنه ائله‌ییرسن عیفریته؟ ایسته‌ییرسن اوشاق‌لاریمین باغرینی چاتلاداسان؟»
دالی-دالی چکیلیب دئدیم:
- «ایسته‌ییردیم گؤروم سیّد گلیب‌می؟»
عزیزخانیم دئدی:
- «کورسانمی؟ گؤزون یوخدور گؤره‌سن گلمه‌ییب؟ بو گئجه هئچ ائوه گلمه‌یه‌جک.»
- «هارایا گئدیب؟»-دئدیم.
ال-آیاغینی ترپده‌رک، «من نه بیلیم هانسی جهنمه گئدیب»-دئدی.
- «بئله ایسه من هارادا یاتیم؟»-دئدیم.
- «منیم تپه‌مده! من نه بیلیم هارادا یاتاسان؟ هارادا یاتیرسان یات آنجاق اوشاق‌لاریمی هاوایی ائله‌مه.»-دئدی.
ائله دهلیزده اوزانیب یاتدیم. سحر تئزدن اویاندیم. بیلیردیم عزیزه‌نین گؤزو یوخدور منی گؤره. بوناگؤره نامازیمی قیلدیقدان سونرا ائودن چیخیب گئتدیم حرمه. اؤنجه حضرت معصومه‌نی زیارت ائله‌دیم سونرا حرمین بؤیوک قاپی‌سی‌نین ائشیگینده اوزومو اؤرته‌رک باغداش قوروب خانیمین زیارتینه گلن‌لره طرف الیمی اوزاتدیم.
گونش یایییلدیقدا قالخیب پوللاری ییغاراق بوخچانین اوجونا دوگوله‌ییب یولا دوشدوم. گون‌اورتا چاغی یئنه سیّد اسداللهین ائوینه گلدیم. اوشاق‌لار اوچون شیرین‌خوروز ایله سوهان آلمیشدیم. قاپینی چالدیقدا ماهرخ گلدی، قاپینی یاریمچیق آچیب منی گؤرونجه تئز باغلاییب گئتدی.
یئنه قاپینی دؤیدوم، بیر غریبه قادین گلیب، «سیّد اسدالله اوچ آیدان چوخدور بورادان گئدیب»-دئدی.
- «هارایا گئتدی؟ او کی دونن گئجه بورادا ایدی!»-دئدیم.
- «بیلمیرم هارا گئدیب، من نه بیلیم هارا گئدیب؟»-دئیه قادین قاپینی چیرپیب گئتدی. یالان دانیشدیغینی بیلیردیم. سیّد اسدالله تاپیلیب گلسین دئیه آخشامادک قاپی‌نین آغزیندا اوتوردوم. خبر چیخمایینجا آیاغا قالخیب یولا دوشدوم. بیردن بئینیمه ووردو گئدیب سیّدی آختاریم. آنجاق هر یئره گئتدیم کیمسه گوزگوچو سیّد اسداللهی تانیمیردی. داش‌یونان‌لارین یانیندا بیر گوزگوچو وار ایدی آدی سیّد اسدالله ایدی، اورادا عمامه‌لی، عبالی بیر کیشی اوتورموشدو. سیّد اسداللهین هئچ واخت عمامه‌سی اولمادیغینی بیلیردیم. قاییدیب بو مودّّت بوشو-بوشونا دولاندیم. ناماز واختی اولونجا حرمه گئدیب صاداغا ییغدیقدان سونرا گلدیم بازارا. گون باتانادک او قاپی، بو قاپی سیّد اسداللهی آختاردیم، عئینی اوشاق ایکن ایتنده اونو آختاراردیغیم کیمی.
اؤز-اؤزومه دئدیم، یاخشیسی بوردور قاپی‌لاری‌نین آغزینا گئدیم، آنجاق قورخو جانیما دوشدو. عزیزه‌دن قورخوردوم، اوشاق‌لاریندان قورخوردوم، هامیدان قورخوردوم، دیلیم لال خانیم معصومه‌نین حرمیندن بئله قورخوردوم. بیردن بیله‌می فیکیر-خیال گؤتوردو، دوشوندوم ائله او گون گئری دؤنوم. ماشین‌لارین یانینا گئتدیکده قارشی قالدیریمدا الی‌دولو گئچن سیّد اسداللهی گؤردوم. سسله‌دیم؛ دایاندی. قاچیب الینی توتاراق باشینا دولانیب بیله‌سینه دوعا ائله‌دیم. هویوخموشدو؛ دیلی توتولوب دانیشا بیلمیردی، ماتدیم-ماتدیم منه باخیردی.
دئدیم:
- «ننه‌جان! قورخما سیزه گلمیرم. بیلیرم ، عزیزخانیمین گؤزو یوخدور منی گؤره. اورگیم سنین اوچون داریخمیشدی. ایسته‌ییردیم سنی گؤروب قاییدام.»
سیّد دئدی:
- «آخی آنا! سن منده آزجا آبیر بئله قویمادین قالا، آخشام حرمده دیلندیگینی گؤردوم، تئز اؤتدوم سنله دانیشا بیلمه‌دیم، عؤمرونون سونوندا آخی بو نه ایشدیر گؤرورسن؟»
من هئچ نه دئمه‌دیم. سیّد،«اؤزونه یئر آلدین؟»-دئیه سورشدو.
- «منیم اوچون اوزولمه‌یین، ایندی‌یه‌دک هئچ جمدک یئرده قالماییب، بیرتهر باسدیریلیب»-دئدیم.
دولوخسانیب آغلادیم. سیّد اسدالله دا آغلامسیندی آنجاق اوزونه گتیرمه‌ییب مندن سوروشدو:
- «نییه آغلاییرسان؟»
- «سککیزینجی ایمامین غریب‌لیگینه آغلاییرام»-دئدیم.
سیّد جیبلرینی آختاریب بیر تک‌تومن‌لیک تاپیب منه وئره‌رک دئدی:
- «آناجان! بورادا قالماغین فایداسی یوخدور سنه، یاخشیسی بودور قاییداسان سیّد عبداللهین یانینا، آخی من ائله‌یه بیلنمیرم سنین گئچینه‌جگینی تأمین ائله‌یم، دیلنمک ده اولماز، سونوندا گؤروب سنی تانییارلار، آنلاسالار حاجی سیّد رضی‌نین آروادی دیلنیر، آتامین سوموک‌لری قبیرده تیتره‌یه‌جک، ائل-طایفانین آبیری گئده‌جک، قاییت عبداللهین یانینا، اونون آروادی عزیزه کیمی سلیطه دئییل، مرحمتلی، اینصافلی‌دیر».
ماشین‌لارین یانینا یئتیشدیکده سوروجولرین بیرینه،«آغا! بو قارینی میندیریب شوش‌دا یئندیرین، ثاوابی وار»-دئدی.
قاییدیب گئتدی، ساغ‌اوللاشمادی بئله. داها بیله‌سینی سسله‌مه‌دیم، ایسته‌میردی آناسی اولدوغومو آنلایالار.
سیّد عبداللهین ائوینده اورک‌لری منیم اوچون داریخمیشدی. سیّد ایله آروادی کندده گئتمیشدیلر، اوشاق‌لاری ائوی داغیداجاق ایدیلر. رخشنده‌نین دومبا‌‌گؤز شیشمان باجیسی هرواختکی کیمی ائیوانین اورتاسیندا اوتوروب توخوما توخویوردو. منیم سسیمی ائشیدیب گلدیگیمی آنلایینجا چیچگی چاتلادی. اوشاق‌لار دا سئویندیلر. رخشنده ایله سیّد عبدالله بو تئزلیکده گلمه‌یه‌جک ایدیلر. ائوده یئمک-ایچمک بولون-سولون ایدی. اوشاق‌لار حیطده بیربیری‌نین تپه‌سینه آتلانیب-دوشور، قاچیب-قووالاییر، تؤکوب داغیدیردیلار. هردنسه منه ایلیشیب ایسته‌ییردیلر بیله‌لر بوخچامدا نمنه وار.
بؤیوک‌لری کیمی اونلاردا ایسته‌ییردیلر بوخچامدان باش چیخاردالار. رخشنده‌نین باجیسی ائیواندان قاققاناق چکیب گؤله‌رک ویزلانمیش توکلرینی قولاغی‌نین آردینا آتیب اوشاق‌لارلا سس سسه وئریردی:
- «بؤیوک خانیم! بوخچاندا نمنه وار؟ یئمه‌لی‌دیرسه وئر یئیک.»
من ده دئییردیم:
- «آللاه حاقّی یئمه‌لی دئییل، آخی منیم بوخچامدا یئمه‌لی‌نین نه ایشی وار؟»
ائشیگه گئدنده اوشاق‌لار ایسته‌ییردیلر منیمله گله‌لر، آنجاق بیرتهر اونلاری قورشالاییب چیخیردیم خیابانا. مئیدانچایا بنزر بیر دؤردیول وار ایدی، چوخور و قارانلیق ایدی، هر واخت اورادا اوتوروردوم. آز آدام اویان‌لاردان گئچیردی، دیلنچی‌لیگی‌نین برکتی یوخ ایدی. من تکجه ثاوابی اوچون بو ایشی گؤروردوم.
ائوه دؤنوشده رخشنده‌نین باجیسی دئییردی:
- «بؤیوک خانیم هارایا گئتمیشدین؟ گئتمیشدین ارین یانینا؟»
سونرا اوشاق‌لار بیله‌می دؤوره‌له‌ییب هره‌سی بیر شئی سوروشوردولار، منیم گولمگیم توتوردو، جاواب وئره‌بیلمه‌ییب باشلاییردیم گولمگه، یعنی هامیمیز باشلاییردیق گولمگه، اوندا ائوی گولوش‌لریمیزین سسی ایله تیتره‌دیردیک. رخشنده‌نین باجیسی منی سئویردی، بتر ده سئویردی. ایسته‌ییردی منیم اوچون بیر ایش گؤروب منی بیرتهر سئویندیرسین. منیم اوچون بیر توربا تیکمه‌سینی ایسته‌دیم.
توربانین ایشی بیتینجه منه دئدی:
- «توربا تیکیشی اوغورلو اولار، خوش خبرلر گله‌جک».
بئله ده اولدو. صاباحیسی، گونش چیخمامیش عبدالله ایله رخشنده تاپلیب گلدیلر. رخشنده منی گؤرونجه هویوخوب اوز-گؤزونو تورشاتدی. سیّد عبدالله کؤکلیب رنگی آچیلمیشدی. ساققال چیخارتمیشدی. ﺣؤوصله‌سیز منه باخیب سایمادی. اؤز-اؤزومه دئدیم، ایندیکی کیمسه منی سایمیر، قویوم گئدیم، قالماغین فایداسی یوخدور، هرکیم منی گؤرور آجیغی گلیر. داها اوشاق‌لار ایله دئییب گولمک اولماز. رخشنده‌نین باجیسی سوسموشدو. سیّد عبدالله دالغین-دالغین منه باخیب دئدی:
- «آنا! نییه بیر آیاغین گلیر بیری گلمیر؟»
- «ایسته‌ییرم گئدیم»-دئدیم.
سئوینیب دئدی:
- «ایندیکی گئتمک ایسته‌ییرسن، ائله گل بیزی گتیرن بو ماشینلا گئت کنده.»
اوشاق‌لار منه پنیر-چؤرک گتیردیلر. من رخشنده‌نین باجیسی تیکن توربا ایله بوخچامی گؤتوروب سیّد عوضین باخیشلادیغی آغاج چلیگی الیمه آلاراق دئدیم:
- «اولسون گئدیرم.»
اوشاق‌لار ایله اؤپوشوب چیخدیم ائشیگه. ماشین قاپی آغزیندا ایدی، میندیم. اوشاق‌لار گلیب ماشینی دؤوره‌له‌دیلر. رخشنده ایله باجیسی گلمه‌دیلر. سیّد ایکی تومن گؤنده‌رک تاپشیرمیشدی، بیردن بئینیمه ووروب قاییتمایام. رخشنده‌نین باجیسی‌نین آغلاما سسینی ائوین ایچیندن ائشیتدیم.
رخشنده‌نین بؤیوک قیزی دئدی: «او قورخور، قورخور گئجه نه‌ایسه بیر شئی اولا.»
گون‌اورتا چاغی کنده یئتیشدیم. ماشیندان ائنینجه منی دؤردبوجاق کیچیک قاپیسی اولان بیر داخمایا آپاردیلار. ال-آیاغیم آغریییردی. گئجه بیلمه چؤرک ایله شوربا گتیردیلر. شامی یئییب دوردوم ناماز قیلام، داخمانین قاپی‌سینی آچدیم، آیاغیمین قاباغیندا قوجامان بیر دره وار ایدی. آی اوزریندن آسلانمیشدی، هر یان سود کیمی آیدین ایدی. قورد سسی گلیردی. قوردون سسی چوخ اوزاق‌لاردان گلیردی. ائوین آرخاسیندان بیر سس گلدی:
- »قوردلار قاری‌لاری چوخ سئورلر، ایندی گلیب سنی یئیه‌جکلر.»
منه ائله گلدی سانکی دیشلرینی گؤرورم، تویوق کیمی بیر شئی ائوین دامیندا قیرت-قیرت ائله‌ییب دیمدیک ووروردو. اؤز-اؤزومه دئدیم، آللاه ائله‌سین هاوایی اولمایام، بئله اولور بیری خیالاتی اولور. ائشیکدن قورخوب گیردیم ایچری. ائرته‌سی گوندن داها دره‌نی، آیی، ائشیگی ﺣؤوصله‌م چکمیردی. همیشه داخمادا ایدیم. اورگیم توتولموشدو، دوشونوردوم، نئجه اولدو بئله اولدو؟
آغلاییردیم، آغلاییردیم غریب‌ایمامین غریب‌لیگینه، کربلانین سقاسینا. صفیه یادیما دوشموشدو. اورگیم بیله‌سینه داریخمیشدی، آنجاق اریندن قورخوردوم. هارادا اولدوغومو بیلمه‌دیگینی بیلسم بئله، گئنه اوندان قورخوردوم. بیله‌می فیکیر-خیال گؤتورودو.
کندین هر شئیی یاخشی ایدی تکجه گئدیب صاداغا ییغا بیلمیردیم. آخشام‌لاری گئدیب گئجه‌یه‌دک مئیدانچادا اوتورودوم. کیمسه ایله ایشم یوخ ایدی،کیمسه‌نین ده منیمله ایشی یوخ ایدی. یولدا باشماق‌لاریمی ایتیرمیشدیم، دوشونوردوم، کئشگه بیری تاپیلاردی آللاه ریضاسی یولوندا منه بیر جوت باشماق باغیشلایاردی. قوخوردوم بیریندن ایسته‌ییم، قورخوردوم سیّدین قولاغینا یئتیره‌لر آجیقلانا. ﺣالیم خوش دئییلدی، گئجه‌لری اؤزومو باتیریردیم، یئرسیز یئره باتیق اولوردوم. بیلمیردیم نییه بئله اولموشام. کیمسه ده یوخ ایدی منه یئتیشه.
بیرگون قوجا بیر درویش کنده گلدی. اونون منه ساتدیغی بؤیوک بیر شماییلی وار ایدی. بوتون گئجه‌نی و ائرته‌سی گئجه‌نی شماییلین قاباغیندا اوتوروب رؤوضه اوخودوم. سئوینیردیم، شماییل ایله دینلنمگین نه قدر ثاوابلی اولدوغونو یاخشی بیلیردیم.
بیر گئجه اورگیم توتولموشدو، اوتوروب نه‌ایسه اویدورماقدا ایدیم، بیردن گؤردوم منی سسله‌ییرلر، سس چوخ اوزاقدان گلیردی، قاپینی آچیب قولاق آسدیم، اوزاق بیر یئردن، سانکی داغلارین اؤته‌سیندن منی سسله‌ییردیلر. سس تانیش ایدی آنجاق بیلمه‌دیم کیمین سسی ایدی. بوتون قورخوم تؤکولدو. آیاغا قالخیب شماییل ایله یوک-یاپیمی گؤتوروب یولا دوشدوم. اینجه-اوزون بیر یول ایدی، چؤل آیدین ایدی. هر شئی یوموشاق ایدی. یول ائنیب قالخدیغیندان منی یورموردو. بونلارین هامیسی اورگیمین ایشیقلیغی‌‌نین ، آغالارین نظرلری‌نین برکتیندن ایدی. کنددن چیخیب بیر زمی‌نین قیراغیندا اوتوروب دینجلمک ایسته‌دیگیمده بیر کیشی ایله اوچ دوه گؤروندو. اوراداجا باشلادیم آغی دئییب رؤوضه اوخوماغا. کیشی قاباقجا قورخدو آنحاق سونرا اورگی منه یانیب منی دوه‌لرین بیرینه میندیردی، اؤزو ده باشقاسینا میندی. اوچونجو دوه یاواش-یاواش آرخامیزجا گلیردی. اورگیم توتولموشدو، کربلانین شام-ی غریبانینی یادیما سالیب ایچین-ایچین آغلادیم.
جواد آغایا گئدیب، »ایشله‌ییب چؤرگیمی چیخاردارام»-دئدیم- «بیر قارینین دویورماغی چتین بیر ایش دئییل؛ ایشله‌رم. ایندی دیلنیرسم پولونا گؤره دئییل ثاوابینا گؤره‌دیر. من دیلنچی‌لیک چؤرگی‌نین قوخوسوندان خوشوم گلیر، ثاوابیندان خوشوم گلیر. سیزه ده گرَک توخونماسین، هرکس اؤز حساباتینی وئره‌جک».
جوادآغا منی ائوینه قویمادیغینی، اورگیم هرنه غلط ایسته‌ییرسه گئدیب دارتا بیله‌جگیمی سؤیله‌ییب قاپینی اوزومه چیرپدی.
من صفیه‌نین قاپی‌نین دالینا گلیب جواد آغانین بیله‌می ایچری‌یه بوراخمادیغینی، گئدیب اؤزونو دؤیودوگونو، اوزولدوگونو، آغلادیغینی، جوادآغانین ایسه اوتاغا گئچیب کؤرپه‌نین ننی‌سینی ترپته‌رک اؤزونو قانمازلیغا ووردوغونو آنلامیشدیم. جواد آغانین بیر ساعاتدان بازار گئده‌جگینی بیلیردیم. قارشی کوچه‌یه گئدیب بیر ساعات گؤزله‌دیکدن سونرا قاییدیب قاپینی دؤیدوکده بیردن جوادآغا قاپینی آچیب دئدی: «هن؟» من ده، «هئچ!» دئییب یولومو توتوب گئتدیم.
کوچه‌دن ائشیگه چیخینجایا قدر جوادآغا منی ایزله‌دی. شماییلی بوخچادان چیخاردیب مؤولا علی‌نین مدحینه باشلادیم. بیر آریق آرواد گلیب صاداغا وئره‌رک »قاری هارادان گلیب هارایا گئدیرسن؟» دئیه سوروشدو.
«چؤلدن گلیرم، ایش دالیجایام»-دئدیم.
«سن بو یاشدا ایشله‌یه بیلرسن می؟»-دئدی.
“آللاهین گوجو، شاه-ی مردانین کؤمگی ایله داغی داغ اوستونه قویارام» -دئدیم.
«پالتار یویا بیلرسن می؟»-دئدی.
“امام-ی غریبان کؤمک ائیلر»-دئدیم.
«بئله ایسه آردیمجا گل»-دئدی.
دالیجا یولا دوشدوم، گئت‌‌هاگئت سایخاش بیر کوچه‌ده قوجامان دالانی اولان بؤیوک بیر ائوه یئتیشدیک. ایچری گئچدیک، حیطین اورتاسیندا گؤله‌بنزر بؤیوک بیر حوووض وار ایدی، حوووضون قیراغیندا آی‌پارچاسی‌کیمی بیرنئچه بزنمیش قادین اوتورموشدو، انگلری ایشله‌ییردی سانکی بیتمک-توکنمک بیلمه‌ین بیر شئیی یئییردیلر.
منی گؤرونحه گولومسونوب گولدولر، بیر مودّت بیربیرلری دانیشیب پیچیلداشدیقدان سونرا منیم پالتار یویا بیلمه‌یه‌جگیمی دئییب قاپی دالیندا اوتورماغیمین داها یاخشی اولدوغونو سؤیله‌دیلر. شماییل و بوخچا ایله قاپی‌نین دالیندا اوتوردوم. آریق قادین تاپشیردی، هرکیم قاپینی دؤیوب ربابه‌نی ایسته‌سه بوراخیم گلسین ایچری.
نئچه ساعاتا قدر کیمسه قاپینی چالمادی. من اؤتوروب دوعا اوخویاراق تانریملا دردلشیردیم. دینج بیر کونج ایدی قارانلیقدان دا قورخموردوم. حیطدن سس-کوی قووزاندی بیلمیرم کیمی‌لری آرانی قاتمیشدی. او قادین منه دئمیشدی باشیم اؤز قینیمدا اولسون، منیم ده باشیم اؤز قینیمدا ایکن قاپینی چالدیلار. «کیمدیر؟» دئدیم.
«ربابه‌‌تی ایسته‌ییرم» دئدی.
قاپینی آچدیم. تولوق بیر کیشی دبرجَلَنه- دبرجَلَنه ایچری گیریب دوم-دوز حیطه گئتدی. حیطدن گولوش سسی اوجالدی سونرا هرشئی بایاقکی کیمی سوسدو. یاواش-یاواش بیله‌می یوخو آپاردی. یوخودا گؤردوم گئنه صفیه‌نین ائوینه گئدیب قاپینی دؤیورم. جواد آغا قاپینی آچیب دئدی«هن؟» من ده دئدیم «هئچ!». بیردن ائشیگه آتیلدی، من ده قویوب قاچدیم. او قامچی ایله منی قووالادی. تالواسا ایچینده ایدیم قاپینی چالدیلار. یوخودان داشلاندیم. جانیما قورخو دوشدو، جوادآغادان باشقا کیم اولا بیلردی؟ دئدیم: «کیمدیر؟»
جوادآغا دئدی: «آچ»
«کیمی ایسته‌ییرسن؟»-دئدیم.
دئدی: «ربابه‌نی»
«یوخدور»-دئدیم.
«سلیطه! دئییرم آچ»-دئیه باشلادی گوپ-گوپ قاپینی برکدن دؤیمگه. همن سیسقا قادین گلیب، «نه خبردیر؟»-دئیه سوروشدو.
دئدیم: «قاپینی آچارسان منی یازیق ائده‌جکسن، بئله دوشونه‌جک گلمیشم بورایا دیلنچی‌لیگه»
«بو کیمدیر ایسته‌ییر سنی یازیق ائله‌یه؟»-دئدی.
دئدیم: «کوره‌کنیم جواد آغادیر»
«گئچ قارانلیقدا گیزلن»-دئدی.
گئچیب قارانلیقدان گیزلندیم. آرواد قاپنی آچدی. آیاق‌لارینی‌نین سسینی ائشیتدیم ایچری گیریب دئیینه-دئیینه حیطه گئتدی. حیطدن سئوینج چیغلیغی اوجالدی. سونرا هر شئی قاباقکی کیمی دینجلشدی. قاییدیب قاپینی آچدیم، ائشیک یاخشی ایدی، آیدین ایدی. بوخچا ایله شماییل گؤتوره‌رک، «ائی قمری بنی هاشم! بونلارین الیندن نه چکدیگیمه سن اؤزون شاهید اول» دئییب قاپیدان آتیلدیم ائشیگه.
او گئجه صاداغا ییغمادیم. اؤلمه-دیری چؤرگیم وار ایدی. شماییل ایله بوخچانی چادیرامین آلتینا ووروب الی چلیکلی گؤزله‌دیم. قارا بیر ماشین گلیب منی میندیردی. شهردن چیخدیق ائشیگه. دار و قارانلیق بیر کوچه‌نین باشیندا منی ائندیردی.
کوچه‌نین دیبیندن بیر ایشیلتی گلیردی. هر نه‌یین شریندن قورتولموشدوم. داها اؤزومه یئتیرمگین واختی گلمیشدی. کوچه‌نین دبینه چاتدیم، قاپی آچیق ایدی گیردیم ایچری، بؤیوک بیر باغ ایدی، قوجامان آغاج‌لارین بوداق‌لاری ایچ-ایچه گیرمیشدی، سو سسی هریاندان ائشیدیلیردی. اسکی و یانیق بیر چیراق سؤیودون بوداغیندان آسیلی ایدی.
چیراغین آلتیندا اوتوروب گؤزله‌دیم. قمر، فاطمه و ماهپاره گلدیلر. دؤردوموز اؤنجه آغلاشیب سونرا باشلادیق دردلشمگه. قمر هله‌ده کؤک و پوتا ایدی آنجاق گوپبوش قارنی چکیلمیشدی. فاطمه ارییب بیله‌سیندن بیرشئی قالمامیشدی آنجاق بونونلا بئله هله‌ده گولوب-گولوب سونوندا آغلاییردی.
ماهپاره آجیقمیشدی، آلنی‌نین قیریش‌لاری ترپنه-ترپنه بارماق‌لارینی چئینه‌ییردی، بیلمیردی نه‌یی‌دیر، آنجاق من آج اولدوغونو بیلیردیم. بوخچامی آچیب چؤرک‌لری قاباغینا تؤکدوم. فاطمه هله‌ده بوخچاسنی ساخلاییردی.
ماهپاره باشلادی چؤرک‌لری یئمگه. منه ائله گلدی سانکی یئمگی اونودوب، چئینه‌ییب اوتدوغو چوخ غریبه گلیردی. سونرا اوتوروب دانیشماغا باشلادیق. اوچو ده گؤروش‌لرینه گلمه‌دیگیم اوچون گیلئیلندیلر. من ده آند-آمان ائله‌دیم بورالاردا دئییلدیم آنجاق اینامادیلار. سونرا دیلنچی‌لیکدن دانیشدیق. هر نه ائله‌دیم فاطمه بوخچاسینا گؤره بیر شئی دئمه‌دی. سونرا حوووضون قیراغینا گئدیب هرنمنه‌نی اونلارا دئدیم. دئدیم، دونیا چوخ یاخشیلاشیب، من ده پیس دئییلم، صاداغا ییغیب شماییل دولاندیریرام.
فاطمه دئدی:
«ایندیکی شماییل دولاندیریرسان بیزیم اوچون بیر حضرت قاسم رؤوضه‌‌سی اوخو، اورگیمیز توتولوب».
دؤردوموز ده آغاج‌لارین آلتیندا اوتورموشدوق. من رؤوضه اوخودوم. فاطمه قاباقجا گولوب سونرا آغلادی. دؤردوموز ده آغلادیق. باغدان دا هؤنکورتمه سسی گلدی.
علقمه دوعاسی بیتینجه ائو-ائشیگیمین فیکرینه دوشدوم. هامی‌سینی ییغیب-ییغیشدیریب قویموشدوم امینه آغانین ائوینه. آخشام اوستو گئدیب قاپینی دؤیدوم. اؤزو گلیب قاپینی آچدی. سانکی قبیریستانلیقدان دؤنموش کیمی ایدیم، هویوخدو. بیر شئی دئمه‌دیم. نوه‌لری گلدیلر، قیزی یوخ ایدی. سوروشمادیم هارادادیر؟ هر واخت اولدوغو کیمی بیلیردیم حاماما گئدیب.
امینه دئدی: «سیّده خانیم هارالارداسان؟»
دئدیم: «کؤلگه‌ز آلتیندا».
امینه دئدی: «نه یاخشی بویان‌لاردان؟»
دئدیم: «گلمیشم گؤروم ائو-ائشیگیم نه حالدادیر».
امینه زئرزمینی گؤستره‌رک دئدی: «نئچه یول سیّد مرتضی، جواد آغا و حوریه گلدیلر بونلارین سوراغینا، من قویمادیم ال وورالار، بیله‌لرینه دئدیم، هله اوزو آیاق اوسته‌دیر، هر واخت باشینی قویدو یئره گلین ایرثیزی آپارین».
زئرزمیدن تورشو، سیدر و کوف قوخوسو گلیردی. خالچالاری، کلیم‌لری روطوبتلی بیر بوجاغا ییغمیشدیلار، سوبا بورولارینی، بؤیوک ساماوارلاری، حلبی‌لری اوست-اوسته قالامیشدیلار. گول‌کلم کیمی ساری‌تهر بیر شئی هامی‌سی‌نین اوزه‌رینه اوتورموشدو. غریبه بیر قوخو هر یانی بوروموشدو، نفس آلینجا بورون گیجیشیردی. اوچ دنه کورسو یان-یانا دوزموشدولر، اورتاسیندا اوچ باش بالاجا اوغلاق، عئینی اوچ پیشیک کیمی اوتوروب یونجا یئییردیلر.
اورتالیقدا اوچ‌بوجاق‌باشلی، اوزون قویروقلو، غریبه بیر جاناوار دا وار ایدی، یئیین-یئیین یئری یالاییب تورپاق یئییردی.
امینه مندن سوروشدو: «پوللاری نئیله‌دین سیّده خانیم؟»
دئدیم: «هانسی پوللاری؟»
امینه دئدی: « عزیزه یازمیشدی گئدیبسن قوما اؤزونه مقبره آلاسان؟»
دئدیم: «سن ده ایناندین؟»
امینه دئدی: «من اؤزوم اینانمادیم آنجاق وای بو خالقین الیندن، نه سؤزلرکی چیخارتمیرلار»
دئدیم: « بوشلا بو سؤزلری، بیرقولاقدان آل بیر قولاقدان اؤتور»
امینه سوروشدو: «هارالارا گئدیرسن، نه ایش قاییریرسان؟»
دئدیم: «هر یانا گئدیرم، قبریستانلیق‌لاردا شماییل دولاندیرارم، رؤوضه اوخورام، مداح اولموشام.»
امینه‌نین اوشاق‌لاری دیشلرینی آغارتدیلار. خوشوما گلدی، شماییلی گؤستردیم قورخوب قاچدیلار.
امینه دئدی:
«ایندی اورگین یئرینه گلدی؟ گؤردون بوتون وا-یوخونون یئرینده‌دیر،بیر شئی اولماییب؟»
دئدیم:
«آللاه اوشاق‌لارینی سنه ساخلاسین، بیردنه بو بوخچالاریمدان وئر، ایسته‌ییرم شماییلیمه پرده دوزلدم.»
امینه دئدی:
«اولماز! اوشاق‌لارین راضی دئییللر،گلیب منله ساواشارلار.»
دئدیم:
« اولسون، ایندیکی اوشاق‌لار راضی دئییللر، من ده ایسته‌میرم.»
ائشیگه چیخدیم. یادیما دوشدو، حضرتین شماییلی‌نین پرده‌سی اولماماسی داها یاخشی‌دیر، قبیریستانلیق‌لارین توز-تورپاغی موردار گؤزلرین حضرتین جمالینا دوشمه‌مه‌سی اوچون یئترلی‌‌ایدی. ایکی یول آیریجینا یئتیشدیم، اوتوردوم باشلادیم رؤوضه اوخوماغا. کیشی‌لر دایانیب باخدیلار. من آغی دئییب آغلاییردیم، جاماعات ایسه پیسی‌پیسینه گولوردولر.
داها ایشیم یوخ ایدی، خیابان‌لاردا، کوچه‌لرده پلَسک ووروردوم، اوشاق‌لار آردیمجا دوشوردولر. من رؤوضه اوخویوب بالاجا بیر تاسدا توربت سویو ساتیردیم. سسیم توتولموشدو، آیاق‌لاریم یارالانیب آیاق دیرناق‌لاریم دوشوب یانیردیلار. نه‌ایسه بوغازیما تیخیلیب قویموردو سسیم چیخسین. قبیریستانلیقدا یاتیردیم. شماییله او قدر توز-تورپاق قونموشدو آرتیق حضرتین اوزو گؤرونموردو. داها آجیقمیردیم. سو.. تکجه سو ایچیردیم. هردنسه، کؤنلومه تورپاق یئمک دوشوردو، عئینی قوزولارین آراسیندا اوتوروب یئری یالایان او حئیوان کیمی.
آغزیمدا آردیجیل قانی سیزان، اوووچ‌ایچی یئکه‌لیگینده بیر یارا چیخمیشدی. داها صاداغا آلمیردیم. هردن‌بیر جاماعاتین آراسیندا منی گؤرونجه اؤزلرینی گیزلدن اوشاق‌لاریمی گؤروردوم. جومعه‌آخشامی قبیریستانلیقدا غسالخانانین آرخاسیندا ناماز قیلارکن سیّد مرتضی‌نین بؤیوک اوغلو ایله آغا مجتبی سوراغیما گلیب «دور گئدک ائوه» دئدیلر.
من گئتمک ایسته‌میردیم آنجاق اونلار زورلا منی گؤتوروب بیر ماشینا میندیره‌رک آپاردیلار. بیردن اؤزومو بؤیوک بیر باغدا گؤردوم. منی بیر آغاجین آلتیندا بوراخاراق اؤزلری چیراغی یانان بؤیوک بیر اوتاغا گئچیب بیرآزدان کؤک بیر کیشی ایله ائشیگه چیخیب دوردولار منه باخماغا.
سیّد مرتضی‌نین بؤیوک اوغلو ایله آغا مجتبی آغاج‌لارین آردینا گئدیب داها گؤرونمه‌دیلر. ایکی کیشی گلیب منی قارانغی بیر دهلیزدن گئچیرده‌رک قارانلیق بیر اوتاغین ایچینه آتدیلار. من ییخیلیب یاتدیم. صاباح سحری اوتاق دیلنچی‌لرله دولو ایدی، منی گؤرونجه مندن چؤرک ایسته‌دیلر، من ده اونلارا ابوالفضل روؤضه‌سی اوخودوم. بیزه بیر آرابادا شوربا گتیردیلر، هامیمیز شوربانی یئمک اوچون باغا گئتدیک آنجاق آغزیمین یاراسی بؤیویوب من بیر شئی اودا بیلمیردیم. او قدر آدامین ایچینده منیم شماییلیمه اینان کیمسه یوخ ایدی. بیر گئجه صفیه ایله حوریه‌نی یوخودا گؤردوم، بیر گئجه ده سیّد عبداللهین اوشاق‌لارینی و اوبیری گئجه‌لر ایسه حضرتین. هاوایی آدام‌لار کیمی راحات‌سیز ایدیم، هریاندان منی سؤیوب یامان-یوغوز دئییردیلر. ایسته‌ییردیم گئدیم ائشیگه آنجاق قاپی آغزیندا اوتوران قوجا جیرتدان کیشی هر یاخینلاشدیغیمدا آغاجینی قووزایب قیشقیردی: «کیش کیش»
بیرگون صفیه‌نین بؤیوک اوغلو کمال ایله بیر آیری اوغلان گلدیلر سوراغیما. صفیه منه کته ایله سوغان- چؤرک گؤندرمیشدی. کمال منه دئدی، هامی بیلیر من دیلنچی‌خانادایام. گؤزلریم دولوب آغلاماغا باشلادیم. کمال منه سو گلیفیندن قاچا بیله‌جگیمی سؤیله‌دی. سونرا باشماق‌لارینی منه باغیشلاماق ایسته‌سه‌ده قورخدو بیله‌سی ایله ساواشالار. من جواد آغادان قورخوردوم، سیّد مرتضی‌دان قورخوردوم، ائشیکدن قورخوردوم، او ایچریدن بئله قورخوردوم. کمالا دئدیم: «آللاه دئین اولسا گله‌جگم ائشیگه».
اونلار گئدینجه قاپی آغزینداکی قوجا کیشی کته ایله سوغانیمین یاریسینی گؤتوروب قالانینی منه وئردی.
گئجه اولدو، من آغاج‌لارین ایچینده گیزلنیب دان‌یئری سؤکولونجه سو گیلیفینی تاپدیم. بوخچام ایله شماییلی قولتوغوما ووروب ایلان کیمی گیلیفه سورونوب ایمکله‌یرک چامورلارین ایچیندن گئچدیم. باییرا چیخدیقدا گونش چیخیب ائولر آلاو رنگی آلمیشدی. قویو کیمی بیر شئی یئردن منیمله دانیشیردی. حضرتین شماییلی منیمله دانیشیردی، غریب‌لر ایمامی، خانیم معصومه، مهپاره منیمله دانیشیردیلار. بیرگون سیّد عبداللهین اوشاق‌لارینی گؤردوم. خالالاری‌نین اؤلدوگونو خبر وئردیلر. من بیلیردیم، منیم هر شئیدن خبریم وار ایدی.
او گوندن بری داها حالیم خوش دئییلدی، آغزیمین یاراسی بؤیوموشدو، یول گئدنده دیوارا یاپیشیردیم. بئینیمده حلبی قوتوسو کیمی غریبه بیر شئی سسلنیردی.
بیرگون خبرسیز امینه‌نین ائوینه گئتدیم. قاپی آچیق ایدی گیردیم ایچری. هامی اورادا ایدی، حیطه ییغیشمیشدیلار، سیّد عبدالله ایله عزیزه قومدان گلیب ائو-ائشیگیمی بؤلوشدورمکده ایدیلر. کیمسه منی گؤرمه‌دی. بیر-بیرلری ایله دالاشیردیلار، بیر-بیرلرینی سؤیودورلر، بیر-بیرلرینی‌نین تپه‌سینه آتلانیردیلار. جواد آغا ایله سیّد عبدالله خالچالارین اوستونده ساواشیردیلار. امینه زیرین-زیرین آغلاییردی کی بوتون زحمت‌لری او چکیب آنجاق اونا بیر شئی یئتیشمه‌ییب. فاطمه‌نین سسینی زئرزمیدن ائشیتدیم، منی سسله‌ییردی. بیردن کمال منی گؤروب قیشقیردی. هامی دؤنوب منه باخدیلار. سونرا یاواش-یاواش منی دؤوره‌له‌دیلر. گؤزلری سَییردن جواد آغا باغیردی: «گؤرورسن نمنه ائله‌ییرسن؟»
آغزیمی آچدیم آنجاق نه‌ایسه دئیه بیلمه‌دیم. شماییلی دیوارا دایادیم. اونلار اؤنجه منه سونرا حضرتین شماییلینا باخدیلار.
جواد آغا دئدی: «بوخچانی آچ، اونون ایچینده نه اولدوغونو ایسته‌ییرم بیلیم».
امینه دئدی: سیّده خانیم بوخچانی آچین دا فیکیرلری راحاتلاشسین».
جواد آغا دئدی: «بیر عؤموردور هامی‌نین باشینا بؤرک قویوب، دی تئز اول».
بوخچامی آچدیم، اؤنجه قورو چؤرک‌لری تؤکدوم شماییلین قاباغینا، سونرا خلعتیمی چیخاردیب بیله‌لرینه گؤستردیم. باخیب اوز چئویردیلر. صفیه‌نین اوغلو کمال اوجا سسله آغلاماغا باشلادی.
