ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

قوجا دونیانین حسین جوانی

+0 بگندیم

قوجا دونیانین حسین جوانی

ترانه واحد 

   حیاتی بویو آذربایجانین گونئیی ایله قوزئیی آراسیندا معنوی کؤرپو سالماغا چالیشان حسین جوان آذربایجان آشیق ادبیاتی نین همیشه‌جوان، بارلی-برکتلی بوداق‌لاریندان بیری‌دیر.  

     آشیق نه گؤزل یازدی، 

     میرزه‌لر گؤزل یازدی، 

     قومرو کیمی دانیشان  

     سینمده تئللی سازدی.  

     - دئین حسین جوان 1916-جی ایلده گونئی آذربایجانین کرمدوز ماحالی‌نین اوُتی کندینده یوخسول بیر عاییله‌ده آنادان اولوب. ائرکن یاشلاریندا آتاسی مکائیل کیشی غفیل دونیاسینی دییشیر، آناسی زهره مادّی-معنوی احتییاج‌لارا تاب گتیره‌بیلمه‌دیگیندن اوغلو و اوچ قیزی ایله بیرلیکده آرازین قوزئی سمتینه پناه گتیریر، گورانبوی رایونونون دلممّدلی کندینده مسکونلاشیر. 

     آللاه بنده‌سینی داردا قویماز. خئییرخواه بیر الین واسیطه‌سیله کؤنول‌لری سئویندیرر. بئله بیر سئوینج یئنی‌یئتمه حسینه ده قیسمت اولور. مسکونلاشدیقلاری اراضیده خئییرخواه عمل‌لر، نیت‌لر صاحیبی مشهدی آدی‌گؤزل اونون آوازینداکی شیرینلیگی، سسینده‌کی  غئیری-عادی‌لیگی ائشیدیب گونلرین بیرینده اونو قدیم گؤیچه ماحالینا - اوزان-آشیق صنعتی‌نین قودرتلی ایستعداد صاحیبی دده علسگرین قارداشی اوغلو موسی‌نین یانینا آپاریر. آدی‌گؤزل کیشی:  "آشیق، بو اوشاق حسرتیندن گؤینه‌دیگیمیز تبریز ائلیندندیر. ناعلاجلیقدان بیز طرفه گلیبلر. اولدوقجا دادلی-دوزلو سسی وار. اونون حسرتلی آوازینی ائشیدنده، واللاه، کؤوره‌لیرم. بونا گؤره ده یانینیزا گتیرمیشم کی، صنعتین اینجه‌لیگیندن اونو بیر آز دا آگاه ائدسینیز"، - دئییر. 

     حسین بو موقدس اوجاقدا ساز چالماغی، سؤز قوشماغی داها موکمّل اؤیرنمگه باشلاییر. چوخ کئچمیر کی، نه‌یه قادیر اولدوغو اوزه چیخیر، اوستادی ایله بیرگه ائل مجلیس‌لرینده آد-سان قازانیر.        

دردی سازا دانیشارلار 

     سازدا ایفا ائتدیگی  "یانیق کرمی‌" ،  "‌دیلقمی‌" ،  "‌باش ساری‌تئل‌"  هاواجات‌لاری دینله‌ییجی‌لرین بؤیوک ماراغینا سبب اولور، حسین جوان اورگینده‌کی  سؤزلری سینه‌سیندهکی  تئللی سازا پیچیلداییر.  

     او، 1934-جو ایلدن شعیر یازماغا باشلاییر.  "‌گول، آذربایجان‌" ،  "‌اویان، وطنداشیم، اویان" ،  "آنا وطن"  کیمی شعیرلری آرازین او تاییندا، تبریزده  "وطن یولو"  قزئتینده درج اولونور، دیللر ازبری اولور. 

     طالع یئنیدن حسین جوانین اوزونه گولور: 1938-جی ایلده حسرتینی چکدیگی تبریزه قاییدیر. اونو آلقیش‌لارلا قارشیلاییرلار. تخمیناً سککیز ایل اورادا یاشاییر. میلّی-دموکراتیک حرکات تلاطومه گلدیگی زامان سازی و سؤزو ایله فدایی‌لری غلبه‌یه روحلاندیریر. اونا اینانان‌لاری، دینله‌ییجی‌لرینی ترقّی‌یه سسله‌ییر. 1945-جی ایلده جنوبی آذربایجاندا میلّی حؤکومت قورولور. ائل محبتی قازانمیش حاق آشیغی خالق قارشیسیندا خیدمت‌لرینه گؤره  " 2 آذر"  مدالی ایله تلطیف اولونور. 

     کرم گزدی له‌له‌سی‌ ایله اصلینی، 

     آختارمادی نجبینی، اصلینی؛ 

     آخیر تاپدی گؤزل‌لرین اصلینی، 

     عاشیق اودور، یانا-یانا جان دئسین!       

     1946-جی ایلین مارسیندا تبریزده دؤولت درام تئاتری تشکیل اولونور، حسین جوان بورادا دیرکتور موعاوینی وظیفه‌سینده چالیشیر، اینقیلابی روحلو نغمه‌لری ایله چیخیش ائدیر. تئاتردا آشیق‌لار آنسامبلی یارادیر.        

حسرت، ایشیق و محبت 

     اورگی وطن حسرتی، قلبی محبتله، ایشیقلا دولو اولان حسین جوانین یارادیجی‌لیغیندا محبت شعیرلری نین ده اؤز یئری وار. بو ایللرده او ان گؤزل شعیرلرینی قلمه آلیر. 

     سئوگیلیم، سن مارال کیمی 

     گزمگی کیمدن اؤیرندین؟ 

     آی قاباغا جیغا تئلی 

     دوزمگی کیمدن اؤیرندین؟ 

     بو گون ده چوخلاری بیلمیر کی، دیللر ازبری اولان، مجلیس‌لر بزه‌ین  "کیمدن اؤیرندین؟"  شعیری‌نین مؤلیفی حسین جواندیر.       

     من سئویرم زرنیشانی، 

     اوندا وار گولون نیشانی، 

     ساغ الینله بنؤوشه‌نی 

     اوزمگی کیمدن اؤیرندین؟ 

     1946-جی ایلده جنوبی آذربایجاندا میلّی حؤکومت سوقوط ائدیر. طالع اونو یئنیدن آرازین بو تایینا گتیریر. م.ماقومایئف آدینا آذربایجان دؤولت فیلارمونیاسیندا سولیست کیمی فعالیت گؤستریر. بؤیوک صحنه‌ده چیخیشی حرارتله قارشیلانیر.جومهوریت اؤزفعالیت اینجه صنعت فئستیوالی نین لاورئاتی اولور، بیرینجی درجه‌لی دیپلوم آلیر. 1953-جو ایلده  "شرف نیشانی"  اوردنی، داها سونرا امکدار اینجه صنعت خادیمی فخری آدینا لاییق گؤرولور. 12 داستانی دیللر ازبری اولان آشیغین 9 کیتابی ایشیق اوزو گؤرور.       

     آزاد بیر قیز گیریب باغا، 

     گزیر بویلانا-بویلانا. 

     خومار گؤزون سولا-ساغا 

     سوزور بویلانا-بویلانا. 

     گونئی و قوزئی آذربایجاندا سسی، سازی-سؤزو ایله دولاشان حسین جوان 1985-جی ایل نووامبرین 14-ده 69 یاشیندا دونیاسینی دَییشیر. گورانبوی رایونوندا تورپاغا تاپشیریلیر. مزاری اوستونده کی  آبیده اوزو دوغما یوردا - تبریز سمتینه اوجالدیلیب...  

     او، هله 20 یاشیندا  "تبریز"  شعیرینده یازیردی: 

     ساریلیب بوینونا بیر کؤرپه سایاق،  

     دویونجا حوسنونه باخایدیم، تبریز! 

     سن بیر داغ اولایدین، من ده بیر بولاق،  

     شیرهاشیر سینه‌ندن آخایدیم، تبریز! 

     هله او زامان‌لار اونودولماز شاعیر سلیمان رستم بو قوشمانی اوخویوب حسین جوانا مکتوب یازمیشدی.        

قاراچی‌اوغلو آشیق پاشانین دئدیکلری     

     آیلار-ایللر اؤتوب کئچسه‌ده، اوستاد صنعتکار سئوگی‌ ایله، محبتله یاد ائدیلیر، سایسیز-حساب‌سیز شاگیردلری اونون صنعتینی لاییقینجه یاشادیرلار.  

     قاراچی‌اوغلو آشیق پاشا مهدی‌یئفدن بیر گون خبر آلیرلار کی، آی اوستاد، کیمه قوللوق ائله‌میسن؟ گؤزلری یاشاریر، یادینا اوستادی حسین جوان دوشور. باباسی آشیق ابراهیمی خاطیرلاییر. دئییر کی، بابام قاراچی‌اوغلو آشیق ابراهیم 103 یاشیندا ایدی. بیر گون دئدیم، آی بابا، سازی منه ده اؤیرت، یامان هوسیم واردی: 

" قاراچی‌اوغلو آشیق ابراهیم دئدی کی، منیم یاشیم آز دئییل، قوجالمیشام، داها او گوجوم یوخدو. گئت، گؤر، آشیق حسین جوان سنی اؤزونه شاگیرد گؤتوررمی؟ گؤتورسه، اوندان اؤیرن، زمانه‌نین علسگریدی. بابامین مصلحتی ایله حسین جوانی تاپدیم. او گوندن دوز 13 ایل اونا قوللوق ائله‌دیم. چکمه‌سینه قدر تمیزله‌دیم. عوضینده ایسه سازی-صنعتی اؤیرندیم. بو دا ان بؤیوک قازانجیمدی. اوستادیم منی تویلارا دا آپاریردی، سونرا حالاللیغین آلدیم " . 

     حسین جواندان بیزه بیر قاتار بایاتی‌لار دا میراث قالیب.  

     آشیغام، ائلچی منی، 

     گؤزله‌دیر ائلچی منی. 

     اؤز سئودیگیم بیر قیزا 

     گؤندرین ائلچی منی. 

     حسین جوانین یارادیجی‌لیغی حاقیندا مقاله‌لر، کیتاب‌لار یازیلیب. بئله توپلودان بیری ده اوستادین شرفینه اؤزونه  "جوان"  تخلوصو گؤتورموش عادیل جوانا مخصوصدور. اونون  " آزادلیق پروانه‌سی "  بدیعی-پوبلیسیستیک کیتابینا اؤن سؤز یازان تانینمیش قلم صاحیبی، امکدار ژورنالیست احمد عیسی‌یئفین فیکیرلریندن: 

" ...عادل گؤزونو آچاندان ائولرینده، اوجاق‌لاری‌نین باشیندا اورگی نیسگیللی آشیق حسین جوانی گؤروب، اونون سازینی، سؤزونو ائشیدیب. بو اونسیتین بهره‌سی اولاراق عادل جوان حیاتدان ناراحات، نیگاران گئدن حسین جوان حاقیندا موختلیف خاطیره‌لری توپلاییب اوخوجولارا چاتدیریب " . 

     ...اوزان-آشیق صنعتیمیزین لاییقلی داوامچی‌لاریندان اولان حسین جوان قدیربیلن، صنعت‌سئور اینسان‌لار طرفیندن دؤنه-دؤنه خاطیرلانیر. مرحوم صنعتکار طالعییندن کوسوب-باریشسا دا، مرامی، مقصدی بیر اولوب: آذربایجانی دایم اوجا گؤرمک.  

     حسین جوان دونیاسینا بویلانان هر کس اونون دورلو-دورلو سؤزلرینی، دریا-دریا فیکیرلرینی، آرزولارینی، دیلک‌لرینی ائشیدر. بیز ده بیر داستان عؤمرو یاشایان آشیغین کؤنول دفترینی ورقله‌دیک. روحو شاد اولسون!   

کؤچورن: عباس ائلچین