SAMİ PAŞAZADE SEZAİ, türk yazar (İstanbul 1860 - ay. y. 1936). Özel öğrenim gördü. Evkaf nezareti'nde Mektubi talemi’ndeki memurluğunu (1880) Londra elçiliği ikinci kâtipliği (1881-1885) izledi. İstanbul'da istişare odası’nda memurluk yaptı (1885-1901). Esir olarak alınıp satılan bir genç kızın serüveniyle ilgili Sergüzeşt’ (1889) romanı yüzündân göz hapsine alınınca'Paris’e kaçarak (1901) Jön Türk hareketine katıldı; örgütün yayımladığı Şûrayı ümmet'e başyazılar, yazılar yazdı. Meşrutiyetle İstanbul’a döndü. Madrid’de elçi (1909-1914) olarak bulundu. Cumhuriyet döneminde TBMM kararıyla hidematı vataniye tertibinden aylık aldı (1927-1936). Büyük ölçüde gözleme dayanan Sergüzeşt romanı türk edebiyatında gerçekçi akıma öncülük etmiştir Küçük şeyler (1892) kitabındaki öykülerde her gün, her yerdeki yaşamda karşılaşılacak kahramanlar ve olaylar canlandırılır. Şir (1887) adlı tarihsel oyunundan başta öykü, anı ve söyleşilerini derleyen Rumuz ûl-edep (1898), iclal (1924) gibi yapıtları yayımlandı. Kitaplarına girmemiş öyküleriyle edebiyatçılara mektupları, çoğunluğu edebiyatla ilgili makaleleri Samipaşazade Sezai'nin hikâye, hatıra, mektup ve makaleleri (haz. Zeynep Kerman, 1981) adlı yapıtta derlendi.

Kaynak: Büyük Larouss