ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

ییرمی ‌بیرینجی عصرین توران ایدئالی:" علی بیگ حسین‌زاده‌نین شاعیرانه تورانچی‌لیغیندان یارانمیش ضیا گؤگ‌آلپ "

+0 بگندیم


ییرمی ‌بیرینجی عصرین توران ایدئالی:" علی بیگ حسین‌زاده‌نین شاعیرانه تورانچی‌لیغیندان یارانمیش ضیا گؤگ‌آلپ "

  آذر توران 

  تاریخه وطن موحاریبه‌سی کیمی کئچن قاراباغ ساواشیندان سونرا روسیه‌نین‌سیاسی چئوره‌لرینده توران پروبلمی گوندمه گلدی. حتّی بونا روسیه‌نین خاریجی ایشلر ناظیری لاوروف دا موناسیبت بیلدیردی... لاوروف احتیاطلا دانیشدی. تخمین‌لرینی دئدی. آما ایندی 1918-جی ایل دئییل، 2021-جی ایل‌دیر. یوز ایل اؤنجه تورکلرین اوزاق اولکوسو - توران مدنی بیر خیال اولا بیلردی. قاراباغداکی وطن موحاریبه‌میز ایسه تورانین مدنی بیر خیالدان‌سیاسی گئرچکلیگه چئوریله بیله‌جگی‌نین مومکو‌ن‌لوگونو ایثبات‌لادی. بو گون صلیب مفکوره‌سی اوروپا بیرلیگی مودلینده یئنیدن احیا ائدیلیرسه و اوروپا کئچمیشده خاچلی یوروش‌لریندن باشقا، هئچ بیر اؤرنگی اولمادان فرقلی توپلوم‌لاری بیرلشدیرمگه جهد ائدیرسه، دونیانین پولیتیک آهنگینه بو موستویده گرک اولدوغوندان دا آرتیق موداخیله ائده بیلیرسه، بس نه اوچون توران یالنیز مدنی بیر خیال اولاراق قالمالی‌ ایدی؟ بیر حالدا کی،  " میلاددان 210 ایل اول هون حؤکمداری مته  " هونلار "  آدی آلتیندا بوتون تورکلری بیرلشدیردیگی زامان توران مفکوره‌سی بیر گئرچکلیک حالینا گلمیشدی، هونلاردان سونرا آوارلار، آوارلاردان سونرا گؤک‌تورکلر، گؤک‌تورکلردن سونرا اوغوزلار، بونلاردان سونرا قیرغیز قازاخ‌لار، داها سونرا کوٌر خان، چنگیز خان و سونونجو اولاراق، امیر تئیمور توران مفکوره‌سینی گئرچکلشدیرمه دیلرمی؟ "  (ضیا.گؤگ‌آلپ). 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, آذربایجان, تورک, توران, ضیا گؤک آلپ, علی بیگ حسین‌زاده,

آذربایجان ادبیاتیندا ایستیقلال ایدئیاسی‌نین فورمالاشماسیندا ادبی مجلیس‌لرین رولو

+0 بگندیم

آذربایجان ادبیاتیندا ایستیقلال ایدئیاسی‌نین فورمالاشماسیندا ادبی مجلیس‌لرین رولو 

 تنزیله رستم خانلی 

اؤزت

  اون دوققوزنجو عصرین اوّلینده روسیه‌نین ایشغالچی‌لیق سیاستینه قارشی خالقین موقاویمت و دیره‌نیشی ایله باشلانمیش اینتیباه عصرین  ایکینجی یاریسیندان اعتیباراً تورک میلّی تفکّورونده‌کی  ایستیقلال ایدئیاسی‌نین اوروپا معاریفچی‌لیک و تنقیدی رئالیزم باخیش‌لاری ایله سنتزی نتیجه‌سینده آذربایجاندا اؤزونه‌مخصوص، شرقده و غربده آنالوقو اولمایان، آذربایجان  " فردیّتچی‌لیگینی اؤزونده احتیوا ائدن "  ایسلام-تورک-اوروپا مضمونلو بیر دموکراتیک حرکات فورمالاشدیردی.  آذربایجان نه شرقده کی  رادیکال ایسلام ماهیتلی موستقیل‌لیک حرکات‌لارینی، نه غربده کی  میلّتچی و میلّتچی اولدوغو قدر آتئیست و غرب کوسموپولیتیزم روحلو کومونا ایدئیالارینا کؤکلنمیش اینقیلابی چئویریلیش‌لر یولونو اؤز  موستقیل دؤولتچی‌لیک آرزولارینا ایدئال سئچمه‌میشدی. آذربایجان تام فرقلی، اونون فردی‌لیگینی، اؤزونه‌مخصوص‌لوغونو آچیق شکیلده ایفاده ائدن، آیدین‌لاری‌نین، او جومله‌دن ادبیاتی‌نین، تاریخی‌نین، فلسفه‌سی‌نین روحوندان گلن هومانیست،   اینسانی دَیرلری جمعیت حیاتیندا آپاریجی قووّه‌یه چئویرمک آماجیندا اولان بیر دؤولت اوغروندا عملی فعالیت  مئیدانینا گلیب چیخمیشدی. میرزبالا محمدزاده  " آذربایجان میلّی منشورو "  آدلی مقاله‌سینده همین یولون  یولچولاری‌نین عوض‌سیز خیدمت‌لرینی آشاغیداکی کیمی قئید ائتمیشدیر: " آذربایجان میلّی منشورونون خولاصه‌سی، ایستیقلال فیکری‌نین تأسیسینده واقف‌دن توتموش جاویده قدر، ذاکردن باشلامیش جاوادا قدر، میرزه فتحعلی‌دن اوزئییره  کیمی،  " اکینچی "-دن  " آذربایجان "-آ و  " یئنی قافقازیا " یا " دک هر بیری‌نین اولدوقجا بؤیوک رولو و دَیری 

  اولموشدور. 19. عصرده ایستیقلال ایدئیاسی‌نین اینکیشافی، میلّی شوعورا حاکیم کسیلمه‌سی و موستقیل دؤولتچی‌لیگه ایستیقامتلنمه‌سی بیر سیرا جیدی حادیثه‌لرله شرط‌لنمیشدیر. اونلاردان بیری آذربایجان تورکجه‌سی‌نین فارس و عرب دیل‌لریندن قاباغا کئچمه‌سی: هم تدریس پروسه‌‌سینده‌، هم درس‌لیک‌لرده، هم بدیعی ادبیاتدا، هم ده یئنی مئیدانا چیخان مطبوع نومونه‌لرده اؤز یئرینی توتماسی ایدی. دیگر بیر مقام ایسه، ا19.عصرین ایکینجی اون‌ایل‌لیگیندن باشلایاراق فورمالاشان،ایجتیماعی شوعور، میلّی اؤزونودرک پروسه‌سی اوزرینده اؤز جیدی تاثیرینی قویان و تزاریزمین آپاردیغی روس‌لاشدیرما، مسیحی‌لشدیرمه‌سیاستینه قارشی بیر موقاویمت مرکزی کیمی تشکّول تاپان ادبی مجلیس‌لرین  ‌فعالیت شبکه‌سی‌نین گئتدیکجه گئنیشلنمه‌سی، تکجه قلم اهلینی دئییل، علمه، معاریفه هوسی اولان هر کسی اؤز جرگه‌سینده بیرلشدیره‌رک ایجتیماعی فیکرین فلاقمانینا چئوریلمه‌سی ایدی. ندنسه 19. عصرده ایستیقلال ایدئیاسی‌نین فورمالاشماسی باره ده یازان مؤلیف‌لرین چوخ آز قیسمی همین پروسه‌لرده بو ادبی مجلیس‌لرین رولونا توخونموش، اکثر حالدا ایسه، اونلاری کلاسیک عروض‌چولوق، ایجتیماعی حیاتدان اوزاق موحافیظه‌کارلیق اوجاق‌لاری کیمی تقدیم ائتمیشلر. 

  اصلینده ایسه، 19. عصر ایستیقلال ایدئیاسی یا بو مجلیس‌لرده مئیدانا چیخمیش، یا دا بو مجلیس‌لرده فعالیت گؤسترمیش اینسان‌لارین ادبی-علمی، بدیعی-پوبلیسیستیک، ایجتیماعی-سیاسی فعالیتیندن نشأت تاپمیشدیر. 

  آچار سؤزلر: ادبی مجلیس‌لر، آذربایجان ادبیاتی، ایستیقلال دوشونجه‌سی، دؤورون ادبی شخصیّت‌لری، تورکچولوک ایدئیالاری. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : میلی کیملیک, میلی شوعور, ادبیات, آذربایجان, تورکچولوک, تاریخ,

خوجالی فاجیعه‌سینی اونوتمایاق

+0 بگندیم



آچار سؤزلر : خوجالی, خوجالی سوی‌قیریمی, سوی‌قیریم, آذربایجان,

مدنی سوی‌قیریم

+0 بگندیم

مدنی سوی‌قیریم

مدنی سوی‌قیریم یا دا اتنوسیت، مدنی، ایقتیصادی، عسگری وس. دیگر ساحه‌لرده، دیگرلرینه گؤره داها گوجلو اولان بیر مدنیتین، بونیه‌سینده یاشادیغی اینسان‌لارین مدنیت‌لری‌نین اونودولماسینا یؤنه‌لیک ائتدیگی سوی‌قیریم چالیشمالارینا وئریلن صیفت‌دیر. دیگر ائتنیک دیللرین یوخ ائدیلمگه چالیشیلماسی، دیگر اتنیک قروپ‌لارا عایید تاریخی قالیق‌لارین تخریباتی، پسیکولوژی اولاراق آلچاقلیق کومپلکسینی آشیلاما، تاریخی ساپدیرما کیمی فعالیت‌لر مدنی سوی‌قیریمین ایشله‌ولری اولاراق گؤروله بیلر. مدنی سوی‌قیریمدا آماج، بیر میلتین میلّی دویغولارینی ییخماق، اونلاری آشاغی‌لیق کومپلکسینه سوخماق، تاریخی، مدنی و ایجتیماعی ایچ دینامیک‌لرینی پوزماق، بو دوغرولتودا اؤز اتنیک قروپونا قاتیلماسینی تأمین ائتمکدیر. تاریخین بیر چوخ دؤنمینده مدنی سوی‌قیریم تطبیق‌لری ایله قارشیلاشیلمیشدیر. تاریخ صحنه‌سیندن سیلینن بیر چوخ اتنیک قروپون بو جور تطبیق‌لره معروض قالدیغی دوشونولمکده‌دیر. 

  گونوموز شرط‌لرینده اونسیّتین آسانلاشماسی، دؤولت‌لر و بین‌الخالق گلیشمیش‌لیک اوُچورومونون یوکسلمه‌سی مدنی سوی‌قیریمین ایشله‌ییشینی سورعت‌لندیرمیشدیر. 

آدلاندیرما 

  بو ترمین، وکیل رافائل لمکین طرفیندن 1933ده سوی‌قیریمی مئیدانا گتیرن کومپوننت‌لردن بیری اولاراق اؤنریلمیشدیر[۱]. رافائل لمکین‌ین فیکرینجه، " سوی‌قیریم "  یالنیز بیر میلّتین و یا بیر اتنیک تمثیلچی‌لری‌نین یوخ ائدیلمه‌سی دئییل،عئینی زاماندا اونون مدنی و میلّی دَیرلرین محو ائدیلمه‌سی‌دیر.

  2007-جی ایلده کی  بیرلشمیش میلّت‌لر یئرلی حاقلاری بیاننامه‌سینده cultural genocide  ایله ethnocide ترمین‌لری یان-یانا ایستیفاده ائدیلمیشدیر .

اتک یازی‌

  1.  Raphael Lemkin, Acts Constituting a General (Transnational) Danger Considered as Offences Against the Law of Nations (J. Fussell trans., 2000) (1933) 16 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi.;Raphael Lemkin, Axis Rule in Occupied Europe, p. 91 (1944) 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi..

کؤچورن: عباس ائلچین