ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

اینسانی دوزلتمک، دونیانی دوزلتمک

+0 بگندیم

اینسانی دوزلتمک، دونیانی دوزلتمک

کؤچورن: عباس ائلچین

      آدام، بیر هفته‌نین یورغونلوغوندان سونرا، بازار گونو سحر قالخدیغیندا کئیف ایله قزئته‌سینی الینه آلاندا بوتون گون دینجه‌لیب ائوده اوتوراجاغینی خیال ائدیردی.

     تام بونلاری دوشونورکن اوغلو قوشاراق گلیب پارکا نه زامان گئده‌جکلرینی سوروشدو. بابا، اوغلونا سؤز وئرمیشدی؛ بو هفته‌نین سونو پارکا آپاراجاقدی اونو. آنجاق هئچ ائشیگه چیخماق ایستمه‌دیگیندن بیر بهانه اویدورماق ایسته‌دی. بیردن گؤزو قزئتده بیر دونیا خریطه‌سینه ایلیشدی. دونیا خریطه‌سینی کیچیک پارچالارا آییریب اوغلونا اوزداراق:

- بو خریطه‌نی دوزلده‌بیلسن سنی پارکا آپاراجاغام!- دئدی.

سونرا دوشوندو:

- اوخیش‌ش، قورتولدوم! لاپ یاخشی جوغرافیا پروفئسورونو بئله گتیرسن بو خریطه‌نی آخشاما قدر دوزلده‌ بیلمز!

     آرادان اون دقیقه گئچدیکدن سونرا اوغلو باباسی‌نین یانینا قوشاراق گلدی:

- باباجان، خریطه‌نی دوزلتدیم. آرتیق پارکا گئده بیله‌ریک!- دئدی.

     آدام اؤنجه اینانا بیلمه‌دی؛ گؤرمک ایسته‌دی. گؤردوگونده ده چاشقینلیق ایچینده ایدی.اوغلونا بونو نئجه دوزلتدیگینی سوروشدو.

اوشاغین آچیقلاماسی عیبرتلی ایدی:

- منه وئردیگین خریطه‌نین آرخاسیندا بیر اینسان رسمی وار ایدی. اینسانی دوزلتدیگیم زامان دونیا اؤز- اؤزونه دوزلمیشدی!

قایناق: سئچه‌ حیکایه‌لر سایتی




گؤرکملی قازاخ عالیمی؛ علیخان بؤکئیخان (Älihan Bökeyhan)

+0 بگندیم

Bukeykhanov

گؤرکملی قازاخ عالیمی؛ علیخان بؤکئیخان (Älihan Bökeyhan)

علیخان بؤکئیخان 

دوغوم: 1866، توْکاروُن ناحییه‌سی، کارکارالی قزاسی، سئمیپالاتینسک ویلایتی، روسییا ایمپئرییاسی

اؤلوم:  27 سئنتیابر 1937، موسکوا، سسری

قازاخ ایجتیماعی خادیمی، موعلیمی، ژورنالیستی، ائتنوقرافی.

 

حیاتی

      قایناقلار اونون نسلی‌نین چینگیز خا‌نین نوه‌سی جوچی خانا باغلی اولدوغونو یازیرلار. بؤکئیخا‌نین نسلیندندیر. اونون دوغوم تاریخی 1866-جی ایل، 1869-جی ایل، 1870-جی ایل کیمی گؤستریلیر. روسیا ایمپئریاسی‌نین اینضیباطی اراضی بؤلگولرینه گؤره علیخان نورمحمد‌اوغلو بؤکئیخانوْو سئمیپلاتینسکی ویلایتی کارکارالی قزاسی‌نین توکرایین ناحییه‌سینده دوغولموشدور.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : قازاخ, تورک دونیاسی, آلاش اوردا, قازاخستان,

قوندارما ائرمنی سوی‌قیریمی: تاریخی ساختالاشدیرماق مومکوندورمو؟

+0 بگندیم

قوندارما ائرمنی سوی‌قیریمی:

تاریخی ساختالاشدیرماق مومکوندورمو؟

عزیز موصطافا

 

     آپرئلین 24-ده ائرمنیلر نؤوبتی دفعه‌ قوندارما سوی‌قیریمی‌نین ایل‌دؤنومونو قبول ائده‌جکلر. هر ایل اولدوغو کیمی، ائرمنیلر بو ایل ده دونیانین موختلیف بؤلگه‌لرینده قوندارما سوی‌قیریمی‌نین یاد ائدیلمه‌سی ایله باغلی چوخلو سایدا تدبیرلره ال آتماق نیتینده‌دیرلر. آپرئلین 24-ده ایسه اوباما اؤز چیخیشیندا قوندارما سوی‌قیریمی ایله باغلی مسله‌یه توخوناجاق. لاکین آبش مطبوعاتی‌نین یازدیغینا گؤره، هر ایل اولدوغو کیمی، بو ایل ده اوباما اؤز چیخیشیندا سوی‌قیریمی ایفاده‌سینی ایشلتمه‌یه‌جک. خاطیرلاداق کی، عادتن، آبش پرئزیدئنتلری اؤز چیخیشلاریندا سوی‌قیریمی عوضینه، فلاکت و یا اونا آلتئرناتیو اولان ایفاده‌دن ایستیفاده ائدیرلر. بو ایسه آبش-داکی ائرمنی لوببیسی طرفیندن ناراضیلیقلا قارشیلانماقدادیر. طبیعی کی، ائرمنی سوی‌قیریمی‌نین ساختا اولدوغو و بونون هر هانسی اساسا مالیک اولمادیغی غربین آپاریجی دایره‌لرینه ده معلومدور. بونونلا بئله، غربده تورک دوشمنی اولان اؤلکه‌لر آنکارایا تضییق واسیطه‌سی کیمی قوندارما ائرمنی سوی‌قیریمینی موتمادی اولاراق کؤروکله‌مکده داوام ائدیرلر. مسله‌نین بو طرفینه دیقتی جلب ائدن تانینمیش تورک تاریخچیسی کئمال کارپات "ائرمنی مسله‌سی"نین 19-جو یوز ایللیگین 70-جی ایللرینده اورتایا چیخدیغینی خاطیرلادیب. کئمال کارپاتین سؤزلرینه گؤره، 1877-1878-جی ایللرده روس اوردولاری عوثمانلی تورپاقلاری اولان بوگونکو بولقاریستانا داخیل اولارکن اورادا خریستیان بولقارلاردان عیبارت دؤولت قورولماسی گونده‌مه گلدی. لاکین همین اراضیلرده خریستیان بولقارلارین موسلمان اهالیدن آز اولماسی نتیجه‌سینده بو نیتی حیاتا کئچیرمک اوچون تورکلرین آنادولویا کؤچورولمه‌سی، بیر حیصه‌سی‌نین ایسه محو ائدیلمه‌سی قرارا آلیندی. نتیجه‌ده 300 مین نفردن چوخ تورک قتله یئتیریلدی، 1 میلیوندان یوخاری موسلمان ایسه یورد-یوواسیندان زورلا قووولدو.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

کودکس کومانیکوس(Codex Cumanicus)

+0 بگندیم

کودکس کومانیکوس کیتابیدان بیر صحیفه

 

کودکس کومانیکوس(Codex Cumanicus)

دوچئنت دوکتور ژاله دمیرجی

کؤچورن:عباس ائلچین

 

     تورک دیلی و کولتور تاریخی باخیمیندان سون درجه اؤنملی اثرلردن بیریسی اولان کودکس کومانیکوس، 9-14. یوز ایللر آراسیندا اورتا آسیانین باتیسیندان باشلایان، قوزئیده اورتا ایدیل بؤلگه‌سینده، گونئیده قیریما، باتیدا تونا قیییلارینا(ساحیل‌لرینه) قدر اوزانان و دشتی قیپچاق (قیپچاق بوزقیری) دئیلن گئنیش جوغرافیادا یاشامیش اولان قیپچاق (کومان) [1] تورکلریندن گونوموزه گله‌بیلمیش تک اثردیر.

 

     کودکس کومانیکوسون بیلینن تک یازما نوسخه‌سی وئنئدیکده ساینت مارکوس کیتابخانا‌سیندا‌دیر. بو کیتابخانا 830 ایلینده اینجیل یازان مارکوسون ایسکلتی اوزرینه تیکیلمیشدیر.  اثر، فلورانسالی شاعیر پئترارک طرفیندن آنتونیوس وون فیناله‌دن آلینمیش و 1362ده دیگر کیتابلارییلا بیرلیکده وئنئد‌یک جومهورییتینه هدییه ائدیلمیشدیر. بوندان دولایی Codex de Petrarque آدییلا دا آنیلماقدادیر.[2]

 

     آنونیم بیر اثر اولان کودکس کومانیکوسون کیم اوچون، هانسی سببله توپلاندیغی، قیپچاق تورکجه‌سی ایله یازیلمیش اولان اثرین ندن ایکی دیلده قارشیلیغی اولدوغو و هارادا مئیدانا گتیریلدیگی هله کسین اولاراق بللی دئییلدیر. [3] بونونلا بیرلیکده آراشدیرماچیلارین چوخو، اثرین ایچره‌یگیندن حرکتله، بیر طرفدن یابانچیلارا قیپچاق تورکجه‌سینی اؤیرتمک، دیگر یاندان دا قیپچاقلار آراسیندا خیریستییانلیغی یایماق آماجییلا پراتیک بیر اثر اولاراق حاضیرلاندیغی گؤروشونده‌دیرلر. [4]




آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : اسکی کیتابلار, سؤزلوک, قیپچاق, تورک دونیاسی,