ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

قدیم تورکلرده فوتبال - تئپوک

+0 بگندیم

قدیم تورکلرده فوتبال - تئپوک

    قوتبالا چوخ اوخشایان اویون قدیمده تورک بویلاریندا دا اوینانیب. آدینا تئپوک(Tepük) دئییبلر (تپمک، تپیکلهمک سؤزوندن). 

       اورتا آسیا تورکلری ایله باغلی  "La Tartarie"  (اوروپادا خزر دنیزیندن ساکیت اوکئانا قدر اراضیلره، آسیایا اوزون مودّت تارتارییا دئییلیب) آدلی فرانسیزجا اثرده هم اوغلانلارین، هم ده قیزلارین اوینادیغی بیر اویوندان بحث ائدیلیر. اویونو هیجانلا ایزله‌میش بیر چینلی‌نین دیلیندن قئید ائدیلیر کی،  " بؤیوک معبدلرده تئز-تئز آیاق توپو موسابیقه‌لری دوزنله‌نیر. بو اویوندا توپا ال ایله توخونماق اولماز، توپا ضربه یا آیاقلا، یا دا باشلا وورولور. بئله‌جه، توپو رقیب قاپیسیندان ایچری سالماغا چالیشیلیر " . 

      بؤیوک تورک موتفکّیری و دیلچیسی ماحمود کاشغارلی اؤزونون مشهور سؤزلوگونده -   " دیوان لغات الترک " ده (11-جی عصر) یازیر کی،...........



آردینی اوخو/ Ardını oxu

تورکجه و هیندجه-اوردوجادا اورتاق کلمه‌لر

+0 بگندیم



دیلین اینسان و توپلوم حیاتینداکی یئری و اؤنمی

+0 بگندیم

  دیلین اینسان و توپلوم حیاتینداکی یئری و اؤنمی

     دیل بیر ایلََتیشیم  آراجیدیر. دویغو، دوشونجه و ایستکلر دیل ایله کؤچورولور. دویغو و دوشونجه‌لرین کؤچورولمه‌سینده سؤزو سؤیله‌ین کیشی قایناق، سؤیله‌نن بیر سؤز (مئساژ، ایلَََتی)، ایلتیلن سؤزو آلان آلیجی و بیر ده ایلتیشیمین ائدیلدیگی ایلتیشیم اورتامی واردیر. بو دوزه‌نه‌یه ایلتیشیم سیستئمی دئیلیر. بو یؤنویله دیل ان ائتکین بیر ایلتیشیم آراجیدیر. 

   هر صنعت دالی‌نین اؤزونو ایفاده ائدیش طرزی فرقلی‌دیر. رسام رنگلرله، موسیقیچی سسلرله، مئعمار آنا ماد‌ه‌سی توپراق و داش اولان مادّه‌لرله صنعتینی یئرینه گتیریر. ادبییّّاتین دا آنا ملزمه‌سی دیلدیر. دیل سایه‌سینده دویغولار، دوشونجه‌لر، سئوینجلر اوزونتولر دیله گتیریلیر. بو باخیمدان دیل اولمادان ادبییّات اولماز؛ دیل ادبییّاتی، ادبییّات دا دیلی بسلر، گلیشدیریر. ادبی اثرلر سایه‌سینده دیل گلیشیر؛ آنلام زنگینلیگی قازانیر و سؤزجوک ساییسی آرتار. بو یؤنویله دیل آلتینا، شاعیر و یازارلار دا بو آلتینی ایشله‌ین قویومجویا(زرگره) بنزه‌دیلیر. حئکایه‌لر، رومانلار، شئعیرلر، تئاتر تورونده‌کی  اثرلر دیل ایله یازیلیر. دیلین دیگر اؤنملی بیر یانی دا اولوسال بیرلیک و برابرلیگی ساغلاماسیدیر. عینی دیلی قونوشان، عینی دویغو دوشونجه و زؤوقلری پایلاشانلار، کدرده و قیوانجدا(ایفتخاردا) بیرلیکده حرکت ائدرلر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

مجلیسین دوُزوُ

+0 بگندیم

 

 مجلیسین دوُزوُ 

  اوزئییر حاجی‌بیلی 

     من چوخ مجلیسلرده اولموشام و چوخ نیطقلر ائشیتمیشم و چوخ فیکیرلر ائتمیشم و فیکریمین آخیری بیر یانا چیخماییب و معطل قالمیشام. 

    مثلا، مجلیس عومومی بیر مجلیسدیر. بورادا هر جوره آداملار واردیر. ستول حاضیر اولور. زاکوسکا اورتالیغا قویولوب، بوتیلکالار سالدات کیمی دوزولور. اهلی-مجلیس ییغیلیر ستولون باشینا. یئمکدن قاباق اولجه بیر تامادا سئچیلیر. هرچند تامادا سئچیلمگین اؤزو ده بؤیوک بیر مسله‌‌دیر، آما من اونو موختصر کئچیرم. 

     بلی، تامادا امر ائدیر کی، فینجانلار شرابلا دولسون. اهلی-مجلیس کامالی-دیقتله قولاق آسسین، چونکی سعدی بویوروبدور کی، مستمع صاحب سخن را بر سر کار آورد.

  تامادا باشلاییر: 

  - حضرات، من بیر نئچه کلمه سؤز ایله….



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آوشارلار(4)

+0 بگندیم
آوشارلار(4)

آوشار ائلی‌نین اونلو نوماینده‌لری

انور چینگیز اوغلو

کؤچورن: عباس ائلچین

     آوشار ائلی‌نین نوماینده‌‌لری آذربایجان و شرق اؤلکه‌‌لرینده قورولان دؤولتلرین ایجتیماعی-سیاسی حیاتیندا موهیم رول اوینامیشلار. بیز اساسن آذربایجان دؤولتلرین ایداره اولونماسیندا و باشقا دؤولت ایشلرینده ایشتیراک ائدن آوشار اوغوللاریندان صؤحبت آچاجاغیق.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

قیرقیز تورکجه‌سینده موللانصرالدین گولمه‌جه‌لری

+0 بگندیم

قیرقیز تورکجه‌سینده موللانصرالدین گولمه‌جه‌لری

دوزنله‌ین:عباس ائلچین

Apendi bir künü cana kandın uulu menen bir cakka cönödü. Coldo kan ısıp kettim dep Apendige kiyimin kötörtüp koydu. Atasın tuurap balası da kiyimin Apendige berdi. Oş ondo kandın uulu atasına karap: "Ata, Apendi bir eşektin cügündöy cük kötörüp kele catat" dedi şıldındap. Anda Apendi: "Balam, men bir eşektin cügü emes, eki eşektin cügün kötörüp kele catamın" deptir.

موللانصرالدین بیر گون خان و خانین اوغلو ایله یولا چیخار. یولدا خان ایستی‌له‌دیم دئییب گئییمینی چیخاردیب موللانین اوزه‌رینه قویار.آتاسینا باخیب بالاسی‌دا گئییمینی موللایا وئره‌ر. بوآندا خانین اوغلو آتاسینا باخیب:" آتا، موللا بیر ائششگین یوکو قدر یوک گؤتوروب" دئیر ساتاشاراق. او آندا موللا: "بالام، من بیر ائششگین یوکو یوخ، ایکی ائششگین یوکونو گؤتورموشم" دئیر.

Apendi eşegin cogotup, anı izdep kelatıp, coldo bir kişige coluktu:

-Eşek cogottum, kördünbü? 

 - Kördüm. Eşegin palan şaarda biy bolup, azır öküm çıgarıp oturat, - dep colukkan kişi coop berdi..

- Sen tuura aytasın, tuugan, - dedi Apendi, - al akırı oşondoy çon biy bolot dep, özüm da ümüt kılıp cürgom, sebebi men biylik işterin cürgüzüü cönündö sabak bergenimde, kulagın şalpaytıp ötö kunt koyup ukkan eşek bolçu.

موللا نصرالدین ائششگینی ایتیریب اونو ایزله‌یرک گلیب یولدا بیر کیشی‌یه راست گلیر:

ـ ائششگیمی ایتیرمیشم، گؤردون مو؟

ـ گؤردوم. ائششگین فیلان شهرده بیگ اولوب حؤکم‌لر وئریرـ دئیه کیشی جاواب وئریر.

ـ سن دوغرو سؤیله‌ییرسن قارداشیم،ـ دئدی موللا ـ اونون سونوندا بئله بیر بؤیوک بیگ اولاجاغینا اومود قیلیردیم، ندنی ده من بیگ‌لیک ایشلرینی اؤیرتدیگیمده قولاقلارینی آشاغی سالاراق دیققتله درسلره قولاق آسان بیر ائششک ایدی. .

آچیقلاما: قیرقیز تورکلرینده موللانصرالدینه،  اّپندی(افندی) دئییلیر.




اویغور تورکجه‌سینده موللانصرالدین گولمه‌‌جه‌ لری

+0 بگندیم

اویغور تورکجه‌سینده موللانصرالدین گولمه‌‌جه‌ لری

نەسریدین ئەپەندی لەتیپیلیری

1

ئەپەندیمنیڭ بیر سازەندە ئاغینیسی ئەل - ئاغینیلەر ییغیلغان بیر سورۇندا، دۇتارنی تیریڭ - تیریڭلا قیلیدیکەن، توختاپ دۇتارنیڭ قولیقیغا تۈکۈریدیکەن، یەنە ئیککیلا پەدە چالیدیکەن، توختاپ دۇتارنیڭ قۇلیقیغا تۈکۈریدیکەن. ئەپەندیم بۇنیڭغا ئیچی پۈشۈپ ئولتۇرسا، ھېلیقی ئاغینیسی یېنیدا ئولتۇرغان ئەپەندیمگە
: -
ئاداش، قۇلاققا تۈکۈرۈپ قویۇڭلار، - دەپتۇ. ئەپەندیم بولیدۇ، دەپتۇ - دە، ئاغینیسینیڭ قۇلیقیغا بیرنی تۈکۈرۈپتۇ.
ئەپەندیمنیڭ سازەندی ئاغینیسی دەررۇ ئورنیدین تۇرۇپ: - ئەپەندیم، مەن سیزنی قۇلیقیمغا تۈکۈرۈڭ، دېمیدیم، دۇتارنیڭ قۇلیقیغا تۈکۈرۈڭ! دېدیم، - دەپتۇ.
-
خاپا بولماڭلار ئاداش، - دەپتۇ ئەپەندیم ھېچنېمینی بیلمیگەن قییاپەتتە، - مەن تېخی سیلەرنی قۇلیقیمغا تۈکۈرۈپ قویۇڭلار دەۋاتیدیغان ئوخشایدۇ، دەپتیمەن، دەپتۇ.

2



آردینی اوخو/ Ardını oxu