+0 بگندیم
خورشیدبانو ناتوان
آیدین حاجیېوه ترجمه‌سی
کؤچورن: عباس ائلچین
آذربایجان ممتاز ادبیات تاریخیده جوده کۉپ استعدادلی شاعره‌لر نامی اوچره‌یدی. امّا، اولر آره‌سیده مهستی گنجه‌وی، حیران خانیم و خورشیدبانو ناتوانلر علیحده موقعگه اېگه‌دیر. بو اوچ شاعره سازیده انسان گۉزللیگی، یوره‌ک طغیانلری و حیات ذوقلری عجیب آهنگلرده ینگره‌یدی
خورشید بانو ناتوان (1832- 1897) موسیقه و شعریت گُلشنی شوشه‌ده، ضیالی عایله‌ده دنیاگه کېلدی. او قاره‌باغ حاکمی ابراهیم‌خان‌نینگ نبیره‌سی، مهدیقولی‌خان اوّل‌نینگ قیزیدیر (مهدیقولی‌خان ثانی اېسه شاعره‌‌نینگ اۉغلیدیر). بی‌بی‌لری گوهر آغه، آغه‌بېگیم آغه (اېران حکمداری فتعلی‌شاه‌نینگ بیرینچی عیالی) «آغه‌به‌جی» تخلصی بیلن غزللر بیتگن. قیزی خانبیکه، اۉغلی مهدیقولی‌خان «وفا» تخلصی بیلن غزللر یازگن. ناتوان‌نینگ اصل نسب-سلاله‌سیدن شاعرلر کۉپ چیققن. او ناتوان، خان‌قیزی تخلصّلری بیلن اېلگه مشهور بۉلگن، «مجلس-ی انس» شاعره‌لر انجمنی‌نینگ فعّال تشکیلاتچیسی بۉلیب، اونی مادّی جهتدن تأمینلب تورگن. بو انجمنده شاعرلر، مشّاقلر، نوازه‌نده‌لر اشتراک اېتر، نظامی، نوایی، فضولی غزللری خصوصیده مذاکره‌لر اۉتکزیلر، اولرگه نظیره‌لر بغیشله‌نردی، مجلس اهلی‌نینگ ایجادی هم محاکمه اېتیلیب، بهاله‌نردی. او نه‌فقط شاعره، بلکه ماهر نقاش هم بۉلگن. اونینگ سعی-حرکتلری بیلن شوشه‌گه سوو کېلتیریلگن، اۉشه بولاق بوگون هم «خان‌قیزی بولاغی» دېب اتله‌دی.
شاعره حقیده‌گی معلوماتلر نوایی‌شناس عالمه، فیلولوژی فنلری دوکتوری، اۉزبېک ادبیاتی‌نینگ مُحبی و ترغیباتچیسی جنت‌خانیم نغیېوه‌‌نینگ «اۉتلی سازلر، آتشین سۉزلر» مقاله‌سیدن آلیندی. ترجمه‌لر اېسه بو عزیز انسان‌نینگ مېنگه ساوغه قیلگن کتابلری آرقه‌لی عملگه آشیریلدی. رحمتلی جنت‌خانیمدن منّتدارمن. الله اوندن راضی بۉلسین!
غزللر
اۉزینی عشق آلاویگه اوریب دلشاد پروانه،
عجب بیر باره یانماقدن اۉلور آزاد، پروانه.
هر آقشام کۉردی مجلسده‌کی، شمع اغیارگه یاردور،
شو وجه‌دن کسبی سۉزانلیک قیلور بنیاد پروانه.
سېنگه اې شمع، ملامت قیلدیلر معشوق آلدینده،
اگرچی خرمنی عمرینگ بۉلور برباد، پروانه!
دېمه، معشوقه بې‌پروا، او شمعگه یوز ملامتدن
اوزیب جان تسبیح ینگلیغ، وفادن شاد پروانه.
بیلیب شمع‌نینگ وفاسین، جسم-و جانین اۉت ارا آتدی،
غمی هجران دَمی وصلتده اېتدی یاد پروانه.
جفا-ی هجریدن جانگه یېتیب، شوق-ی وصال بیرله
اېریب شمع گلخن‌یده، اېتمه‌دی فریاد پروانه.
یانر چون ناتوان خسته مدام عشق‌نینگ آلاویده،
صبور اۉل، ایله عادت شېوه-ی استاد، پروانه!
آردینی اوخو/ Ardını oxu
