ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

باللی‌قایا قتل‌عامی

+0 بگندیم

باللی‌قایا قتل‌عامی

باللی‌قایا قتل‌عامی — ارمنیستان سیلاحلی قووّه‌لری‌نین یاراتدیغی خارابکارلیق قروپونون ۲۸ آقوست ۱۹۹۲-جی ایل تاریخده دینج اهالی‌یه قارشی سوی‌قیریمی. 

حادیثه اؤنجه‌سی

  ۱۹۹۲-جی ایلین مئی آیی‌نین ۱۸-دن سونرا ارمنیستان جومهوریتی سیلاحلی قووّه‌لری طرفیندن اراضیسی ایشغال ائدیلمیش لاچین رایونوندان اولان مجبوری کؤچکون‌لر عبدالله‌یئف عبدالله‌ بدل اوغلونون، هومبتوف وزیر اسماعیل اوغلونون، محرموف کامل ابراهیم‌خلیل اوغلونون، محرموف جمیل ابراهیم‌خلیل اوغلونون، مهدی‌یئف بینّت هومبت اوغلونون، مهدی‌یئف هومبت ابوالقاسم اوغلونون، مهدی‌یئف محمد ابوالقاسم اوغلونون، مهدی‌یئف رهبر محمد اوغلونون عاییله‌لری لاچین رایونونون ایشغالیندان سونرا[1] خانلار رایونونون (گؤی‌گؤل رایونو) اراضی‌سینده،مورووداغین اتکلرینده، ساری‌قایا دئییلن اراضیده دوغما یوردا — لاچینا دؤنمک اومیدی ایله مووقّتی مسکونلاشدیلار[2][3][4]. 

  المحمدوف شمیل المحمد اوغلونون و المحمدوف سخاوت شمیل اوغلونون عاییله‌لری ایسه خیزی رایونونونفیندیغان کندینده مجبوری کؤچکون کیمی مسکونلاشدی.

  ۱۹۹۲-جی ایلین آقوست آیی‌نین سون گونلرینده مجبوری کؤچکونلوک حیاتی یاشایان، آذربایجانین فرقلی بؤلگه‌لرینده مسکونلاشان، یاخین قوهوملوق موناسیبتلری اولان بو عاییله‌لر مسکونلاشدیقلاری اراضی‌لرین حئیواندارلیق اوچون الوئریش‌سیز اولدوغوندان مصلحت‌لشمه‌لر آپاردیقدان سونرا حئیواندارلیق اوچون داها الوئریشلی شراییط یاراتماق مقصدی ایله گورانبوی رایونونون باللی‌قایا کندی‌نین اراضی‌سینده یئرلشن گولوستان مئشه‌سی آدلانان اراضی‌سینده آلاچیقدا (چادیردا) مسکونلاشدیلار.[5]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ائرمنی‌لر, ائرمنیستان, سوی‌قیریم, قاراباغ, آذربایجان,

باشلی‌بئل فاجیعه‌سی

+0 بگندیم

باشلی‌بئل فاجیعه‌سی و یا باشلی‌بئل قیرغینی — کلبجر رایونونون ایشغالی زامانی ارمنی‌لر طرفیندنآذربایجانلی‌لارا قارشی تؤره‌دیلمیش قیرغین.[1][2]

فون

  ۱۹۹۳-جو ایلین آوریل آیی‌نین اوّل‌لرینده کلبجر رایونو ارمنی‌لر طرفیندن ایشغال اولوندو. بو زامان ۲ مینه یاخین اهالیسی اولان باشلی‌بئل کندی‌نین ۷۳ نفر ساکینی ائولرینی واختیندا ترک ائده بیلمه‌دیلر. آوریلین ۲-ده کند ساکین‌لری‌نین بیر قروپو موحاحصیره‌دن چیخماغا چالیشسالار دا، بونا نایل اولا بیلمه‌ییبلر. بو زامان ساکین‌لردن ۹ نفر یولدا قتله یئتیریلیب، ۵ نفر گیروو گؤتورولوب. دیگر ۶۲ نفر ایسه داغلارا چکیله‌رک کاهالارا سیغینماقلا اؤزلرینی قوروماغا چالیشیبلار.[1] 

قیرغین

  آما اونلار جمعی ۱۸ گون گیزلی یاشایا بیلدیلر. آوریلین ۱۸-ده ارمنی سیلاحلی بیرلشمه‌لری دینج ساکین‌لرین سیغیندیغی کاهالارین یئرینی آشکارلادیقدان سونرا اونلارین اوزرینه سیلاحلی هوجوما کئچدیلر. همین گئجه کنددن بیر قدر یوخاریدا یئرلشن "پوْرتدا"  کاهالارینا سیغینمیش ساکین‌لرین اوزرینه آمان‌سیز هوجوم زامانی دینج ساکین‌لردن ۱۴ نفر گیروو گؤتورولوب، ۱۸ نفر قتله یئتیریلیب.[1] ساغ قالان ۳۰ نفر ایسه سیغیناجاق یئرلرینی کندین اراضی‌سینده کی  دیگر کاهالارا دییشه‌رک موحاصیره حیاتینی داوام ائتدیریب. اونلار ۱۱۳ گوندن سونرا – ژوئن‌ین ۱۷-ده سیغیناجاغی ترک ائده‌رک یالنیز گئجه‌لر حرکت ائتمکله گیزلی داغ یوللاری واسیطه‌سیله ارمنیستان اوردوسونون موحاصیره‌سیندن چیخا بیلیبلر. ۹۳ یاشلی علعسگر کاظموف ایسه دوغما کندینی ترک ائتمه‌یه‌رک سیغیناجاقدا موحاصیره حیاتینی داوام ائتدیریب.[2]



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : سوی‌قیریم, قاراباغ, آذربایجان,

درس کلاسی ، غلامحسین ساعدی

+0 بگندیم

 

درس کلاسی

غلامحسین ساعدی

چئویرن: عباس ائلچین

بیزی سینیق-سالخاق بیر کامیونون ایچینه تپمیشدیلر؛ چالا-چوخوردان گئچنده چرچیوه‌سی آچیلیب بیر هوْوردان  ییغیلیردی، بیزسه اوست-اوسته بوشالیر، ییخیلماماق اوچون بیربیریمیزدن یاپیشیردیق. سانکی انگی آردیجیل آچیلیب یومولان آنجاق چئینه‌ییب اودماغا حؤوصله‌سی اولمایان بیر جاناوارین آغزیندا ایدیک. گونش بوتون گؤیو توتموشدو؛ چئوره‌سینه فیرلانیردی؛ سولوق آلیب وئریردی؛ وئردیکجه ده اود یاغدیردی  تپه‌میزه. هامی‌میز لؤهله‌ییردیک. آچیلی آغیزلارلا بیربیریمیزه باخیردیق. کیمسه، کیمسه‌نی تانیمیردی. یاشید دئییلدیک.اؤنومده اون دؤرد یاشلی بیر اوغلان اوتورموشدو. یانیمدا یورغونلوقدان تاخما دیشلرینی چیخاردیب اوْووجوندا ساخلایان بیر قوجا کیشی وار ایدی،  قیرخ یاشلی بیر کیشی ایسه باشینی قوللاری ایله  سیم-‌سیخی دوگونله‌دیگی دیزلرینه قویموشدو. هامی دوگونلنمیشدی. هامی یارالی-خورالی ایدی. آلتمیشدان چوخ کیشی ایدیک. هامی جیر-جیندیر، توز-تورپاق ایچینده ایدی، تکجه بیر نئچه‌میزین آیاغیندا باشماق وار ایدی. هامیمیز سوسغون ایدیک؛ آج ایدیک؛ سوسوز ایدیک. کامیون یولون دؤنگه‌لریندن گئچنده چوخلو توز-تورپاق قوپاریر، هر کس‌ ده اؤسکوروب آغزیندان بیر پارچا پالیق ائشیگه آتیردی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : غلامحسین ساعدی, ادبیات, داستان,

قدیم تورکلرده تربیه

+0 بگندیم

 


قدیم تورکلرده  تربیه  

پیرالی علی‌یئف

 تورکلر میلادان اؤنجه 2. مین‌ایل‌لیگین اولّ‌لرینده قافقازدا، اورتا آسیادا، آلتای-سایان داغلاری‌نین شیمالی‌غرب بولگه‌سینده، یئنی‌سئی چایی بویلاریندا یاشاییردیلار. تاریخ بویونجا بیر چوخ تورک دؤولتی قورولموشدور. 

  ایلک تورک دؤولت‌لریندن بیری هون ایمپراتورلوغو اولموشدور. اونون ان قودرتلی دؤورو مته خاقانین حاکیمیت ایللرینه تصادوف ائدیر. 

  تورکلرده ائله، اوبایا، خالقا باغلی‌لیق یوکسک اولموشدور. عالیم‌لرین دئدیگینه گؤره قدیم تورکلر – هونلار اؤزلرینی  " قون " ، گون "  آدلاندیرمیشلار کی، بو دا  " ائل-گون " ،  " گون " ،  " خالق "  معنالاریندا ایشلنمیشدیر. 

  میلادان اؤنجه 2.عصرده مئیدانا گلن هونلار اؤز قونشولاری چین سلطنتینی و خوصوصیله توُنقهو طایفالارینی قورخویا سالمیشدیر. هون دؤولتی‌نین ایلک باشچیسی تومن خان اولموشدور کی، اوغلو مته خان 209-جو ایلده اونون یئرینه کئچه‌رک اؤزونو ایمپراتور آدلاندیرمیش و تورک (‌" تورک‌"  سؤزونون معناسی  "‌گوجلو‌" ،  "‌مؤحکم "  دئمکدیر) آدینی بوتون دونیایا یایماق، تورک گوجونو بوتون عالمه تانیتماق ایسته‌میشدیر. 

  قدیم تورکلر اوشاق‌لارینی 3 اینام اوزرینده تربیه ائدیردیلر: طبیعت قووّه‌لرینه اینام؛ آت کولتو؛ گؤی تانری‌یا اینام (گؤی آللاهی). دئمه‌لی تورکلرده تک‌آللاهلی‌لیق ایسلامدان چوخ اول مؤوجود اولموشدور. 

  قدیم تورکلرین اوریژینال، زنگین، بیتگین تربیه سیستمی اولموشدور. گؤرکملی تورکولوق عالیم ضیا گؤکالپ یازیردی:

  "یونان‌لار استتیکده، روملولار حوقوقدا، ایسرائیللی‌لر و عرب‌لر دینده، فرانسه‌لی‌لار ادبیاتدا، ...تورکلر ایسه اخلاقدا بیرینجی‌لیک قازانمیشلار " . تورکلرده وطن اخلاقی، مسلک اخلاقی، عاییله اخلاقی جوخ گوجلو اولموشدور. "



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, تورک, کولتور, تاریخ, تربیه,

غلامحسین ساعدی-منی وورسالار...

+0 بگندیم

 

منی وورسالار...

غلامحسین ساعدی

چئویرن: عباس ائلچین

بیر آی بویونجا نئجه چاشقین و اوزگون اولدوغوموزا کیمسه اینانماجاق.  بیربیریمیزی تانیدیغیمیز "ایکینجی" بؤلمه‌ده‌کی اوشاق‌لارین چوخو‌ ،  حیزب  شؤعبه‌لری‌نین بیرینده دابان دؤگوب جان چکیردیک. همیشه بئله سانیردیق حساب-کیتاب اوزوندن بیزی دنله‌ییب  بو ایت‌دامیندا یان-یانا باسیبلار. آنجاق بیزیم داوارنیشیمیز گؤزتچی‌ و دوستاقچی‌لارا قارشی سانکی اؤنجه‌دن بیربیریمیزی هئچ تانیمیریق، تکجه بیر دامدا اولدوغوموزدان بیر سوفره باشیندا اگلشیب بیربیریمیزله دردلشیریک کیمی ایدی. بیر گؤزتچی تاپیلاندا سوسماق یئرینه بیری باشلاییردی یاشاییشینا گؤره چرنله‌مگه، دیگری ایسه باشقاسی‌نین آد-‌سانیندان ایش-پئشه‌سیندن سوروشماغا.گؤزتچی‌نین دوداغیندا لاغلی گولوش گؤرمه‌یینجه آرخایین اولوردوق طرف بیزیم تشکیلاتی ایلیشگیمیزین اییینی آلماییب.

دیندیرمه‌لرده، سورغولامالاردا آغیزیمیزدان بیرجه سؤز چیخاردا بیلمه‌دیلر. بلی، اوشاق‌لار بئله‌ ایدیلر، هده-قورخو، ازمه-دؤیمه هئچ بیریمیزده ایشه یارامامیشدی. آنجاق اورگیمیز سکسکه‌ده‌ ایدی. سورکلی گؤزوموز قاپیدا ایدی.  شبکه‌نین باش‌ سوروملوسونون‌  یاخالانماسیندان قورخوردوق. "باشچی" آدلاندیریغیمیز شخصی توتوقلاسایدیلار تشکیلاتیمیزین ایشی زای  ایدی.  او ائشیکده اولسایدی هئچ نه‌یین داغیلمایاجاغینا آرخایین اولا بیلردیک. "باشچی"‌نین ایشلری ساهمانا سالاجاق،  داغیلان‌لاری یئنیدن قوراجاق،  اؤلوموشه جان وئره‌جک، هرنه‌یی آیاقدا ساخلایاجاق گوجه صاحیب اولدوغونا اینانیردیق.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : غلامحسین ساعدی, داستان, ادبیات,

قیریم‌تاتار تورکلری‌نین لیدری: مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو

+0 بگندیم

مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو

مصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو (13 نوامبر 1943، آی-سرز قصبه‌سی) — 1943-جو ایلین 13 نوامبردا او زامان روسیه فدراسیونونون ترکیبینده اولان قیریم موختار شووری سوسیالیست جومهوریتی‌‌نین سوداک ویلایتی‌نین آی-سرز قصبه سینده چوخ‌اوشاقلی عاییله‌ده آنادان اولوب. بوتونقیریم تاتارلاری کیمی اونون دا عاییله‌سی 1944-جو ایل 18 مئی تاریخینده قیریمداناورتا آسیایا کؤچورولوب. 

حاشیه: "International Relations and Security Network"مدیا آژانسینا 2009-جو ایل ژوئیه‌نین اوّل‌لرینده وئردیگی موصاحیبه‌سینده مصطفی جمیل‌اوغلو دئییب:

" بیزیم خالق سوی‌قیریمین قوربانی‌دیر. ایکینجی دونیا ساواشی سونوندا بیزیم میلتی ایستالین‌ین امری ایله اورتا آسیایا کؤچوردولر. حئیوان‌لار اوچون نظرده توتولموش واقون‌لاردا کؤچورولرکن و اورتا آسیاداکی یئنی یئرلرده قیریم تاتارلاری‌نین یاریسی آجیندان، خسته‌لیکدن محو اولدو... من اوشاق اولاندا، آنا و آتامین آخشام‌لار گؤز یاشی ایچینده پیچیلداشمالاریندان آنلادیم کی، بیزیم وطنیمیز اولوب. بو وطن – چاغداش موستقیل اوکراین‌ین ترکیبینده اولان قیریمدیر.‌"  



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, قیریم‌تاتار, تورک, تورکچولوک, قیریم تورکلری,

موحاریبه و ادبیات

+0 بگندیم

 

موحاریبه  و ادبیات

حسین جاوید   

  توحاف شئی!.. هارایا گئتسن، هر نهیه باخسان، بیر سارسینتی، بیر پریشانلیق حؤکمفرما… بوتون کؤنول‌لر ایضطیرابدا، بوتون روحلار هیجاندا، بوتون گؤزلر اینتیظاردا… 

  کوره‌یی-عرضین، بو جاناوار یاتاغی‌نین بیر بوجاغی، بیر نؤقطه‌سی یوخ کی، دویغوموز سالدیریش‌لاردان، ائشیتدیگیمیز گورولتولاردان موتاثیر اولماسین! یانار داغلاردان سئچیلمه‌ین توپلار، اینسان‌لاری دئییل، صحرالارین وحشی‌لرینی بئله دهشت‌لر ایچینده بوراخیر. دونیامیز ایندی‌یه قدر هنوز بؤیله قورخونج بیر بلایا راست گلمه‌میش، بؤیله مودهیش بیر اینقیلاب گؤرمه‌میش. ایسکندر، ناپلئون کیمی جاهانگیرلر، چینگیز، تئیمور کیمی باهادیرلار مزارلاریندان باش قالدیریب بو موحاریبه‌نی سئیر ائتسه‌لر، شوبهه‌سیز کی، حئیرت و تأثوردن اؤزلرینی آلامازلار. ذاتاً بو موحاریبه ، بیر موحاریبه  دئییل ده، موسری بیر بلادیر، بیر طاعوندور، عالم‌شومول بیر فلاکتدیر…  

 فقط بو فلاکت هر کسی بیر درجه ده دوشوندورمه‌ییر، هر اؤلکه‌ده بیر تاثیر بوراخماییر. بیرینی گولدورورکن، دیگرینی آغلادیر. بیرینی مأیوس و موضطریب ائدیر ده، دیگرینی قهقهه و موظفریتله سئویندیریر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : حسین جاوید, ادبیات, تاریخ, فلسفه,