ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

"موللا نصرالدین"دن داها یاشلی ساتیریک قزئت

+0 بگندیم

"موللا نصرالدین"دن داها یاشلی ساتیریک قزئت

 ناشیری پولیس اولان "شبنامه"

 علوییه طاهیرقیزی

     "موللا نصرالدین" ژورنالی‌نین آذربایجان مطبوعاتی تاریخینده ایلک ساتیریک مطبوع اورقانی اولدوغو معلومدور. لاکین تاریخی منبعلردن معلوم اولور کی، اون دوققوز عصرین 90-جی ایللرینده ایکی‌یه بؤلونموش آذربایجانین جنوبوندا، تبریز شهرینده 1892-جی ایلدن باشلایاراق "شبنامه" آدلی کیچیک فورماتلی مطبوع نومونه‌لری گؤرونمه‌یه باشلاییب. صحیفه‌لرینده خالقی ناراحات ائدن سوسیال پروبلئملره توخونولور، مؤوجود قورولوشداکی چاتیشمازلیقلاری تنقید ائدن کسکین یازیلار حاضیرلانیردی. گیزلی اوصوللا چاپ ائدیلن "شبنامه" عادتن گئجه‌لر قاپی و دیوارلارا یاپیشدیریلاردی. سحر آچیلاندا آرتیق اهالی‌نین گور اولدوغو بازار، مکتب و مدرسه‌لرده یاییلیر، الدن-اله گزیردی. گئجه‌لر یاییلدیغی اوچون ده آدی "گئجه ورقه‌لری" معناسینی داشیییردی. او دؤورده دؤولت قزئتلری چوخ زامان ماراقسیز و جان‌سیخیجی اولدوغوندان چتینلیکله ساتیلیر، اهالی‌نین موعین بیر قیسمینه مجبوری فورمادا پایلانیردی. بئله "داریخدیریجی" روزنامه‌لر خالق آراسیندا روزنامه-زورنامه آدینی قازانمیشدی. بئله قزئتلرین بیرینی واختیله م.ف.آخوندوو "ایران" قزئتی‌نین مونشیسینه..." مقاله‌سینده کسکین تنقید ائتمیشدی. لاکین پولسوز یاییلان، پروبلئملری بامزه، دوزلو یازیلارلا تقدیم ائدن و گولمه‌لی شکیللرله بول اولان ورقه‌لری ساده اینسانلار بؤیوک هوسله اوخویوردولار. ساوادلی کسیمین بارماقلا ساییلدیغی او دؤورده بو قزئته ماراق او قدر چوخ ایدی کی، بعضاً محلّه-محلّه گزیب اونو اوخوتدورماق اوچون یازی-پوزونو بیلن آدام سوراقلاییردیلار.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان, ساتیریک قزئت,

تورک دستانلاری

+0 بگندیم

تورک دستانلاری

پروفئسور دوکتور، اومای گونای

کؤچورن: عباس ائلچین

 

     بوتون دونیا ادبییاتلاریندا اولدوغو کیمی تورک ادبییاتی‌نین دا ایلک اؤرنکلری دستانلاردیر. تورک ادبییات گله‌نگی ایچینده "دستان" تئرمینی بیردن چوخ نظم شکلی و تورو اوچون ایشلنمیش و ایشلنیلمکده‌دیر. اسکی تورک ادبییاتی نظم شکیللریندن مثنویلرین بیر بؤلومو و منظوم حیکایه‌لر، آنونیم ادبییاتدا و آشیق ادبییاتیندا قوشما ویا مانی(بایاتی) دؤردلوکلری ایله یازیلان ویا سؤیله‌نن فردی، سوسیال،تاریخی، آجیقلی ویا گولونج اولایلاری تحکییه تئکنیکی ایله چئشیدلی اوسلوبلارلا کؤچورن نظم تورونه و بو یازیدا اله آلینان کایناتین، اینسانلیغین، میلّتلرین یارادیلیشینی،گلیشیمینی، حیاتدا قالما موباریزه‌لرینی و چئشیدلی اولای و نسنه‌لرله ایلگیلی سبب آچیقلایان و باتی ادبییاتیندا "ائپوس" تئرمینی ‌ایله آنیلان اثرلرین تمامی ده تورک ادبییاتی گله‌نگی ایچینده "دستان" آدی ایله آنیلماقدادیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک, دستان, تورک دونیاسی,

اوُرال خان دستانی

+0 بگندیم

   

اوُرال خان دستانی 

     باشقوردلار - اوُرال بؤلگه‌سینده‌کی  باشقوردیستان جومهورییتی‌نین اصل نوفوسونو اوْلوشدوران روسیا فدراسیونونون تورک دیلی قونوشان بؤیوک بیر خالقیدیر. 

    ‘اوُرال-باتیر’ دستانی کوُبایر(kubair) آدلی اسکی باشقورد خالق شئعیر ادبییات تورونه عاییددیر. اثر 4576 شئعیرر و 19 نثر سطریندن عیبارتدیر. 

  ‘اوُرال-باتیر’، باشقورد خالقی‌نین میتولوژیسینی و کؤکلری ایلکل کومونال سیستمین اگَمن اولدوغو دؤنمه اوزانان آرکایک گؤروشلری و اینانجلاری یانسیدان بیر اثردیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک, تورک دونیاسی, باشقورد, دستان,

بودانین خوشبخت و هارمونییالی یاشاماق اوچون 10 درسی

+0 بگندیم

بودانین خوشبخت و هارمونییالی یاشاماق اوچون 10 درسی  

    گونئل ائیوازلی‌‌نین ترجومه‌سینده

        

  1. آزدان باشلاماق. بو چوخ نورمالدیر. کوزه بئله بیردن-بیره دولمور. هر شئی داملا-داملا چوخالیر. اگر صبرلی‌سینیزسه، هر شئی سیزده چوخ اوغورلو آلیناجاق. یادینیزدا ساخلایین، اوغور اونو گؤزله‌یه‌نه گلیر. زحمت چکنلری تاپیر.   

  2. دوشونجه. دوشونجه‌میز، هر شئییمیزدیر. اگر اینسان بئینی، نئقاتیوله، منفی ایشلر و حرکتلر حاقیندا دوشونمکله یوکله‌نیبسه، اونو حیاتی بویو منفی‌لیکلر موشاییعت ائده‌جک. قارشیمیزا چیخانلار، یاشانتیلاریمیزین، دوشونجه‌لریمیزین محصولودور. دوغرو یاشاماق اوچون، دوغرو دوشونمه‌لی‌سن! 

  3. باغیشلاماق. نه قدر حیدّتلی اولسانیز بئله، باغیشلاماغی باجارین. کینی، نیفرتی داخیلینیزده بوغون. بو، سیزی باشقالاریندان فرقلندیرر، ایچینیزه راحاتلیق گتیرر. 

  4. ائتدیکلرینیزین سببی وار.  اینکیشاف ائتمک اوچون حرکت ائتمه‌لی‌سینیز. شؤهرت، اوغور، گؤزل حیات طرزی، اینکیشاف، زحمت چکنلرین یانینا گلیر. 

  5. آنلاماغا چالیشین. بیز، حقیقت اوغروندا موباریزه آپارماغا یادیرغامیشیق. بیرینجی آنلاماغا چالیشین، سونرا باشقاسی‌نین سیزی آنلاماسینا چالیشین. اؤزونوزدن باشلایین. دینله‌مگی باجارین، نظره آلماغی باجارین.  

  6. اؤزونوزه غالیب گلین. اؤزونه غالیب گلمک اوچون، نفسینه، شوعورونا، دوشونجه‌لرینه غالیب گل. دوشونجه‌نیز سیزین الینیزده دیر. اینکیشافینیزین، گله‌جکده گؤرمک ایسته‌دیکلرینیزین خریطه‌سینی بئینینیزده جیزین. دوشونجه‌لرینیز، سیزدن آسیلی اولمالیدیر.  " من اؤز دوشونجه لریمی ایداره ائده بیلرممی؟ " سوالینی وئره بیلرسینیز. جاواب بئله دیر:  " سیز، بیر سرچه‌نین باشینیز اوزه‌رینده اوچماسینا مانع اولا بیلمزسینیز، آما، باشینیز اوزرینده یووا قورماسینا مانع اولمانیز شوبهه‌سیزدیر "  

  7. هارمونییادا یاشایین. هارمونییا داخیلینیزدن گلیر. اونو کناردا آختارمایین. هارمونییا - یئنی آلدیغینیز آوتوموبیل دئییل، ائو دئییل. هارمونییا داخیلینیزده برقرار اولموش صولح و امین آمانلیقدیر.  

  8. خئییرخواه اولون. سشوکر ائدین. اطرافینیزدا اولان اینسانلارا صیدق اورکدن خوشبختلیک آرزولاماغی باجارین. باشقاسی اوچون دوعا ائتمگی باجارین. باشقاسی اوچون سئوینمگی، اوغور دیله‌مگی باجارین. حیرص زامانی بئینی حیسّلر ایداره ائدیر، همین آندا صبرلی اولوب، گوزگویه یاخینلاشین. او، غضبلی اینسانی تانیییرسینیزمی؟ مگر او سیزسینیزمی؟ بس بوندان اؤنجه کی ، گؤزل، حلیم اینسان هانی؟ موقاییسه ائدین. هانسی یاخشیدیر؟ هر گون دوشونون - یاشاییرسینیز. سالامات‌سینیز.  

  بلکه ده، سیزدن فرقلی اولاراق بو صاباح، کیمسه اویانماییب، بلکه کیمسه سونونجو دفعه  ابدی یاتیب. آما، سیز، ساغ و سالامات‌سینیز.  

  تشککور ائتمگی، میننتدارلیق ائتمگی باجارین. گئنیش، مرحمتلی اورگینیز، سیزی اوجالاردان اوجا ائده‌‌‌جک. 

  9. امینلیک حیسّی.   اگر اوغورسوزلوغا دوچار اولموشسونوزسا، سبب، نه ائتدیگینیزی بیلمه‌مک دئییلدی، بونون سببی، اؤز بیلگیلرنیزه آرخایین اولماماق ایدی. کیمینسه ایستیقامتی، بیلگیلری‌نین امینلیگی ایله دئییل، اؤزونوزه  گوون ایله حرکت ائدین. 

10. سیاحت. حیات سیاحتدیر! اؤز خوشبخت‌لیگینیزی، نامعلوم بیر زامانا پلانلاشدیرمایین. قارشینیزا قویدوغونوز مقصد اوغروندا موباریزه آپارین. بو موباریزه ده غالیب گلین. گوجونوزه اینانین. من ضعیفم، باجارمارام دئمه‌یین. یاشادیغینیز حیات سیاحتی‌نین، رنگارنگ، ماراقلی، سئوینج دولو، خوشبختلیک دولو اولماسی سیزدن آسیلیدیر! 

Avanqard.net

کؤچورن: عباس ائلچین