+0 بگندیم
تاریخ شوعورو
تاریخ، اینسانلیغین و میلّتلرین یادداشیدیر. بو سببله، میلّتلرین حیاتیندا تاریخ شوعورو و بیلینجی اؤنملی بیر یئر توتار.
تاریخینی بیلمه‌ین و شوعورونو داشیمایان میلّتلر یادداش و ایدراکلارینی ایتیرمیش چاشمیش کیمسه‌لره بنزرلر. بئله بیر دورومدا میلّتلرین یوکسلمه‌لری و یا میلّت خوصوصیتینی موحافیظه ائتمه‌لری و حتّی میلّی منلیکلرینی قورومالاری اولدوقجا چتیندیر. اینسانلیغین تکامولونده بو درجه اؤنملی اولان تاریخ، مدنیّتین یوکسلمه‌سی ایله پارالل اولاراق ایره‌لیله‌یر و میلّتلرین گله‌جگینی حاضیرلاماقدا اؤنملی بیر رول آلار.
تاریخ شوعوروندان محروم اولان میلّتلر، میلّی بیرلیک و برابرلیگینی ده قورویا بیلمزلر. میلّی بیرلیگینی تأسیس ائده بیلمه‌میش میلّتلرین یاشاماسی مومکون دئییل. تاریخ شوعورو ضعیف اولان میلّتلرده سیاسی و ایجتیماعی ساحه‌ده چوخ بؤیوک پروبلِملرین یاشاندیغی بیر گئرچکدیر. ایجتیماعی و سیاسی بؤحرانلارین یاشاندیغی جمعیّتلرده ایسه اینسانلارین اؤزونه اولان گووَن دویغوسونون آزالدیغی و اؤز مدنیّتیندن اؤزگه‌لشدیگی گؤرولر. بو ایسه کیملیک دَییشیمی و بئیین کؤچونه سبب اولار کی بو دا ایجتیماعی و سیاسی حیاتدا تعمیری مومکون اولمایان فاجیعه‌لره گتیریب چیخاردار. بونون اوچون ده اؤز اینسان و جمعیّتیمیزی تاریخ شوعورو و بیلینجی ایچرسینده یئتیشدیرمه‌میز گرکدیر. آ. حمدی تانپینارین دئدیگی کیمی "سیچراییب اوفوق دَییشدیرمک بئله، آنجاق بیر زمینه باساراق مومکوندور. بو زمین کئچمیشیمیزدیر؛ اونونلا قوراجاغیمیز ساغلام علاقه گله‌جگیمیزی تعیین ائده‌جک." یعنی کئچمیشیمیزی چوخ یاخشی آنلاماق، یوروملاماق، شوعور و بیلینجه صاحیب اولماق گله‌جکده‌کی تکامولوموزون یؤنونو و سویه‌سینی تعیین ائدر.
میلّت اولاراق یاشامانین تأمیناتی، فردلرین منسوبو اولدوغو میلّتلره قارشی دویدوقلاری روحی باغلیلیق حیسّی و میلّت اولما شوعورودور. بو شوعورون بوشالدیلماسی کورلاشدیریلماسی ایسه میلّتلری منفی‌لیکلره سورویر. میلّت اولما شوعورونون اؤنملی بیر اؤلچوسو ده اینانجدیر. تورک میلّتینده میلّت اولما شوعورونو بو قدر یوکسک توتان، اونا روح و معنا وئرن، اونو گوزللشدیرن، حیس دونیاسینی اونا گؤره مئیل ائتدیرن شوبهه‌سیز بو اینانج اؤلچوسودور. بو اونودولمامالیدیر کی تاریخ ایچریسینده باشاریلی اولان هر حؤکمدارین آرخاسیندا اونو دستکله‌ین و اونو یئتیشدیرن، اونو یؤنلندیرن چوخ اؤنملی معنویات ارنلری وار. بونون اوچوندور کی تاریخ شوعورو و بیلینجی یئرلشدیریلرکن بو اؤنملی سیمالارین خوصوصیتلری و کیملیکلری اینسانلاریمیزا چوخ گؤزل بیر شکیلده ایضاح ائدیلمه‌لی و اؤیره‌دیلمه‌لیدیر. ایستانبولون فتحی ایشلنرکن آق‌شمس‌الدین (آق‌شئیخ) حضرتلری‌نین رولو، ایلدیریم بایزید دؤورو ایضاح ائدیلرکن شئیخ حمیدی ولی (سومونجو بابا)ین رولو 2. مراد دؤورو ایضاح ائدیلرکن حاجی بایرامی ولی حضرتلری‌نین ایزلری یاخشی بیر شکیلده ایشلنمه‌لی بئیینلره یئرلشدیریلمه‌لیدیر.
تاریخ شوعورو؛ منسوبیت دویغوسو، کیملیک دویغوسودور. بو شوعورو بیر باشقا ایفاده ایله میلّتلرین یادداشیندا جانلی ساخلاماق، میلّی مدنیّتله بسله‌مک گرکدیر. میلّی مدنیّتین ایچینده دیل، دین، ادبیات، تاریخ، معنوی دَیرلر، اینانج دونیاسی، عادت عنعنه‌لر یئر آلیر. بیزیم مدنیّتیمیزده وطن، میلّت سئوگیسی کیمی دَیرلر اینانج دونیاسی ایچریسینده یئر آلیر. بو سببله‌دیر کی اینسانلیغیمیزا چوخ یاخشی شکیلده تاریخ شوعورونو قازاندیرماق گره‌کلیدیر. بئله‌جه اؤزونه گووَن دویغوسو قازانان اینسانیمیز ایجتیماعی حیات ایچریسینده اؤنملی باشاریلارا ایمضا آتارکن وطن و میلّته خیدمت ائتمه‌نین شوعورونو دا قازانمیش اولار.
میلّی شوعورو اویانیق ساخلاماق، اونو یوکسلتمک، جمعیّتیمیزین موشترک سوروملولوغو ایچریسینده‌دیر. ائله‌کی؛دیلیمیز، دینیمیز، تاریخیمیز و مدنیّتیمیزین بوتون کؤکلری ایله باریشیق اولماق و اونلاری تانیماق، حیاتیمیزین تمل دَیرلری حالینا گتیرمک گرکدیر. عئینی زاماندا بو دَیرلریمیزی بوتون دونیایا تانیدیراراق بیزیم مدنیّتیمیزین داها یاخشی باشا دوشولمه‌سینی تأمین ائتمک اؤنملی هدفلریمیزدن بیری اولمالیدیر. بئلجه بوتون دونیا و اینسانلیق؛ بیزی، مدنیّتیمیز، تاریخیمیزی و اینانجیمیزی، قالسین ایچریسینده‌کی دَیرلریمیزی چوخ یاخیندان تانیما ایمکانینا صاحیب اولموش اولار.
تاریخ شوعورو ایچریسینده اینسانلارین هم عیبرت گؤتوروله‌جک حادیثه‌لر هم ده احتیشاملی حادیثه‌لر دقیق بیر شکیلده اؤیره‌دیلمه‌لی کی ایجتیماعی و سیاسی حیاتدا نئجه داورانماسی گره‌کلی‌لیگینی چوخ یاخشی آنلاییب تطبیق ائده بیلسین. میلّی شاعیریمیز محمد عاکف ارسویون بو شعری نه قدر آنلاملیدیر:
بئش مین ایللیک قیصّه یاریم حیصه‌می وئردی
تاریخی تکّرور دئیه تعریف ائدییورلار
هئچ عیبرت آلینسایدی تکّرور مو ائدردی
یازار: رسول کسَنجه‌لی
کؤچورن: عباس ائلچین
قایناق: سومونجو بابا درگیسی
