کیبریتچی قیز

هانس کریستین آندرسن

کؤچورن: عباس ائلچین

     چوْخ سوْیۇق قیش گئجه‌لریندن بیری؛ ایل‌باشی گئجه‌سی. ائشیکده هاوا چوْخ شاختا. سانکی بیر دامدان بیر داما پیشیک آتلانارکن هاوادا دوْنۇپ قالاجاق. سوْیۇق هاوا آدامین ایلیکلرینه قدر ایشله‌ییر. بئله بیر سوْیۇق هاوادا، قارانلیقدا، اۆزرینده پالتوْ، باشیندا بؤرک، الینده الجک، آیاغیندا پوْتینی اوْلان اینسانلار بئله اۆشۆرکن. پالتاری ییرتیق ، یاماقلی، باشی آچیق، آیاغیندا هئچ‌بیر شئی اوْلمایان، ساری ساچلی کیچیک بیر قیز اۇشاغی گئجه‌نین قارانلیغیندا کیچیک-کیچیک آددیملارلا آیاق‌یالین گئدیر. 
ائودن چیخارکن گئیدیگی باشماقلار، آز اؤنجه قارشیدان قارشییا گئچمک ایسترکن یوْلدا گلن ماشینی گؤرۆنجه تلاشلانیب قاچماغا باشلایینجا آیاغیندان چیخدی. باشماغین بیری ایتدی. بیرینی ایسه بیر اوْغلان اۇشاغی، "ایره‌لیده بیر قوْچاغیم اوْلسا بۇ باشماغی بئشیک ائده‌رم" دئیه سؤیله‌یه‌رک، گؤتۆرۆب اۇزاقلاشدی. چۆنکۆ گئیدیگی باشماقلار آنا‌سی‌نین داها اؤنجه‌دن گئیدیگی باشماقلار ایدی. دوْغال اوْلاراق دا بۇ کیچیک قیزین آیاغینا بؤیۆک گلیردی. 
بؤیۆکده اوْلسا، أن آزیندان آیاقلارینی بیر آزدا اوْلسا سوْیۇقدان قوْرۇیان باشماقلاری آیاغیندا اوْلمادیغیندان آیاقلاری سانکی گؤیرمیشدی. گۆجلۆکله یئریییردی. اۆزرینده اوْلان اسکی اؤنلۆگۆنۆن جیبینده بیر چوْخ کیبریت وار ایدی. بیر نئجه دنه ده الینه آلمیش بۇ شکیلده کیبریت ساتماغا چالیشیردی. گۆن بوْیۇ دوْلانمیش، گئجه اوْلماسینا باخمایاراق هله بیر دنه بئله کیبریت ساتامامیشدی. کیچیک کیبریتچی قیزین قارنی آجیقمیش، سوْیۇقدان دوْلایی دوْنمۇش حالدا هله‌ ده گئدیر، بلکه بیر کیبریت ساتارام دا بیرآز پۇل قازانارام دئییردی. بیر یاندان دا چئوره‌نی ایزله‌ییردی. ایل‌باشی اوْلماسی ندنییله بۆتۆن ائولرین پنجره‌لریندن ایشیقلار یاییلیردی. کۆچه‌لرده گؤزل هشترخان قیزارتماسی ایگلری گلیردی. عاییله‌لر ائولرینده اۇشاقلاری ایله مۇتلۇ بیر شکیلده زامان گئچیریردیلر. 
کیچیک کیبریتچی قیز: "بۇ گئجه ایل‌باشی گئجه‌سی ایدی. " دئیه عاغلیندان گئچیردی. 
آرتیق یوْرغۇنلۇقدان اۆزۆلمۆشدۆ. اوْ کیچیک آیاقلاری، داها چوخ دایانا بیلمه‌ییب ایکی تیکینتی‌نین آراسیندا قالدیریم اۆزرینه اؤزۆنۆ آتدی. تیکینتی‌نین بۇجاق دۇوارینا دوْغرۇ گئدیب اۆشۆمۆش اوْ کیچیک آیاقلارینی آلتینا آلاراق اوْتۇرماغا چالیشدی. آنجاق یئنه ده اۆشۆیۆردۆ. دوْنۇنۇن اتکلرینی توْپلاییپ آلتینا ییغاراق ایستیلنمه‌یه چالیشیردی. بیر یاندان دا ائوه گئتمک ایسته‌ییردی آنجاق داها هئچ کیبریت ساتامادیغی، پۇل قازانمادیغی اۆچۆن آتاسی‌نین اوْنا قیزاجاغینی دۆشۆندۆگۆندن بۇنا جسارت ائده بیلمیردی. دۆزدۆر؛ ائوه گئتسه ده دَییشن بیر شئی اوْلمایاجاقدی. ائولری‌نین ده کۆچه‌دن فرقی یوْخ ایدی. بۇز کیمی ایدی. ائو دئدیکده، اۆزرینده ساده‌جه چاتیسی اوْلان، دۇوارلاریندا قوْجامان دلیکلری اوْلان، اوْنلاری اوْتلارلا، نایلوْن پارچالاری ایله قاپاتماغا چالیشدیقلاری، یاشادیقلاری یئر ایدی. آنجاق یئنه ائولری‌نین بۇزخانادان فرقی یوْخ ایدی. 
کیچیک کیبریتچی قیز ایچیندن: "بۇ قدر سوْیۇقدا بیر دنه کیبریت یاندیرسام اوْنۇن ایستیلیگی نه قدر یاخشی اوْلار" دئیه دۆشۆندۆ. سوْنرا، داها چوخ سوْیۇغا دایانا بیلمه‌ییب کیبریت قۇتۇسۇندان بیر دنه کیبریت چیخاردیب بوجاغیندا اوْتۇردۇغۇ تیکینتی‌نین دۇوارینا سۆرتدۆ. کیبریت بیر قیغیلجیم ایله یاندی. کیبریت نه قدر دا گؤزل یانمیشدی. چوْخ عجاییب بیر ایشیق ایدی. کیچیک کیبریتچی قیزین گؤزلرینده کیبریتین آلوْوۇ وار ایدی. کیچیک بیر شام کیمی ایدی. کیبریتدن چیخان ایشیق کیچیک قیزین اۆره‌گینی ایستیلشدیردی؛ بیر آندا اؤِزۆنۆ بؤیۆک، بزه‌کلی بوْرۇلاری اوْلان بیر سوْبانین یانیندا اوْتۇرۇب قیزیشیر کیمی ساندی. سوْبا آلوْو- آلوْو یانیر، ایستیله‌دیردی. اۆشۆین آیاقلارینی بۇ سوْبادا قیزدیرماق اۆچۆن اۇزاتماق ایسته‌دیکده کیبریت بیر آندا سؤندۆ. سوْبا دا یوْخ اوْلدۇ. کیچیک قیز الینده یانیب بیتمیش کیبریت چؤپۆ ایله قارشی قارشییا قالدی. 
کیچیک قیز بیر کیبریت داها یاندیردی. بۇ سفر اؤِزۆنۆ بؤیۆک، ایستی بیر سالوْندا، آغ اینجه توْر ایشله‌مه‌لی اؤرتۆلۆ ماسا اۆزرینده‌کی، هشترخان قیزارتماسی، تۆرلۆ-تۆرلۆ سالاتلار، آلما و اریک سۇلاری، میوه‌لرین اۇلدۇغۇ یئرده گؤردۆ. تام بۇنلارا باخارکن بیردن هشترخان بوْشقابدان ائندی. اۆزرینده ساپلی چنگل، پیچاق اوْلماسینا باخمایاراق بیله‌سینه دوْغرۇ گلمه‌یه باشلامیشدی. تام بیله‌سینه چاتاندا، کیبریت یئنه سؤندۆ. 
کیچیک قیز کیبریت قۇتۇسۇندان بیر کیبریت داها چیخاردیب یاندیردی. بۇ سفر اؤزۆنۆ سوْن درجه گؤزل بیر شکیلده بزه‌نیلمیش ایل‌باشی آغاجی‌نین آلتیندا گؤردۆ. هانی بۇ گئچن ایل زنگین تاجیرین ائوینده گؤردۆگۆ بزه‌کلی شام آغاجیندان داها بؤیۆک ایدی بۇ آغاچ. شام آغاجی‌نین بوداقلاریندا یۆزلرجه لامپا وار ایدی. سانکی ماغازالارین ویترینلرینده سرگیله‌ننلره بنزه‌ییردی. اۆزریندن هدیه‌لرین بیله‌سینه باخدیغینی حیسّ ائدیردی. تام هدیه‌لره توْخۇنماق اۆچۆن الینی یۇخارییا قالدیراندا، کیبریت چؤپۆ یئنه سؤندۆ. 
بۇ سیرادا یۇخارییا قالدیردیغی الینی ائندیریرکن گؤی اۆزۆندن بیر اۇلدۇزۇن آخدیغینی گؤردۆ. بۇ اۇلدۇز گؤی اۆزۆنده سانکی بیر چیزگی بۇراخمیش کیمی بیر ایز وار ایدی. ایچیندن "ایندی بیریسی اؤلۆر" دئدی کیچیک کیبریتچی قیز. چۆنکۆ حیاتدا ایکن بیله‌سینه چوْخ مرحمتلی، چوْخ یاخشی داورانان، آنجاق اۇزۇن زامان اؤنجه اؤلن خان ننه‌سی اوْنا دئمیشدی: "نه زامان گؤی اۆزۆندن بیراۇلدۇز آخسا ، اؤلن بیری‌نین رۇحۇ گؤی اۆزۆنه یۆکسه‌لیر دئمکدیر."

کیچیک شیرین قیز. بیر کیبریت داها یاندیردی. کیبریتین یانماسییلا بیرلیکده اطراف یئنه آیدینلاندی. بۇ آیدینلیقدا اوْ چوْخ سئودیگی، نۇر اۆزلۆ، سئویملی خان ننه‌سی قارشیسینا گلدی. کیچیک قیز بۇنۇ گؤرۆنجه: "خان ننه!" دئیه سسلندی. 
-"منی ده آپار یانینا! بیلیرم کیبریت سؤنۆنجه سنده یوْخ اوْلاجاقسان. ایستی سوْبا نئجه یوخ اۇلدۆیسا، گؤزل هشترخان قیزارتماسی، اوْ گؤزل بزه‌کلی ایل‌باشی آغاجی نئجه یوْخ اوْلدۇیسا، سنده یوْخ اوْلاجاقسان. لۇطفن منی ده یانینا آپار!" 
سوْنرا ایسه خان ننه‌سی نین یوْخ اوْلماماسی اۆچۆن کیبریت قۇتۇسۇندا نه قدر کیبریت وارسا اوْنلاری آرد-آردا یاندیرماغا باشلادی. چۆنکۆ خان ننه‌سینی بۇراخماق ایسته‌میردی. کیبریتلر ائله پارلاق یاندیلار، سانکی هر یئر گۆندۆز اوْلمۇش کیمی آیدینلاندی. خان ننه‌سی، کیچیک قیزین گؤزۆنه هئچ بۇ قدر گؤزل گؤرۆنمه‌میشدی سانکی. خان ننه‌سی، کیچیک کیبریتچی قیزی قوْللارینا آلیب ایکیسی بیرلیکده پیریل-پیریل پارلایان گؤی اۆزۆنه دوْغرۇ مۇتلۇلۇقلا گئتدیلر. 
سحرین ائرکن ساعاتلاریندان باشلایاراق کۆچه‌لره چیخان اینسانلار، کیچیک کیبریتچی قیزی بیر تیکینتی‌نین بۇجاغیندا‌ اوْتۇرۇرکن گؤردۆلر. اؤنۆنده ایسه بیر ییغین یانمیش کیبریت چؤپۆ وار ایدی. هرکس هرحالدا "قیزیشماق اۆچۆن یاندیرمیشدی" دئدیلر. آنجاق هئچ کیم کیچیک قیزین گئجه نه قدر گؤزل دۆشلر گؤردۆگۆنۆ بیلمیردی.

قایناق:  Masal oku