+0 بگندیم
پنبه‌یی-داغی-جنون ایچره نهاندیر بدنیم-غزلی‌نین آچیقلاماسی
صداقت احمدووا
دئییرلر، پ.ای.چایکووسکی دؤرد-بئش یاشلاریندا ایکن قولاقلارینی اللری ایله برک-برک سیخاراق اوتاقدان اوتاغا قاچارمیش. سونرالار آیدین اولوب کی، اوشاق قولاقلارینا دولان آرامسیز موسیقی سسلریندن جانینی قورتارماغا چالیشیر.
م.فوضولینی موطالیعه ائدرکن منه ائله گلیر کی، بؤیوک شاعیرین ده قولاقلارینا آرامسیز اولاراق پوئتیک ایفاده‌لر دولورموش و اونلارین هامیسینی یازییا آلماغا ماجال تاپمیرمیش. فوضولی‌نین هر پوئتیک ایفاده‌سی‌نین بیر شئعیر، هر بئیتی‌نین بیر محبت حئکایه‌سی اولدوغو "مشهوری-جاهاندیر" ،غزللرینی ایسه بوتؤو بیر داستانا برابر توتماق اولار. عیرفانی-فلسفی غزللر (عیرفان، بیلیک، معریفت، عئلم و دوشونجه‌دن حاصیل اولان یئتکین‌لیک؛ عاریف‌لیک آنلامینی ایفاده ائدیر. باخ:" آذربایجان کلاسیک ادبیاتیندا ایشله‌دیلن عرب و فارس سؤزلری لوغتی" ؛باکی، 1981)؛ بعضاً رمزلرله، بعضاً آچیق-آشکار صوفی‌لیگی تبلیغ ائدن عیرفانی غزللر؛ ایجتیماعی غزللر؛ چوخلوغو تشکیل ائدن عاشیقانه-دونیوی غزللر... و عیرفانی عشقی "تصویر" ائتمک اوچون دونیوی عشقین "رنگ"لریندن ایستیفاده... بو، دونیوی عشقین اؤزونو داها دا اوجالتمیرمی؟ هم ده او درجه‌ده کی، او عشقین "آیاقلاری" یئردن اوزولور، بلکه بولودلارین پاک عاغلیغینا، بلکه سمانین صاف ماوی‌لیگینه قاریشیب ابدی‌لشیر...
ارسطونون فاجیعه ژانرینا عایید ائتدیگی کاتارسیس تعریفینی، تاثیر ائفئکتینه گؤره، آیریلیقدا فوضولی غزللری‌نین هر بیرینه عایید ائتمک اولار. بو غزللرین اکثریتینده هر هانسی بیر فرد دئییل، یوکسک پوئتیک دویغونون اؤزو ترننوم اولونور. بو ترننوم او درجه‌ده گؤزل و اوجا حیس‌لر آشیلاییر کی، غزللرین مطلع‌سیندن مقطع‌سینه گئدن گوجلو پوئتیک آخیندا قایغیلاردان تجرید اولوناراق یویونوب تمیزلنمک مومکوندور.
م. فوضولی‌یه قییمت وئرمک فیکریندن اوزاغام، ساده‌جه اولاراق، بؤیوک اوستادین "لؤلؤی-شاهوار" سؤزونه اؤز حئیرت و حئیرانلیغیمی ایفاده ائتمه‌یه چالیشدیم.
اوجا دویغونون تعریفینی وئرن ان گؤزل داستانلاردان بیرینی ورقله‌مک ایسته‌ییرم. ایمکانینیز و ایستگینیز وارسا، بیرلیکده ورقله‌یک، گونده‌لیک قایغیلاردان یورولان اورکلریمیز گؤزل دویغولارین قوینوندا دینجلسین.
پنبه‌یی-داغی-جنون ایچره نهاندیر بدنیم،
دیری اولدوقجا لیباسیم بودور، اؤلسم کفنیم.
"چیلداغ" بیزه تانیش آنلاییشدیر؛ بدنین موعین حسّاس نؤقطه‌لرینه اوجو کؤزرن نازیک چوبوق، سیخیلیب دولانمیش پارچا، یاخود پامبیقلا داغ باسیرلار. دؤوروموزده ائل آراسیندا تطبیق اولونان بو موعالیجه اوصولوندان خسته‌خانالارین، پئشکار حکیملرین اولمادیغی زامانلاردا داها گئنیش شکیلده ایستیفاده اولونموشدور. بو اوصول یونگول فورمالی روحی خسته‌لره ده تطبیق ائدیلیردی. آما... عشق دلیسی باشقا دلیلره بنزه‌مز! داغی قلبی‌نین ایچینده اولان خسته چؤلدن باسیلان داغلا ساغالارمی؟ یازیق تورکه‌چاره‌چی هاردان بیلسین؟ خسته‌نین ساغالمادیغینی گؤروب پامبیقلا دؤنه-دؤنه داغ باسیرمیش، داغ یئرلری یارایا چئوریلیرمیش، اونون دا اوستونه پامبیق قویورموش. بئله‌جه، "خسته"نین بدنی پامبیقلا اؤرتولورموش... موعالیجه فایداسیز اولسا دا، خسته اؤز حالیندان ممنون گؤرونور.
یعنی: عشق خسته‌سی اؤله‌نه قدر عشقیندن دؤنن دئییل.
***
جانی جانان دیله‌میش، وئرمه‌مک اولماز، ائی دیل،
نه نیزاع ائیله‌یه‌لیم، اوْل نه سنیندیر، نه منیم.
سئون اینسانین جانی سئودیگینه عاییددیر، امانت صاحیبی اؤز امانتینی ایسته‌ییرسه، موباحیثه ائتمک اولارمی؟
یعنی: سئون کسین عاغلی دا، اورگی ده سئودیگینده اولار.
***
داش ده‌لر آهیم اوخو شهدی-لبین شؤوقوندن،
نولا زنبور ائوینه بنزسه بئیت-ول حزَ‌نیم.
آری نئشتری ایله اؤز ائوینی -- شان هؤرور، سونرا یوواسیندان اوچوب گوله قونور، همین نئشترله گولدن شیره چکیب گئری قاییدیر و ائوینین اویوقلارینی، یعنی شانی شیره ایله دولدورور. عاشیقین آه اوخونون غم ائوینین داش دیوارلاریندا آچدیغی اویوقلار بو ائوی ده آری شانینا بنزه‌دیر، آما آه اوخو داشی دله‌جک قدر گوجلو اولسا دا، ائوین اویوقلارینی بال ایله دولدورماقدا عاجیزدیر.
یعنی: هر عاشیق چکدیگی عذابلارین موقابیلینده موکافاتلاناجاغینا اومید بسله‌ییر.
***
طؤوقی-زنجیری-جنون دایره‌یی-دؤولتدیر،
نه روا کیم، منی اوندان چیخارا ضعفی-تنیم.
دلی‌لیک زنجیری‌نین حالقاسی (دایره‌سی) عشق خسته‌سی اوچون دؤولت سرحدیدیر، وطنی ترک ائدیب قوربته گئتمک خسته‌یه خئییر گتیرمز.
یعنی: عاشیقه عشقین اسیری اولماق خوشدور.
***
عشق سرگشته‌سی‌یم، سئیلی-سیریشک ایچره یئریم،
بیر حوبابام کی، هاوادان دولودور پیرهنیم.
جانینی عشق یولوندا فدا ائتدیگیندن، عاشیقین کؤینگی ده سو اوزرینده‌کی قابارجیقلار کیمی هاوا ایله دولو (یعنی بوش) و یونگولدور. گؤز یاشلارینین گوجلو سئلی عاشیقین ایچینده بدن اولمایان کؤینگینی سو قابارجیغی کیمی قوینونا آلیب آپاریر.
یعنی: عشق آواراسی‌نین گونو گؤز یاشی ایچینده عذاب چکمکله کئچر.
***
بولبولی-غم ز‌ده‌یم، باغ-و باهاریم سنسن،
دهان-و قدد-و روخون قؤنچه-وو سرو-و سمنیم.
درده دوشموش بولبولون درمانی نه اولا بیلر -- باهار باغچاسی، گول قؤنچه‌سی، اوجا سرو آغاجی، عطیرلی یاسمن چیچگی...دردلی بولبوله بنزه‌ین عاشیقین آرزولاری دا بولبولون آرزولارینا بنزه‌ییر: یارین قؤنچه آغزی، سرو قددی، گول اوزو...
یعنی: عاشیقین آرزوسو یارین ووصالیدیر.
***
ائده‌مم ترک، فوضولی، سری-کویین یارین،
وطنیمدیر، وطنیمدیر، وطنیمدیر، وطنیم.
4 سایی بیتکین‌لیک، بوتؤولنمک، تاماملانماق فیکرینی ایفاده ائدیر: 4 هفته: آی، 4 فصیل: ایل (زامان تاملیغی)؛ 4 دیوار : ائو، 4 جهت: دونیا (مکان تاملیغی) و س. بعضی فلسفی تعلیملرده ( مث. حوروفی‌لیکده) یارادیلیشی ایفاده ائدن دؤرد عونصور (سو، هاوا، اود، تورپاق) آنلاییشیندا دا بیرلشیب تامی یاراتماق فیکری گیزله‌نیر. بو بئیتی، یاراداندان قوپان ذره‌نین (اینسانین) یارادانا باغلیلیغی و اونا قوووشماق ایستگی کیمی قبول ائده‌رک، غز‌لی صوفی فلسفه‌سینه عایید ائتمک اولاردی. لاکین اوچ، بئش و آلتینجی بئیتلرده ترننوم اولونان حیس‌لر او قدر بشری، اینسانا خاصدیر کی، اونلاری عیرفانی عشقه باغلاماق گوناه اولاردی... سون بئیتین : مقطع‌نین آچاری بیرینجی بئیتده: مطلع‌ده‌دیر: "دیری اولدوقجا لیباسیم بودور، اؤلسم کفنیم."
یعنی: گئنیش دونیادا (مکان تاملیغی) حقیقی عاشیقین یئگانه وطنی، ابدی اولاراق (زامان تاملیغی)، سئودیگی‌نین آیاق باسدیغی یئردیر، اونون کانداری، آستاناسیدیر. بو، قطعی، سون، تاماملانمیش فیکیردیر : موزاکیره ائدیلمز و اوستوندن سؤز سؤیله‌نیلمز.
م.فوضولی ایرثی ائله بیر عومماندیر کی، اورا باش وورماغی باجارانلار هر دفعه یئنی-یئنی اینجیلر تاپیرلار. بیز ایسه بیر نئچه دقیقه‌لیگه او عوممانین کناریندان باخدیق.
کؤچورن:عباس ائلچین
