+0 بگندیم
"هامی اوغول بؤیوتموشدو"
رامیز رؤوشن
یئتیم قولو او قاپیدا، بو قاپیدا یئتیمچیلیکله بؤیوموشدو؛ دامدان ییخیلا-ییخیلا، چایدا بوغولا-بوغولا، دونیانین بوتون پیس ناخوشلوقلارینی چیخارا-چیخارا بؤیوموشدو. آنجاق دامدان ییخیلاندا قیچی سینمامیشدی، چایدا بوغولاندا باتیب اؤلمه‌میشدی، او کی قالدی ناخوشلوقلارا، بوردا مسله بیر آز غلیظلشیر. چونکی یئتیم قولو اوشاق واختی ناخوشلوغا دوشوردوسه، کندده‌کی نئچه-نئچه اوشاغی دا همین ناخوشلوغا سالیردی. قولو چیچک چیخارتدی، کندده‌کی نئچه-نئچه اوشاق دا چیچک چیخارتدی. قولو تامام ساغالدی، هئچ او چیچگین ایزی-توزو دا قالمادی، آنجاق کندده‌کی نئچه-نئچه اوشاغین سیر-صیفتینده او چیچکدن چوپور قالدی. قولونون باشی یارا تؤکدو، کندده‌کینئچه-نئچه اوشاغین باشی دا یارا تؤکدو. قولو تامام ساغالدی، هئچ او یارانین ایزی-توزو قالمادی، آنجاق کندده‌کی نئچه-نئچه اوشاغین باشیندا او یارادان کئچللیک قالدی. بلی، یئتیم قولو بؤیودو، بیر جاوان اوغلان اولدو. تای-توشلاری باشلادیلار ائولنمه‌یه: صیفتی چوپورلار دا ائولندیلر، باشی کئچللر ده. تکجه یئتیم قولو بو قیوریم‌ساچ باشیینان، بو گول کیمی صیفتیینن ائولنمه‌دی کی، ائولنمه‌دی. یئتیم قولو ائولنمه‌یه قورخوردو. قورخوردو کی، ائولنه - اوشاغی اولا، اؤله - اوشاغی یئتیم قالا... یئتیم قولو ائولنمه‌دی کی، اوشاغی یئتیم قالماسین. تای-توشلاری اوغول-اوشاق صاحیبی اولدولار. قولو اؤلمه‌دی. اوغول-اوشاق بؤیودو، بئش یاشینا چاتدی، اون یاشینی اؤتدو، اون بئش یاشیندان آدلادی، - قولو اؤلمه‌دی و باشلادی پئشیمان اولماغا. فیکیرلشدی کی، ائی دادی-بیداد، ائولنسیدیم، ایندی اوغلومون اون بئش یاشی اولاردی... یئتیم قولو ائولنسیدی، اوغلو ایندی ایییرمی یاشینا چاتاردی کی، دعاوا باشلادی. اوغول-اوشاغی آپاردیلار دعاوایا. قولو فیکیرلشدی کی، ائی دادی-بیداد ائولنسیدیم، اوغلوم اولسایدی، ایندی دعاوایا گئده‌جکدی... اوغول-اوشاقدان باشلادی قارا کاغیذلار گلمه‌یه. پوستچو(پوچتالیون) صمد جاماعاتین قاپیسینی قورخا-قورخا دؤیمه‌یه باشلادی، پوستچو صمد جاماعاتین قاپیسینی دؤینده جاماعات قورخماغا باشلادی و قولو فیکیرلشدی کی، ائی دادی-بیداد، ائولنسیدیم، اوغلوم اولسایدی، دعاوایا گئتسیدی، ایندی قارا کاغیذ گله‌جکدی... و بو جوره فیکیرلشه-فیکیرلشه گونلرین بیر گونو حیس ائله‌دی کی، پوستچو صمددن قورخور. یازیق پوستچو صمدین بو کندده قورخمادیغی بیرجه قاپی واردیسا، او دا قولونون قاپیسییدی. بو یاندان دا کی، قولو باشلادی اوندان قورخماغا. هر دفعه پوستچو صمد قاپیسینی دؤینده قولونون اورگی دوشوردو، رنگی-روفو قاچیردی. یئتیم قولو اونون نییندن قورخوردو، نییه قورخوردو، - او یازیق هئچ جوره باشا دوشه بیلمیردی. آنجاق یئتیم قولو ائله صیدق-اورکدن قورخوردو کی، یازیق پوستچو صمد بوندان قورخماغا باشلادی، بونون قاپیسینی قورخا-قورخا دؤیمه‌یه باشلادی. و ایکیسی ده بیر-بیریندن او جوره قورخا-قورخا، چکینه-چکینه آخیردا بیر-بیرینی ائله شئیه ایناندیردیلار کی، کیمه دئسن اینانماز. اگر گونلرین بیر گونو بو کنده بیر قارا کاغیذ گلسیدی و بئله معلوم اولسایدی کی، همین قارا کاغیذ یئتیم قولونون دعاواداکی اوغلوندان گلیب، - نه قولو بیر دامجی حئیرتلنردی، نه ده پوستچو صمد. بلی، بونلار ایکیسی ده صمیمی قلبدن اینانمیشدیلار کی، یئتیم قولونون بیر جاوان اوغلو وار، اؤزو ده دعاوادادی... آنجاق غریبه بوراسییدی کی، ایکیسی ده قولونون اوغلوندان مکتوب-زاد گؤزله‌ییب ائله‌میردیلر. قولونون اوغلوندان تکجه قارا کاغیذ گله بیلردی... یئتیم قولوینان پوستچو صمد بیر-بیریندن بو جوره قورخا-قورخا، چکینه-چکینه آیلاری اؤتوردولر، ایللری یولا سالدیلار و گونلرین بیر گونو باخیب گؤردولر کی، دعاوا قورتاریب. دعاوادان قارا کاغیذی گلمه‌ینلر اؤزلری بیر-بیر قاییدیب گلیردیلر. بو حسابنان گرک قولونون اوغلو دا قاییدایدی. یئتیم قولو بوتون کندین گؤزونون قاباغیندا حسرتنن اوغلونون یولونو گؤزله‌ییردی و بو بویدا کندده بیر آدامین عاغلینا دا گلمیردی کی، یاخشی، بو قولو هانسی اوغلونون یولونو گؤزله‌ییر؟.. بو قولونون اوغلو نه گزیر؟!.. چونکی هامی گؤزله‌ییردی، بوتون کندین گؤزو یولدایدی، دعاوایا گئدن اوغول-اوشاغیندان قارا کاغیذ گلنلر ده گؤزله‌ییردیلر. یئتیم قولو دا گؤزله‌ییردی... ..قاییدانلار قاییتدیلار، جاماعاتین بیر پاراسی گؤزونو یولدان چکدی. قاییتمایانلار قاییتمادیلار، قالان جاماعات دا یاواش-یاواش باشلادی اینانماغا کی، بو قاییتمایانلار دئیه‌سن هئچ بیر ده قاییتمایاجاقلار، بونلار دا گؤزلرینی یولدان چکدیلر. بئله-بئله بوتون کندین گؤزو یولدان چکیلدی و بوتون کند گؤزونو زیلله‌دی قولویا؛ چونکی قولونون گؤزو هله ده یولدایدی. دعاوادان گلنلر ده اؤزلرینی ایتیرمیشدیلر، تعجوبنن گاه جاماعاتا باخیردیلار، گاه قولویا. هئچ جوره باشا دوشه بیلمیردیلر کی، بو احوالات نه اولان شئیدیر؟.. جاماعات احوالاتی بونلارا دا باشا سالدی و دعاوادان گلنلر بو احوالاتا گولدولر. دوغرودو، بو احوالات اصلینده گولمه‌لی دئییلدی، آغلامالییدی. آنجاق بو دعاوادان گلنلر مین جوره اودون-آلووون ایچیندن چیخمیشدیلار، مین جوره اؤلوم-ایتیم گؤرموشدولر و ایندی بو دونیاداکی چوخ-چوخ آغلامالی شئیلر بونلارا گولمه‌لی گؤرونوردو. دعاوادان گلنلر باشلادیلار قولویا ساتاشماغا؛ هامیسی جوربجور ناغیللار قوراشدیریب دانیشیردی، او ناغیللاردان بئله چیخیردی کی، گویا بونلار هامیسی دعاوادا یئتیم قولونون اوغلونا راست گلمیشدیلر، اوننان بیر یئرده ووروشموشدولار و نظره آلاندا کی، بو آداملارین هئچ بیریسی دعاوادا بیر-بیرینه راست گلمه‌میشدی، اوندا بئله معلوم اولور کی، یئتیم قولونون اوغلو قوش کیمی بیر شئی ایمیش، بونون یانیندان اونون یانینا اوچورموش، اونون یانیندان بونون یانینا اوچورموش. آنجاق او قوشو هاردا وورموشدولار، کیم وورموشدو، - بونو قولویا دئین یوخ ایدی. بلی، دعاوادان گلنلر دانیشیردیلار، یئتیم قولو کؤوره‌له-کؤوره‌له، دولوخسونا-دولوخسونا قولاق آسیردی، خلوته چکیلیب آغلاییردی و جاماعاتین باشی قولویا ائله قاریشمیشدی کی، پوستچو صمد هئچ کسین یادینا دوشموردو. مسله بئلیدی کی، یئتیم قولونون اوغلوندان صؤحبت دوشنده پوستچو صمدین ده احوالی دییشیردی، گؤزو دولوردو و صؤحبتین او یئرینده کی، دای یئتیم قولو اؤزونو ساخلایا بیلمیردی، بیر خلوته چکیلیردی کی، دویونجا آغلاسین، پوستچو صمد ده جاماعاتین آراسیندان چیخیب بوزوشه-بوزوشه ائوینه گئدیردی... و گونلرین بیر گونو او یازیق یئنه ائلجه بوزوشه-بوزوشه ائوینه گئدندن بیر آز سونرا کنده خبر یاییلدی کی، بس پوستچو صمد اؤلور.... ...پوستچو جان وئریردی. یازیغی دالیقاتلی تاختین اوستونه اوزاتمیشدیلار، آروادی باشینین اوستونده دورموشدو، اوشاقلاری آیاغی‌نین بؤیرونده دایانمیشدیلار. پوستچو صمدین آروادی هؤنکور-هؤنکور آغلاییردی، آنجاق اوشاقلاری هله چوخ بالاجایدیلار، آغلامیردیلار. و بلکه ده پوستچو صمدین آروادی اونا گؤره بئله هؤنکور-هؤنکور آغلاییردی کی، اوشاقلار چوخ بالاجایدیلار، آغلامیردیلار. پوستچو صمدگیله چوخلو آدام ییغیلمیشدی و او یازیغین دوداقلاری ترپننده، سون نفسده قولونو چاغیراندا بو آداملار چاشیب اؤزلرینی ایتیردیلر... اورا یئتیم قولو، بورا یئتیم قولو!.. قولونو تاپیب گتیردیلر. یئتیم قولو ایچری گیرنده پوستچو صمد تامام حرکتدن دوشموشدو، نفسی ده گلمیردی، آنجاق اؤلمگینه ده هله اؤلمه‌میشدی. گؤزلری آچیغیدی، قاپییا زیللنمیشدی. قولونو گؤزله‌ییردی. هامی قولونو گؤزله‌ییردی. پوستچو صمدین آروادی دا بیر قیراغا چکیلیب کیریمیشدی، آغلامیردی. ائله ساکیتلیک ایدی کی، میلچک اوچسا، ویزیلتیسی ائشیدیلردی. و دوغرودان دا میلچک اوچوردو، ویزیلتیسی ائشیدیلیردی. او میلچک ویزیلدایا-ویزیلدایا دوز پوستچو صمدین گؤزونون قاباغیندا هره‌له‌نیردی. آنجاق پوستچو صمدین او میلچگی قووماغا هئیی یوخ ایدی. قورخوسوندان گؤزونو ده قیرپا بیلمیردی. چونکی بیلیردی کی، گؤزونو قیرپسا، دای آچماغا هئیی چاتمایاجاق، ائله او جور گؤزویومولو اؤلوب گئده‌جک. قولونو دا گؤرمه‌یه‌جک. و ائله کی قولو گیردی ایچری، گلدی دایاندی او یازیغین باشینین اوستونده، هامی دا ماراقنان باشلادی گؤزله‌مه‌یه کی، گؤرن پوستچو صمد بونا نه دئیه‌جک، او یازیق یاواشجادان پیچیلدادی: - قولو، سن آللاه بو میلچگی قوو... قولو میلچگی قوودو. پوستچو صمد یئنه یاواشجادان پیچیلدادی: - قولو، اؤلورم، حالال ائله... قولو باشینی ترپتدی، یعنی کی حالال ائله‌ییرم. و پوستچو صمد بو دفعه لاپ یاواشجادان پیچیلدادی: - قولو، بو نئچه ایلی سنی آلداتمیشام، آللاه گوناهیمدان کئچسین... دؤشگین اوجونو قالدیر، اوشاغین قارا کاغیذی اوردادی... جاماعاتین گؤزو برلدی: هانسی اوشاغین قارا کاغیذی؟.. نه قارا کاغیذ؟.. قولو الییله دؤشگین اوجونو قالدیردی. هامی دؤرد گؤزنن باخیردی؛ آنجاق دؤشگین آلتی بومبوش ایدی... جاماعات راحات نفس آلدی. یئتیم قولو چئوریلدی پوستچو صمده دئسین کی، بس دؤشگین آلتیندا هئچ نه یوخدو. ...پوستچو صمد اؤلموشدو... /1970
کؤچورن:عباس ائلچین
