تورکمن آتالارسؤزو (آتالار نقلی)

درله‌ییب کؤچورن: عباس ائلچین

 

Adam ýerde ýaşaýar, emma adamyň göwni asmanda perwaz urýar.

آدام یئرده یاشایار، آمّا  آدمین کؤنولو گؤیلرده اوچار

Adamy adam eden ylymdyr.

آدامی آدام ائدن بیلم‌دیر.

Adamyň akyllysy dil öwrener.

آدامین عاغیللیسی دیل اؤیره‌نر.

Adamyň borjy – bilmekdir.

آدامین بورجو بیلمکدیر.

Adamyň ilkinji Watany-da enedir.

آدامین ایکنجی وطنی ده آنادیر.

Aglasa enem aglar, galany ýalan aglar.

آغلاسا آنام آغلار، قالانی یالان آغلار.

Agyr zamananyň hem ýeňil günleri bolýandyr.

آغیر زامانانین هم یونگول گونلری اولار.

Akyl nämäni buýursa, dil şony diýer.

عاغیل نمنه‌نی بویورسا، دیل اونو دئیر.

Akyl uly güýçdür.

عاغیل بؤیوک/اولو گوجدور.

Akyl ýaşda bolmaz, başda bolar.

عاغیل یاشدا اولماز، باشدا اولار.

Alanyňda – bir eliň bilen al, bereniňde – iki eliň bilen ber.

آلاندا بیر الین ایله آل، وئرنده ایکی الین ایله وئر.

Alym bolmak aňsat, adam bolmak kyn.

عالیم اولماق آسان، آدام اولماق چتین

Alym – ylym eýesi, jemgyýet – alym eýesidir.

عالیم، بیلیم یییه‌سی، خالق عالیم یییه‌سی.

Ata haky – Taňrynyň hakydyr.

آتا حاقی، تانری حاقیدیر.

Ata kesbi – ogla halal.

آتا کسبی، اوغولا حلال.

Ata münen atasyny tanamaz.

آتا مینن آتاسینی تانیماز.

Ataň adyny, eneň ojagyny ýitirme!

آتان آدینی، آنان اوجاغینی ایتیرمه!

Atasyny sylamadyk – ýurduny sylamaz, enesini söýmedik – topragyny söýmez.

آتاسینی سایمایان- یوردونو سایماز، آناسینی سئومه‌ین- توپراغینی سئومز.

Abat öýüň bilbili, bibat öýüň baýguşy.

آباد ائوین بولبولو، برباد ائوین بایقوشو.

Abraý isleseň – köp diýme, saglyk isleseň – köp iýme.

آبیر ایسته‌سن-چوخ دئمه، ساغلیق ایسته‌سن-چوخ یئمه.

Aç towuk düýşünde dary görer.

آج تویوق یوخودا داری گؤره‌ر.

Açgözüň garny doýsa-da, gözi doýmaz.

آچ‌گؤزون قارنی دویسادا، گؤزو دویماز.

Açlyk belasyndan, dokluk belasy ýaman.

آجلیق بلاسیندان، توخلوق بلاسی یامان.

Adam adam bilen, pisse badam bilen.

آدام آدام ایله، پوسته بادام ایله.

Adam adama myhman, jan – göwrä.

آدام آداما قوناق، جان بدنه.

Adam arasyny dil bozar, dagy-daşy ýel bozar.

آدام آراسینی دیل پوزار، داغی-داشی یئل پوزار.

Adam bir ýaşar, edebi – iki .

آدام بیر یاشار، ادبی – ایکی.

Adam görki – akyl, söz görki – nakyl.

آدامین گؤزل‌لیگی- عاغیل، سؤزون گؤزل‌لیگی ناقیل(آتاسؤزو)

Adam göwni gülden näzik.

آدام کؤنلو گولدن نازیک.

Adamy ýüreginden daglarlar, haýwany – budundan.

آدامی اوره‌گیندن داغلارلار، حئیوانی بودوندان.

Adamyň ýüzüne gara-da, halyny sora.

آدامین اوزونه باخ دا، حالینی سوروش.

Adamynyň özüne bakma, sözüne bak.

آدامین اؤزونه باخما سؤزونه باخ.

Aga borç eýlär, nöker – harç.

آغا بورج ائیلر، نؤکر خرج.

Başyň gökde bolsa-da, topraga tagzym et!

باشین گؤیده اولسادا، توپراغا تعظیم ائت!

Bilegi zor birini ýykar, bilimli zor – müňüni.

بیلگی زور بیرینی ییخار، بیلیمی زور مینینی.

Buzdan sowuk dünýäde ýüregiň yssysy bolmasa ýaşamak kyn düşýär.

بوزدان سویوق دونیادا اوره‌گین ایستی اولماسا یاشاماق چتین دوشر.

Çaga bezzat bolsa, günäkär ene-atasy!

اوشاق بدذات اولسا، گوناهکار آنا-آتاسی

Çyn alym – ylym üçin doglan kişidir.

گئرچک عالیم- علم اوچون دوغولان کیشی‌دیر.

Çyn ýeňiş öz-özüňi ýeňmekdir.

دوغرو یئنیش(غلبه) اؤزونو یئنمکدیر.

Çytyk ýüzüň bilen goňşyňy ynjytma!

چاتیق اوزونله قونشونو اینجیتمه!

Derýalar öz suwuny içmeýärler, baglar öz miwelerini iýmeýärler.

دریالار اؤز سویونو ایچمزلر، باغلار اوز میوه‌سینی یئمزلر.

Dil baýlygy – il baýlygy.

دیل بایلیغی(زنگین‌لیگی)- ائل بایلیغی.

Dil bolmasa, il bolmaz.

دیل اولماسا، ائل اولماز

Dil döwletdir.

دیل دؤولت‌دیر

Dil jomartlygy – ýagşy sözleri aýtmakdyr.

دیل جومردلیگی- یاخشی سؤز دئمکدیر

Dilim bar, dünýäm bar.

دیلیم وار، دونیام وار.

Diliňem jomart bolsun, eliňem jomart bolsun!

دیلین ده جومرد اولسون، الینده جومرد اولسون

Doganyň dost bolsun, dostuň dogan!

قارداشین دوست اولسون، دوستون قارداش!

Doganyna dogan bolmadyk, ýada dost bolup bilmez.

قارداشا قارداش اولمایان، یادا دوست اولا بیلمز.

Doganyňy dost, ýakynyňy dogan, ýadyňy ýakyn et!

قارداشینی دوست، یاخینینی قارداش، یادی یاخین ائت!

Donuň täzesi ýagşy, dostuň könesi.

دونون تزه‌سی یاخشی، دوستون کؤهنه‌سی.

Dost – adamyň ikinji özüdir.

دوست آدامین ایکینجی اؤزودور.

Döwlet – milli ruhuň gaýmagydyr.

دؤولت، میلّی روحون قایماغی‌دیر.

Edebiň başy-da öz-özüň öňünde edepli bolmakdyr.

ادبین باشی دا اؤز اؤزون اؤنونده ادبلی اولماقدیر.

Edebiň ýagşysy Watany söýmekdir.

ادبین یاخشیسی وطنی سئومکدیر.

Emgege dözümli bol!

زحمته دؤزوملو اول!

Ene bize topragy söýmegi, ata bize Watany söýmegi gan, ruh bilen bagyş edendir.

آنا بیزه توپراغی سئومگی، آتا بیزه وطنی سئوگی قان، روح ایله باغیش ائدندیر.

Ene haky – Taňrynyň hakydyr.

آنا حاقی، تانری‌نین حاقی‌دیر.

Eneň seniň dadyňdyr, ataň – haraýyňdyr.

آنان سنین دادیندیر، آتان هاراییندیر.

Erkek – aýaly bilen erkekdir.

کیشی آروادی ایله کیشی‌دیر.

Ähli ynam ene-atadan başlaýar.

اهلی اینام آنا-آتادان باشلایار

Äri är edýänem – aýal, äri gara ýer edýänem – aýal.

اری ار ائدن آرواد، اری قارا یئر ائدن ده آرواد.

Gerçek gussasyny özüne, şatlygyny iline berer.

گئرچک غوصّه‌نی اؤزونه، شادلیغینی ائلینه وئر.

Gerçek ýigit kiçiniň ýanynda – kiçi, ulynyň ýanynda – welidir.

گئرچک ایگید کیچیگین یانیندا کیچیک، بؤیوگون یانیندا ولی‌دیر.

Göwün göwünden suw içer.

کؤنول کؤنولدن سو ایچر.

Göwün guşy hoş bolmasa, perman bilen uçmaýar.

کؤنول قوشو خوش اولماسا، فرمان ایله اوچانماز.

Gözüm ýagşysyny görsün! Ýaman özün görkezer.

گؤزوم یاخشیسینی گؤرسون! یامان اؤزون گؤستره‌ر.

Il ýörän ýer, ýol bolar.

ائل گئدن یئر، یول اولار.

Il-gün – edep terezisidir.

ائل-گون ادب تره‌زیسیدیر.

Ilki öýüňi, soň özüňi beze!

اؤنجه ائوینی، سونرا اؤزونو بزه!

Ilki özüňe gara, soň özgelere!

اؤنجه اؤزونه باخ، سونرا اؤزگه‌لره!

Iň gysganç adam – ilden salamyny gysganýan adamdyr.

ان قیسقانج آدام، ائلدن سالامینی قیسقانان آدامدیر.

Iň uly baýlyk – akyldyr.

ان بؤیوک بایلیق(زنگین‌لیک)، عاغیلدیر.

Işe, söze ilki uly başlar.

ایشه، سؤزه اؤنجه بؤیوک باشلار.

Işläňde işle gul ýaly, ýaşaňda ýaşa beg ýaly!

ایشله‌ینده ایشله قول کیمی، یاشایاندا یاشا بگ کیمی!

Jan saglygy – beden azatlygy, başyň dikligi bolsa – akyl azatlygydyr.

جان ساغلیغی- بدن آزادلیغی، باشین دیکلیگی اولسا- عاغیل آزادلیغی‌دیر.

Janyň – Ýaradandan, şanyň – halkdandyr.

جانین یاراداندان، شانین خالقداندیر.

Jemagatsyz ylym gury owazdyr.

جاماعات‌سیز علم قورو آوازدیر.

Kanagat hem ruh bilen köňlüň gözüni doýurmasaň, göz doýýan däldir.

قناعت و روح ایله کؤنلون گؤزونو دویورماسانع گؤز دویان دئییل.

Kiçi bolma, kişi bol!

کیچی(کیچیک) اولما،کیشی اول!

Kim Watanyny depesinde täç eýlese, Watany hem ony başyna täç eýlär.

کیم وطنی تپه‌سینه تاج ائیله‌سه، وطنی ده اونو باشینا تاج ائیله‌یر.

Köp dil bilen, köp biler.

چوخ دیل بیلن، چوخ بیلر.

Mirasyň ýagşysy edepdir.

میراثین یاخشیسی ادب‌دیر.

Myhman ataňdan uly.

قوناق آتاندان بؤیوک.

Nämäni gözleseň, şonam taparsyň!

نمنه‌نی گؤزله‌سن، اونو دا تاپارسان

Ölüm bolmasa, dirilik hem bolmazdy.

اؤلوم اولماسا، دیرلیک هم اولمازدی

Öňi – jahyllyk, soňy – kämillikdir.

اؤنو جاهیل‌لیق- سونو کامیل‌لیکدیر.

Öýde işläp dynç al, dynç alýarkaň, işe meşgul bol!

ائوده ایشله‌ییب دینج آل، دینج آلارکن، ایشه مشغول اول!

Öz milletini söýüp bilmedik özgäniň milletini söýüp bilmez.

اؤز میللتینی سئوه بیلمه‌ین اؤزگه‌نین میللتینی سئوه بیلمز.

Ömrüňi ömre meňzet!

عؤمرونو عؤمره بنزه‌ت!

Perzent edep görmese, edep görkezmez.

اوغول ادب گؤرمه‌سه، ادب گؤسترمز.

Ruhuň ganaty – söýgi!

روحون قانادی- سئوگی!

Sen duşmanyňy daşdan däl, içiňden gözle!

سن دوشمنی دیشدان(باییردان) دئییل،ایچیندن گؤزله!

Seniň aslyňam millet, seniň nesliňem milletdir.

سنین اصلینده میللت، سینین نسلینده میللتدیر.

Siz nirede bolsaňyz hem eneleriň ýüregi siziň bilendir!

سیز هارادا اولسانیز دا آنالارین اوره‌گی سیزینله‌دیر!

Söz – ten, kalp – jandyr

سؤز-تن، قلب- جاندیر.

Suw – atadyr, ýer – ene.

سو- آتادیر، یئر- آنا.

Şu günki işiňi ertä goýma

بو گونون ایشینی صاباحا قویما

Şübhe – ýüregiň kiridir.

شوبهه- اوره‌گین کیریدیر.

Terbiýäniň netijesi edepdir.

تربیه‌نین نتیجه‌سی ادب‌دیر.

Topragy söýmedik, Watany söýmez.

توپراغی سئومه‌ین، وطنی سئومز.

Toprak – türkmeniň ýedi hazynasynyň başydyr.

توپراق- تورکمنین یئددی خزینه‌سی‌نین باشی‌دیر.

Türkmen – topragyňa bolan söýgüden başlanýar.

تورکمن- توپرغینا اولان سئوگیدن باشلانار.

Watandan aýrylmak – öz-özüni ýitirmekdir.

وطندن آیریلماق- اؤز اؤزونو ایتیرمکدیر.

Ynanç duýgudan döreýär.

اینانج دویغودان تؤره‌یر.

Ýadyňy ýakyn et!

یادینی یاخین ائت!

Ýagşy iş eliňden gelmese, göwnüňde ýagşy niýetiň bolsun.

یاخشی ایش الیندن گلمه‌سه، گونلونده یاخشی نییتین اولسون.

Ýagy goňşyňy çapsa, seniň öýüňi-de çapar.

یاغی قونشونو چاپسا، سنین ائوینی ده چاپار.

Ýaryndan aýrylan ýedi ýyl aglar, Watandan aýrylan ölinçä aglar!

یاریندان آیریلان یئددی ایل آغلار، وطندن آیریلان اؤلونجه آغلار!

Ýeri güýz sür, güýz sürmeseň, ýüz sür.

یئری گوز(پاییز) سور، گوز سورمه‌سن، یوز سور.

Ýürekde näme bolsa, dil şony diýer.

اورکده نمنه اولسا،دیل اونو دئیر.

Zer alma, ýer al!

زر آلما، یئر آل

قایناق:

 halkhazynasy.tr.gg