ائرمنیستان رئژیمی فاشیزمه پرستیش ائدیر

آللاه‌وئردی مئهدی‌یئو

     خئیلی واختدیر کی، ائرمنیستاندا بیر تمایول اؤزونو آچیق-آیدین بوروزه وئریر: ایروانداکی حاکیم رئژیم اؤلکه‌ده داوام ائدن سوسیال-ایقتیصادی بؤحران ایچینده چاپالایان جمعیتین چوخ‌سایلی پروبلئملرینه چاره تاپا بیلمه‌دیگیندن ایجتیماعیتین دیقتینی باشقا ایستیقامته یؤنلتمه‌یه و بئله‌لیکله، خالقین حیدّتیندن قورتولماغا جهد ائدیر.

      اؤزو ده بو جور سیاسی رئژیملرین دارا دوشنده یئنی ایدئیا آختاریشینا چیخماسی تزه دئییل. ایستر تاریخده، ایسترسه ده موعاصیر دؤورده بئله "تجروبه"لر یئترینجه‌دیر.

     لاکین ائرمنیستان ایقتیداری یئنی "میلّی ایدئیا" آختاریشیندا تامامیله فرقلی، هئچ کیمین تصوور ائده بیلمیه‌جگی یول سئچمیشدیر: 71 ایل اول تاریخین زیبیل‌لیگینه آتیلمیش فاشیزمی دیرچلتمک، ناز‌ییستلره حاق قازاندیرماق و اونلارین حربی جینایتلرینی قهرمانلیق کیمی قلمه وئریب تبلیغ ائتمک! ایلک باخیشدان آغلاسیغماز گؤرونه بیلر. آما فاکت فاکتلیغیندا قالیر: ائرمنیستان هم ائرمنی خالقی، هم ده بشریت اوچون سون درجه تهلوکه‌لی اولان فاشیزمه پرستیش یولو سئچیب.

     ایروان رئژیمی ائرمنیلر اوچون یئنی "میلّی ایدئیا"نی یایماق اوچون هیتلئریزمله چییین-چییینه اینسانلیغا قارشی سایسیز-حسابسیز جینایتلر تؤرتمیش "قهرمان"لار اورتایا چیخاریر، اونلاری مشهورلاشدیرماق اوچون هر واسیطه‌یه ال آتیر. اونلاردان بیری ده نژدئ/ Njde لقبلی بدنام گئنئرال قارئگین یئگیشئویچ تئر-آروتیونیاندیر/ Qaregin Yegişeviç Ter-Arutyunyan (1886-1955). بو منفور "قهرمان"این "شوجاعت"لری باره‌ده چوخ دانیشماق اولار. قیساسی، ائرمنی میلتچی ایدئولوگییاسی‌نین بانیسی، داشناکسوتیون پارتییاسی‌نین عوضوو نژدئنین بوتون فعالیتی گوناهسیز اینسانلاری قانینا غلتان ائتمکدن عیبارت اولوب. او هله 1912-جی ایلده بولقاریستانا گئدیب تای‌قولاق آندرانیکله بیرلیکده ائرمنی باندیت دسته‌سی تشکیل ائده‌رک گویا بالکان خالقلاری‌نین آزادلیغی اوغروندا سیلاحلی موباریزه‌یه قوشولور. اصلینده ایسه سیاسی آوانتوریست کیمی آد چیخارمیش داشناک نژدئنی بالکانلارین طالعیی ماراقالاندیرمیردی. او، ساده‌جه اولاراق، بالکان موحاریبه‌سیندن اؤزونون و منسوب اولدوغو داشناکسوتیون پارتییاسی‌نین مقصدلری نامینه پول توپلاییر و سادلؤوح ائرمنیلری قیزیشدیریب سفربر ائتمه‌یه چالیشیردی. نژدئ حتّی شخصی ماراقلاری نامینه "قارداش" صئربلره قارشی ووروشماقدان چکینمیردی. لاکین بالکان "جفاکئش"ی‌نین پلانلاری ایفشا اولوندو و او، بولقاریستانی ترک ائتمک مجبوریتینده قالدی.

     قافقازا قاییدان نژدئ بیرینجی دونیا موحاریبه‌سی ایللرینده روس چار اوردوسونون ترکیبینده تورکییه‌یه قارشی ووروشور. "غربی ائرمنیستان"ای آزادلیغا چیخارا بیلمه‌ین نژدئ 1918-جی ایلده وئدیباساردا، آردینجا زنگزوردا پئیدا اولور. یئگانه وظیفه‌سی آذربایجانلیلاری بو اراضیلردن تمیزله‌مک ایدی. عومومیتله، همین ایللر نژدئ و دیگر ائرمنی جللادلاری‌نین دسته‌لری ناخچیوان، گؤیچه، زنگزور و قاراباغدا آذربایجانلی اهالینی کوتلوی شکیلده قیرماقلا مشغول اولور.

     ائرمنیستان سووئتلشدیکدن سونرا نژدئ ایرانا قاچیر، اورادان ایسه فرانسایا، سونرا آمئریکایا اوز توتور. بورادا داشناکلاردان دستک آلا بیلمه‌دیگیندن پاریسه قاییدیر، بورادا دا طرفدار تاپا بیلمیر و بولقاریستانا گلیر. نهایت، نژدئ اؤزونه یئنی موتتفیق تاپیر. بو، آلمانییادا حاکیمیته گلمیش نازییست رئژیمیدیر. نژدئ هله 1934-جو ایلده آلمان فاشیستلری ایله تماس یاراتماق اوچون هیتلئره موراجیعت ائتمیشدی. ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی باشلایاندان سونرا نژدئنین و دیگر ائرمنی گئنئرالی‌نین - درو/ Dro لقبلی دراستامات کانایانین/Drastamat Kanayan فاشیستلرله امکداشلیغی سیخلاشیر. اونلارین رهبرلیک ائتدیکلری ائرمنی لئگیونو آلمان فاشیستلری‌نین ایشغال ائتدیکلری اراضیلرده تؤره‌دیلن قیرغینلاردا فعال ایشتیراک ائدیر. تاریخی فاکتلار ثوبوت ائدیر کی، ائرمنی فاشیستلری اوکراینا و پولشادا، هیتلئرچیلرین اسیر دوشرگه‌لرینده اون مینلرله آدامی قتله یئتیرمیش، یهودیلره و ناز‌یست ایدئولوگییاسی‌نین هدف گؤتوردویو دیگر میلتلرین نوماینده‌لرینه قارشی دهشتلی جینایتلر تؤرتمیشلر. ائرمنی لئگیونونون اؤزونون حساباتیندا تکجه غربی کریمدا 20 میندن چوخ دینج ساکینین اؤلدورولدویو تصدیقله‌نیر.

     گئنئرال نژدئ 1944-جو ایلده بولقاریستان اراضیسینه داخیل اولان سووئت اوردوسونون الینه کئچیر. قان‌ایچن ائرمنی فاشیستی تؤره‌تدیگی جینایتلره گؤره حبس اولونوب 25 ایل مودتینه آزادلیقدان محروم ائدیلیر. سونرالار ائرمنی میلتچیلری‌نین اونا برائت آلماق جهدلری ردّ ائدیلیر و "قهرمان" 1957-جی ایلده روسییانین ولادیمیر شهرینده‌کی حبسخانادا اؤلور...

     ایندی ائرمنیستان ایقتیداری الی اون‌مینلرله گوناهسیز آدامین قانینا باتمیش بو حربی جانییه یئنی دون بیچمه‌یه چالیشیر - گویا نژدئ اصل ائرمنی وطنپروریدیر، اونون "ایدئیا"لاری هله ده آکتوالدیر و س. آنجاق ائرمنی میلتچیلری نژدئ و درونون وئرماختلا علاقه لری‌نین اوستوندن سوکوتلا کئچیرلر، چونکی بو "قهرمان"لارین آلمان نازیستلری ایله سیخ ایش‌بیرلیگی دانیلماز فاکتدیر.

اؤزو ده ائرمنیستاندا فاشیزم تبلیغاتی چوخدان گئدیر. 1956-جی ایلده اؤلموش درونون جسدی‌نین قالیقلارینی 2000-جی ایلده آمئریکادان گتیریب ائرمنیستاندا دفن ائتمیشلر. ایروان کوچه‌لریندن بیری اونون آدینی داشیییر. دیگر فاشیسته - نژدئیه ایسه خوصوصی دیقت یئتیریلیر. ائرمنیستان پایتاختیندا مئیدانلاردان بیرینه و مئترو ستانسییاسینا اونون آدی وئریلمیشدیر. نژدئنین، ائلجه ده درونون شرفینه خاطیره سیکّه‌لری کسیلمیشدیر. دهشت دوغوران حال اودور کی، "نژدئیزم" آدی آلتیندا عیرقچی ایدئولوگییا ائرمنیستاندا اورتا و عالی مکتب پروقراملارینا داخیل ائدیلمیشدیر و گنج نسیل بو روحدا تربییه ائدیلیر.

کئچن آیین 28-ده ایروان داها بیر "فاشیست طنطنه‌سی"نین شاهیدی اولدو. ائرمنیستان پرئزیدئنتی سئرژ سارکیسیانین ایشتیراکی ایله شهرین مرکزینده نازیست جانیسی نژدئنین هئیکلی آچیلدی. بو، فاشیزم قوربانلاری‌نین خاطیره‌سینی نؤوبتی دفعه تحقیر ائتمکدن باشقا بیر شئی دئییلدی.

     ائرمنیلرین فاشیزم تبلیغاتی تکجه ائرمنیستانلا محدودلاشمیر. روسییاداکی ائرمنی ایجماعسی هر ایل نژدئنین ولادیمیرده‌کی قبرینی نوماییشکارانه شکیلده زیارت ائدیر، ائرمنی فاشیستی یاد ائدیر. اؤتن ایل ایجماع قبرین اوستونده خاطیره کومپلئکسی اوجالتماق ایسته‌میش، لاکین آذربایجان موحاریبه وئتئرانلاری‌نین روسییا پرئزیدئنتی ولادیمیر پوتینه موراجیعتیندن سونرا بو جهدین قارشیسی آلینمیشدی. 2013-جو ایلده ائرمنیستاندا چکیلمیش "قارئگین نژدئ" فیلمی ایندی روسییادا دا نوماییش ائتدیریلیر.

غریبه منظره‌دیر. اؤتن ایلین مارتیندا BMT باش آسسامبلئیاسی "نازیزمین قهرمانلاشدیریلماسی، عیرقچیلیک، عیرقی آیری-سئچکیلیک، کسئنوفوبییا و اونونلا باغلی اولان دؤزومسوزلوگون تشویقینه خیدمت ائدن نئونازیزم و اونون دیگر نؤوع‌لرینه قارشی موباریزه" آدلی قطعنامه قبول ائتمیشدیر. سندین 4-جو بندینده قئید اولونور کی، BMT باش آسسامبلئیاسی "نازیزم حرکاتی‌نین، نئوناسیزمین و "Vaffen SS" تشکیلاتی‌نین کئچمیش عوضولری‌نین هر هانسی فورمادا مشهورلاشدیریلماسی، او جومله‌دن آبیده‌لر و مئموریاللار اوجالدیلماسی، نازیست کئچمیشین، نازیزم حرکاتی‌نین و نئونازیزمین اوزه چیخاریلماسی مقصدیله کوتلوی نوماییشلر کئچیریلمه‌سی، عئینی زاماندا، آنتی هیتلئر کوالیسییاسینا قارشی موباریزه آپارمیش و نازیزم حرکاتی ایله امکداشلیق ائتمیش بئله شخصلرین میلّی آزادلیق حرکاتلاری‌نین ایشتیراکچیلاری ائلان ائدیلمه‌سی و یا ائلان ائتمک جهدلری واسیطه‌سیله مشهورلاشدیریلماسینا گؤره درین ناراحاتلیغینی ایفاده ائدیر". اؤزو ده BMT باش آسسامبلئیاسی‌نین بو قطعنامه‌سی روسییانین تشببوثو ایله قبول اولونموشدور. هرچند، رسمی موسکوا دفعه‌لرله ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی‌نین نتیجه‌لرینی یئنیدن یازماق و تحریف ائتمه‌یین یول وئریلمز اولدوغونو بیان ائتمیشدیر. تعجوب دوغوران اودور کی، روسییا حاکیمیت اورقانلاری اؤلکه‌ده نئونازیزم تظاهورلری‌نین قارشیسینی قطعیتله آلدیغی حالدا ائرمنی ایجماعسینین فاشیزم تبلیغاتینا موناسیبتده تاثیرلی تدبیر گؤرمور. حالبوکی آلمان نازیزمی و اونون نژدئ کیمی ال آلتیلاری اوزرینده غلبه کئچمیش سسری-نین بوتون خالقلارینین بیرلیگی سایه‌سینده الده ائدیلمیشدیر. میلیونلارلا قهرمانین حیاتی باهاسینا باشا گلمیش بو تاریخی غلبه‌یه ائرمنی فاشیست ایدئولوگییاسی‌نین کؤلگه سالماسی ان آزی تأسوف دوغورور.

ائرمنیستانداکی حاکیم رئژیمه گلینجه، اونون "نژدئیزم"ه یووارلانماسی ائله ده غریبه گؤرونمور. واختیله سارکیسیان خوجالی سوی‌قیریمینی تؤرتدیکدن سونرا دئییردی: "خوجالی حادیثه‌سینه‌دک آذربایجانلیلار فیکیرلشیردیلر کی، بیز مولکی اهالییه ال قالدیرمایاجاغیق - بیز بو ستئرئوتیپی داغیدا بیلدیک". ایندی سارکیسیان باشقا بیر ستئرئوتیپی داغیدیر - فاشیست ایدئولوگییاسینا مئیدان آچیر. بو ایسه او دئمکدیر کی، سارکیسیان نژدئ و درو کیمی جینایتکار اجدادلاری‌نین یولو ایله گئدیر. آما ایروانداکی میلتچی-فاشیست رئژیمین باشچیسی یادیندان چیخاریر کی، هر ایکی "میلّی قهرمان"نین طالعیی هامییا معلومدور.

 Newtimes.az

کؤچورن: عباس ائلچین