قورد، تورک افسانه لرينده مرکزي بير قونومدادير  کؤک-تورک خاقان سولاله سي اولان آشينا عاييله سي نين آتاسي بير ديشي قورد ايدي  کؤک-تورک خاقانلاري، آتالاري نين آنيسينا سايقي اولاراق، اوتاغلاري نين اؤنونه آلتيندان قورد باشلي بير توغ تيکرديلر.  بئلجه قورد ، تورکلرده خاقانليق علامتي اولموشدور  آنجاق بو گلنک يالنيزجا کؤک-تورکلره اؤزگو اولماييب، کؤکني آسيا هون تورکلرينه و تورکلرين اسکي آتالارينا دئيين گئدر  مؤکي آسيا هونلاريندا و حتا او چاغلاردا باتي تورکيستاندا ياشايان او-سون(Wu-sun) تورکلرينده، طبقي بيلديگيميز بوزقورد دستانيندا اولدوغو كيمي، قورددان تؤرمه افسانه سي و ديشي قوردون وئرديگي سود ايله بسلنمه اينانجي ياشييردي  عيني افسانه تابقاج تورکلرينده ده واردي؛ تابقاج اؤلکه سينده "قورد داغلاري"، "قورد ايرماقلاري" بولونماقدا ايدي  اويغور تورکلري نين کؤکنلرينه ايليشکين بير افسانه ده اونلاري قوردا باغلييردي (اويغور خاقانليغي، کؤک-تورک خاقانليغيني آرديندان قورولان بير تورک دؤولتي اولوب، کؤک-تورک خاقانليغينين دواميدير)  

      قورد، اسکي تورک کولتورونده "آت "ايله بيرليکده ان اؤنملي يئري توتان حئيواندير  تورکلر اؤزلري نين قورد سويوندان ائينديکلرينه، سفرلرده اؤزلرينه قوردون يول گؤسترديگينه اينانميشديلار.  تورکلر، گوجلو و سالديرقان بير حئيوان اولان قوردو اؤزلرينه سيمگه اولاراق سئچديکلري كيمي، قونشولاري دا اونلاري قورتدان تؤره ميش سالديرقان کاراكتئرلي اينسانلار اولاراق تانيميشديلار.  اسکي بير عرب شاعيري تورکلري "ييرتيجي قوردون اوغوللاري" كيمي   آنماقدادير.

      کؤک-تورکلره گؤره ديشي قورد "اولو آنا"، اويغور تورکلرينه گؤره ده ارکک قورد "اولو آتا" دير  اوغوز خاقان دستانيندا، اوغوزا هر سفره چيخيشيندا گؤک بير قورد اؤنجولوک ائدير  چنگيزنامده آلانقووا، گؤکدن ائنن بير قورددان گبه قالير و دوغان اوشاغين سويوندان دا چنگيز خان گلير . 

      دده قورقوت بويلاريندا قورد اوزونون موبارک اولدوغو بيلديريلير.  يئنه دده قورقوت بويلاري نين  بيرينده سالور قازان، قوردلا خبرله شير، اؤزينه  يوردوندان خبر وئرمه سيني ايسته يير . 

      تورکلر ايله قوردون آراسيندا اولان افسانوي ايلگي، ايسلام و سورياني قايناقلاريندا دا يئر آلميشدير  قايناقلاردا آوروپا هون تورکلريندن "قوزئي قوردلاري" اولاراق سؤز ائديلمه سي و آوروپا هون تورکلرينين " Hun wolf"  (هون-قورد) كيمي آدلارلا آنيلماسي دا باتي هونلارينداکي قورد گلنگيني گؤسترمکده دير . 

      تورکلر آراسيندا قوردا وئريلن بؤيوک اؤنم يوزايلميزه  دك سورب گلميش و تورکييه جومهورييتي نين قوروجوسو اولو اؤندر آتاتورکده ده يانکيسيني بولموشدور.   

      ائتنولوژي بيليمينه گؤره، قورد موتيفي تورکلر اوچون "تيپيک"دير؛ ياني، باشقا قؤوملرده گؤرولمه ين اتنوگرافيک بير بليرتيدير  اسکي چين قايناقلاريندا بئله تورک سويوندان اولان قؤوملر" قورتدان تؤره ينلر" اولاراق تانيملانيرکن، تورک سويوندان اولمايان قؤوملر "قورتدان تؤره ينلردن دئييلديلر" بيچيمينده آييرد ائديلميشدير.  

      تورک دستانلاريندا قورد يول گؤسترن، سيخينتيلي آنلاردا يارديما يئتيشن بير وارليقدير  اويغور تورکلرينين قوتلو داغ دستانيندا قورد، اؤلکه يه بوللوق و موتلولوق گتيرديگينه اينانيلان قوتلو بير قايانين چينليلره وئريلمه سيندن سونرا، اوزرينه اوغورسوزلوق چؤکن اؤلکه نين آجليغا محكوم اولماسي اوزرينه اؤزلرينه يئني بير يورد آرايان تورکلره قيلاووزلوق ائتميشدي.

      باتيدا (11 يوز ايلين سونو) کومان تورکلرينده يارديمينا باشوورولدوغونا ايليشکين قئيدلر بولونان قوردون قيلاووزلوق ايشلوي، 2 يوزايلين اورتالارينا دك گئتمکده دير  160-170 ايللري آراسيندا توپراقلاريندان آيريلماق زوروندا قالان تابقاج تورکلرينين آتالاري (يعني هون تورکلري) بير بوزقوردون اؤندرليگينده يولسوز داغلاردان آشابيلميشديلر.

     ياپيلان آراشديرمالاردا، بوتون آوروپا، آمريکا، هينديستان مثل و اؤيکولرينده يئر آلان قورد موتيفلري نين پرئهيستوريک چاغلاردا اورتا آسيادان دونيا ياييلديغي سونوجونا واريلميشدير  باشدا اسکي روما کولتورونده اولماق اوزره دونياداکي قورد ميتولوژيسيني آيرينتيلي بير بيچيمده اينجله ين آ. آلفؤلدي (A Alf�ldi) ، روماداکي ديشي قورد افسانه سي و لوپئرکاله (آتا ماغاراسي) تؤرنلري نين آسيا بوزقيرلاري (تورکلرين آنا يوردو) کؤکنلي اولدوغونو و ساواشچي چوبانلاردان (تورکلرين آتالاريندان) -ائتروسکلر آراجيليغي ايله- باتييا داشينديغيني اورتايا قويموشدور.  

      ان بؤيوك و ان اسکي تورک دستاني اولان اوغوز خاقان دستانيندا اوغوز خاقان، گون ايشيغي نين ايچيندن چيخان بير بوزقوردون اؤنجولوگونده دونيايي فتح ائتميشدير  اينديكي بولقاريستان توپراقلاريندا بولونان "مادارا"داکي قايا قابارتماسيندا گؤرکملي بير آتلي بيچيمينده گؤستريلن قوروم خانين يانينداکي قورد تصويري ده، تورک بوزقورد گلنگي نين داشا ايشلنميش اؤرنکلريندن بيريدير  قورد موتيفي، چوبانجيليق و بسيجي ليکله (اسکي تورکلرين ائکونوميسي حئيوان بسيجي ليگينه دايانير) اولان سيخي ايلگيسيندن اؤتورو بوزقيرلي و دوغرودان دوغرويا تورکدور  بوندان دولايي، بوگون داهي دونيا تورکلري آراسيندا سؤيلنن مثل و خالق اؤيکولرينده هم آتا، هم ده قورتاريجي-قيلاووز نيته ليکلري ايله بوزقورد، بوتون تورکلرجه قوتلو ساييلميش و تورکلوگون ميللي سيمگه سي اولموشدور.  

     بوزقورد، دستانلاردا تورکون ياشام و ساواش گوجونو تمثيل ائدير  تورکلر، اونون سويوندان گلديکلرينه اينانميشديلار.  تورکلر، بيرچوخ قوتسال وارليغا وئرديکلري كيمي قوردا دا کؤک بؤري (گؤک قورد) آديني وئرميشديلر.  گؤک رنگ، اسکي تورکلرده قوتسالليغين، اولولوغون سيمگه سي ايدي؛ بير شئيي گؤک رنگينه بوروندورمک يا دا او شئيين آديني گؤک سؤزو ايله بيرليکده سؤيله مک، او شئيي قوتسال يا دا اولو سايماق آنلامينا گليردي (اؤرنک: گؤک تانري، گؤک بؤرو، گؤک بايراق، گؤک قيليج) .   

   تورکلر قهرامانلاريني گؤک قوردلارا بنزتميش، خاقانلاري نين گؤوده ياپيلارينا بئله قورد چيزگيسيني ايشله ميشديلر  اوغوز خاقان دستانيندا اوغوزون بئلي قورد بئلينه بنزتيلير  عيني دستاندا اوغوز خاقان، حؤکومدارليغيني خالقا بيلديرديگينده "کؤک بؤري بولسونگيل اوران" (گؤک بؤرو اولسون ساواش ناراسي/پارولاسي) دئميشدير  يئنه اوغوز دستانيندا، تورک اوردولارينا گؤک تويلو، گؤک يئله لي بير ارکک قورد يول گؤسترير . 

    تورکلر ارگنه قوندان چيخارکن ده خاقانلاري نين آدي "بؤرته چين" يعني بوز قورد ايدي  ارگنة قون دستانينا گؤره تورکلره، ارگنه قوندان چيخيش يولونو بوزقورد گؤسترميشدير . 

    قيرقيزتورکلرينين بؤيوك دستاني ماناس دستانيندا قورد، بير دوش يورومو اولاراق قارشيميزا چيخار  دستانا گؤره ماناس خانين آروادي کانيکئي خاتون دوشونده بير اگه گؤرور و اگني آليب ساخلار  ارته سي گون اويانينجا اولکه نين دئنَييملي ياشلي کيشيلرينه دوشونو آنلادير  ياشلي کيشيلر بو دوشو دويونجا سوينيب کانيکئي خاتونا بئله دئيرلر: سنين اوشاغين، گؤک يئله لي قورخونج بير قورد كيمي اولاجاق  قيرقيزتورکلري، جينس و گوزل آتلارا دا کؤک بؤرو (گؤک قورد، بوز قورد) آديني وئررديلر.  

      گونوموز آنادولو فولکلوروندا گؤرولن قوردلا ايلگيلي اينانجلار، يوخاريدا آنلاتيلانلارين بير بيريکيميدير  تورکجده قوردون اؤزلليکلرينه ايليشکين چوخ ساييدا آتاسؤزو و دئييم واردير  شئعيره ده يانسيميشدير  ايشده بيرنئچه اؤرنک: 

   دئميشلر قوردا بوينون نيته يوغون 

  اييتميش ايشلريمين آز او چوغون 

  داهي اينانديغيم يوخ کيمسه يه هئچ 

  قامو اؤزم توتاريم ائر اگر گئج

(گوواهي)

  مثل-اي راستدير جيهاندا بو سؤز 

  باش کسر تيلکي قوردون آدي وار 

   (حامدي)

  شاهين قوجاسا دا وئرمز آويني 

  تا ازلدن قورد انيگي قورد اولور 

   ( قاراجا اوغلان)

  سيسلي هاواني سئور قورد 

  قاپلاماقداا گؤک اوزونو 

  قورشوندان آغير بير بولود 

    (آ.م. درانس)

 کؤچورن : عباس ائلچين