+0 بگندیم
دیلین اینسان و توپلوم حیاتینداکی یئری و اؤنمی
دیل بیر ایلََتیشیم آراجیدیر. دویغو، دوشونجه و ایستکلر دیل ایله کؤچورولور. دویغو و دوشونجه‌لرین کؤچورولمه‌سینده سؤزو سؤیله‌ین کیشی قایناق، سؤیله‌نن بیر سؤز (مئساژ، ایلَََتی)، ایلتیلن سؤزو آلان آلیجی و بیر ده ایلتیشیمین ائدیلدیگی ایلتیشیم اورتامی واردیر. بو دوزه‌نه‌یه ایلتیشیم سیستئمی دئیلیر. بو یؤنویله دیل ان ائتکین بیر ایلتیشیم آراجیدیر.
هر صنعت دالی‌نین اؤزونو ایفاده ائدیش طرزی فرقلی‌دیر. رسام رنگلرله، موسیقیچی سسلرله، مئعمار آنا ماد‌ه‌سی توپراق و داش اولان مادّه‌لرله صنعتینی یئرینه گتیریر. ادبییّّاتین دا آنا ملزمه‌سی دیلدیر. دیل سایه‌سینده دویغولار، دوشونجه‌لر، سئوینجلر اوزونتولر دیله گتیریلیر. بو باخیمدان دیل اولمادان ادبییّات اولماز؛ دیل ادبییّاتی، ادبییّات دا دیلی بسلر، گلیشدیریر. ادبی اثرلر سایه‌سینده دیل گلیشیر؛ آنلام زنگینلیگی قازانیر و سؤزجوک ساییسی آرتار. بو یؤنویله دیل آلتینا، شاعیر و یازارلار دا بو آلتینی ایشله‌ین قویومجویا(زرگره) بنزه‌دیلیر. حئکایه‌لر، رومانلار، شئعیرلر، تئاتر تورونده‌کی اثرلر دیل ایله یازیلیر. دیلین دیگر اؤنملی بیر یانی دا اولوسال بیرلیک و برابرلیگی ساغلاماسیدیر. عینی دیلی قونوشان، عینی دویغو دوشونجه و زؤوقلری پایلاشانلار، کدرده و قیوانجدا(ایفتخاردا) بیرلیکده حرکت ائدرلر.
بیر اولوسون مادّی و معنوی آلاندا اورتایا قویدوغو بوتون اثرلر کولتورو اولوشدورور. ادبییّات دا کولتورون ایچریسینده یئر آلان بیر صنعت دالی‌دیر. اؤرنگین ایسلامییتدن اؤنجه‌کی دؤنمده یازیلمیش اولان اورونلردن دستانلار، قوشوقلار، ساولار سایه‌سینده بیز او دؤنمین کولتورونو، یاشام بیچیمینی، اینانجلارینی اؤیره‌نیریک.
بو دونیادا بیر نسنه‌یه
یانار ایچیم گؤینور اؤزوم
ییگیت ایکن اؤلنلره
گؤک اکینی بیچمیش گیبی
یونوس امره
یوخاریداکی متن 14. یوز ایلده ساده بیر دیلله سؤیلنمیشدیر. بو متن دیل سایه‌سینده گونوموزه‌دک یاشامیشدیر. بو سایه ده یونوس امره کیمی یوزلرجه شاعیرین، یازارین اثرلری قورونا بیلمیشدیر. بو باخیمدان دیل بیر کولتور داشیییجیسی اولاراق اؤنملی بیر ایشلوی یئرینه گتیرمکده‌دیر. دیل و کولتور ادبییّاتا بیر درینلیک، بیر جانلیلیق قاتماقدادیر.
بیر دیل، قونوشان کیشی‌نین کولتور دوزه‌یینه گؤره فرقلیلیکلر گؤستریر. بیر کیشی‌نین باققالدا، آلیش‌وئریشده یا دا کوچه‌ده قونوشدوغو دیل ایله رسمی چئوره‌لرده قوللاندیغی دیل فرقلی‌دیر. بو ندنله گونلوک یاشامدا آلیش‌وئریشده، ائش دوست آراسیندا، باققالدا قوللاندیغیمیز دیله قونوشما دیلی دئییلیر. قونوشما دیلینده دویغو و دوشونجه‌لر قیسا جومله‌لرله آنلادیلیر، آنلاتیمدا ترسه جومله‌لره یئر وئریلیر. قونوشما دیلینده نؤقطه‌له‌مه ایشارتلرینه چوخ اویولماز. اونون یئرینه وورغویا و تونلاماغا دیقّت ائدیلیر. چوخ زامان جومله‌ده اؤیه‌لرین یئرلری دَییشیر؛ یوکلم باشدا یا دا اورتادا اولور. دویغو و دوشونجه داها بلیرگین اولاراق سؤیله‌نیر. هارادا قالدین، اَشی؟ " ایش اولور‌مو بورادا؟ " وب. جومله‌لری بونا اؤرنک اولاراق گؤستریله بیلر.
بیر راپورت، بیر مقاله، گولمه‌جه یا دا بیلیمسل ایچَریکلی یازی حاضیرلارکن قوللانیلان دیله ده یازی دیلی دئییلیر. گونلوک رسمی یاشامدا، قزئتلرده، درگیده و کیتابلاردا قوللانیلان دیل یازی دیلیدیر. یازی دیلینده جومله‌لرین آچیق، آخیجی، ساده و دیل بیلگیسی قوراللارینا اویغون اولماسینا دیقّت ائدیلیر. یازیدا یازیم قوراللارینا و نؤقطه‌له‌مه ایشارتلرینه اویولور.
بیر میلّتی آیاقدا توتان، اونون وارلیغینی و دوامینی ساغلایان، میلّی شوعورو بسله‌ین، بیر میلّته منسوب اولما حظینی وئرن و بیره‌یلرینی بیربیرینه یاخینلاشدیراراق اونلار آراسیندا بیرلیک یارادان عونصور اولاراق دیلین، میلّت حیاتینداکی یئری چوخ اؤنملیدیر. ائله‌کی میلّتین وارلیغی، دیلین وارلیغییلا مومکوندور.
اینسانین گئچمیشینی اؤیرنمه‌سینده، گونونو یاشاماسیندا، گله‌جگینه یؤن وئرمه‌سینده، کیشیلیگینی قازانماسیندا، عینی دیلی قونوشان دیگر اینسانلارلا ایلتیشیم قورماسیندا و اؤزونو ایفاده ائتمه‌سینده دیلین چوخ اؤنملی بیر آراج اولدوغو موحقّقدیر. بو باخیمدان دیل بیر آنلامدا بیره‌یه خیدمت ائدر. آنجاق، اینسان طبیعتی گره‌گی توپلو حالدا یاشاماغا ائحتییاج دویار. چئوره‌سینده اؤزو ایله عینی دگرلری پایلاشان اینسانلارین بولونماسینی ایستر. بو اورتاق دگرلرین اولوشدورولماسیندا، پایلاشیلماسیندا، نسیلدن نسیله اؤتورولمه‌سینده، میلّتین وارلیغینی دوام ائتدیرمه‌سینده دیل، چوخ اؤنملی بیر گؤروی یئرینه گتیریر. چونکو میلّت اولماغین بیرینجی شرطی، عینی دیلی قونوشماقدیر.
دیل، میلّتین اورتاق کولتورو ایله یول آلاراق وارلیغینی دوام ائتدیریر. میلّتی اولوشدوران بیره‌یلر آراسیندا بیرلشدیریجی بیر رول اوستلَنن دیل، عینی زاماندا اورتاق شوعورون، میلّی شوعورون اورتایا چیخماسینا خیدمت ائدر. میلّی بیرلیگی و برابرلیغی ساغلار.
میلّی وارلیغین قورونماسییلا دیلین قورونماسی آراسیندا چوخ سیخی بیر ایلگی واردیر. دیلینی اونوتمایان فقط باغیمسیزلیغینی ایتیرن بیر توپلوم میلّییّتینی قورور دئمکدیر. بو توپلوم، باغیمسیزلیغینی قازانیب بیر دؤولت قوراراق، بیر میلّت اولاراق یئنیدن تاریخ صحنه‌سینه چیخا بیلر. سووئت روسیه‌نین داغیلماسییلا تورکلرین و دیگر میلّتلرین باغیمسیز بیرر دولت اولاراق یئنیدن تاریخ صحنه‌سینه چیخمالاری بونون ان یئنی اؤرنگیدیر. تاریخده بونون باشقا بیر چوخ اؤرنگی واردیر. آنجاق دیلینی ایتیرن میلّتلرین تاریخ صحنه‌سیندن سیلیندیکلری ده بیلینمکده‌دیر.
بیر میلّتین دیلی پوزولورسا کولتورونده سیخینتیلار اورتایا چیخار. دوشونجه، صنعت و ادبییّات آلانلاریندا چؤکونتو باشلار. دیل اصل ایشلوینی (اینسانلار آراسیندا آنلاشما آراجی اولما) یئرینه گتیره بیلمز. کوتله‌لر بیربیرلرینی آنلایابیلمز حالا گلر و یاواش یاواش قوپمالار باشلار. بو گئرچک، تجروبه ایله ثابیت اولدوغو اوچون بیر میلّتی ایچدن ییخما یؤنتمینده ایشه اؤنجه دیلدن باشلانیر. یئنی نسلین کولتورل دگرلری اؤیرنمه‌مه‌سی و بیره‌یلرین، قوشاقلارین بیربیری ایله ساغلیقلی ایلتیشیم قورمالارینی انگلله‌مک اوچون نه گره‌کیرسه گؤرولور. بو اوزدن دیل اوزرینده اوینانان اویونلارا قارشی هر زامان اویانیق اولماق گره‌کیر. آدرس بولمادا قولایلیق اولسون کیمی بیر بهانه ایله مثلا؛ یونوس امره جاده‌سی 4. جادّه شکلینده دییشدیرمک بئله کولتور باخیمدانیندان سون درجه یانلیشدیر. چونکو جاده آدینی رقمله ایفاده ائتدیگنیز زامان بو تابلونو اوخویان کیمسه‌نین بورادان جاده‌نین نومره‌سی دیشیندا اؤیرنه‌بیله‌جگی بیر شئی یوخدور. فقط یونوس امره آدی‌نین یاشادیلماسی حالیندا ان آزیندان یئتیشن نسل یونوس امره‌نین کیم اولدوغونو، بو جادّّه‌یه ندن بو آدین وئریلدیگینی ماراق ائده‌جکدیر، اؤیرنمک ایستیه‌جکدیر و سونوجدا اؤِز کولتوروندن بیر شئیلر بولاجاقدیر.
بیر میلّتین روحو، کاراکتئری، آنلاییشی چوخونلوقلا صنعتکارلارین اورتایا قویدوقلاری اثرلره یانسیدیغیندان بو یؤنویله ده دیل، سوسیال یاپی‌نین و کولتورون آیناسی دوروموندادیر. دولاییسییلا بو اثرلرین دیقّته اینجلنمه‌سی او میلّتین کاراکتئری حاقّیندا ساغلام ایپ‌اوجلاری وئره‌جکدیر. گلیشمیش اؤلکه‌لرین اؤِز کولتورلرینی و باشقا کولتورلری اؤیرنمک اوچون آراشدیرمالار آپارمالارینی، بونلار اوچون بودجه‌لریندن اؤنملی پایلار آییرمالارینی یابانا آتماماق لازیمدیر. هر میلّتین اؤزونه گؤره بیرتاخیم کولتور اؤزللیکلری اولدوغو کیمی میلّّتلرین ضعیف و گوجلو اولدوغو یؤنلر ده واردیر. کولتور آراشدیرمالارییلا بونلارین تثبیتی مومکوندور. ایزله‌نه‌جک پولیتیکالارین بلیرلنمه‌سینه بو آراشدیرمالاردان الده ائدیلن وئریلر ایشیق توتماقدادیر. سؤمورگه‌چی اؤلکه‌لر گونوموزده استراتئژیک آراشدیرما انستیتولاری آدی آلتیندا دونیانین دؤرد بیر طرفینده آپاردیقلاری آراشدیرمالاردا او اؤلکه‌نین ویا بؤلگه‌نین ائتنیک یاپیسینی، اؤزللیکله ده یئره‌ل دیللری گونده‌مه گتیرمکده‌دیرلر. تاریخده و گونوموزده بونون بیر چوخ اؤرنگینی گؤرمک مومکوندور.
اؤزتله‌مک گره‌کیرسه دیل، میلّتین معنوی گوجونون آیناسیدیر. بیر میلّتین کولتورل دگرلرینی اولوشدوران و او میلّتی آیاقدا توتان؛ ادبییّاتی، صنعتی، بیلیم و تئکنیکی، دونیا گؤروشو، آخلاق آنلاییشی، موسیقیسی گئچمیشدن گونوموزه آنجاق دیل سایه‌سینده کؤچورولمکده‌دیر. دولاییسییلا دیلین قورونماسییلا میلّی وارلیغین قورونماسینی عینی سوییه‌ده آلغیلاماق گره‌کیر.
کؤچورن:عباس ائلچین
قایناق:
