میرزه علی‌اکبر صابیرین آزادلیق حاقیندا فلسفی دوشونجه‌لری   

موستقیل آغایئو 

  فلسفه دوکتورو،  آمئا فلسفه، سوسیولوگییا و حوقوق اینستیتوتونون آپاریجی علمی ایشچیسی،   

کؤچورن: عباس ائلچین

  آچار سؤزلر:  

آزادلیق، پوئزییا، حوقوق، حاکیم صینیف، خالق کوتله‌لری، اینقیلاب، عدالت، وطنداش. 

       تاریخی یارادان، جمعیتین اینکیشافینی تامین ائدن زحمتکئش اینسانلارین آزادلیغی مسله‌سی بوتون موترقّی فیکیرلی آداملارین فیکرینی، ذهنینی، دوشونجه‌سینی مشغول ائتمیشدیر. میلّیتیندن، دیلیندن و دینیندن آسیلی اولمایاراق، جمعیتده موعین مؤوقئع توتان، جمعیتین ازیلن، ایستیثمار اولونان طبقه‌لری طرفیندن چیخیش ائدن هر بیر ساغلام دوشونجه صاحیبی ظولم و ایستیثمار آلتیندا اینله‌ینلر اوچون آزادلیغین نه دئمک اولدوغونو دریندن باشا دوشور، بو ایشه، هانسی یوللارلا اولورسا-اولسون، باجاردیغی قدر کؤمک ائتمگی اؤزونون موقدس بورجو حساب ائدیر. 

 Mp3 yüklə یوکله

گل گل گومله گل

  آشیق محزونی شریف

  قاشلارین آراسیندان  

  دوْمدوْم قورشونو دگدی  

  بیر آوچی ووردو منی  

  مین آوچی منی یئدی  

  آه دئدیم آغلادیم  

  یاره‌می باغلادیم  

  اگدی یار بوینون اگدی  

  مولام کریم‌سن دئدی  

  خنجر یاراسی دئییل  

  دوْمدوْم قورشونو دگدی  

  گل گل گومله گل  

  گل گل گومله گل  

  گل بؤیرومه دوْمدوْم قورشونو  

.... 

Maqtımqwlı – türkimen jırınıñ düldüli

Türkimen ädebietiniñ klassigi, ğwlama filosof, ğalım Maqtımqwlı — öz zamanınıñ qoğam qayratkeri bolğan twlğa. Onıñ esimi älemge äygili Farabi, Biruni, ibn-Sina, Horezmi sındı ğalımdardıñ, Hayyam, Firdousi, Nizami, Dehlevi, Saadi, Hafiz, Jämi, Nauai, Fizuli, Abay sındı aqındardıñ esimimen qatar twradı. Jırdıñ pırağı tärizdi bolğan oğan zamandastarı «Fragi» degen laqap at ta taqqan.

Maqtımqwlı Pırağı 1733 jılı Türkimen-Horasan taularınıñ batısındağı Etrek özeniniñ boyında, Hajıgovşan degen auılda tuğan. Äkesi Dövletmämed Azadi belgili aqın, ğalım bolğan. Maqtımqwlı 1783 jılı 50 jasında dünieden ötken. Soğan qaramastan artında mol mwra qaldırğan. Onıñ jauhar jırların qazaq tilinde alğaş ret Ğali Ormanov pen Ğafu Qayırbekov söyletti. Aqınnıñ olar audarğan öleñderi 1959 jılı Qazaqtıñ memlekettik körkem ädebiet baspasınan «Maqtımqwlı. Tañdamalı öleñder» degen atpen şıqtı.

Şığıs şınarları qatarlarınan orın alğan şayır İrandağı Aqtoqay degen jerde mäñgilik tınıstap jatır.

ای حسینه آغلایانلار آغلایین اؤز حالیزا

ایندی آغلیر کربلا شاهی سیزین احوالیزا

راد مردان خدا اؤلمز همیشه زنده دیر

سیز اؤلورسوز باخمایین بو جارو بو جنجالیزا

امت بی غئیرتی نئیلر امام تشنه لب؟

احتیاجی بوخ سیزین بیر قطره اشک آلیزا

آغلاماق وئرمز نتیجه ، عزت دین اولماسا

یا گولون  یا آغلایین  یا   کول یاخین ساققالیزا

شیمردن آرتیق حسینه سیز اذیت ائیله دیز

ای خلاف شرع ائدنلر! بیر باخین اعمالیزا

شیمر بیر دفعه حسینی اؤلدوروب ، مین دفعه سیز

اؤلدوره رسیز گر دوشه ایندی سیزین چنگالیزا

سؤزلریز غیبتدی ، بؤهتاندی، یالاندی ایفتیرا

نه وئره ر  آللاه سیزین بو خشگه قیل و قالیزا

بیر بئله داد و فغان  ائتدیز حسینه آغلادیز

ای منافیق لر! نه آلدیز باغلادیز دسمالیزا؟!

نور چشم مصطفی، محبوب رب العالمین

دوز مسلمانی سئور آند اولسون استقلالیزا

خامس آل عبانی  بیلمه دیز مقصودینی

ایسته دی رونق وئره سیزین اجلالیزا

شرقدن غربه گره ک سیز اولایدیز حکمران

لیک سیز آماده سیز ایندی اؤز اضمحلالیزا

پاکدل انسان سیزی گؤرسه یقین  گمراه اولار

کیم سیزی ناپاک ائدیب لعنت گله غسالیزا

خلقی شئیطان توولایاندا ،  توولویورسوز شئیطانی سیز

مات و حئیران قالمیشام بو شیوه اغفالیزا

یا گلین بو درگه سلطانه  سیز اصلاح اولون

یا گئدین تابع اولون بیر دفعه اؤز دجالیزا!

اهل قرآن سیز اگر، قرآنیله  رفتار ائدین

ناطق قرآن سیزین باخسین گؤزل اعمالیزا

زیر بار ظلمه او عالمده بیر آن گئتمه دی

سیز ولی بیر عؤمر آلدیز  بار ذلت دالیزا

لعنت پروردگار اولسون گؤروم صبح و مسا

پیی پارافیندن قاییرما یاغ ساتان باققالیزا

واردی بیر عده حسینچی  پاکدامن  بی ریا

نه سیزه بنزه ر اولار، نه سیزین امثالیزا

من سیزه آللاهدان  هر وقت توفیق ایسته رم

سیزه توفیق ایسته یین « حداد» تک نقالیزا.

   قوشانی:  رحمتلیک علی اکبر حداد

 مختومقولو فراقی و  18. عصرده اوغوز تورکلری‌نین ادبیاتی

  پاشا علی اوغلو 

 فیلولوگییا عئلملری دوکتورو 

  تورکمن خالقی‌نین ان بؤیوک شاعیری، بوتون تورک خالقلاری ادبیاتی‌نین ان گؤرکملی نوماینده‌لریندن بیری مختومقولو فراقی خالق شئعیری ایله کلاسیک شئعیر عنعنه‌لرینی بیرلشدیرن صنعتکارلارداندیر. دؤولتمند آزادی و نورمحمد قریب عندلیبین سیماسیندا تورکمن ادبیاتیندا اؤزونو بیروزه وئرن بو جریان مختومقولو فراقی‌نین شخصینده اؤز زیروه‌سینه چاتمیشدیر. مختومقولو شئعیری رئالیزمه، حیات گئرچکلیگی‌نین رئالیست تصویرینه مئیل ائدن تورکمن پوئزییاسی‌نین ان پارلاق صحیفه‌سیدیر. م.فراقی یارادیجیلیغی خالقین حیات طرزی، معیشتی، سئوینج و کدری ایله سیخی صورتده باغلی اولان، اصلینده تورکمن خالقی‌نین ائنسیکلوپئدییاسی اولان بؤیوک صنعتکاردیر. شاعیر تورکمن خالقی‌نین حیاتی‌نین ان چتین، ضیدیتلرله دولو، داخیلی چکیشمه‌لرین، اؤلکه‌لرآراسی موناقیشه‌لرین  گئتدیگی بیر دؤورده یاشاییب-یاراتمیش، همیشه قلبی خالقی‌نین قلبی ایله بیر وورموش، اونون سئوینج و کدرینه شریک اولموشدور. یاشادیغی دؤورون حاقسیزلیقلارینی، عدالت‌سیزلیکلرینی آمانسیز تنقید هدفینه توتان، خالقینی آزاد، خوشبخت گؤرمک ایسته‌ین، تورکمنلره داخیلی چکیشمه‌لره سون قویوب، وطنی دوشمن تاپداغی آلتینا دوشمه‌یه قویماماغی، اؤلکه‌نی بیر یومروق کیمی بیرلشیب مودافیعه  ائتمگی تؤوصییه ائدن، سؤزون اصل معناسیندا میلّی شاعیردیر.