ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

تؤره قاورامی‌نین معناسی

+0 بگندیم

Divanü Lugati’t-Türk’de töre evin en önemli yeri ve sediri olarak ifade edilirken, kavram asıl manası ile “törü” şeklinde geçmekte olup, görenek ve adet olarak açıklanmıştır.Töre, Türk örf ve geleneklerinin kesin hükümleri birliğidir. Orhun kitabelerinde töresiz bir devlet veya topluluk olamayacağı belirtilmiştir. Bundan hareketle eski Türklerde kanunsuz veya hükümdarın şahsî iradesine bağlı bir yönetim şekli olmamıştır. Dolayısıyla kağanlar emirlerini, yargıçlar kararlarını töreye göre vermişlerdir. Yani halk doğrudan doğruya töre’nin himayesindedir.

تؤره قاورامی‌نین معناسی

جمال أر اوغلو

كؤچورن: عباس ائلچین

  تورك تؤره‌سی 

        دیوان لغات الترك‌ده، تؤره ائوین ان اؤنملی یئری و صدری اولاراق ایفاده ائدیلیركن، قاورام اصل معناسی ایله  " تؤرو "  شكلینده گئچمكده اولوب، گؤره‌نك و عادت اولاراق آچیقلانمیشدیر. 

  تؤره، تورك عورف و گله‌نكلری‌نین كسین حؤكملری بیرلیگیدیر. اورخون كیتابه‌لرینده تؤره‌سیز بیر دؤولت ویا توپلولوق اولامایاجاغی بلیرتیلمیشدیر. بوندان حركتله اسكی توركلرده قانونسوز ویا حؤكمدارین شخصی ایراده‌‌سینه باغلی بیر یؤنتیم شكلی اولمامیشدیر. دولاییسییلا قاغانلار امرلرینی، یارغیجلار قرارلارینی تؤره‌‌یه گؤره وئرمیشدیلر. یعنی خالق دوغرودان دوغرویا تؤره‌نین حیمایه‌سینده دیر. 

  -بوزقیرلاردا فئعلن یاشانان حیاتین زامانلا حوقوقی-سوسیال دگر قازانمیش داورانیشلارینی ائحتیوا ائدن و گئنللیكله قانون معناسینا آلینان تؤره (تؤرو)، اسكی تورك سوسیال حیاتینی دوزنله‌ین مجبوری نورملار بوتونودور. 

  - بو بوتون، یعنی قانونلار، میلّیدیر. 

  توركلرده تؤره قانون معناسینا گلمكله بیرلیكده، اونونلا سینیرلی دئییلدیر. چونكو یازیلمیش قانونلارلا، یازیلمامیش تعاموللار دا تؤره‌نین ایچینده‌دیر. حتّا، حوقوقی تؤره‌دن باشقا دینی، و اخلاقی تؤره‌لر ده واردیر. دولاییسییلا، تورك تؤره‌‌سی، اسكی توركلره آتالاریندان قالان بوتون قاعده‌لرین توپلامی دئمكدیر.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آذربایجانین گونئیینده فارسلاشدیریلمیش قدیم تورك توپونیملری

+0 بگندیم
آذربایجانین گونئیینده فارسلاشدیریلمیش قدیم تورك توپونیملری 

    دوچئنت دوكتور قالیبه گولتكین

     بللیدیر كی، موختلیف دیللردن بیر-بیرینه قارشیلیقلی سؤز آلیب وئرمه نتیجه‌سینده هر هانسی بیر دیله كئچن سؤز همین دیلین قایدا-قانونلارینا اویغون شكیلده یا فونئتیك تركیبینه، یا آهنگ قانونونا و یا دیگر جهتلرینه گؤره كئچدیگی دیله اویغونلاشدیریلیر. لاكین تأسوفله قئید ائتمه‌لی‌‌ییك كی، بعضاً ائله لئكسیك واحیدلر اولور كی، اونلار باشقا دیله قبول اولوندوغو زامان فورماجا همین دیلین فونئتیك سیستئمینه بنزه‌دیله‌رك اؤز اولكی سئمانتیك معناسیندان اوزاقلاشدیریلیب یئنی و عكس معنالی سؤزلره چئوریلیر. بو باخیمدان دیلده مؤوجود اولان جوغرافی آدلار خوصوصی لای تشكیل ائدیر. 

  بیر طرفدن هر هانسی بیر اراضینی ضبط ائدن ایشغالچی دؤولت همین اؤلكه‌لرین تاریخینی تحریف ائتمكله، خالقین تاریخی یادداشینی سیلمه‌یه چالیشیب، معنویاتینا ضربه وورور، دیگر طرفدن ایسه همین آدلارین علمی جهتدن اؤیره‌نیلمه‌سی‌نین قارشیسینی آلیر. بو باخیمدان ایران اراضیسینده اولان جوغرافی آدلارا خوصوصی دیقت یئتیرمك اولدوقجا واجیبدیر. بئله كی، بورادا علمی سویییه‌نین آشاغی اولماسیندان و تورك دیلی‌نین رسمی یازیلی دؤولت دیلی سویییه‌سینده دئییل، یالنیز دیالئكت شكلینده مؤوجود اولماسی، فارس دیلی‌نین هم رسمی دؤولت دیلی، هم ده دیالئكت فورماسیندا مجبوری شكیلده تورك دیلینه تطبیقی و تاثیری، حاكیم دؤولتین همین اراضیده یاشایان خالقین دیلینی سیخیشدیریب آرادان قالدیرماقلا اؤز دیلی‌نین تاثیرینی گوجلندیرمه‌سی اساس دیل فاكتی كیمی اؤزونو گؤستریر. بئله‌لیكله ده فارس دیلینه قبول ائدیلن جوغرافی آدلار صونعی شكیلده همین دیلین فونئتیك سیستئمینه بنزه‌دیله‌رك اؤز كؤكوندن تامامیله اوزاقلاشمیشدیر. 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : آذربایجان,

قارغالارین سئچدیگی پادشاه/عزیز نسین

+0 بگندیم
Aziz Nesin.jpeg
 

قارغالارین سئچدیگی پادشاه 

عزیز نسین

كؤچورن: عباس ائلچین

             بیری وارمیش، بیری یوخموش... اسكی چاغلاردا، اؤلكه‌نین بیرینده بیر یازیق كیشی وارمیش. گونلوك یئیه‌جگی‌نین بئله یوخسونو، چولسوزون بیری‌ ایمیش. آما پیس اوركلی ده دئییلمیش هانی... بوتون ایستگی باشقالاینا یاخشیلیق ائتمكمیش. یاخشیلیق ائتمك ایسترمیش ایستمه‌سینه آمما، بونون نئجه ائده‌جگینی ده چوخ بیلمزمیش. سیخ-سیخ: 

      - آااه آه، -دئمیش، بیر گوجوم یئتسه ده بو اینسانلارا اولدوقجا یاخشیلیق ائتسم...

بو سؤزلری دویانلار سوروشارلارمیش: 

      - یاخشی، نئجه یاخشیلیق ائده‌جكسن؟

او دا: 

      - یاخشیلیق ایشده، دئیرمیش، هركسه یاخشیلیق ائده‌جگم... هله او گونلر بیر گلسین، من بیلیرم نئجه یاخشیلیق ائده‌جگیمی... 



آردینی اوخو/ Ardını oxu