+0 بگندیم
نیظام‌الدین شمسی‌زاده
آذربایجان دونیانین ان قدیم اؤلكه‌لریندن بیری، مؤحتشم مدنیت مركزیدیر. آسیا و آوروپانی اؤزونده بیرلشدیرن بو قدیم دییار، بورادا یاشایان تورك‌اصیللی پولی‌ائتنیك خالقین ایستعدادی سایه‌‌سینده بؤیوك بیر مدنیت یارادیب. بو خالق همیشه تاریخله عئینی ریتمده نفس آلیب. یئر كوره‌سینده مؤوجود اولان اون بیر ایقلیمدن دوققوزو بو خالقا نفس وئریب، اونون سویونو، چؤرگینی، باغینی، بوستانینی دادا گتیریب، چوخ‌جهتلی خاراكتئرینی فورمالاشدیریب.
تاریخی و طبیعت بو خالقدان هئچ نه‌یی اسیرگمه‌ییب: اوجا بوی، یاراشیقلی صیفت، گؤزل نیطق قابیلیتی، پارلاق تبسّوم، مردلیك، معنوی گؤزللیك و بیر ده یوكسك گولوش مدنیتی. آذربایجان خالقی‌نین اله گلن، تاریخه كؤچموش بوتون حیاتا معنوی گؤزللیك، اخلاقی كامیللیك دوزنیندن عیبارتدیر. بونو قدیم و اورتاق تورك ائپوس مدنیتیمیزدن توتموش، اورتا چاغ ادبیات و مدنیتینه، 19. عصر معاریفچیلیگی و موعاصیر ادبی-مدنی ایرثیمیزین بوتون ژانرلارینا قدر هر یئرده موشاهیده ائتمك مومكوندور.
آذربایجان گولوش مدنیتی بیر معنوی-اخلاقی ثروتلر سرگیسیدیر. بو مدنیت ساغلام جمعیت، ساغلام شخصیت و ساغلام معنویات دئمكدیر. گولوش اینسانین ایچیندن گولـله توفنگین لوله‌‌سیندن كئچن كیمی كئچیب گلیر، هدفه دَییر. آذربایجان گولوش مدنیتی خالقین ایچیندن، اونون خاراكتئریندن، ایستعدادیندان بوی وئریر. گولوش توخومسوز بیتن عطیرلی چیچه‌یه بنزهییر. اونون قوخوسو جمعیتی تمیزله‌ییر، اینسان معنویاتینی صافلاشدیریر. آذربایجان گولوش مدنیتی خالقیمیزین میلی-معنوی ثروتیدیر.
گولوش اینسان موناسیبتلری‌‌‌نین ان قدیم و ان درین قاتلاریندان سوزولوب گلیر. ایلك دفعه گولن آدامین كیم اولدوغونو دئمك چتیندیر. فقط اونو دئیه بیلریك كی، اینسان ایلك دفعه اؤزو-اؤزونه گولوب. بونونلا دا اؤزونون ایدراكا مالیك اولدوغونو تثبیت ائدیب. گولوش تكامولون بیرینجی پیلله‌سی اونو ایره‌لی آپاران ائنئرژی منبعییدیر. ایلك گولوش ایدراكین ایلك پیلله‌‌سیدیر. درك ائتمه‌‌دن هئچ نه یه گولمك اولماز. " بوتون جانلی وارلیقلار ایچریسینده گولوش یالنیز اینسانا مخصوصدور. " (اریستوتئل). گولوش اینسانی اینسان ائیله‌‌‌ین اونون اینسانلیغینی تصدیق ائدن باشلیجا عامیللردن بیریدیر. یالنیز گوجلو و قووّتلی، معنوی جهتدن كامیل، فیزیكی و عقلی باخیمدان ساغلام آدام گوله و گولدوره بیلر. دلیلره گولوش یوخ، پسیخولوژی اؤزگه‌لشمه خاصدیر. دلیلیك شوعور پوزغونلوغوندان داها چوخ، داخیلی یادلاشمانین توكنمزلیگیدیر. اونا گؤره ده دلی‌نین ان غئیری-عادی، آخماق حركتلری بئله گولوش دوغورمور، تأسوف و یازیقلیق حیسّّی دوغورور. اصلینده دلی جمعیتین، داها دوغروسو اونون ائحكاملاری‌‌‌نین، ائتیكئت و نورمالارین موعین ائتدیگی شوعورا، دوشونجه طرزینه گؤره دلیدیر...
آذربایجان خالقی بؤیوك گولوش مدنیتینه مالیكدیر. " گولوشون تاریخینی یازماق حددیندن آرتیق ماراقلی اولاردی " (ا.ای.گئرتسئن) تأسوف كی، جوزی ایستیثنالار اولماقلا (باخ: شمسی‌زاده ن. هیچقیران گولوشلر. ب.، 2002. كازیم‌اوغلو م. گولوشون آرخایك كؤكلری، ب.، عئلم، 2009) آذربایجان گولوشونون تاریخی هله یازیلماییب. آتروپاتئنده و آلبانییادا خالق دراملاری‌نین یارانماسیندان بحث ائدن تئاترشوناس م.آللاهوئردییئو یازیردی: " آذربایجان خالق كومئدییالاریندا گولوش تبلیغ، تصدیق، اینكار و نیفرت ائتمكله برابر، هم ده سفربر ائدیجی بیر كئیفیته مالیك ایدی. " آذربایجان گولوشونون ایكی تاریخی مرحله‌‌سیندن دانیشماق اولار: خالق گولوشو و صحنه گولوشو. تلخكلرین دیلینده، چایخانالاردا، بازارلاردا، دوكانلاردا آوارا قالمیش گولوشو 19. عصرده ایلك دفعه الیندن توتوب م.ف.آخوندزاده دراماتورگییایا گتیردی، گولوش اورادان دا تئاتر صحنه‌سینه یول آلدی. آذربایجان گولوش مدنیتی‌نین تشكّولونده مئیدان تاماشالاری ایله برابر. شرقده مودریك شخصیتلر كیمی تانینمیش موللا نصرالدین، بهلول داننده و بكتاشی لطیفه‌لری‌نین میثیلسیز رولو اولموشدور. " خالق یومور و ساتیراسی شرقده موستقیل ژانر كیمی فئودالیزم جمعیتی دؤورونده، خوصوصیله هارون الرشید (9)، (بو تاریخ سهودیر 8. عصر اولمالیدیر - ن.ش.) سلجوق حاكیمیتی (12)، مونقول ایستیلاسی(13)، امیر تئیمور حاكیمیتی دؤورونده (14) گئنیش ووسعت تاپمیش، 19. عصرین ایكینجی یاریسیندان اعتیبارن یئنی مضمون كسب ائده‌رك داها دا زنگینلشمیشدیر. " (فرضعلی‌یئو ت. آذربایجان خالق لطیفه‌لری. ب.، 1971، س.7) ساده‌لؤوحلوكدن مودریكلیگه قدر اینكیشاف یولو كئچمیش لطیفه تیزفهم ژانردیر. كینایه، مسخره و یومور اوستونده قورولان بو مینیاتور كومیك ژانر طبیعی گولوش دوغورور و گولوشله ده دونیانی ایصلاح ائتمه‌یه، دوزلوگو و گؤزللیگی یالان و عئیبجرلیكدن خیلاص ائتمه‌یه یؤنه‌لیر. گولوشون تاریخی تاریخین ان عیبرتلی، ان مضمونلو صحیفه‌لریندن بیریدیر. خالق هانسی ایشلری جیدی آرقومئنتلرله حل ائده بیلمه‌ییبسه اونو گولوشله حل ائدیب. آذربایجان تفككورو تاریخینده گولوش هم سیلاح، هم ده مودافیعه واسیطه‌‌سی رولونو اویناییب. آذربایجان ادبیاتیندا دا گولوش " یوكسك مودریك، وارلیغین قانونلاری ایله حیات حادیثه‌لری آراسینداكی دایمی ضیدیتدن دوغوردو " (و.بئلینسكی). میرزه فتحعلیدن سونرا آذربایجان گولوشونه 20. " موللا نصرالدین " مجموعه‌سی (1906) یییه دوردو. " موللا نصرالدین " مؤحتشم بیر گولوش ائنسیكلوپئدییاسی ایدی، اونو میرزه جلیل، م.ع.صابیر، ا.حاقوئردییئو، ع.نظمی كیمی صنعتكارلار یارادیردی.
20. عصرده " خالق حیاتی‌نین ائنسیكلوپئدییاسی " (ا.ناظیم) " هوپ-هوپنامه " گولوش اوستونده یازیلدی. صابیر پوئزییاسی نه یه گولدویونو دریندن درك ائدن بیر ایجتیماعی ایدئالین حیاتلا ضیدیتیندن دوغولان گولوشون بدیعی-فلسفی ایفاده‌سی ایدی. او، خالق گولوشونو خالقین غمی ایله بیرلشدیریب، " آغلار گوله‌ین " اولدو. بو تراژی-كومیك گولوش ایدی. " جهالتین قارانلیغی نه قدر توند اولسا دا، آجی گولوشه لاییق هدفلرین هئچ بیری صابیرین گؤزوندن یایینمامیشدیر " . صابیر میلّته گولنده، میلّتی اؤزو-اؤزونه گولدورنده میلّتین دردی اونو ایچریدن پارچالاییردی. 30-جو ایللرین اورتالاریندا، باشی‌نین اوستونو قارا بولودلار آلاندا م.موشفیق بؤیوك سلفی م.ع.صابیر حاقیندا یازمیشدی:
او گولدو آغلادی، آغلادی گولدو،
گولوشو هیچقیردی، فریادی گولدو.
حقیقتن صابیرین گولوشو هیچقیریر، فریادی ایسه گولوردو. تاریخ اؤزو بو میسسییانی اونا حواله ائتمیشدی. گولن و گولدورن آدامین اورگی چات-چات اولور، اینسانین ووجودو گولوشون تضییقینه تاب گتیرمیر. گولوش كوسمیك گمی كیمیدیر، اوجالدیغی یئری دارماداغین ائدیر. كومیكین قلبی كوسمیك مئیدانچایا بنزهییر، هامی گؤیه اوجالان گمینی - گولوشو گؤرور، اونو آلقیشلاییر، هئچ كیم بو گولوشون اوجالدیغی یئره، تؤرتدیگی داغینتییا محل قویمور، اونون آغریسینی شاعیر، آكتیور چكیر.
گولوش یئگانه شئیدیر كی، یالان سئومیر. چونكی، گولوش ایلك نؤوبه‌ده محض یالانا قارشی چئوریلیر. اونا گؤره ده گولوشون داخیلینده یالان گیزلتمك مومكون دئییل. اینسان خیصلتینه غمدن سونرا ان دوغما حیس محض گولوشدور. گولوشون مقصدی اینسان حیاتینی ایضطیرابدان خیلاص ائدیب، اونا كؤنول راحاتلیغی بخش ائتمكدیر. گولوش اینسانین عؤمور كیتابینی ورقله‌ییب سون كلمه‌لری آیین كیمی، دوعا كیمی اوخویور، اینسانی حیاتین واهیمه‌سیندن خیلاص ائدیر. داهی آكتیور، ابدی جانلی گولوش هئیكلی چ.چاپلی‌نین معنالی بیر فیكری وار: " یومور حیات قابیلیتیمیزی آرتیریر و ساغلام دوشونجه‌نی قوروماغا كؤمك ائدیر. یومورون كؤمگی ایله بیز بختین دؤنوكلوگونه آسانلیقلا تاب گتیره بیلیریك " .
20. آذربایجان گولوشونده ان سرت چالارلار دا، ان بؤیوك مرحمت ده ج.محمدقولوزاده یارادیجیلیغیندا اؤز عكسینی تاپیب. اونون حاقیندا ایلك مونوقرافییانین مؤلیفی علی ناظیمین بو گولوش باره‌سینده بئله یازیب: " موللا نصرالدین " كومیزمی بوتون اینكارائدیجی كسكینلیگینه باخمایاراق، درین بیر لیریكایا، اوخوجونو تصویر اولونان وارلیقدان چیخاریب تمیز بیر عالمه یوكسلدن بیر لیریكایا، حتّی رومانتیكایا دا مالیكدیر. بلكه ده، بو چوخلارینا بیر پارادوكس كیمی گؤرونه بیلر: " كومیزم " لیریكا، ساتیرا و رومانتیكا؟ "
گولوش بؤیوك تصدیق‌ائدیجی ایمكانلارا مالیكدیر. او، كونكرئت بیر تاریخی زاماندا، كونكرئت میلّی موحیطده دوغولسا دا، ائستئتیك فایداسی بیر دؤوره و بیر میلّته یوخ، بوتون زامانلارا و بوتون اینسانلارا عاییددیر. اونا گؤره ده گولوش بشری آنلاییش، بوتون دیللرین سِحری و بزه‌گیدیر. تانینمیش ائستئتیك ی.بورئو اونون داها بیر مزیتینی قئید ائدیر: " گوللـه عاغیلسیزدیر، او كیمه دیدیگی‌نین فرقینه وارمیر، بونون اوندان اؤترو اهمیتی یوخدور. گولوش ایسه همیشه یارامازلیغی نیشان آلیر. او، یا قوصورلو آدامی، یا دا آدامین ضعیف، قوصورلو یئرینه ده‌یه بیلر. گولوش ایجتیماعی تاثیر واسیطه‌سیدیر، قورخولو و هومانیست سیلاحدیر. " " قورخولو و هومانیست! " - بلكه ده دونیادا هئچ كیم و هئچ نه پارادوكسلاری اؤز وارلیغیندا گولوش قدر مرهمانه سینتئز ائده بیلمز. گولوشون قودرتی ده، ضیدیتی ده بونداندیر. اونون ائستئتیك طبیعتی بو اوریژینال زمینده فورمالاشیر. دونیادا عئیبجرلیك اولماسایدی، گولوش ده اولمازدی. گولوشون كؤكونده عئیبجرلیك یاتیر، بوداغیندا گؤزللیك بیتیر. گولوش خالقین اؤزونه موناسیبت اوصولودور. هانسی خالق اؤزونه گوله بیلیرسه دئمك او قودرتلیدیر، آییقدیر، صافدیر. گولوش مدنیتی خالقین اؤزونودرك مدنیتیدیر. گولوشدن كئچمك اوددان، آلوودان كئچمك دئمكدیر. گولوش كوره سی آلوو كوره سیندن گوجلودور. آلوودا بیشمه‌یه‌نی گولوش بیشیریر، كامیللشدیریر. دونیا ایله اینسان آراسینداكی موناسیبتین ان شفّاف فورماسی گولوشدور. او، " دونیا حاقیندا ایكینجی حقیقتدیر " (م.باختین). گولمك اوچون دونیادان آیریلماق لازیمدیر. دونیانین ایچینده اوتوروب اونا گولمك اولماز. اوندا گولن اؤزو گولونج وضعیته دوشر. دونیانین ایچینده اوتوروب دونیایا گولنه دونیا اؤزو داها قهقهه‌لی، داها كسكین قروتئسكله گولر. دونیادا یاشایا-یاشایا دونیانین فؤوقونه قالخماق گولوش یاراتماغین بیرینجی شرطیدیر. آذربایجان دراماتورگییاسی 1850-جی ایلده ادبیات تاریخی صحنه‌سینه گولوشله چیخدی: " حئكایتی-موللا ایبراهیم خلیل كیمیاگر " یاراندی. آذربایجان صحنه‌سی اؤز پرده‌سینی گولوشله آچدی. تاماشاچی ایلك دفعه صحنه و ایلك دفعه صحنه‌ده گولوشو گؤردو. 1873-جو ایلده " سرگذشتی-خانی-وزیری لنكران " اثری ایله گولوش كئچلین، كوسانین، تلخگین ماسكاسینی جیریب آتاراق آوروپا لیباسیندا صحنه‌یه چیخدی. تاریخی بیر عدالتسیزلیك اولاراق آذربایجانی ایشغال یولو ایله پارچالامیش 19. عصر گولوشه بئله بیر لیباسی روا گؤردو.
كومیك اوبراز یاراتماق چتیندیر، اونا گؤره كی، داریسقال یئرده عظمت، كیچیك مكاندا دونیا مودئلی یاراتماق لازیمدیر. " گولن آدام همیشه گولوش هدفیندن یوكسكده دورمالیدیر. نورمال آدام هئچ بیر زامان اؤزوندن اوستون اولان باشقاسینا گوله بیلمز. كومئدییادا تنقید هدفینه قارشی نه اوغروندا و هانسی ایدئاللار جبهه‌سیندن، ایجتیماعی قووه‌لر طرفیندن موباریزه آپاریلدیغی معلوم اولمالیدیر. بونون اوچون كومئدییا مؤلیفی قاباقجیل و موترقی ایدئیالارا صاحیب اولمالی، دؤورون ایجتیماعی طلبینی، احتییاجینی یاخیندان دویمالیدیر. كومئدییادا گولوشون ایستیقامتی و هدفی دقیق بیلینمه‌لیدیر. كومئدییا مؤلیفی‌نین نه یه گولدویو، نییه گولدویو و نئجه گولدویو كونكرئت بللی اولمالیدیر " . كومیك گولوشون شیدّت درجه‌سینه گؤره بیر نئچه نؤوعو مؤوجوددور: ساتیرا، یومور، قروتئسك، هیپئربولا!
ساتیریك گولوش درین و جیدی گولوشدور. قدیم یونانیستاندا " كومئدییانین آتاسی " (اریستوتئل) آریستوفان، قدیم روما ادبیاتیندا یووئنال ساتیریك گولوشون بانیلری ایدی. رئنئسانس ادبیاتیندا ساتیرانین ان كلاسیك نومونه‌سی ف.رابلئ‌نین " قارقانتوا و پانتاقروئل " (1534) اثری حساب اولونور. دونیا ساتیریك گولوشونو زنگینلشدیرن دیگر اثر اینگیلیس یازیچیسی جوناتان سویفتین " قوللیوئرین سیاحتی " (1726) اثری ایدی. م.سئروانتئسین " دون كیشوت " رومانی دونیا ادبیاتیندا چئوریلیش یاراتدی. دونیانین بؤیوك یازیچیسی ف.دوستویئوسكی اونون باره‌سینده بئله یازمیشدی: " بشریته قییامت گونو تانری‌نین قارشیسیندا سئچیلمیش یول، گؤرولموش ایشلر حاقیندا حسابات وئرركن، اؤزونون مؤوجودلوغونا برات قازاندیرماق اوچون سئروانتئسین " دون كیشوت " اثرینی تقدیم ائتسه كیفایتدیر. " بو سیرایا روس ادبیاتیندان قوقولون " موفتتیش " ، " اؤلو جانلار " ، س.شئدری‌نین " بیر شهرین تاریخی " ، م.ف.آخوندزاده نین " تمثیلاتی " ، " موللا نصرالدین " ژورنالی، میرزه جلیلین " اؤلولر " ، صابیرین " هوپ-هوپنامه " اثرلری داخیل ائدیله بیلر. روس تنقیدچیسی ن.آ.دوبرولیوبوو یازیردی: " بیزیم ادبیات ساتیرا ایله باشلانمیش، ساتیرا ایله داوام ائتدیریلمیش و بو گونه قدر ده ساتیرا اوزرینده دایانیر " . بیزیم ادبیاتدا دا ساتیرا بؤیوك تاریخی ایش گؤرموشدور. " ساتیرا م.ف.آخوندوو اوچون یالنیز حیاتداكی هانسیسا نؤقصانی تنقید و ایفشا اوچون یوخ، هم ده، خالقین اویانان ویجدانینی عكس ائتدیرمك اوچون لازیم اولموشدور " . بئله بیر فاكتی قئید ائدك كی، ساتیرا هم بدیعی اثر (مثلن، ق.ب.ذاكیرین ساتیرالاری، م.ع.صابیرین ساتیرالاری)، هم ده ائستئتیك آنلامدا - گولوشون خاراكتئری، شیدتلیلیك درجه سی كیمی ایشله‌دیلیر. " ساتیرادا بشری‌لیك، یوموردا ایسه میلّی‌یك موتیولری اوستونلوك تشكیل ائدیر. یومور میلّّی اؤزونه مخصوصلوغو، تكرارسیزلیغی اوزه چیخاریر " (ب.احمدوو).
یومور، حلیم گولوش، دوست گولوشو، ایصلاحائدیجی گولوشدور. لاتینجا " قاریشیق " (سمئس) معناسی وئرن ساتیرا كسكین، ایفشاائدیجی، بوتؤو ایجتیماعی ائپوخایا، اونون سیاسی-معنوی آرسئنالینا قارشی یؤنلمیش محوائدیجی گولوشدور. یونانجا چئوریلمه معناسینی وئرن ایرونییا ایستئهزالی گولوشدور، كینایه‌لی دئییم و سطیرالتی معنایا اوستونلوك وئریر. یونانجا پارچالاما، داغیتما، ایضطیراب معنالاری داشییان ساركازم غضبلی گولوشو نظرده توتور. " قروتئسك رئالیزمی " كونسئپسییاسیندا قروتئسك آنلاییشینی ایلك دفعه بدیعی و نظری ائستئتیك فیكره م.م.باختین گتیریب: " قروتئسكده صؤحبت اؤلوم حاقیندا قورخودان یوخ، حیات باره‌سینده قورخودان گئدیر " .. حقیقتن ده، " قروتئسك – اؤزگه‌لشمیش دونیادیر " (و.كایزئر). هیپئربولا - دونیایا نیفرت بسله‌ین، دونیادا هر شئیین سونونو ایقرار ائدن ان ساتیریك گولوشدور. بوتون گولوشلر صنعتكارین ائستئتیك ایدئالینی تصدیقله ییر، گؤزللیگین عئیبجرلیك اوزرینده غلبه‌سینی تامین ائدیر. گولوش هیپئربولا حددینه چاتاندا كدره چئوریلیر. حددیندن آرتیق اوركدن، ائهتیراسلا گولن آدامین گؤزوندن یاش گلیر، او حتّی آغلاییر. شیدّتلی گولوشدن اینسانین اورگی پارتلاییب اؤله ده بیلر. بیزده بئله بیر میثال وار: " او، ائله گولوردو كی، بارماغینی كسسیدین خبری اولمازدی " . بو گولوشون ائكستاز حدّیدیر. اصلینده گولوش كدرین اؤز-اؤزونو اینكار ائتمه‌‌سیدیر.
كومیزم نظریییه‌چیسی و دیلچی عالیم ق.كازیموو یازیر: " ساتیرا غضبلی گولوشدور، اساس ایدئالا اویغون گلمه‌ین، ایدئالا ضیدیت تشكیل ائدن هر نه وارسا اونو قامچیلاما فورماسیدیر. ساتیرا تنقید هدفی‌نین محوینه، اینكارینا یؤنلمیش اولور... یومور - دوست گولوشو، مئهریبان و حزین گولوشدور. او، تنقید اوبیئكتی‌نین فایدالی اولدوغونو نظرده توتور، اونو اویاتماق ، تكمیللشدیرمك ایستهییر. یومورون گولوش اوبیئكتی اساس ایدئال ایله ضیدیت تشكیل ائتمیر. یومور، شن گولوش و تبسومله یاناشی غوصه ، كدر ده یارادیر " . ج.محمدقولوزاده نین " پوچت قوتوسو " حئكایه‌سی یومور اوستونده یازیلیب: بیز قهرمانا هم گولور، هم ده آجیییر و نتیجه ده اونو سئویریك: " میلّی ایجتیماعی ایدراكین اساس پرئدمئتینه بو زامان محض عوام آدام نووروزعلی چئوریلیر... میلتین تاریخی طالعیی، وطنین ان یاخشی ایجتیماعی اینكیشاف پئرسپئكتیوی بو اوبرازین اینتیباهی ایله باغلی ایدی. بئله بیر دؤورده میرزه جلیل " ایسكندرنامه " یازا بیلمزدی و او، " نووروزعلینامه " یازدی... " ایجتیماعی یوخاریلار " آ غضب و ایتتیهامنامه، یوخسا " آشاغیلارا " اومید، خطاب، چاغیریش و دانلاق؟ میرزه جلیل ایكینجی یولو سئچدی... "
بو واختادك آذربایجان گولوش مدنیتی‌نین نه تاریخی، نه پوئتیكاسی، نه ده ائستئتیكاسی یازیلماییب. حالبوكی، گولوش بیزیم بدیعی ادبیاتی، خوصوصیله دراماتورگییانی حركته گتیرن ان بؤیوك قووه‌دیر.
آذربایجان گولوش مدنیتی‌نین تشككولو ایكی مأخذله باغلیدیر: 1) عوموم‌تورك ائپوس تفككورو؛ 2) شرق (موسلمان) ساتیریك اؤزونودرك عنعنه‌لری. ائپیك نؤوعه داخیل ائدیلن ییغجام ژانرلاردان اولان لطیفه‌لر گولوش مدنیتیمیزین قدیملیگیندن، حتّی دؤولتچیلیگین اساسی اولان خالق اؤزونو ایداره‌سیندن سوراق گتیریر. ائپوس تفككورو ایسه خالق اویونلاری، بایرام مراسیملری، مئیدان تاماشالاریندا تظاهور ائدیر. " نووروز " مراسیمی اصلینده مؤحتشم بیر خالق ائنسیكلوپئدییاسیدیر كی، اونون دا آنا خطینی كوسا ایله كئچلین یاراتدیغی گولوش تشكیل ائدیر. بو عادی گولوش دئییل، دونیا دركینه، طبیعتین ایضاحینا یؤنلمیش مودریك گولوشدور.
گولوش خالق پسیخولوگییاسینا داخیل اولان یولون آچاریدیر. او باهار نشمی كیمی میلّی معنویاتا داخیل اولور میلتین گله‌جگه باخیشلارینی صافلاشدیریر.
گولوش قوجالمیر. چونكی اونا ابدی بیر گنجلیك، مؤحتشم بیر سارسیلمازلیق خاصدیر.
كؤچورن: عباس ائلچین
قایناق:
