​

قانلی کریسمس

قانلی کریسمس (تورکیه تورکجه‌سی: Kanlı Noel)

20 دسامبر[۱] و یا 21 دسامبر 1963-جو ایلده قیبریس تورکلرینه قارشی سیلاحلی هوجوم‌لارا [۲] وئریلن آددیر. بو آدادا ایجماع‌لارآراسی قارشی‌دورمالارین باشلانغیجی حساب اولونور.[۳] حادیثه‌لرده جمعی 364 قیبریس تورکو و 174 قیبریسلی یونان حیاتینی ایتیردی.[۴] 

آکریتاس پلانی

سوئیس‌ین زوریخ شهرینده یونان، تورکیه و بیریتانیا آراسیندا کئچیریلن گؤروش‌لرده حاضیرلانان آنایاسا ایله 16 آقوست 1960 تاریخینده قیبریس جومهوریتی موستقیل بیر دؤولت اولاراق قورولدو.[۵] قیبریس جومهوریتی‌نین ایلک پرزیدنتی سئچیلن اوچونجو ماکاریوس قیبریس‌ین 1961-جی ایلده مؤوجود آنایاسا ایله ایداره ائدیله بیلمه‌یه‌جگینی ایدیعا ائتمگه باشلادی[۶] و 1963-جو ایلین نوامبریندا آنایاسادا اون اوچ مادّه‌یه دییشیک‌لیک تکلیف ائتدی.[۷] قیبریس تورک بیرلیگی‌نین بو دییشیکلیک‌لری قبول ائتمه‌سی اوچون قیبریسلی روم فاناتیک‌لری[۸] آکریتاس پلانی آدی آلتیندا آدادا گرگین‌لیگی آرتیران قزئت‌لر نشر ائتمگه[۹] باشلادیلار. 

قانلی کریسمس

  1963-جو ایل دسامبرین 20-نه کئچن گئجه نیکوزیا (لفکوشا)نین تاختاقالا رایونوندا اوتوموبیل‌لره آتش آچماسی نتیجه‌سینده زکی خلیل و جمالیه ائمیرالی اؤلدورولدو.[۱] ایلک باشدا 30 کند هوجوما معروض قالدی.[۱۰] عومومی‌لیکده 103 کنده هوجوم ائدیلدی.[۱۱] نیکویانین کیچیک قایماقلی ماحالی موحاصیره آلتینا آلینمیشدی.[1] قانلی‌دره بؤلگه‌سینده تورکلره قارشی بیر هوجوم تشکیل ائدیلدی[۱۲]. لارناکا و توزلا بؤلگه‌لرینده تورک ائولری آتشه توتولدو و دوققوز آدام اؤلدو. بؤلگه‌ده کی  13 تورک کندی‌نین ساکین‌لری 23 دسامبر تاریخیندن اعتیباراً داها بؤیوک تورک کندلرینه کؤچ ائتدی.[۱۳] 1 ژانویه 1964-جو ایلده دِیلی هرالد آشاغیداکی‌لاری بیلدیردی: 

  تورک ائولرینه گلنده دهشته گلدیم. دیوارلار ایستیثنا اولماقلا، تامامیله محو ائدیلمیشدی. شوبهه ائدیرم کی، حتّی بیر ناپالم هوجومو بئله محو ائده بیلر.[۱۴]

آیواسیل‌داکی حادیثه‌لر

  آیواسیل‌دا[۱۵] تورکلره قارشی هوجوم‌لار ائدیلدی. بو هوجوم‌لار 21-22 دسامبر تاریخ‌لرینده باش وئریب. خلیل صدراعظم، کندده اوّلجه 12 نفرین اؤلدورولدوگونو بیلدیریر. سونرا اؤلدورمگه داوام ائتدیکلرینی سؤیله‌ییر.[۱۰] [۱۶]3 ژانویه 1964-جو ایلده 9 نفرین جسدی تاپیلدی و دفن ائدیلدی.[۱۷]13 ژانویه 1964-جو ایله قدر داوام ائدن قازینتی‌لار زامانی 21 نفرین قالیق‌لاری تاپیلدی.[۱۰][۱۸]اؤلدورولن‌لر نیکوزیا تککه باغیندا (شهیدلیکده) دفن ائدیلدی.[۱۰] [۱۷]

قومسال باسقینی

​

بوگون باربارلیق موزه‌سی آدی ایله موحافظیه ائدیلن ائوده، قتل‌عامین گئرچک‌لشدیگی حامام

  24 دسامبر 1963-جو ایلده نیکوزیانین قومسال رایونوندا 11 نفر اؤلدورولدو. بونلاردان 4-او تقاعودچو طیبی بریقادا ژنرالی نیهات ایلهان‌ین عاییله‌سی ایدی (او واخت‌لار قیبریسده 650 شخصی هئیتی اولان[۱] قیبریس تورک قووّه‌لری آلایی کوماندان‌لیغی نین مایورو). ایلهان‌ین ائوینده کی  حامامدا حیات یولداشی مورکون ایلهان و اؤولادلاری مراد، قدسی و هاکان اؤلو تاپیلدی.[۱۹]باسقی‌نین ائدیلدیگی ائو داها سونرا بارباریزم موزه‌سی اولاراق زیارتچی‌لر اوچون آچیلدی. 

سونوج‌لار

  364 قیبریس تورکو و 174 قیبریسلی یونان حیاتینی ایتیردی[4] و 8،667 قیبریس تورکو 103 کندی ترک ائتدی.[۱] 22 دسامبر 1985-جی ایل تاریخلی میلیت قزئتینده کؤچ ائتمگه مجبور اولان‌لارین سایی 25 مین، 23 دسامبر 1993-جو ایل تاریخلی قزئتده ایسه سایی نین 30 مین اولدوغو بیلدیریلیر.[۱۱][۲۰]جان ترنس اونیل و نیکلاس ریس، 30.000 قیبریس تورکونون کؤچ ائتمه‌لی اولدوقلارینی ایفاده ائتدی.[۲۱]دسامبرین 25-ده قیبریس تورک قووّه‌لری آلایی مواضعه یئرلشدیریلدی و تورکیه حربی هاوا قووّه‌لرینه مخصوص دؤیوش طیاره‌لری نیکوزیا اوزریندن خبردارلیق اوچوش‌لارینا باشلامیشدیلار.[۱] حادیثه‌لر اوستونه 30 دسامبر 1963-جو ایل گونو توپلانان بیریتانیا، تورکیه و یونان حؤکومت‌لری یاشیل خطدی تعیین ائدن یاشیل خط آندلاشماسی ائدیلدی.[۲۰]

اتک‌یازی‌لار

1.  "Kanlı Noel" den ders almalıyız (1)", 5 Ocak 2009 tarihli Önce Vatangazetesi
2.  "Kanlı Noel' temizlik operasyonuydu!", 21 Mart 2007 tarihli Sabah gazetesi
3.  "CIA - The World Factbook - Cyprus Archived 2018-12-26 at the Wayback Machine.".İstifadə tarixi: 2 Ocak 2016.
4.  Oberling, Pierre. The road to Bellapais (1982), Social Science Monographs,sf.120: "According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis."
5.  Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 231. sayfa.
6.  Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 238. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.
7.  Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 239. sayfa.
8.  İsmail, Sabahattin. 20 Temmuz Barış Harekatının nedenleri, gelişimi, sonuçları ; 105. sayfa, Kastaş A.Ş. Yayınları, 1988, ISBN 975-763-905-2.
9.  Kürşad, Fikret; Haşim Altan, Mustafa; Egeli, Sabahattin. Belgelerle Kıbrısʼta Yunan emperyalizmi; 195. sayfa, Kutsun Yayınevi, 1978.
10.  Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Tören, Bayram ve Anma Günleri.
11.  "Kıbrıs Türk'ü Kanlı Noel'i andı".
12.  Belgelerle Türk tarihi; 25-29. sayfa, Menteş Kitabevi, 2001.
13. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Tören, Bayram ve Anma Günleri.
14. Stephen, Michael. The Cyprus question (1997), The British-Northern Cyprus Parliamentary Group, sf. 15
15.  Türk dünyası araştırmaları; 176. sayfa, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1989.
16.  Kıbrıs'ta Varoluş Mücadelemiz ve Anıtlarımız.
17. "Siyah beyaz düşler". İstifadə tarixi: 21 Aralık 2010.
18.  14 Ocak 1964 tarihli Halkın Sesi gazetesi
19.  "KKTC'de kumsal baskını şehitleri anıldı" 24 Aralık 2007 tarihli Milliyet gazetesi
20. "Kanlı Noel'in içyüzü".
21.  John Terence O'Neill, Nicholas Rees. nited Nations peacekeeping in the post-Cold War era(2005), Taylor & Francis, sf.81

کؤچورن: عباس ائلچین