+0 بگندیم
مئیمونون ماجرا‌لاری
میخائیل زوْشِنکو
بیر جنوب شهرینده حئیوانلار باغی وار ایدی. بیر پلنگ، ایکی تیمساح، چؤل ائششگی، دوه‌قوشو و بیر مئیمون، یا دا ساده‌جه انترین یاشادیغی کیچیک بیر حئیوانلار باغی. بیر ده البته کی، موختلیف خیردا جانلی‌‌لار - قوشلار، بالیق‌لار، قورباغا‌لار و کیچیک، اهمیت‌سیز وارلیق‌لار.
موحاریبه‌نین اوّل‌‌لرینده فاشیست‌لر بو شهری بومبالادیقلاری زامان بومبا‌لاردان بیری دوز حئیوانلار باغینا دوشدو. اورادا بومبا اؤز قولاق‌باتیریجی گورولتوسو ایله پارتلایاراق بوتون حئیوان‌لارین ماراغینا سبب اولدو.
نتیجه ده اوچ ایلان، بیر ده تأسوف کی، دوه‌قوشو اؤلدو - بونلار بلکه ده آغیر حال حساب اولونموردو.
دیگر حئیوانلار زده آلمادان، ساده‌جه قورخدو‌لار.
هامیدان چوخ مئیمون قورخموشدو. اونون قفسی بومبانین تضیقینه دؤزمه‌یه‌رک آشمیشدی. یان دیوار اوچولموش و مئیمون قفسدن بیرباشا باغ یولونا ییخیلمیشدی.
او، جیغیرا ییخیلمیشدی، آما حربی عملیات‌لارا عادت ائتمیش اینسان‌لاردان فرقلی او‌لاراق حرکت‌سیز اوزانیب قالمادی. عکسینه. همین آندا آغاجا دیرماندی. اوردان حاصارا توللاندی، حاصاردان کوچه‌یه. سونرا دا یانغیندان قاچار کیمی اکیلدی.
مئیمون قاچیر و یقین دوشونوردو: " یوووخ، اگر بورا بومبا آتیر‌لارسا، من بونونلا راضی‌لاشمیرام " . یاخشی کی، شهرین کوچه‌‌لری ایله قاچماغا گوجو واردی و او قدر جلد قاچیردی کی، سانکی آرخاسینجا ایتلر دوشوب.
او، بوتون شهر بویو قاچدی. شوسه‌یه چاتدی. یول ایله قاچاراق شهردن اوزاقلاشماغا باشلادی. مئیموندو دا. اینسان دئییل آخی. هئچ نه‌یین فرقینده دئییل. دوشونور کی، بو شهرده قالماغین معناسی یوخدو.
قاچدی، قاچدی، یورولدو و لاپ طاقتدن دوشوب آغاجا دیرماشدی. اؤزونه گلمک اوچون میلچک، بیر-ایکی دنه ده قورد یئدی. و ائله اَیلشدیگی بوداقداجا یوخویا گئتدی.
بو زامان یوللا حربی ماشین گئدیردی. سوروجو آغاجدا مئیمون گؤردو. تعجوب‌لندی. ساکیتجه، خلوتجه یاخینلاشدی. اونو اؤز شینئلی ایله اؤرته‌رک ماشینا گتیردی. دوشوندو: " ان یاخشیسی، اونو تانیش‌لاریمدان بیرینه هدیه وئریم، یوخسا بورادا آجلیقدان، سویوقدان و حربی وضعیتین دیگر محرومیت‌لریندن هلاک اولاجاق " . بئله‌لیکله، مئیمونلا بیرگه یولا دوشدو.
او، بوْریسوْو شهرینه گلدی. حربی ایشلری‌نین آرخاسینجا گئتمه‌لی ایدی. گئدرکن انتری ماشیندا ساخلایاراق دئدی:
- عزیزیم، منی بوردا گؤزله، ایندی قاییدیرام.
آما انتر گؤزله‌مه‌دی. او، سینیق شوشه‌دن چیخیب اؤزو اوچون کوچه‌ده گزمگه گئتدی.
بودور، کوچه ایله گزرکن قویروغونو قالدیران، سئویملی گؤرونوشلو مئیمون گئدیر. اینسان‌لار البته کی، تعجوبله‌نیر، اونو توتماق ایسته‌ییردی. آما اونو توتماق هئچ ده آسان دئییل. او، جلددیر، چئویک‌دیر، تئز قاچیر.
بئله لیکله، اونو توتا بیلمه‌دیلر، ساده‌جه او‌لاراق هدر یئره قوواراق اینجیتدیلر.
او، اذیت چکدی، یورولدو و البته کی، آجماغا باشلادی.
آما شهرده هارادان یئمک تاپسین؟ کوچه‌‌لرده یئمه‌لی هئچ نه گؤزه‌دیمیر. قویروقلو مخلوق یئمک‌خانایا نئجه داخیل اولا بیلر؟ یا دا تعاونی‌یه. اوسته‌لیک نه پولو، نه ائندیریم کارتی، نه ده ارزاق کارتی وار. دهشت.
لاکین، او، تعاونی‌لردن بیرینه گئتمه‌لی اولدو. حیس ائدیردی کی، اوردا یئمه‌لی نسه وار. اورادا ایسه تره‌وز ساتیلیردی - یئرکؤکو، کلم، خیار.
اؤزونو بو ماغازایا سالدی. بؤیوک نؤوبه وار ایدی. یوخ، او، نؤوبه‌یه دایانمادی. اینسان‌لاری ایتله‌مه‌دی کی، پیش‌تاختایا یاخینلاشا بیلسین. او، بیرباشا آلیجی‌لارین باشی اوزریندن ساتیجی‌یا دوغرو قاچدی. پیش‌تاختانین اوستونه سیچرادی. یئرکؤکونون قیمتینی سوروشمادان، بیر دسته یئرکؤکو گؤتوردو. اؤز آلیش-وئریشیندن راضی حالدا ماغازادان قاچدی. مئیموندو دا. هئچ نیین فرقینده دئییل. ارزاق اولمادان یاشاماقدا معنا گؤرمور.
البته کی، ماغازادا سس-کوی قالخدی، قاریشیق‌لیق یاراندی. جاماعات قیشقیریشدی. تره‌زیده کلم چکن ساتیجی بو گؤزله‌نیلمز حادیثه‌دن آز قالا هوشونو ایتیره‌جکدی. البته کی، اگر یانیندا عادی، نورمال آلیجی عوضینه، نسه توکلو، قویروقلو جانلی توللانیرسا قورخمالیسان. اوسته‌لیک پولو دا اؤده‌میر.
جاماعات مئیمونون آرخاسینجا کوچه‌یه آتیلدی. او، ایسه قاچیر و گئده-گئده یئرکؤکو چئینیه‌رک یئییردی. هئچ نیین فرقینده دئییلدی.
هر کسدن ایره‌لیده بالاجا اوغلان اوشاق‌لاری قاچیر. اونلارین آردینجا بؤیوک‌لر. ان گئریده ایسه میلیسیونِر قاچیر و فیت وئریردی.
بیردن گؤزله‌نیلمه دن، اورتایا کؤپک چیخدی. او دا بیزیم انترین آردینجا قاچماغا باشلادی. اؤزو ده ائله حیاسیزدی کی، تکجه هورمکله کیفایت‌لنمیر، هم ده مئیمونو‌دیشلری ایله توتماغا جان آتیردی.
بیزیم انتر سورعتلی قاچیردی. قاچیر و یقین کی، دوشونوردو: " ائه... ناحاقدان حئیوانلار باغیی ترک ائتدیم. قفسده راحات نفس آلیردیم، ایلک فورصتده گئری قاییداجاغام ".
او، گوجو چاتدیغی قدر قاچیر، کؤپک ایسه تسلیم اولموردو و آرتیق اونو توتماق اوزره ایدی.
بو زامان بیزیم مئیمون اؤنونه چیخان داروازایا دیرماندی. کؤپک انتری توتماق اوچون توللاناندا مئیمون بوتون گوجونو توپلایاراق اونو بورنوندان ووردو. اؤزو ده ائله مؤحکم ووردو کی، کؤپک زینگیلده‌دی و بورنو سینمیش حالدا ائوه طرف قاچدی. یقین دوشونوردو: " یوخ، وطنداش‌لار، یاخشی او‌لار کی، من سیزه مئیمون توتماق اوچون بو جور خوشاگلمز وضعیت‌لره دوشمکدنسه ائوده ساکیتجه اوزانیم " .
کَسَسی، کؤپک قاچدی، بیزیم مئیمون ایسه حاصاردان حَیطه توللاندی.
حَیطده ایسه بو زامان آلیوْشا پوپوو آدلی یئنی‌یئتمه اوغلان اودون دوغراییردی.
اودون دوغرادیغی زامان بیردن مئیمونو گؤردو. او، مئیمون‌لاری چوخ سئویردی. بوتون عؤمرو بویو دا بو جور مئیمونو اولماسینی آرزولاییردی. بیردن-بیره، بودور، مئیمون اؤزو گلیب...
آلیوْشا پئنجگینی سویونوب پیللکه نین کونجونده گیزلنمیش انتری توتدو.
اونو ائوه گتیردی، یئدیردی، چای ایچیردی. مئیمون اولدوقجا ممنون ایدی. آما تام یوخ. چونکی آلیوْشانین ننه‌سی اونو گؤرن کیمی بگنمه‌دی. او، انترین اوستونه قیشقیردی، حتّی پنجه‌سیندن وورماق ایسته‌دی. سبب ایسه او ایدی کی، چای ایچیلن زامان ننه اؤز‌دیشله‌دیگی شیرنینی نلبکی‌یه، مئیمونسا همین شیرنینی گؤتوره‌رک اؤز آغزینا قویموشدو. مئیموندور دا. اینسان دئییل آخی. اینسان نه‌یی ایسه گؤتورمک ایسته‌سه، بونو ننه‌نین گؤزو قارشیسیندا ائتمزدی. بو ایسه ننه نین لاپ یانیندا... البته کی، آز قالا اونو آغلاماق وضعیتینه چاتدیردی.
ننه دئدی:
- عومومیتله، بو اولدوقجا خوشاگلمز حالدیر کی، ائوده قویروقلو ماکاکا (مئیمون نؤوعو) یاشاییر. او، منی عئیبه‌جر گؤرونوشو ایله قورخوداجاق. قارانلیقدا اوستومه توللاناجاق. شیرنی‌لریمی یئیه‌جک. یوخ، من قطعی صورتده مئیمونلا عئینی ائوده یاشاماقدان ایمتیناع ائدیرم. ایکیمیزدن بیریمیز حئیوانلار باغیندا یاشامالی‌ییق. ایندی من اورا کؤچمه‌لی‌یم؟ یوخ، یاخشیسی بودور، مئیمون گئتسین. من ایسه اؤز منزیلیمده یاشاماغا داوام ائده‌رم.
آلیوْشا ننه‌یه دئدی:
- یوخ، ننه‌جان، حئیوانلار باغینا کؤچمگینیزه احتیاج یوخدو. سیزی امین ائدیرم کی، انتر بیر ده هئچ نه‌یینیزی یئمه‌یه‌جک. من اونو اینسان کیمی تربیه‌لندیره‌جگم. اونو قاشیقلا یئمگی، چایی استکاندا ایچمگی اؤیره ده‌رم. او کی قالدی توللانماغینا اونا تاوانداکی لامپایا دیرماشماغی قاداغان ائده بیلمه‌رم آخی. البته، اورادان سیزین باشینیزا توللانا بیلر. آما اساس اودور کی، قورخمایاسینیز. چونکی، بو، ساده‌جه او‌لاراق آفریقادا توللانماغا و سیچراماغا اؤیرشمیش گوناه‌سیز مئیموندور.
ائرته‌سی گون آلیوْشا مکتبه گئدرکن، ننه‌دن مئیمونا نظارت ائتمگی خواهیش ائتدی. آمّا ننه اونا فیکیر وئرمه‌دی. دوشوندو: " یوخ بیر من هانسیسا بدهئیبته نظارت ائدیم " . بو دوشونجه‌‌لر ایچریسینده ده ننه قصدا صندلی‌ده یوخولادی.
بیزیم مئیمون بو زامان کوچه‌یه آچیلان نفس‌لیکدن چیخدی. معلوم دئییل - او، بلکه ده گزیشمک ایسته‌ییردی، یا دا یئنه اؤزونه نسه آلماق اوچون ماغازایا باش چکمک. البته کی، پول اؤدمه‌دن.
کوچه‌دن ایسه بو زامان بیر قوجا کیشی کئچیردی - علیل قاوریلیچ. او، حاماما گئدیردی، الینده ایسه صابون و پالتار اولان بالاجا سبت آپاریردی.
مئیمونو گؤردوکده اوّلجه گؤز‌لرینه اینانمادی. دوشوندو کی، اولا بیلر اونا ائله گلیر، چونکی آز اول بیر پارچ پیوه ایچمیشدی.
او، تعجوبله مئیمونا باخیردی، مئیمون دا اونا. مئیمون بلکه ده دوشونوردو: " بو الینده سبت اولان موقووا(قوش‌قووان-مترسک) کیمدی، گؤره سن؟ "
نهایت، قاوریلیچ بونون خیال یوخ، حقیقی مئیمون اولدوغونو آنلادی. دوشوندو: " گل، اونو توتوم، صاباح بازارا آپاریب یوز روبلا ساتارام. همین پولا اون پارچ پیوه ایچرم " . بو دوشونجه لر ایچریسینده قاوریلیچ مئیمونو " کیس، کیس، کیس بورا گل " دئیه رک توتماغا چالیشدی.
یوخ، او بیلیردی کی، بو پیشیک دئییل. آما اونونلا هانسی دیلده دانیشاجاغینی بیلمیردی. نهایت درک ائتدی کی، بو، حئیوانلار عالمی‌نین ان عالی مخلوقودور. بو زامان جیبیندن قند پارچاسی چیخاریب اونو مئیمونا گؤستردی، تعظیم ائده‌رک دئدی:
- گؤزل انتر، قند یئمک ایستردینمی؟
او دا دئییر: " البته، ایسته ییرم " ... او، عومومیتله، هئچ نه دئمه‌دی، چونکی دانیشا بیلمیر. ساده‌جه یاخینلاشدی، قندی گؤتوردو و یئمگه باشلادی.
قاوریلیچ اونو گؤتوروب سبته قویدو. سبتین ایچی ایستی و راحات ایدی. بیزیم مئیمون اوردان چیخماغا هئچ جهد گؤسترمه‌دی. بلکه ده دوشونوردو: " قوی بو قوجا کؤتوک منی سبتینده داشیسین. بو، چوخ ماراقلیدی " .
اوّلجه قاوریلیچ اونو ائوه آپارماق ایسته‌دی. سونرا بو فیکریندن داشیندی و مئیمونلا حاماما گئتدی. دوشوندو: " اونونلا حاماما گئتمگیم یاخشی اولدو، اونو چیمیزدیررم. او، تمیز و گؤزل او‌لار. بوغازینا بانت باغلایارام. بو زامان بازاردا داها دا باها ساتماق او‌لار " .
بئله لیکله، او، اؤز انتری ایله حاماما گلیب یویونماغا باشلادی.
حامام ایسه اولدوقجا ایستی ایدی - لاپ آفریقاداکی کیمی. بیزیم انتر ده بو جور ایستی آتموسفِردن اولدوقجا راضی ایدی. آما تام یوخ. چونکی، قاوریلیچ اونو صابونلادی و صابون آغزینا دولدو. البته، بو دادلی دئییلدی، آما قیشقیرماق، جیرماقلاماق و یویونماقدان ایمتیناع ائده‌جک قدر دئییل. بئله‌جه، بیزیم انتر توپوردو، بو زامان صابون اونون گؤز‌لرینه تؤکولدو. بودفعه انتر تامامیله عصبی‌لشدی. او، قاوریلیچین بارماغینی‌دیشله‌دی و آلوودان قاچار کیمی الیندن چیخاراق حامامی ترک ائتدی.
او، اینسان‌لارین پالتار‌لارینی‌دَییشدیگی اوتاغا داخیل اولدو و اورادا هامینی قورخوتدو. هئچ کیم بونون مئیمونو اولدوغونو بیلمه‌دی. ساده‌جه یومرو، آغ کؤپویه بورونموش نسه اوّلجه دیوانا توللاندی. سونرا سوبایا. سوبادان قوتویا. قوتودان کیمینسه باشینا و یئنه سوبایا.
بعضی موشتری‌لر قیشقیراراق حامامدان قاچمالی اولدو‌لار. بیزیم مئیمون دا قاچدی و پیللکنله آشاغی ائندی.
اورادا آشاغیدا ایسه بالاجا پنجره‌سی اولان کاسسا یئرلشیردی. مئیمون بو پنجره‌یه توللاندی. دوشونوردو کی، اورادا راحات او‌لار. ان اساسی ایسه بو جور تلاش و قالابالیق اولمایاجاق. کاسسادا گونبول کاسسیر قادین اَیلشمیشدی. او، آه اؤتوره‌رک چیغیردی و قیشقیراراق کاسسادان قاچیب چیخدی:
- قارووول! دئیه سن، منیم کاسساما بومبا دوشدو. منه والِریان تاپین.
بیزیم انتر بو قیشقیریق‌لاردان جانا دویموشدو. او، کاسسادان چیخاراق کوچه ایله قاچماغا باشلادی.
بودور او، صابون کؤپویونه بورونموش حالدا کوچه ایله قاچیر. آرخاسینجا یئنه آدام‌لار یویورور. ان قاباقدا اوغلان اوشاق‌لاری. اونلارین آرخاسینجا بؤیوک‌لر. بؤیوک‌لرین آرخاسینجا میلیسیونِر. میلیسیونِرین آردینجا ایسه یاری‌چیلپاق وضعیتده، چکمه‌‌لری الینده بیزیم قوجا قاوریلیچ.
بو واخت دونن آرخاسینجا قاچان کؤپک یئنه اورتایا چیخدی.
آما کؤپک بو دفعه اونون آردینجا قاچمادی. کؤپک ساده‌جه قاچان مئیمونا باخدی، بورنوندا مؤحکم آغری حیس ائده‌رک، گئری‌یه باخمادان قاچیب گئتدی.
بیزیم آلیوْشا پوْپوْو ایسه مکتبدن قاییدان زامان ائوده سئویملی مئیمونونو تاپمادی. او، چوخ کدرلندی. حتّی گؤز‌لری دولدو. دوشوندو، آرتیق هئچ زامان اؤز عاغیللی، گؤزل مئیمونونو گؤره بیلمه‌‌یه‌جک.
بئله لیکله، کدر و داریخماقدان قورتولماق اوچون کوچه‌یه چیخدی. کوچه ده کدرلی حالدا گزیشرکن، بیردن آدام‌لارین قاچدیغینی گؤردو. یوخ، اوّلجه دوشونمه‌دی کی، اونلار مئیمونون آردینجا قاچیر. دوشوندو کی، بو قاچیش یقین هاوا هیجانی سببیندن‌دیر. بیردن اؤز مئیمونونو گؤردو - بوتون سو ایچینده، صابونلو. اونا طرف آتیلدی. هئچ کیمه وئرمه‌مک اوچون، مئیمونو قوجاغینا گؤتوروب سینه‌سینه طرف سیخدی.
بو زامان قاچان‌لار دایاناراق اوغلانی احاطه‌یه آلدیلار.
ایزدیحام آراسیندان بیزیم قوجا قاوریلیچ چیخدی و‌دیشلنمیش بارماغینی هر کسه گؤستره‌رک دئدی:
- وطنداش‌لار، بو اوغلانین منیم صاباح بازاردا ساتاجاغیم مئیمونومو گؤتورمگینه ایذن وئرمه‌یین. بو، منیم شخصی مئیمونومدو، ال بارماغیمی دا دیشله ییب. هر کس منیم شیشمیش بارماغیما باخسین. بو، منیم دئدیک‌لریمین ثوبوتودور.
آلیوْشا پوْپوْو دئدی:
- یوخ، بو منیم مئیمونومدو. گؤرورسونوز، نئجه هوسله قوجاغیما گلدی. بو دا منیم حقیقتی سؤیله‌مگیمین ثوبوتودور.
بو زامان ایزدیحام آراسیندان داها بیر نفر - مئیمونو اؤز ماشینیندا گتیرن همین سوروجو چیخدی. او، دئدی:
- یوخ، حؤرمتلی اینسان‌لار، بو سیزین هئچ بیرینیزین مئیمونو دئییل. بو منیم مئیمونومدو، چونکی اونو شهره من گتیرمیشم. ایندی یئنه اؤز حربی حیصه‌مه قاییدیرام. مئیمونو ایسه اونو ایچکی خاطیرینه اینصاف‌سیزجاسینا بازاردا ساتماق ایسته‌ینه یوخ، سئوگی، نوازیشله اللرینده ساخلایانا هدیه ائدیرم. مئیمون اوغلانا مخصوص‌دور.
بوتون جاماعات ال چالدی. آلیوْشا پوْپوْو خوشبخت‌لیکدن پارلایاراق مئیمونو داها مؤحکم قوجاقلادی و طنطنه‌لی شکیلده ائوه گتیردی.
قاوریلیچ ایسه دیشلک بارماغی ایله حاماما یویونماغا گئتدی.
او زاماندان مئیمون آلیوْشا پوْپوْولا یاشادی.
او، ایندی ده اوردا یاشاییر. بو یاخین‌لاردا بوریسوو شهرینه گئتمیشدیم. مئیمونون اوردا نئجه یاشادیغینی گؤرمک اوچون قصدن آلیوْشاگیله باش چکدیم. علا یاشاییر. هئچ یئره قاچمیر. سؤزه‌باخان اولوب. بورنونو یایلیقلا سیلیر. هئچ کیمین شیرنیسی گؤتورمور. ننه ده چوخ راضی‌دیر، اونا آجیقلانمیر و آرتیق حئیوانلار باغینا کؤچمک ایسته‌میر.
من آلیوْشانین اوتاغینا گیرنده مئیمون سینماداکی کاسسیر قادین کیمی جیدی گؤرکمده استول آرخاسیندا اَیلشه رک چای قاشیغی ایله دویو سیییغی یئییردی.
آلیوْشا دئدی:
- من اونو اینسان کیمی تربیه‌لندیریرم و ایندی بوتون اوشاق‌لار، حتّی بعضی بؤیوک‌لر ده اوندان نومونه گؤتوره بیلر.
روس‌دیلیندن ترجومه ائدن: خاطیره نورگول
کؤچورن: عباس ائلچین
