محمدامین رسولزادهنین آذربایجان مجلیسینین آچیلیشینداکی نیطقی
مؤحترم مبعوثلار! آذربایجان جومهوریتینین ایلک مجلیسی - مبعوثانینی آچماق یوم سعادتی، سیز مؤحترم مبعوثلاری تبریک ائتمک شرفینین عؤهدهمه دوشمهسی ایله موفتخرم ،افندیلر (آلقیشلار). روسیادا ظوهور ائدن اینقیلابی - کبیر دیگر حقیقتلر آراسیندا بیر حقیقتی - باهیرهنی دخی اعلان ائتمیشدی. بو حقیقت میلّتلرین حقّی-حورّیت و ایستیقلاللاری ایدی.روسیا اینقیلابی طبیعتینده مؤوجود اولان روحا صادیق قالاراق طبیعی یولو ایله اینکیشاف ائتسه ایدی، میلّتلرین حوقوقونو تأمین ایله موختاریّتلردن موتشکّیل آزاد و دموکراتیک بیر روسیانی بیر آن اوّل تأسیس ائدهجکدی.او واخت طبیعی ایدی کی، روسیادا یاشایان موسلمانلارین دا حیاتی -سیاسیلری، دیگر محکوم میلّتلرله برابر، باشقا بیر طریقده جریان ائدهجکدی. میلّتلر کندی (اؤز) موقدّراتلارینین تعینینی پک صمیمانی بیر صورتده روسیا مجلیسی - مؤسیسانیندان گیزلهدیلر.فقط روسیادا اینقیلاب و دموکراتیزم نامینا ظوهور ائدن معکوس (مورتجع) بیر ایستیبداد نه گیبی (کیمی) خارابالیقلار یاراتدیغینی بیلیرسینیز.اینقیلاب نامینا حؤکمفرما اولان آنارشی و میلّتلرین حوقوقی-اعلانیندان سونرا یئریدیلن قاتی مرکزیّتچیلیک زاقافقازیا میلّتلرینی کندی باشلارینین چارهسینه باخماغا سؤوق ائتدی.زاقافقازیادان روسیا مجلیسی - مؤسیسانینا اینتیخاب اولونان مبعوثلار کندیلرینی وکیل ائدن جاماعاتین حوقوقونو زاقافقازیا "سئیمینی" تشکیل و اونو ایستیقلالینی ائتمکده گؤردولر. عئینی منطیق نهایت آذربایجان اهالیسی طرفیندن سئچیلن وکیللرین شورایی-میلّی تشکیلینه سؤوق،بو شورایی - میلّی آذربایجانین ایستیقلالینی اعلان ائتمک ضروریتی قارشیسیندا قالدی. آذربایجان ایستیقلالی اعلان اولوندو (آلقیشلار) بو گون اقلیت (آزلیق) تشکیل ائدن میلّتلرین نومایندهلری ایله قزالارین یئنی نومایندهلری دعوت اولونماق اوزره ایشته بو مجلیس تشکّول ائدیلمیشدیر.بو، مجلیس سئچکی اوصولو ایله توپلاناجاق آذربایجان مجلیسی-مؤسیسانی توپلایینجایا قدر مملکتیمیزین صاحیبی اولاجاق.بورادا آذربایجاندا بولونان بوتون میلّتلرین، طبقهلرین و موختلیف جریانلارین نومایندهلری اولدوغوندان بو مجلیس وطنیمیزی تامامییله تمثیل ائده بیلر. افندیلر، بیلیرسینیز کی، بیزیم روسیا جاماعاتینا قارشی هئچ بیر عداوت و نیفرتیمیز یوخدور. بئزار اولدوغوموز روسیا، چاریزیم روسیاسی ایستیبدادیر.روسیایا نیفرتیمیز روسیا ایستیبدادی آلتیندا اینلهین روسیا جاماعاتینا نیفرت دئمک دئییلدیر.بیزجه منفور اولان روسیا،میلّتلری ازن و حوقوقلارینی وئرمهین رسمی روسیادیر.هر میلّت حورّ و موستقیل اولمالیدیر، حورّ اولدوقدان سونرا میلّتلرله اورک ایستهدیگی کیبی عقدی-ایتّیفاق ائتمهلیدیر.بوتون دونیا میلّتلرینین بیر "جمعیتی-اقوام" (میلّتلر جمعیتی) ووجوده گتیرمهسی بیزیم ان موعزّیز (عزیز) فیکیرلریمیزدندیر.بو "فِداراسیا" جبرله دئییل، طبیعی بیر مئیل و آرزو ایله حاصیل اولمالیدیر. (آلقیشلار). عرض ائدیم کی، بیز روسیا جاماعاتینین دا دوچار اولدوغو فلاکتدن قورتولماسینی اورکدن ایستهریز.بیز روسیا حؤکومتینین حقیقی روس دموکراتیاسی الینه کئچمهسی طرفداریییز.چونکی قافقاسیا داغلارینین شیمالیندا تشکّول ائدن موستبید وتجاووزکار بیر حؤکومته بیز لاقئید قالا بیلمهریز(آلقیشلار).بیز روسیانین سعادتینی ایستهریز، روسیا سعادتینی سئوهریز.فقط کندی ایستیقلالیمیزی دا عزیز توتاریز. (آلقیشلار).جبرله قبول ائدیلن بیر شئیده قطعیاً سعادت اولاماز، چونکی سعادت حورّیت و ایستیقلالدادیر. ایشته بونون اوچون، افندیلر، موستقیل آذربایجانی تمثیل او اوچ بویالی بایراغی شورایی-میلّی قالدیرمیش، تورک حورّیتی،ایسلام مدنیّتی و موعاصیر افکاری-احرارانهسینی (آزادلیق ایدئیالارینی، دموکراتیک فیکری) تمثیل ائدن بو اوچ بویالی بایراق دایماً باشلاریمیزین اوستونده اهتزاز ائدهجکدیر (دالغالاناجاقدیر) (مبعوثلار یئرلریندن قالخییور،شیدّتلی آلقیشلار مدید بیر صورتده داوام ائدییور) بن بونا ایمان ائدییوروم.بنیم بو ایمانیمی میلّتلرین قلبینده دوغموش اولان امل گونشی ایشیقلاندیرییور.بو گونش بیر داها اوفول ائتمهیهجک (سؤنمهیهجک)، بن ویجدانی - بشریته اینانییوروم. میلیونلارلا اینسان باهاسینا ویجدانی-بشر قازاندیغی حقیقتلری آسانلیقلا الیندن وئرهمز."جمعیتی-اقوام" فیکری بو گون هر کسجه قبول ائدیلمیش بیر فیکیردیر.بو بونا اومید وئرییور.قووّتله اینانییوروم کی، آرتیق اؤلدورمک میلّتین حوقوقونو پایمالی-زوال ائتمک قطعیاً مومکون دئییلدیر غالیبلر ده، مغلوبلار دا میلّتلرین حوقوقو تسلیم ائدیلمهلیدیر دئییرلر (آلقیشلار). یاخیندا آچیلاجاق صولحی-عومومی کونقرِسده بو فیکیر قطعیاّ حاکیم اولاجاق.بو گون احوالا (وضعیته) حاکیم اولانلار موتّفیقلردیر.اینگیلیس، آمریکا، فرانسا دؤولتلرینده بایراقلاریندا میلّتلر تأمین حوقوقو و "جمعیتی – اقوام" شوعاری یازیلیبدیر.دؤولتلرین باکوده بولونان نومایندهلری نامینه گِنرال تومسون قافقاسیا مسلهلرینین صولحی-عومومی کونقرِسینده حلّ اولوناجاغینی رسماً اعلان ائتمیشدیر. بیز آذربایجانلیلار بوتون مؤوجودیّتیمیزله کندی موقدّاراتیمیزی، کندی ایستیقلالیمیزی مودافیعه و موحافیظهده ایصرار ائدر، ثبات و متانت گؤستریرسک، هئچ شوبههسیز کی،آذربایجان جومهوریتی پایدار اولور.فقط بونون اوچون تکرار ائدییوروم ثبات، متانت،فداکارلیق ایستر. ایستر کی، بیز کندیمیزین ایستیقلاله لاییق اولدوغوموزو ایثبات ائدهلیم.بو اولدومو سیزی تأمین ائدییوروم کی، کیمسه حاقیمیزی تسلیم ائتمهمک جسارتینده بولوناماز.هانکی ویجداندیر کی،ایستیقلالی ایستهین و اونا لیاقتینی ایثبات ائدن بیر میلّتی قهر ائتسین؟ (آلقیشلار) افندیلر! بیز قافقاسیا اقوامی روحوندا هر زامان حورّیت فیکرینین مومثّیلی (تمثیلچیسی) اولان "پرومِته" قافقاسیا داغلاریندا زنجیربند ائدیلمیشدی.او دایمی زنجیرلرینی قیرماق تشبّوثونده ایدی."پرومِته"نین روحو بوتون قافقاسیانین بوتون میلّتلرینده واردیر.قافقاسیا میلّتلرینین ایستیقلالی و برابرلیکده موستقیل اولاراق یاشامالاری بیر خیالی-بعید (اوزاق خیال) دئییلدیر.قارداش میلّتیمیز اولان شیمالی قافقاسیا،قاپی بیر قونشوموز ائرمنیلر، موناسیبتی دوستانهمیز بوتون جوزئیاتا رغماً دایماً صمیمی قالان گورجولر، بیزه بیر چوخ مدنی خیدمتلری توخونموش روس جاماعاتینین موهوم بیر قیسمی ایله اله-اله وئرهرک بیز قافقاسیانین موقدّاراتینی بو قطعه (بؤلگه) اوزرینده یاشایان میلّتلیرین آرزوسو وجهیله تامین ائده بیلهریز (سورکلی آلقیشلار، دیپلوماسی لوژالارینا موراجیعتله تکرار آلقیشلار). افندیلر، بن بورایا قدر سیزه اومیدلی سؤزلر سؤیلهدیم.بونا ایمان ائدییوروم.فقط نظرینیزی احوالین آغیرلیغینا دخی جلب ائتمزسم، وظیفهمی حوسن ایفا ائتمهمیش دئمکدیر.زامان آغیر گئدهجگیمیز یول چوخ تیکانلی و عاریضهلیدیر. ایللریده بیر چوخ موشکولات و مانعهلری دخی گؤزه آلمالیییز.بو مانعهلی یولاری کئچمک و سرمنیزیلی - مقصوده ائرمک اوچون سیز، مبعوث افندیلر، بیر چوخ فداکارلیقلار ایبراز ائتمهلی،(گؤسترمهلی ) تمثیل ائتدیگینیز میلّته ثبات، متانت گؤسترمک اوزره بیر نومونهیی - امثال تشکیل ائتمهلیسینیز.بو نومونهیی گؤسترهجک ایقتیدار و ایستعدادا مالیک اولدونوزسا، یولون یاریسی گئدیلمیش دئمکدیر. اَوت، افندیلر، بو گون فیرقه اهتیراسلاری، شخصی - غرضلری و بوتون بو کیمی وطن و میلّت غایهسی قارشیسیندا سوفلا قالان غرضلر آتیلمالی،وطن قایغیسی و میلّت دویغوسو هر شئیدن یوکسک توتولمالیدیر (سورکلی آلقیشلار). افندیلر، بو گون آذربایجانین پایتاختیندا مجلیسی - مبعوثان ایتّیفاقینداییز (آچیلیشینداییق).آذربایجان بیر آتش منبعییدیر.وطنیمیز هر زامان سینهسینده بیر آتشی-موقدّس بسلهمهلیدیر.بو آتش اسکی زامانلاردان بری حقیقتپرستلره رهبر، بیر شؤلهیی اومید و ایمان تشکیل ائلهمهلیدیر.او آتش کی، بو گون ده ثروت و سامان (دؤولت) سببی و باعیثی-تمدّوندور.میلیونلارلا اورگی بو آتش ابدییاً سؤنمز بیر معشل تشکیل ائدیب ده حورّیت و ایستیقلاله دوغرو گئتدیگیمیز مانعهلی یولاری ایشیقلاندیرسین!(سورکلی و مدید آلقیشلار) .
کؤچورن:عباس ائلچین