بؤیوك قهرمان عوثمان باتور و شرقی توركیستان حاققیندا

عوثمان باتور 1899-جو ایلده شرقی توركیستانین شیمالیندا قالان آلتای ویلایتی‌‌‌نین كؤك‌‌توقای بؤلگه‌‌سینده دونیایا گلیب. قازاخ توركلری‌‌‌نین اورتا جوزوندندیر و مولكی بویونا منسوب اولوب. 

  عوثمان باتورون گوجلو و هئیبتلی بیر بدن قورولوشو وار ایدی.1.85 بویوندا، قیساقالین بوینو و یاری باغلی-باتیق گؤزلری باخانلاردا زهملی بیر گؤركم یارادیردی. قیریش قاش آراسی، اوزو شخصیتینی عكس ائتدیریردی. چوخ آز دانیشیردی و هر مؤوضودا اؤزونه اعتیباری تام ایدی. 40 یاشینا قدر حئیوان‌دارلیق ایله مشغول اولوب. 

  بو بؤیوك موجاهید، ایلك دینی معلوماتلارینی، عالیم اولان باباسیندان آلیر و حیاتینی تقوا ایله كئچیریر. جنگ‌‌آورلیگی، اؤزوندن اول چین‌لیلر ایله دؤیوشموش بؤیوك موجاهید بؤكه باتورون یانیندا اؤیرندیگی روایت ائدیلیر. بؤكه باتورون بو سؤزو، عوثمان باتورا و موجاهیدلره هر زامان اومید آشیلاییب:  " بیر گون بیز كافیرلری یئنه چؤللرین او بیری طرفینه آتاجاغیق. سایلاری تكلاماكان چؤلونده كی  قوم دنه‌لری قدر اولسا بئله " .

    او واختلار توركیستان داخیلینده خالقلار ظولمه و سوی‌قیریما معروض قالیردی. خالقین رهبرلری، عالیملری قتله یئتیریلیر؛ مولكلری غصب ائدیلیر؛ مسجیدلری یاندیریلیب ییخیلیردی. كؤك‌توقای بؤلگه‌‌سینده، ایشغالچی چین‌لی باش مأمورون مسجیده چكمه‌لری ایله گیرمه‌سیندن سونرا خالق، باش مأمورو و اونلارلا چین‌لی حربچینی اؤلدورور. بوندان سونرا ایشغالچیلار موسلمان توركلردن سیلاحلارینی توپلاماغا باشلاییر. 

    آتاسی‌‌‌نین سیلاحینی تسلیم ائتمگینه باخمایاراق عوثمان باتور اؤز سیلاحینی تسلیم ائتمیر.  " بو گون سیلاحلاریمیزین آلانلار، صاباح هر شئییمیزی آلارلار. من سیلاحیمی وئرمه‌یه‌‌جگم "  - دئییب دؤیوشمك اوچون داغلارا چكیلیر. درحال اونون آردینجا یولداشلاری، اوغوللاری و نه قدر باتورلار اونا قوشولور. بو شكیلده گوجله‌نن و هوجوملار تشكیل ائدن عوثمان باتور، ایشغالچیلارین قورخو دولو كابوسونا چئوریلیر. ایچینده اؤز قوهومونون دا اولدوغو بیر هئیتین، سیلاحی یئره قویماسینی ایستمه‌سیندن سونرا  " چین‌لیلرین گوجلری چاتیرسا، سیلاحیمی گلیب اؤزلری آلسینلار "  - دئیه‌رك ایشغالچیلارا مئیدان اوخویور. (حتتا بیر روایته گؤره ساده بیر كمندله طیاره وورور، بو قدر قورخماز بیر قهرماندیر.) 

    بئله‌جه آلتای داغلاری یئنه شانلی بیر موباریزه‌نین شاهیدینه چئوریلیر. چاناق‌قالایا بالالارینی آللاه یولوندا قوربان اولسونلار دئیه خینالایاراق گؤندرن آنالار كیمی، عوثمان باتورون آناسی آیچا خانیم دا  " بیزیم جانیمیز، بیزدن اول حیاتینی، بو داوا اوغرونا فدا ائدنلرین جانیندان داها قییمتلی دئییل. بیزدن سونراكیلارین یاشاماغی اوچون بیزلرده جانیمیزی وئرمه‌یه حاضیریق "  - دئیه‌رك ائتدیگی چیخیشلارلا هم اوغلونا دستك اولور هم ده شرقی توركیستانلیلاری موباریزه‌یه سسله‌‌ییر. 

    عوثمان باتور و موجاهیدلری 1943 - جو ایلده، آلتایلاری روس و چین ایشغالچیلاریندان تامامیله تمیزله‌‌میش و سیرا شهرلره گلمیشدی. همین ایل تشكیل ائدیلن بیر قورولتایدا  " باتور "  و آلتای توركلرینه  " خان "  ائلان ائدیلدی. (باتور، قهرمان، ایگید دئمكدیر.) 

  آلتایلاردا و توركیستانین دیگر بؤلگه‌‌لرینده چیخان عوصیانلار نتیجه سینده 1945-جی ایلده  " شرقی توركوستان رئسپوبلیكاسی "  ائلان ائدیلنده عوثمان باتور، حؤكومت طرفیندن آلتای ویلایتینه، حربی والی تعیین ائدیلیر و اورومچی‌یه دعوت اولونور. 

    اورومچی خالقی ماراقلا اونو گؤزله‌ییر. 400 نفرلیك كاروان ایله شهره گیرن عوثمان باتورون، توركییه ده وفات ائدن بؤیوك موجاهید عیسا یوسوف آلپتئكین قارشیلاییر. بورادا ژورناللاری، مكتبلری و موختلیف تشكیلاتلاری زیارت ائدیر. دعوت ائدیلدیگی بیر كونفرانسدا اؤزو حاقیندا مدحیییه‌‌لر یاغدیران گنجلره خطاب ائده‌‌رك دئییر:  " میلتیم منی، مندن داها یاخشی تانیییر و اونلارین منی تانیماسی دئمك، وطنه، ایستیقلال و آزادلیغا صاحیب چیخماسی دئمكدیر. میلتیمیزین بو روحو اولدوقجا ابدی اولاراق آزاد یاشایاجاغیق.  "  

    ایشغالچی چین‌لیلر موجاهیدلره قارشی دیره‌‌نیش گؤسترمك مقصدی ایله خوصوصی اوردو یاراتماق قرارینا گلیرلر. تام تجهیزاتلی بیر اوردو شكلینده شرقی توركیستانا یاییلارلار. عوثمان باتور گئتدیكجه چتینلیگه دوشور، چونكی سووئتلر، مونقول‌لار و چین‌لیلردن عیبارت دوشمن خطی‌‌‌نین قارشیسیندا یوخ دئییله‌‌جك قدر آز تجهیزات و ال ایستحصالی توفنگلرله دؤیوشمكده دیر. بو نیسبت‌سیز گوجه و جوغرافییانین اؤزوندن قایناقلانان چتینلیكلرین یانیندا، مرحمت‌سیز توركیستان سویوغو ایله و مینلرله شخصیت، اون مینلرله حئیوانلیق كؤچ كاروانلاری ایله مشغول اولوردو. 

  1951 - جی ایلده موجاهیدلرین اولدوغو كاییز بؤلگه‌سینه هوجوما كئچن 8. قیرمیزی آلای ایله آپاریلان موباریزه‌ده چین‌لیلر اوستونلوگو تامین ائدیرلر. عوثمان باتور تك باشینا چین خطینی یاراراق بوز توتموش كاییز گؤلونه دوغرو ایره‌لیله‌‌ییر. لاكین تأسوف كی، آتی‌‌‌نین بودرمه‌‌سی نتیجه‌‌سینده ییخیلیر، درحال سیلاحینا ساریلیر و بیر نئچه چین‌‌لینی اؤلدورور، لاكین سیلاحی الیندن گؤله دوشور. قمه‌سینی چیخاریب ایلك گله‌نین صیفتینه وورور. و سونرا... 

  21 فئورال 1951-جی ایلده ایشغالچیلار اورومچی رادیوسوندا عوثمان باتورون توتولدوغونو بؤیوك بیر سئوینجله بیلدیریرلر. 

  بؤیوك قهرمان، اوچ ایل اول شؤلن ایله گیردیگی اورومچی‌یه بو سفر چین‌لیلرله گیریر. ایكی آی داوام ائدن ایشگنجه دؤوروندن سونرا، ساختا محكمه، قرارینی 15 آپرئل 1951-جی ایلده آچیقلاییر: اینقیلاب دوشمنلیگی (!) گوناهینا گؤره اعدام ... 

  29 آپرئلده شهیدلیك مقامینا یوكسه‌‌لیر بؤیوك قهرمان. او سحر طبیعت حادیثه‌‌لری نورمال اینكیشافی‌‌‌نین خاریجینده ایدی، اورومچیده هاوا قاپقارا قارالمیشدی. چونكی باتورلاری‌‌‌نین اعدامینی اعتیراض ائدن خالق مئشه‌‌لری یاندیرمیشدی. چینلی گؤزتچیلری گؤزلرینده، اؤزلرینه دوغرو بوتون هئیبتی ایله گئدن عوثمان باتوردان قورخوردولار. 

  چین‌‌لیلر نیشان آلمیش گؤزله‌ییردیلر. عوثمان باتور،  " یاشاسین آزادلیق! "  - دئدی، تكبیر گتیردی و آردینجا گوللـه سسلری ائشیدیلدی. سانكی ناماز قیلیردی؛ اول دیز اوسته یئره ییخیلدی، سونرا آلینی سجده یه گئتدی. بیر روتبه ده قازانمیشدی: شهیدلیك... 

  اوغوللاری شئردیمان و نبی ایسه جهادا داوام ائدیردی. بؤیوك قهرمانین اوغوللاری دا اؤزو كیمی داستانلار یازماقدا ایدی. میسمارلی چوبوقلار و توفنگلر ایله طیاره‌لره، تانكلارا مئیدان اوخویوردولار. 1953-جی ایله قدر موقاویمت گؤسترن اوغوللاری، ایشغالچی چین‌لیلر ایله گلدیكلری راضیلاشما نتیجه‌سینده موقاویمت گؤسترمگی سونا چاتدیردیلار. چین كوممونیست پارتییاسی، تاریخده بیر ایلكی ائدیردی، مغلوبیتینی قبول ائدیر، راضیلاشماغا یاناشیردی. راضیلاشمانین شرطلریندن بیری ده شهید عوثمان باتورون جسدی‌‌‌نین تسلیمی ایدی. نهایت اونون جسدی آلینیب كؤك‌توقای بؤلگه‌‌‌سینده كی  آولوندا دفن ائدیلیر. بوردا تیكیلن توربه، سونرالار، چین طیاره‌لری طرفیندن نئچه دفعه  بومبالانیب. 

  بؤیوك قهرمان تكبیرلر ایله شهیدلیك شربتینی ایچمیشدی. لاكین اؤزوندن 8 ایل سونرا یئنه بؤیوك چاپلی بیر عوصیان باشلاییب سونرادان حبس ائدیلن فتح‌الدین ماهسوم، ایشگنجه اسناسیندا داواملی اولاراق  " یاشاسین شرقی توركیستان "  دئدیگیندن، اعدام ائدیلمه‌دن اول دیلی ایینه‌‌ ایله تیكیله‌‌رك اعدام كورسوسونه گتیریله‌‌جكدی.  

       " نه آغیر بیر ایمتاحاندیر، باشینداكی، توركیستان! "  

      بئلازوری بئله دئییر، توركیستان اوچون:  " آللاهین یئر اوزونده كی  جنّتی " ... بورادا هر شئی داستانلیقدیر. موجاهیدلری، گؤللری، داغلاری... بو جنّتین اوشاقلاری آغلاییر ایندی. قادینلاری، یاشلیلاری و 35 میلیون شهید اینتیقامی‌‌‌نین آلینماسینی گؤزله‌‌ییر، یئنی عوثمان باتورلاری گؤزله‌‌ییر، عَمر یاقوبلار، فتح‌الدینلر گلمه‌‌لیدیر. 

  mdi-az araşdırma qrupu 

كؤچورن:عباس ائلچین