+0 بگندیم
میرزه ماذون قاشقایی
یازان : اوختای قاسیملی
بوتون دونیا اوزرینده یاشایان اینسانلار طبیعت دن ایلهام آلاراق اونون گوزللیك لرینی باشقا بیر طرزیله یئر اوزونده اویغولامیشلار.بونا اساس یئر اوزونده هنر،صنعت،تمدن و اجتماع سیستملری اینسانین بو اویرندیك لریندن دولایی دوزلمیشدیر.
اینسانین گتیردیی بیر هنر ساییلان و هنرلرین ان اینجه سی اولان،شعر هنریدیر.بو صنعت اینسان قروپلاری آراسیندا یایقین اولان بویوك بیر هنر ساییلر.
تورك میللتینین ده باشقا اینسانی توپلوملار كیمی بو نعمت دن پای آلدیقلارینی گوروروك.بو هنر تورك طایفالارینین آراسیندا داها اینجه و داها زنگین بیر یئره صاحیبدیر.بو زنگینلیك توركون چئشیدلی اویماقلاریندا و چئشیدلی دانیشما لهجه لرینده داها دا چوخدور.
تورك لرین بیر بویوك و مشهور طایفالاریندان ساییلان و بویوك بیر نوفوسا صاحیب اولان ،قاشقای طایفاسیدیر.قاشقای تورك لری ایندیكی ایران اراضیسینده اولان شیراز،یاسوج،خوزستان و باشقا یئرلرده داغیناق اولاراق یاشاماقدادیرلار.قاشقای لاردا توركون اوبورسو بویلاری كیمین زنگین بیر مدنیت و فولكلورا صاحیب دیرلار.تاریخ ده اونلارین آتایورتلاری اولان توركیستانین«قش» ناحیه سی بیلینمك ده دیر.بوناحیه ایندی اوزبكیستانا باغلی بیر بولگه دیر.تاریخی كیتابلاردا قش بولگه سینده یاشایان قایی طایفاسی امیر هالاكوخان لا بیرلیكده ایندیكی ایران اراضی سینه گوچلری سویله نیلیر.ایندی بو منطقه قشقادریا اوستانی اولموشدور.
قاشقایی طایفاسیندادا تورك شعیر صنعتی چوخ گوجلو و زنگین دیر.قشقای اوبالارینین ایچینده یئتیشكین شاعیرلر و ادبیاتچی لار دونیایا گوز آچمیشلار.اونلاردان محمدنثار،قول اوروج،خسرو بیك قره قانلو،قنبری و میرزا ماذون قشقایی كیمین شاعیرلردن آد آپارماق مومكون دور.بیز بو قیسا مقاله ده قاشقای توركلرینین اونلو شاعیری میرزه ماذون قاشقای دان دانیشاجاییق.
ماذونون اصیل آدی محمد ابراهیم دیر.اونون آتاسی سید علیرضا،كهكیلویه ده یاشایان قاشقای توركلرینین بیر محترم سید شخص لریندن بیریدیر.ماذونون آناسی یسا قاشقایلارین عمله قولونن قادرلو بولومونده ندیر.
ماذون اوشاقلیق چاغلاریندان تحصیل آلماغا باشلار.او اوز دورونون عالیملری یانیندا،عرب و فارس دیللرینی اویره نیر.هابئله او اساتیددن قرآن،حدیث،فقه و ... اویره نیر.ماذون تحصیل آلماقدان سونرا،گنج چاغلاریندا مكتب خانا ایشینه اوز گتیریر.ماذون بو مكتب لرده اوز دورونون اوشاقلارینا درس وئریر.ماذون سونرالار مكتب دارلیق ایشینی بوراخیر و داها سورا محمد قلیخان درباریندا ایشه مشغول اولور.او محمد قلیخان درباریندا شعر دمه یی «محزون» تخلوصویله باشلاییر.ماذون قلیخان سارایندا دا قالمیر و اورانی ترك ائدیر.ائله بیل بو ترك ائتمك محمد قلیخان ین ظولوملرینه گوره اولوب.او بیر شعرینده بئله سویله ییر:
ظولمونان دستگاهین قوران بی خبر
ییقیلار بو دستگاه ناتمام بیرگون
ماذون سارایی ترك ائتدیكدن سورا سفره چیخیب و بیر مدت عومرونو سیاحت له گئچیریر.ماذون بیرگون اصفهاندا شهزاده ظل السلطان مسعود میرزانین حوضورونا یئتیریر.او شهزاده یه بیر شعیر ارمغان ائله ییر. شهزاده شعری چوخ بیینیر اما ماذونا دئییر:بو چوخ گوزل بیر شعیردیر اما بو شعره چوخ زامان آیریلمیش.شعیر اودور كی درحال و فی البداهه اولسون.
ماذون درحال بیر شعیر سویله ییر.او شعیرین باشلانغیچی بئله دیر:
بوگون شهر صفاهان فی الحقیقت رشك رضوان دیر
چراغ چشم ایران پایتخت ظل سلطان دیر
شهزاده ماذونون بو شعیریندن ده خوشو گلیر،اونا بویوك حرمت ائدیب اونا بئله دییر:سن بویوك شاعیر و چوخ حرمتلی بیر اینسان سان ،بوندان بئله تخلوصون محزون یوق،ماذون اولسون.
ماذون اوندان سورا محزون تخلوصونو بوراخیب ،ماذون تخلوصویله شعیردئمگه باشلار.ماذونون بوتون ال یازما شعیرلرینده اونون تخلوصونو ماذون گؤروروك.
ماذون بیرآزاده اینسان،تئز كوسن،حساس و قورخماز بیر شاعیریدی.او هیچ بیر قورخمازلیقلا محمد قلی خانا اعتراض ائله ییر.قاشقای خانلاریندان اولان محمد خان،سهراب خان و داراب خانا ایسه اوز ایرادتینی بیلدیریر.
ماذون بیر گوجلو شاعیر و سوز اوستادیدی.او آنا دیلی اولان توركجه دن باشقا فارس و لر لهجه لرینده ده شعیر سویلمگی باجاریر.ماذون شعیرلرینده قاشقای شاعیرلریندن باشقا آذربایجانین یوجه مقاملی شاعیرلری اولان ،محمد فوضولی،نسیمی و نباتی دان دا تاثیرلر آلیر.
ماذون قاشقای توركجه سی نین هنرینی اوز شعیرلرینده چوخ گؤزلجه سینه یانسیدمیشدیر.قاشقای توركلرینین بیر پارلاق اولدوزو اولان ماذون سوگیسی اولان آنا دیلی توركجه یی چوخ گوزل و چوخ اینجه شعیرلرینده یانسیدمیشدیر.
میرزه ماذون قاشقایی اوز ائلیندن باشقا،آذربایجان توركلرینین آراسیندادا چوخ اونملی یئره صاحیبدیر.او اوز میلتی آراسیندا یاشاییب،اورادا بویا باشا چاتیب و اونلارین آراسیندادا دونیادان كوچدو.ماذون همیشه اوز ائلینه باغلی اولوب و هئچ زامان اوزونو تورك ائلیندن فرقلی بیلمه میش.او بیر صاف و ساده اینسان كیمی یاشاییب و اصلا اوزونو یوخاری بیر وجود توتمامیشدیر.
میرزه ماذون قاشقایی بیر عومور دولو و زنگین حیات یاشامیندان سورا 1313ه.ق ایلینده شیرازدا وفات ائدیر و اورادا قویلانیر.ماذون دان تكجه بیر قیز یادیگار قالمیشدیر.ماذونون مزاری شهزاده منصور بقعه سینده اولموش و ائلینین طرفیندن همیشه زیارت ائدیلمیشدیر.بو مزار غاصب پهلوی دونمینده كؤتو غرضلرله تخریب ائدیلمیشدیر.
میرزه ماذوندان بیر چوخلو شعیر ایندیه قدر قالمیش و اونون آدینا بیر دیواندا توپلانمیشدیر.بیز بو مقاله نین سونوندا تحفه اولاراق اوندان بیر توركجه شعیر گتیره جه ییك:
كوراوغلودان تعلیم گوتور:
گونول بو دونیانین خوب و پیسیندن گل النگ چك قرب و قیمت قالمادی
یاد خیرلیگ چیخدی خلقین یادیندان مردلیك منسوخ اولدی غیرت قالمادی
وفا یوخ گولوندا تر لاله سینده مردلری حبس ائدیب غم قلعه سینده
خاصه بیزیم دورونگ پیاله سینده زهر غمنن آیری شربت قالمادی
كیم دئدی كی اولما كیقباد اولما كیقباد اول شداد اولما عاد اولما
چوخ بی وفا ملك و مالا شاد اولما كیقباددان ملك و دولت قالمادی
كوراوغلودان تعلیم گوتور قلج چال سن مرد اوغلی غیرته گل ائد خیال
تاجر دیلنگ نه یئقیرنگ ملك و مال مالی چوخ تاجردان شهرت قالمادی
تا دوشمن دئری دیر دوستكام اولمانگ تا قلج چالمایانگ صاحب نام اولمانگ
من دئمگدن روستم اولمانگ سام اولمانگ اوزون فكر ائد سهم صولت قالمادی
یئری ماذون صحبتیگی گرم ایله سخت دانوشدونگ اورگی یی نرم ایله
غیرتنگدن گستاخ درنگ شرم ایله كیم سوزونگ ائشیددی عبرت قالمادی
