گؤرکملی رسام عظیم عظیم‌زاده آذربایجان رسام‌لیق صنعتینده یئنی بیر جیغیر آچیب. بو گون بؤیوک رسامین آدینا هر کس حؤرمتله یاناشیر. یئنی رساملار نسلی اونون عنعنه‌لریندن بهره‌لنیرلر. عظیم عظیم‌زاده یارادیجی‌لیغی بویو عصرلردن بری فورمالاشان تبریز آذربایجان مینیاتور مکتبی‌نین و روس رسام‌لیق مکتبی‌نین عنعنه‌لریندن بهره‌لنیب. رساملیغا مشهور  «موللانصرالدین» ژورنالیندا اؤز اثرلرینی درج ائتدیرمکله باشلاییب. ۱۹۰۶-جی ایلده‌ن "موللانصرالدین"، "بارابان"، "زنبور"، "طوطی"، "کل‌نیت" و سایر ژورناللارین صحیفه‌لرینده ساتیریک قرافیک کاریکاتورلارینی نشر ائتدیرمکله آذربایجان ساتیریک قرافیکاسی‌نین اساسینی قویوب.

​

نظامی گنجوی‌نین ایرثینده تورکلوک و ایسلام

دوکتور فایق علی‌اکبرلی

 حاضیردا آذربایجان-تورک فلسفه‌سی و مدنیتی نین اینجیلری ساییلان موتفکّیرلرین ابوالحسن بهمنیار، نظامی گنجوی، خاقانی، نصرالدین توسی، عمادالدین نسیمی، محمد فضولی و ب. یارادیجیلیغیندان بحث اولونارکن، اونلارین آذربایجان خالقی نین قدیم دینی-فلسفی دونیاگؤروشو ایله باغلی فیکیرلری تدقیقاتلاردان، همچینین آذربایجان تورک فلسفه‌سی، آذربایجان تورک تاریخی و س. آدلانان موهوم اهمیته مالیک اولان علمی یازیلاردان یا کناردا قالمیش، یا دا چوخ جوزئی شکیلده تفسیر اولونموشدور. حالبوکی اونلارین دونیاگؤروشونده تورک منسوبیتینه، تورک روحونا، ائله‌جه ده ایسلاما دایر موتیولر گوجلودور. بو موتفکّیرلر بیرمعنالی شکیلده اؤزلرینی تورک آدلاندیرمیش و تورکلوکلری ایله ده فخر ائتمیشلر. اونلارین آراسیندا بؤیوک تورک شاعر-موتفکّیری، فیلوسوفو نظامی گنجوی نین یارادیجیلیغیندا اسکی تورک دوشونجه‌سینه، تورک دینی اعتیقادلارینا، عمومی‌لیکده تورک مدنیتینه-فلسفه‌سینه مئییل داها چوخ حیس اولونور. نظامی گنجوی‌ "خمسه"سینی (بئشلیگینی) فارسجا یازماسینا باخمایاراق، تورک دوشونجه‌سینی، تورک عادت-عنعنه‌سینی، تورک اخلاقینی، عومومی‌لیکده تورک میفولوژی، دینی-فلسفی و میلّی-معنوی دونیاگؤروشونو تبلیغ ائتمیشدی.