+0 بگندیم
آذربایجان ائل ادبیاتیندان بیر ناغیل: قارا چوخا
یازان : عباس ائلچین
گونلرین بیر گونونده ، قاراكیشی آدلی بیریسی، اؤزونو یاشادیغی قارا گوندن قورتارماق اوچون قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدو. هایانا گئده جه گینی بیلمیردی آنجاق باش توتوب گئتدی.
آز چوخ گئتدیكدن سونرا یول هاچالاندی، یولون آیریجیندا بیر قوجا قورد دایانمیشدی. كیشی قورخاراق:'' قورد اوزو اوغورلو اولار" دئیه دوشوندو.
- « هاردان گلیب هارا گئدیرسن آی كیشی؟!» قوجا قورد سوروشدو.
كیشی قورخو ایله گونلری نین قاراگئچدیگیندن قاراچوخاسی نین دالیسیجا یولا دوشدوگونو، قوردا آنلاتدی. قورد بیرآز دوشوندوكدن سونرا:
-«ائله ایسه ، قاراچوخانی بولسان منیم ده بیر دردیم وار، درمانینی اوندان سورا بیلرسنمی؟» دئدی.
-« ندن اولماسین قورد قارداش ! سؤیله سنه! دردین ندیر؟..» قاراكیشی دئدی.
قورد ایچین چكه رك: « ایللر دیر باشیم آغراییر، بیلمیرم نئیله ملی یم» دئدی.
قاراكیشی قوردون دردی نین درمانینی بولاجاغینا سؤز وئردی. قوجاقورد:« یولون آچیق اولسون» دئیه یولون ساغ قولونو قارا كیشییه گؤستردی. قاراكیشی گئتدی...گئتدی ، یئتیشدی بیر كندین قیراغینا. بیر كندلی تارلاسی نین آویریندا گون اورتالیغا چیخمیشدی.كندلی كیشینی گؤرجك سسلندی:-« بویور گؤره ك قوناق ! هاردان گلیب هارا گئدیرسن؟...»
كیشی كندلی نین مندیلی نین باشیندا اگلشیب بیر ایكی تیكه ووراندان سونرا اولانلاری كندلییه آنلاتدی. كندلی بیر آز دوشوندوكدن سونرا بارماغی ایله تارلاسی نین كؤده لشمیش بیر بوجاغینی كیشییه گؤستره رك دئدی:
-« اورانی گؤرورسنمی، ایللردیر اوردا هر نه اكیره م بار وئرمیر. بیلمیرم نییه. قاراچوخانی بولسان ندنینی اوندان سوروشا بیلرسنمی؟»
-« باش اوسته!» كیشی آیاغا قالخاراق دئدی.« قاراچوخانی بولسام كسین بیل یانینا الی بوش قاییتمایاجاغام».
قارا كیشی یولجولوغون آردیندا بیر شهره واردی. شهر قارا گئینمیشدی. دوداقلاردا گولوش سولوب هامی دارغین – دالغین گؤرونوردو.كیشی شاشاراق بو دورومون ندنینی سوروشدو.
-« بیر ایلدن چوخدورسئویملی پاشامیزین بیریجیك قیزی خسته له نیب آیاغا قالخانمیر». شهرلی لر اوزونتو ایله آچیقلادیلار. كیشی بیر سؤز سؤیله مدن یولا دوزلدی.
قارا كیشی آز گئتدی، چوخ گئتدی ، دره تپه دوز گئتدی، آغاجلارین كؤلگه سینده دینجلدی. چوبانلارین دوغراماجیندان یئدی. بولاقلارین سرین سویوندان ایچدی.داشلاری یاسدیق، بولوتلاری یورغان ائله دی. سونوندا، "آختاران تاپار" دئییلدیگی كیمی قاراچوخانی بولدو. قاراچوخا بیر قوبونون ایچینده دوشوب یاتمیشدی.قارا كیشی قاراچوخانی ییرقالاییب یوخودان اویاندی.
-« اولان نه باشینی آتیب یاتمیسان دور گؤر باشیمیزا نه لر گلیب؟» دئیه كیشی دونقولداندی.
-« اده سن می سن قارا كیشی؟!» قارچوخا كیشینی سوزه رك گولومسه ندی.
-« دوغروسو، بیلمیرم هاچان بوردان گئچیردیمده آیاغیم بودره دی بو قوبویا دوشدوم. چیخانمادیغیمی گؤرونجه باشیم آتیب یاتدیم. یاخشی گلدین. هایدی توت الیمدن بورادان چیخاییم!» قارا چوخا یئنه گوله رك ائكله دی.كیشی چكیب قاراچوخانی قوبودان چیخارتدی.قاراكیشی قاراچوخانین چارچامورلو قیلیغین گؤرونجه ایلك كز اولاراق اوزو گولدو. اؤپوش گؤروشدن سونرا، قاراكیشی اولانلاری قاراچوخایا دانیشدی.قاراچوخا قاراكیشینی بیربیر دینله دیكدن سونرا دئدی:
-« قارا كیشی! منی اویاتدیغین دوغرو؛ آنجاق بونو دا بیلمه لی سن: سئل بیر یول كؤتوك گتیره ر.یولدا گؤردوكلرینه گلینجه ؛ پاشانین قیزی نین دردی نین درمانی، سود گؤلونده چیممكدیر، كندلی نین تارلاسی نین كؤده لشدیگی، آلتینداكی گؤمولو اوزوندندیر؛ قوجا قوردون باشی نین آغریسی نین درمانی ایسه بیر آخماق آدامی یئمكدیر. قارا كیشی ! آرتیق آیریلیق سوره سی گلدی.گئد، یاخشی یولجولوقلار!...»
قارا كیشی قاراچوخا ایله قوجاقلاشیب آیریلدیقدان سونراگلدیگی یولدان قاییتدی.قارا كیشی ، نئچه گوندن سونرا قارا شهره چاتدی. دوس دوغرو پاشانین یانینا واریب قیزی نین دردی نین درمانینی اونا سؤیلـه دی. درمانی یئرینه گتیرینجه قیز ساغالیب آیاغا قالخدی. قارا شهر ، قارالاری سویونوب آل گئییندی. پاشانین چیچكلری چاتلاییردی. او قاراكیشینی باغرینا باساراق دئدی:
-« تانری سنی قوروسون! نه دیلگین وارسا دئ من یئرینه یئتیریم!...»
-« پاشام ساغ اولسون ! من یالنیز سیزین ساغلیغینی ایسته ییرم. ایذین وئرسه نیز قوللوغونوزدان آیریلیم.» دئیه قاراكیشی باغیر باسدی.
-« باخ اوغلوم! گؤرونور سن یاخشی آداما اوخشاییرسان. ایسته سن بوردا قال ،سئورسن قیزیملا ائولن، دیلرسن مندن سونرا بو شهرین پاشاسی اول...» دئیه پاشا یالواردی.
قارا كیشی اوزونو پاشایا توتوب دئدی :
-« دوغروسونو ایسته سن پاشام ، منیم قاراچوخام یئنیجه اویانیب اونا گؤره من بورالاردا قالانمارام. من اؤز آلین یازیمین دالیسیجا گئتمه لی یم. »
پاشا قارا كیشینی گئتمكدن جایدیرمایاجاغینی گؤرونجه بویوردو اونون یول آزیقاسی اوچون پولدان پارادان گتیردیلر. بونو گؤرن قارا كیشی : « قاراچوخاسی اویان آدام یوكونو بئله شئیلرله آغیر ائله مه ملی دیر پاشام» دئیه چگینلرینی سیلكه له دی. علاجی كسیلمیش پاشا : « یولون آغ اولسون» دئییب قارا كیشینی یولا سالدی.
قارا كیشی اوخویا- اوخویا ،گوله - گوله گلیب كندلییه چاتدی.كندلی قارا كیشییه :« گل اگلش بیر تیكه چؤره ك یئه. گؤروم نئیله می سن ، منیم تاپشیریغیمی یئرینه یئتیره بیلدین می؟» دئدی.
قاراكیشی : « تله سیرم .گئتمه لی یم . ائله بورایادا سندن اؤترو گلدیم. تارلانی نین كؤده لشمیش یئرینده بیر گؤمولو گیزله نیب. اونو چیخاردیرسان. یئرین بار وئره جكدیر.» دئدی.
شاشقین كندلی بالتانی اوچ دؤرد یول یئره ووردوقدان سونرا گؤمولونون اوستو آچیلیب قیزیللار گؤروندو.
-« باخ قارداش! بو قیزیللار ایكیمیزینكی دیر گل بیرلیكده چیخارداق...» كندلی قاراكیشی نین اتگیندن یاپیشاراق یالواردی.
قارا كیشی دارتیناراق اتگینی كندلی نین الیندن چیخاریب قیشقیردی:
-« اولان گئچ اویانا گؤروم . منیم قاراچوخام یئنجه اویانیب . من بوردا گلیب سنینله تورپاق – تورپاق اویاناییب قیزیل چیخاردا بیلنمه رم .»
كندلی نین آغزینی آچیلا قویان قارا كیشی، یولونو توتوب گئتدی... قارا كیشی سون تاپشیریغی یئرینه یئتیرندن سونرا نه یاپاچاغینی دوشونوركن یولون قووشاغیندا قوجا قوردا یئتیشدی. قورد كیشینی گؤرجك دیكله نیب :« سؤیله گؤروم قاراچوخانی بولدون مو؟» دئیه سوروشدو. قاراكیشی گؤله رك:
«هه! موشتولوغومو وئر سنین دردین درمانینیدا تاپمیشام»دئیه بوتون اولوب بیتنلری باشلانغیجدان سونونادك قوردا دانیشدی. قوجا قورد اوزون بیر سوره دوشونجه یه دالدی. سونرا بیردن بیره یئریندن سیچرایاراق قاراكیشی نین اوستونه آتلانیب كؤكسونون اوستونده اوتوردو.قارا كیشی دیلی توتولاراق:
«قورد قارداش یاخشیلیغا یامانلیق اولماز!...» دئدی. قوجا قورد قیزغین- قیزغین :« اولان مایماق اوغلو مایماق من سندن آخماقینی هاردان تاپاجاغام. سن واری دؤولتی سئوگینی... بیراخیب دا نه یین دالیسیجا گزیرسن؟!... » دئیه قارا كیشینی آل قانینا بله دی.
آی ایشیغی هر یانی آیدینلاتمیشدی. باش آغریسیندان قورتولان قوجا قورد، سیلدیرم قایانین باشیندا اوزون اوزادی نئچه كره اولادی. اولامانین سسی یوخونو بیر چوخونون گؤزلریندن قاچیرتدی...
سون/ بایرام آیی۱۳۸۷
